Edhe mesha, edhe festimet në mbrëmje ishin kaq të bukura në fshatin Gurëz, me njerëz plot, që shkëlqenin nga mirësia dhe veshjet folklorike dhe po mendoja se ku ka një kishë, një tempull të besimit, ka dhe qytetari më shumë dhe mikpritje.Isha ftuar në Gurëz në atë festë nga Motër Elena Lulashi, superiore...
Takimi u bë në “Shtëpinë me gjethe”. E dija ç’ishte ai muze në Tiranë, kishte një hije të zymtë për mua dhe një mister tragjik që s’i kishte ikur a nuk do t’i ikte kurrë. Sigurimi i tmerrshëm i Shtetit aty bënte përgjimet me aparatura të sofistikuara e të shtrenjta për vendin, aq shumë të varfër, të mbyllur e me diktaturën...
Edhe këtë radhë mbërrita në Tiranë, në aeroportin “Nënë Tereza” në një datë festive, 5 Shtatori i Nënë Terezës, kur ajo para 7 vjetësh u shpall shenjtore… Dhe është festë zyrtare në Shqipëri, ditë pushimi.Në aeroport brenda kishte rrëmujë të madhe, por asgjë prej feste, dhe jashtë vargan veturash… Pasditja e vonë...
…do të donim që sonte Maks Velos të mundej t’i uronim datëlindjen e 88-të pranë një gote me verë në studio në shtëpinë e tij, mes veprave të shumta, pikturë dhe libra dhe të dëgjonim pakënaqësitë e tij prej intekektuali të lartë, nevrikosej shpejt dhe po ashtu qeshte çiltër, çelej dhe dukej më i bardhëllemtë...
Na merr malli për poetin Ali Podrimja, lexojmë poezitë e tij, aty është dhe datëlindja e tij, jo vetëm sot, çdo ditë, është zëri i tij.Bardi modern i eposit shqiptar të shekullit XX, kështu më është dukur. Shfletoj libra të tij, mbyshem me frymë dhe me kushtrime të brendshme...
E shfletova dhe sot. 17 gushti është zanafillë mrekullie në jetën e saj, 75 vjet më parë veshi sarin e bardhë si pastërtia e shpirtit, anëve vijat blu në ngjyrën e petkave të Zonjês së Bekuar. Si e mbuluar me Qiell nisi një jetë t? re, u bë Nënë Tereza, që do të shpallej shenjtore…
Musine Kokalari po luftonte me armë të tjera, me libra. Dhe kundër sundimit më të rëndë, injorancës. E cila tek gratë shumëfishohej e bëhej në heshtje më kërcënuese. Gruaja shqiptare ishte mbyllur brenda mureve të një fanatizmi barbar. Mona Liza shqiptare ishte me shami në kokë...
Dallgë të turbullta, gri, ja ashtu si flokët e mi.Fryn erë e fortë në ngjyrën e dallgëve.Mesditë e shqetësuarqë më ndjell largësive? drejt Finlandës,po ku është Helsinki,ku fshihet kështu pas këtij shiuqë ngjan me shiun tim të burgosur?Po kjo pulëbardhë...
Kështu kisha pyetur një ditë pas datëlindjes së tij të 85-të, që s’e kishin kujtuar fare, edhe pse shkrimtar me njohje dhe i burgosur që i përflitej disidenca dhe rebelimi zëmërak?Pse kjo mëri e ndërsjellte me të? Edhe tani që bëhen 6 vjet që s’është më?Rrallë ndodh të ketë një marrëdhënie të tillë plot...
E pranova me dëshirë kërkesën që të shkruaja diçka për poezinë e poetit Halil Matoshi, që e çmoj vërtet dhe e ndjej vëllazërisht - kështu më ndodh me poetët e Kosovës, - pra, dua të them se e bëra rekomandimin, që do t’i shërbente botueses Donika Dabishevci, që do të konkuronte në Ministrinë e Kulturës në Prishtinë për subvencionim...
