Rivjen romani i parë shqiptar, për herë të parë mbas botimit të tij të hershëm dhe të harruar para dy shekujsh."Marcia" i Dom Ndoc Nikajt është një narrativë plot mistikë, ku gërshetohen historikja me fantastiken, kujtesa baladeske, sa jona, po aq dhe ballkanike, me ato hebraike...
Lajmi dëshpërues kaloi oqeanin: Rexhep Ferri sot na la…Lajmërojnë familjarët e tij, miqtë e shumtë, kolegë të tij piktorë e shkrimtarë, akademikë, botues, studentë, të njohur e të pa njohur e deri te Presidentja e Republikës së Kosovës…Kur themi Kosovë e Prishtinë, mes emrave të dashur e të...
Në 3 qershorin e para 100 vjetëve vdiq Franz Kafka, 40 vjeç, nga tuberkulozi i laringut, në Kierling, në sanatoriumin afër Vjenës.Shkaku i vdekjes: uria.Kafkiane: gjendja e fytit të Kafkës e bëri të ushqyerit e tij të vështirë, tmerrësisht të dhimbshëm e të padurueshëm, ndërkaq në shtratin e vdekjes ai vazhdonte të punonte...
Do të mjaftonte institucioni i pazëvendësueshëm i lexuesit, kur arrin të përkujtojë shpesh e më shpesh shkrimtarë që s’janë më, që kështu ata ndjehen misionpërmbushur dhe vepra e tyre të mos jetë vetëm pjesë e historisë se letërsisë së popujve të tyre, por e letërsisë së gjallë, asaj aktive...
Në përjetësinë e Gjergj Kastrioti- Skënderbeut, sot në ditëlindjen e 619 të Tij, ndërkohë dhe Dita e Shën Gjergjit, e ç’mund të them unë, kur janë thënë shumë e lavdishëm e vazhdimisht do të thuhen?Që Heroi ynë Kombëtar farkëtoi Arbërinë dhe ndërgjegjësimin heroik se jemi bij të saj dhe vërshoi...
Burrë i pashëm, si i dhëndërt gjithmonë, i gjatë, me fytyrën të mprehtë, flokët të zeza e të dendura, me mjekërr të zezë, të shkurtër dhe hollake, me vetullat e zeza e me sytë plot poezi, aq sa vështronin jashtë, po aq dhe brenda vetes, buzëqeshte lehtë edhe kur nuk buzëqeshte...
Megjithatë 27 Marsi është shpallur “Dita Botërore e Teatrit”nga UNESCO, që nga viti 1962 me propozim të Finlandës në Kongresin e 9-të botëror të Institutit Ndërkombëtar Teatror, etj, etj.Po në këtë ditë ka lindur dhe Çajupi ynë, rilindasi i shquar, poet dhe dramaturg… ta kujtojmë…
Shqiptarët e fortë, ata të mirët, bujarët, me një madhështi të brendshme, por që u shfaqet, mjafton një dramë, një pabesi e tjetrit, një mort, një dasmë, sidomos një valëvitje flamuri mbi një pirg a llogore, janë më të fortë se Shqipëria vetë dhe atë mirësi prej tyre e ka vendi, bujarinë proverbiale dhe atë madhështi tradicionale...
Dukuria Mandelshtam është një shqetësim botëror, poeti në diktaturë, ku një pjesë burgosen dhe vriten dhe një pjesë bëhen pjesë e diktaturës, midisi mbetet një gri e madhe, ku spërkatesh ose me baltë ose me gjak, por dhe me të dyja e anonimat jo të pafajshëm. Në majë është diktatori, një stalin apo një hitler apo një enver si parodi tragjike...
Na jepni nëna të mira, të bëhemi fëmijë të mirë, - thoshin latinët. Të flasim për Rozafën e madhe?Duke qenë 8 Marsi, dua të kujtoj gra të reja të epokave të reja, shqiptare, që i bënë ballë së keqes, u martirizuan…Janë shumë, i kemi dhe shtëpive tona, më erdhi mrekullia e buzëqeshjeve të tyre. Po risjell për sot ato që përzgjodha një...
