Speciale » Karanxha

Ilia S. Karanxha: Arti rilindas në Romë, Papati dhe Skënderbeu

Në kontekstin e ngjarjeve të kohës një aspekt mjaft i veçanë është pozicionimi i Skënderbeut edhe si mbrojtës i fesë kristiane e në mënyrë të veçantë asaj katolike ku tek papët e Romës shikonte aleatët e tij më natyralë. Ndërsa papati nga ana e vet, aq të interesuar për luftën e përgjithshme kundra ekspansionit turk, tek Skënderbeu...

Ilia Karanxha: Gentile Bellini dhe Skënderbeu ynë

Qëllimi i këtij jetëshkrimi të shkurtër e të pjesshëm për veprimtarinë artistike të Gentile Belinit është të nxjerë në pah disa krijime të këtij artisti të madh qysh në fazat e parë të veprimtarisë së tij, si piktor portretesh, kryesisht deri aty nga vitit 1468. Ky fakt do ndihmojë sadopak të njihemi...

Ilia S. Karanxha: Marin Beçikemi dhe inkuzicioni

Të flasësh për Marin Beçikemin nuk mjafton ta shikosh thjesht si një nga humanistët e kohës që ja dedikoj jetën autorëve të antikitetit. Ai ishte njëkohësisht poet, orator, historianin, profesor në universitetin më të shquar të Europës e mbi të gjitha një aktivist me penë e armë në dorë për të luftuar kundër robërisë otomane...

Ilia Karanxha: Binomi Portret - Biografi në Shek. XV-XVI

Mbetet një fakti i mirënjohur që ikonografia kastriotiane lindi dhe u zhvillua në ambientin e kulturës rilindase të humanizmit italian e atij evropian. Kështu çdo studim në lidhje me fillimet e zhvillimin e kësaj ikonografie nuk mund të veçohet e të realizohet jashtë këtij ambienti. Në këto kushte del nevoja të hidhet...

Ilia Karanxha: Fillimet e Historiografisë Kastriotiane

Vepra "Përmbledhje e jetës dhe fitoreve të Gjergj Skënderbeut…" ka qënë dhe vazhdon të mbetet një vepër shumë e rallë që për shekuj me radhë ka qenë jashtë vëmendjes të bibliografëve dhe studiuesve të shumtë që janë marrë me historiografinë apo bibliografinë kastriotiane. Një ksombël i vetëm i kësaj vepre rruhet sot në...

Ilia Karanxha: Poezi në gjuhën arbërore për Skënderbeun në Padova

Në veprat Icones diversorum...(Portrete të ndryshme) 1591 apo Vitae et icones sultanorum...(Jetët dhe portrete e sulltanësh..) (1596) të Jean Jacques Boissard ne kemi mundësi të njihemi me disa personalitete të shquara të cilët në një mënyrë ose në një tjetër kishin pasur të bënin me Skënderbeun...

Ilia Karanxha: Francesco Sansovino dhe Engjëllorët

Gjatë qeverimit të mbreterisë shqiptare intelektualë të shquar të kohës ngritën në shtypin bashkëkohor problemet më shqetsuese që karakterizonin shoqërinë shqiptare. Çështja shtrohej në se vendit tonë i duhej një shtet e një shoqëri orientale apo oksidentale? Kishin kaluar vetëm pak vjet që Shqipëria...

Ilia Karanxha: Pikënisje në historiografinë kastriotiane

Bartolomeo Facio (ose Fazio) ka qënë një humanist i shquar italian i cili jetoi në gjysmën e parë të shekullit të XV. Ai lindi në La Spezia (Liguria) aty nga fillimi i vitit 1400 në një familje të rangut të lartë social ku i jati i tij Paolino mbulonte në atë qytet detyrën e sekretarit të komunës. Aty nga viti 1447...

Ilia S. Karanxha: Kodi manuscrit i ndriçuar

Si fillime të historiografisë moderne shqiptare deri më sot konsideronim veprat De Obsidione Scodrensi (1504) e “Historia de Vita et gestis Scanderbegi Epirotarum princips” (1522) të cilat së bashku kanë përfaqësuar monumentet e para të kulturës e identitetit ...