…erdhën njerëz të bukur në Bibliotekën e bukur në Downers Grove, Chicago. Salla e bukur, me ato radhët e gjata me karrige, që nga pianoja e deri te dera në fund, po mbushej me shpejtësi dhe, teksa uleshin, vazhdonin bisedat me njëri-tjetrin. Po bëhemi Shqipëri dhe këtu, e madhe në zemër, ja, kemi shqiptarë të Shqipërisë, nga Kosova...
Për të zënë vendin bosh të kryetarit të asaj pjesë të ndarë të Partisë Demokratike, ndërkaq dhe zyrtare, hodhi kandidaturën e tij të beftë qytetari Gjergj Hani, anëtar i thjeshtë i saj, me premtimin për bashkim, për të ecur në rrugën e rimëkëmbjes të së Djathtës politike shqiptare, por dhe të Shqipërisë...
Ukraina qëndron… Ajo po lufton, po lufton dhe me libra, me poezi, po fiton…Bota u trondit sërish, kur u vra nga bombardimet poetja dhe romancierja e re Victoria Amelina, dëshmitarja e sulmeve ruse. Mediat në Perëndim, në Itali, Francë, etj, e deri në SHBA e shpërndanë lajmin e kobshëm: po bombardohet poezia…
- Një dukuri e veçantë: nga i burgosur politik në Kryeparlanentar, pastaj statujë te muri i Parlamentit dhe pastaj… harrimi?… Në pritje të një thirrjeje… -Rikthimi i Pjetër Arbnorit në vendin ku punoi, në...
…befas dhe bukur na doli në krye të rrugës y.l.b.e.r.i… vërtet si një dhuratë hyjnore, thashë me vete, i parë që shikoja këtej kaq të guximshëm, ashtu elegant, një hark që hovte si një sorkadhe nga toka drejt reve, sa për të dërguar një porosi në Qiell dhe të merrte një tjetër për ne, tokësorët...
Në burgjet e diktaturës komuniste, në atë të Spaçit dhe më pas të Qafë-Barit ka patur dy revolta të burgosurish, rebelime kundër kushteve çnjerëzore në burg, por me thirrje të hapura kundër diktaturës dhe komunizmit. Të dyja revoltat, të vetmet në të gjitha burgjet politike të perandorisë komuniste ndodhën në muajin maj, në data të njëjta, 21 e 22, e Spaçit në vitin 1973...
- Kur të ktheheni, ndalni në Ann Arbor dhe shikoni Kubin e Brodskit, - më tha miku im Lisandri.- E pse quhet ashtu? - pyeta.- Unë e quaj se Brodski aty bëri atë foton e tij aq shumë të njohur. Të gjithë studentët, pasi diplomohen, është ritual, dalin në fotografi te Kubi…
…kur ka datëlindjen një poet, - që jemi shumë që e duam shumë, - më duket se janë bashkë dhe datëlindjet e poetëve të tjerë, e vetë poezisë…Vërtet te Naimi ynë, me atë fytyrë atërore, shohim prijëtarin frymëzues. Dhe fjala jonë ka dritën brenda të qiririt metaforik që Ai ndezi...
Sipas latinëve, janë dy vdekje për shkrimtarin, njëra ajo natyralja dhe tjetra ajo më pas, kur i vdes vepra, do të thosha prerë.Por për shkrimtarin shqiptar ka dhe vdekje të tjera të më përparshme, të mbrapshta, kur të vdesin pa vdekur, siç ndodhte kur sundonte Realizmi Socialist...
Ishte kohë kafkiane vërtet dhe Ilirjani guxonte, pa bujë, por hapur, vuajti, po nuk iu nënshtrua vuajtjeve dhe padrejtësive, madje iu përgjigj dhe vrazhdë… thashë “kohë kafkiane” se lidhet dhe me Franz Kafkën e ndaluar, kemi një ndodhi tonën ashtu, që dhe e kam shkruar...
