E merkure, 11.12.2024, 01:34 PM (GMT)

Kulturë

Baki Ymeri: Fjala magjike me vlera universale

E hene, 09.09.2013, 06:45 PM


Kosova dhe forca e fjalës magjike me vlera universale

(Lulzim Tafa, Traumausstellung, Amanda Verlag, Sinaia 2013)

Nga Baki Ymeri

Në kuadrin e Bibliotekës “Albanische Schriftsteller” të Editurës Amanda Verlag, këto ditë e pa dritën e botimit në gjuhën gjermane libri i Lulzim Tafës, “Traumausstellung” (Ekspozitë e ëndrrave). Vlen të përmendim faktin se poezia e tij kohë më parë është përkthyer e botuar edhe në disa gjuhë tjera europiane (anglisht, frëngjisht, suedisht, italisht, rumanisht etj.). Nga pasaporta e librit (faqja e tretë), deshifrojmë sintagmën “Albanische Dichtung aus Kosova”, si dhe autorin e përkthimit, Daniel Ion, që është edhe autor i parathënies, ndërsa lekturën në gjuhën gjermane e ka realizuar poeti i mirënjohur Christian Wilhelm Schenk.

Përkthyesi e ka strukturuar librin në ciklet: Traumausstellung, Grausame Lieder, Räuberische Weise, Schwarze Parodien, Mit meinem Ich, Ich habe nur noch ein paar Worte. Që nga poezia e parë e deri te ajo e fundit, autori i ofron lexuesit të huaj, Kosovën tonë dhe forcën e fjalës magjike me vlera universale. Edhe në sajë të kësaj vepre, kultura shqiptare depërton në botë, sepse një popull pa kulturë, sipas Kantit, është një popull që mund të manipulohet fare lehtë, siç na manipuluan turqit dhe fqinjët duke mos na lënë të shkollohemi në gjuhën amtare. Autori është kuadër universitar dhe rektor i një institucioni të rëndësishëm që para disa ditësh, e pat për mysafir edhe Kadarenë (Universiteti AAB). Nga fjala e autorit të parathënies, dhe nga vetë lënda poetike, kuptojmë se dita e nesërme na sjell diçka të re, ngase me të vjetrën u përgjakëm.

Mbresëlënëse dhe të prekura nga imagjinata janë vargjet “Ke fjetur nën hijen e hënës/ Dhe pa dashur të futa në këngë.”, Apo: “Do të vijë në ëndrrën tënde/ Dhe do ta harroj udhën e kthimit.” (Ke fjetur nën hënë). Autori shkruan për kuajt e lagur në shi, për gjumin e vdekjes, për Teutën të cilës i përulen hyjnitë, apo për dëshirën që pas shtatë bjeshkëve ta gjejë emrin e saj. Mund të thotë kush se fjala e tij nuk ka forcë magjike në kuadrin e vargjeve: “M’i  jep sytë ta shoh diellin/ Si bien yjet/ Qielli si bie/ Do të ulemi sërish Teutë/ T’i  rrëfejmë ëndrrat/ E natës së shkuar/ Syhapur të na gjejë mëngjesi.” Pason Kosova e përgjakur me kështjella guri dhe qytetin e lashtë të dashurisë së parë, shoqet e klasës që presin trenat e zi, disa nga to duke u bërë nuse mërgimtarësh e shkuan me vaje: “Vetëm njëra u ndal/ Te dera e klasës shkurtoi flokët/ Dha shenjë se ne/ Do të harrohemi.” (Në mungesën tonë).

Për lirikën e Lulzim Tafës janë qëndisur disa reçensione të favorshme në gjuhën shqipe dhe në disa gjuhë të huaja, por ajo që mbahet mend gjatë kohë, gjatë lekturimit të poezisë së tij, ka të bëjë me poetët:/ Kur zemërohen zotat/ Lindin poetët./ Në të parën shenjë jete/ Ngrihen kundër zotit të vet./ Protestojnë./ Kur rriten/ Bëhen çapkënë/ Shpërndajnë afishe/ Kundër vetëvetes/ Si demonstrantët nëpër qytet”. Një vend të rëndësishëm në kuadrin e kësaj vepre zë edhe poezia e dashurisë: “Vdeksha unë për ty/ Sa e mirë je moj Zanë/ Sa të rënda i ke/ Ato fije...” (Deklaratë patetike). Nuk mungon as ironia, kur dy rrospia të bukura hyjni, pine kafe dhe shikojnë në filxhan, vijat dhe rrugët. Apo kur thonjtë e këmbës i ngjyrosin për adet, kullosin dëshira e ëndrra në det: “Zog në hava/Kjo dynja…” (Kompleks).

