Kulturë » Vataj

Albert Vataj: Gëzim Murajza, poeti n’kapërcyellin e shpërfaqjes së një shpirti krijues

Letërsia është një atdhe tjetër për ata që e mbartin brenda vetes mallin, dhe Gëzim Murajza është një nga ata që e ka shndërruar përvojën e tij jetësore në poezi e prozë. Shtegtimi i tij mes Shqipërisë, Greqisë dhe Italisë nuk ka qenë thjesht një zhvendosje gjeografike, por një rrugëtim...

Albert Vataj: Loro Kovaçi, shpirti i paepur që ngadhënjeu për të patur vendin e merituar në artin tonë skenik

Në historinë e teatrit shqiptar, pak figura kanë lënë një gjurmë kaq të thellë dhe të qëndrueshme sa Loro Kovaçi. I lindur më 30 gusht 1903 në Shkodër, në një familje zejtarësh, ai u rrit mes vështirësive, por me një pasion të pashuar për artin. Jetim që në moshën 12-vjeçare, u detyrua...

Albert Vataj: Kur era, të bukurën e bën me faj dhe të përbetuarin e grish në tundim

Kur era, me lojën e saj të papërmbajtur, i rrëfen botës të fshehtën e së bukurës, ajo e bën të pafajshmen me faj. Dhe aty, përtej murit të lartë të përbetimeve dhe kodeve të rrepta të ndalimit, predikuesi vihet në sprovën e brishtësisë së mishit përballë dritës së shpirtit...

Albert Vataj: Postmortum për Artur Zhejin

Një zemër pushoi, por jo një zë, një prej atyre zërave të gjëmimshëm, mëtimeve të përkora dhe mendimeve të shuguruara në dritën e dijes. Një trup u nda nga fryma. Një mendim që s’u këput nga kafshimi i terratisës i Amokut. Një jetë u mbyll, por jo jehona e saj, ajo që kaploi krejtkund...

Albert Vataj: Rikthehet në jetë zemra antike e olimpizmit në Amantian ilire

Në ditën e dytë të “Vajza Fest 2025”, Amantia u ngrit si një orakull i ringjallur, ku mijëvjeçarët u përkulën para një çasti të vetëm. Në atë amfiteatër të gurtë, ku koha ka gdhendur heshtjen e saj madhështore, tingujt e sotëm u përzien me jehonën e largët të lashtësisë. Gurët, të tharë nga shekujt...

Albert Vataj: Thirrja e dritshme e artit që sjell hyjnoren e biblikes

Në Bazilikën e Lajmërimit në Nazaret, aty ku toka dhe qielli sikur shkëmbejnë frymë, qëndron e gdhendur në mermer vepra e Andrea Vici-t: “Lajmërimi”, një reliev i lartë që e shndërron çastin biblik në një dramë të përjetshme artistike...

Albert Vataj: Teodor Keko, zëri i shpirtit që u këput duke kënduar

Më 22 gusht 2002, Teodor Keko i dorëzohej vdekjes ende i ri në moshë, por me një jetë të mbushur me përjetim e me ëndrra, me zjarrin e vargut dhe me fjalën e tij që gjëmonte si kushtrim. Ai nuk jetoi gjatë në vite, por jetoi gjatë në thellësi, duke i dhënë kohës së tij një dendësi të rrallë...

Albert Vataj: Gëzuar ditëlindjen President!

Sot, më 19 gusht, nderojmë lindjen e një burri shteti që nuk ishte thjesht President i një superfuqie, por mik i një kombi të vogël me zemër të madhe. Bill Clinton, në momentet më të errëta për Kosovën, zgjodhi të mos qëndrojë spektator i vuajtjes, por të bëhet zëri i drejtësisë, dora e shpresës, dhe mburoja e lirisë...

Albert Vataj: 18 gushti i vitit 1850, nata e fundit e Honore de Balzak, sipas Viktor Hygo

Ishte mbrëmja e 18 gushtit të vitit 1850. Viktor Hygo kishte pak kohë që ishte bërë mik i Balzakut, tregon Stefan Cvajg, një mik i mirë, një mik që e përcolli deri në pragun e fundit tokësoren e këtij “shenjtori” pa altar. Ishte ai, që do të mbetej kontakti i fundit i një gjeniu. Një gjeni që do të fliste...

Albert Vataj: Përvjetori i një kryevepre të letërsisë

Sot mbushen plot 80 vite qëkur erdhi në ëndjen për të lexuar, për të menduar dhe për të reaguar, një nga monumentet e letërsisë botërore. Ka libra që nuk plaken kurrë, sepse fjala e tyre nuk i përket vetëm kohës në të cilën u shkruan, por ecën përtej saj, duke e sfiduar çdo epokë me të njëjtën forcë. Një i tillë është “Ferma e Kafshëve” i George Orwell...

