Nexhmije Çerkezi: Nga Tradita në Kulturë

Nga Tradita në Kulturë

Nga Nexhmije Çerkezi

Shumë nga ne konsiderojmë se tradita e kulturës në shoqërin tonë ende shtrohet si një çështje komplekse.

?shtë e vërtetë se ndryshimi i jetës shoqërore ka sjellë me vete kërkesa të reja të artit, prandaj edhe mendimet mbi vlerën e artit kanë ndryshuar, por ende vihet në pyetje se a ekziston tek ne tradita, mendimi sintetik dhe kultura mbi artin ?

Mund të thuhet se çdo epokë njerëzore, çdo epokë e zhvillimit, ka pasur artin e vet, i cili ka shprehur idealet e asaj shoqërie, të asaj epoke të zhvillimit, por kjo nuk do të thotë që ka qenë çdoherë e kapshme apo e pranuar për atë shoqëri të asaj epoke, në të cilin është krijuar ai art.

Ne në botën e sotme të civilizuar dëgjojmë, lexojmë për piktorët më më nam gjatë periudhave të ndryshme kohore dhe ndikimin e tyre që kanë pasur ata në ato kohë.

Gjithashtu kemi lexuar p.sh se pikturat e Pikasos jo se kanë qenë të pranuara çdoherë para masës.Pikturat e tij patën shkaktuar madje ngatërresën më të madhe në vetëdijen e vështruesve bashkëkohorë, ku ai kishte paraqitur kokat e mëdha me fytyra të dyfishta,

Kjo është vëtëm një nga shembujt e asaj kohe, ku edhe deshta të ndërlidhem.

Nëse keni rastisur të keni në dorë librin e Herman J. Veksler “ Nga Engre deri te Pikaso keni patur rastin të shihni një nga deklaratat e Pikasos ku thotë :

“Sa njerëz në të vërtëtë e kanë lexuar Homerin? E megjithate,e tërë bota flet për të”.

Është shumë interesante mënyra se si ai e transporton kuptimësin e artit të vet, padyshim që flet për një imponim, pra pavarësisht faktit se a pranohet ajo apo jo,  vëmendjen do ta ketë?

Dhe është e vërtetë se artistët janë ata që gjithnjë janë në rrugëtim për ti prirë civilizimeve, dhe ndikimi që kanë artet e bukura dhe provokimet e tyre na japin një mesazh për ndryshime të shoqërisë sonë, pavarësisht nëse ato kuptohen apo jo nga ajo shoqëri.

Nëse i qasemi pyetjes se kemi apo jo traditë, mendoj se tradita e arteve ekziston dhe ka ekzistuar përherë, por në fakt kultura jo !

Kuptimin e traditës së arteve e gjejmë në shprehjen e saj, që nga parahistoria e deri në ditët tona.

Në fakt gjithë ato artizanate dhe arte të bukura janë tregues i mirëfilltë i një tradite shqiptare.

Por shihet se ka munguar tendenca e ruajtjes së tyre, pra kultura për të ruajtur në  shoqërin tonë .

Mjafton të pyesim se sa me ironi i ruajmë në Muze vlerat e  shumë artistëve tanë të dikurshëm, bie fjala si « Medalonet e Prizrenit «  të Ëngjëll Berishës, apo « Loja miqësore » e Muslim Mulliqit, apo « Sofrën » e  Agim Çavdërbashës, e shumë e shumë artistëve tjerë, që bartin me vete një histori mbi artin, një epokë mbi trevat tona.

Pra besoj se ne duhet të ngremë kokën rebeluese për tu imponuar dhe thyer këtë jovlerësim të artit në këtë përditshmërin tonë (postkonfliktualë, apatikë, tranzicion) me të bukurën dhe ndikimin e saj jo prezent në shoqërin tonë, por të imponojmë që tradita të kthehet në kulturë.

Sepse tendencat e artit të sotëm nuk mund të themi se nuk  janë të pranuar nga shoqëria jonë.

Por shoqëria medoemos nuk është ajo që mund ti ruaj vlerat e një kohe, apo epoke por për këtë ekzistojnë  shtëpit-Muze, Galerit, apo Muzet Bashkëkohore,  të cilat mbajnë meritën e tyre historike, epokale shekuj me rradhë, në shumë nga ato vende të botes,  ku tradita kalon në kulturë.

Dhe shtrohet pyetja sa kemi të tilla sosh ?