Ilia Karanxha: Herkuli dhe Nikolla Leonik Tomeo

Mes veprave të artit që gjendeshin në koleksionin e Tomeos në regjistrimin që bëri Marcantonio Michieli më 1537 ishte shënuar edhe një objekt arkeologjik me fjalët: “Pllaka me stuko në basoreliev prej një këmbe, që...

Ilia Karanxha: Shtrembërimi i historiografisë shqiptare

Zanafillat për shkrimin e historisë të Skënderbeut nga ana e Marin Beçikemit janë shumë të hershme e mund t'i konsiderojmë fill pas botimit të Rrethimit të Shkodrës. Aty rreth vitit 1506 miku i tij i ngushtë në Brescia, Giovanni Britanico...

Karanxha: Skënderbeu autentik dhe modeli i Romës

Një nga argumetat më të debatuara në shkencën albanollogjike ka qënë i lidhur me autenticitetin e portretit të Skënderbeut. Pranimi apo mos pranimi i vërtetësisë qëndronte tek fakti se piknisja e inkonografisë ...

Ilia S. Karanxha: Arti kishtar dhe identiteti shqiptar në zanafillat e emigracionit

Arti kishtar është i lidhur pazgjithmërisht me botën shpirtërore të shqiptarve që emigruan në Itali e në të njëjtën kohë mes këtyre emigrantve qysh në shekullin XIV spikatin elementët e parë të një identiteti shqiptar...

Ilia S. Karanxha: Shenjtorë shqiptarë të mohuar dhe antishenjtorët e nderuar

Para se turqit të kapërcenin detin dhe të shkelnin në Tokën e Otrantos kishin mbyllur llogaritë me trojet shqiptare. Mizoritë, grabitjet, dhuna çnjerëzore dhe vrasjet në masë të njërzve të pafajshëm kishte qënë gjithmonë ...

Ilia S. Karanxha: Gjenocidi serb i treguar nga serbët

Të flasësh sot për Leon Trockin shumë shqiptarve do t'u ngjalleshe një farë nervozizmi. Kush cilësohej trockist duhej t'i linte lamturën kësaj bote mbas ai simbolizonte kundërshtarin dhe disidentin e parë ndërkombëtar kundra ideve ...

Ilia S. Karanxha: Enigmat shekullore

Vepra më e njohur dhe më e nderuar në gjithë botën shqiptare mbetet edhe sot e kësaj dite pas gati pesë shekujsh një rebus enigmash të ndërthurura me art nga autori i saj Marin Beçikemi. Kur doli për herë të parë vepra ...

Ilia Karanxha: Albanologjia në bibliotekat e Firences

Se çfarë përfaqëson Firencia për kulturën dhe artin italian në veçanti dhe atë evropian në përgjithësi është sot një fakt i mirënjohur në mbarë botën e civilizuar. Provë e gjallë në këtë drejtim nuk janë vetëm bibliotekat ...

Ilia S. Karanxha: Vëllezërit tipografë De Vitali dhe portreti në veprat e tyre

Veprimtari editoriale dhe tipografike e vëllezërve de Vitali në kontekstin e zanafillave të editorisë veneciane nuk është më një argumet i pa njohur për publikun shqiptar edhe pse shkencës albanologjike ...

Ilia S. Karanxha: Lufta turko-veneciane (1645-1669) dhe terrorizmat turke në trojet shqiptare

Mezi i shekullit të XVII për Perandorinë Otomane përkon me angazhimin e saj në luftën për marjen e ishullit të Kretës ...

Ilia Karanxha: Nikolla Leonik Tomeu e humanistët anglezë

Një kapitull më vehte përbëjnë raportet e Toemos me rrethin e humanistëve anglezë që erdhën të studionin në Itali e në mënyrë të veçantë në Padova. Ishin të shumtë studentët me të cilët ai pati raporte të vërteta miqësore të një respekti reciprok por mbi të gjitha të një mirëkuptimi ideollogjik të cilat nuk u ndërprenë as pas largimit të tyre në Angli ...