Albert Vataj: Letra e 8 gushtit 1451 - Zëri i Krujës së Skënderbeut që troket në portat e Sienës

Historia e një kombi shpesh nuk shkruhet vetëm me shpata dhe beteja, por edhe me penë, vula dhe letra. Një copë letër, e verdhuar nga koha, mund të mbajë në gjirin e saj një univers të tërë ngjarjesh, rrethanash dhe shpresash. Një prej këtyre dëshmive të rralla është letra e 8 gushtit 1451...

Albert Vataj: Klodian Matija, historia e djalit nga Lezha, drejtori i parë jo-italian i Klubit Rotary

Nga bregu shqiptar i Lezhës në brigjet italiane të shpresës, nga një djalë 16-vjeçar në një gomone me bashkëatdhetarë të panjohur, në drejtues të një klubi prestigjioz si Rotary Club Cesenatico Mare, kjo është rruga jetësore e Klodian Matijas, një histori që i ngjan një epike bashkëkohore të mbijetesës, përkushtimit dhe arritjes...

Albert Vataj: Dom Ndre Mjeda, sipas dy figura monumentale të letrave shqipe, Ernest Koliqit dhe At Gjergj Fishta

Në një kohë kur figura të tilla si Dom Ndre Mjeda ndonjëherë errësohen nga zhurma e mediokritetit, kotësidashja jonë kolektive dhe zelli narizist, këto dy dëshmi e ngrejnë Dom Ndre Mjedën jo thjesht në një piedestal, por në një dritë që i mëson edhe sot njeriut...

Albert Vataj: Zef Deda, një zemër e bardhë që driti me dashuri dhe talent traditën e artit skenik të Shkodrës

Zef Deda mbush sot 75 vjeç. Mungimi i tij prej dy vitesh, ndoshta nuk është shkas as për familjen, as për Migjenin, as për miqtë të ëmbëltohen. Por dimensionet e tilla njerëzore që ai mëkoi me shpirt, kudo ku ai ishte prani dhe përjetim, i njohin si të drejtë të gjithëve të kremtojnë këtë ditëlindje...

Albert Vataj: Kostumi i grave të Mirditës...

Në pentagramin e gjatë të kohës, ku fijet e kujtesës dhe të shpirtit kombëtar ndërthuren si një melodi e lashtë që ende kumbon, veshja e grave të Mirditës është një simfoni e gjallë e etnosit tonë. Ajo nuk është thjesht një kostum; ajo është një testament i fisnikërisë, një dorëshkrim i endur me fillin...

Albert Vataj: Shën Tereza... na thërret të gjithëve në lutje për t'i dhuruar vetes Zotin

...Lutja nuk është kërkesë. Lutja është lënia e vets sonë në duart e Zotit, në dispozicionin e Tij dhe të dëgjojmë zërin e Tij në thellësinë e zemrës sonë....Lutja ta bën zemrën të madhe, gjersa ajo të jetë në gjendje ta mbajë dhuratën e vetë Zotit...

Albert Vataj: Fundi i fjalës së shtypur, një elegji për gazetën që shuhej ngadalë para syve tanë

"The Newspaper" e fotografuar nga Sándor Kereki në Budapest, më 1975, na kujton me forcë poetike se si një gazetë e thjeshtë mund të ngërthente brenda saj universin e një qyteti, të një kohe, të një njeriu. Sot ajo fotografi mbetet si dëshmi e një epoke që po ikën, dhe e një zbrazëtie që nuk...

Albert Vataj: Kur një nënë puth të birin, ndodh shumë më shumë se sa ajo që syri sheh

Ajo që duket si një gjest i thjeshtë, i përditshëm, është në të vërtetë një akt i lashtë, një rit i butë i shpirtit dhe trupit, ku dashuria bëhet gjuhë e padukshme e sigurisë dhe e përkatësisë. Puthja e një nëne është si një melodi që nuk ka nevojë për tinguj, një simfoni e heshtur e biologjisë...

Albert Vataj: Thimi Filipi, një emër sfidues në artin skenik

Në arkitekturën e kujtesës sonë kulturore, disa figura nuk kanë nevojë të shpallen për të qëndruar. Ato janë aty, me një prani që rrjedh natyrshëm nga thjeshtësia, nga përkushtimi me pasion dhe vetmohim dhe nga pesha e karakterit që bartin në kohë dhe kujtesë. Një ndër këto...

Albert Vataj: Tonin Frroku, dashnori i përjetshëm i gazetarisë sportive

Gazetaria sportive është arti dhe misioni i rrëfimit të emocioneve të garës, pasionit të fushës dhe shpirtit të lojës. Ajo nuk është thjesht transmetim i rezultateve apo statistikave, por një mënyrë për të ndërtuar ura mes publikut dhe heronjve të sportit, për të dhënë zë lëvizjes, përpjekjes, fitores dhe ndonjëherë edhe dhimbjes që sporti...