Po a s’kishte patur shkolla shqipe më parë? Si mësohej gjuha mëmë? Edhe Poeti Kombëtar, Naimi ynë, shkruante libra këndimi, për ç’shkolla? E vetmja gjuhë që ishte e ndaluar në perandorinë osmane ishte shqipja e shqiptarëve, që i kishin shërbyer Portës së Lartë mbase më shumë se të tjerët përreth. Dhe shkronjat shqipe i kishte mallkuar kisha greke.Historia ka punë për të kryer...
Pas një mesnatës, kur vendi kishte pak që ishte çliruar dhe krismat e armëve vazhdonin më keq, fitimtarët po vrisnin ata që nuk i donin... dhe diku afër Tiranës, ndanë një grope të egër, shkrehën pushkët me qetësi mbi kokën e një njeriu... ra ai... aty e mbuluan me dhé dhe ikën të festonin me një gëzim mizor djajsh...
Është një emocion i bukur ai i së dielës që po vjen, kur Eda ime do të mbajë një ligjëratë në anglisht për Shenjten Nënë Tereza në St. Mary Parish, Mokena, në orë 3.00 pasdite. Dhe më ndërmend emocione të tilla, se kujtohen dhe vetëm emocionet, që lidhen me shenjten tonë, me takimet, me përgatitjet e ndonjë botimi, lutje, album...
Pasi lexova një letër të bukur, që më shungëlloi përbrenda, e kishte qëmtuar dhe sjellë për ne shkrimtari Sokol Çunga, ishte e para 131 vjetëve, ku Jani Vreto i shkruante Sotir Koleas, ndër të tjera kështu:“… të nderojmë mëmënë, gjuhënë, e të ndritonemi e të qytetëronemi me atë na ndih e drejta...
“…meqënëse folëm për diktatorë, Stalin e Enver, do të doja të sillja dhe këtë poezi, është nga ato që kisha bërë mënd në qeli, ku shpesh na linin me duart e prangosura e nuk lejohej madje as të ëndërroje. Për të mbijetuar shpirtërisht, sa do pak, që të mos çmendesha, bëja çmendurinë tjetër...
Më parë se ta njihja Don Ndue Gjergjin, i njoha vendlindjen në Kosovën tonë, tej në Stubllën e Epërme të Vitisë, një vend i blertë, me kisha dhe peizazhe plot diell, vërtet si të krishterta, kështu m’u duk, një qetësi peshpëritëse…
Në aeroportin e Dallasit, jashtë na priste një diell plot dritë dhe ngrohtësi, që sikur e shtonte dhe pritja z. Adil Besiri, burrit nga Kërçova që na mori me makinën e tij të bardhë e të madhe për të na çuar në restorantin e tij dhe pastaj të na shëtiste nëpër qytet…
Kongresi i Lushnjës është një dramë e madhe në skenën e Shqipërisë, një triumf kombëtar, ndërkaq dhe për këtë ka një dramë tjetër, të shkruar po në Lushnjë, që mbart atë frymë e kohë dhe atë udhëkryq në historinë së re, ku shqiptarët ditën të ecnin...
Ernest Koliqi u lind në Shkodër, kur Shqipëria po përgatitej të dilte nga robëria e gjatë otomane, në vitin e tretë të shekullit të kaluar, në majin plot petale të ngrohta si puthjet, mes të cilave përzihet edhe ajo, puthja e Judës. Do të merrte dije të gjera në Itali e Kroaci...
Teksa shikoja borën jashtë, m’u kujtua një dimër tjetër i largët dhe një poezi tjetër po aq e largët… që e gjej në librin tim “Hedh një kafkë te këmbët tuaja”, me një grafikë në kopertinë nga miku im, Maks Velo, që tashmë dhe ai ka ikur larg në dimra të tjerë qiellorë…