Pasojnë këngë të tmerrshme për beteja të pabarabarta të fatit, me vargje si: “Unë do të vritem në këtë luftë/ Për secilën sumbull/ Të xhamadanit/ Do ta marr nga një plumb/ Dhe secila pikë gjaku/ Do të bëhet sumbull/ Në këmisha dhe xhamadanë/ Të ushtarëve e kapedanëve/ Të mi...” (Vdekja çon fjalë), e shkruar më 1998, kur të fuqishmit ia mësyjnë Kosovës me autoblinda modernë: “Masakra ishte e ligjshme/ Mbështetur në nenin e parë/ Për vrasjen e të gjithë shqiptarëve...”, në kohën kur shqiptarët i mallkonin barbarët: “Zotin ua vraftë Zoti!”. Dhe vijnë luftëtarët e lirisë në një atmosferë lufte, kur në Kosovë atë ditë u shtrenjtua buka e mielli dhe vaji, kur edhe jetës i ra çmimi, kur “Vdekje kishte me bollëk.” (1999). Ja edhe disa tituj poezishë tjera të frymëzuara e të rikënduara në gjuhën gjermane: Dashuri kaçakësh, Kryetrimi, Vasha e Dukagjinit, Reportazh i luftës së shenjtë, Territoret e lira, Tri ditë Shqipni, Shiu i shenjtë, etj.

 

 

DU HAST DIE ZEITEN UNTER DEM MOND BETÄUBT

 

Nur die Nägel sind Nägel geblieben

Der morgige Tag bringt uns etwas Neues

Der alte Gestrige hat uns mit Blut bedeckt.

Das Pferd im Regen

Wie viele Tropfen schlugen dich an jenem Tag

Als auch andere Käufer

Und Verkäufer von Trauben und Kürbissen kamen

Um Schicksale zu verändern.

Er hob sein Blick an den Himmel

Heute auch nicht

Denkt sich die Sonne, unterzugehen.

Der Regen wird eines Tages aufhören

Eines Tages, bestimmt eines Tages.

Man sagt, der Regen verschmilzt das Pferd nicht,

Das Pferd, das im Regen liegt und sich im Windblasen trocknet.

Das Pferd ohne Nummer

Ohne Zügel

Ohne Gott

Das dampfende Pferd im Regen.

 

DU SCHLIEFST UNTER DEM MOND

 

Erbarmst du meiner nicht?

Hat die Sonne vielleicht deine Augen verwundet?

Du bist unter dem Mondschatten eingeschlafen

Und unabsichtlich habe ich dich im Gesang verborgen.

Warum weinst du?

Hast du kein Erbarmen davor, dass die Augen

In deinem Gesang zurückkommen

Und ich den Rückweg vergesse?

Aus der bösartigen Klage,

Aus dem schrecklichen Alptraum

Bitte, weine nicht

Erbarmst du meiner nicht, kleines Mädchen?

 

SONNTAGS RUFT MAN MICH NICHT

 

Die Sonntage rufen mich nicht

Es kann sein, dass ich nicht aufstehe

Und in die Ewigkeit im Todesschlaf bleibe.

Vergiss nicht die gefrorene Augenblicke

Nur sonntags wird deinen Tag ausgewählt.

Für dich, wenn ich sterbe

Werde deinen Name nach sieben Bergen suchen.

Ach! warum kommst du jetzt nicht mehr an die anderen Tage…

 

DIE DICHTER

 

Immer wenn die Götter sich aufregen

Werden Dichter geboren.

Beim ersten Lebenszeichen

Stehen sie gegen ihren Meister auf.

Sie protestieren

Wenn sie wachsen,

Sie werden zu Halunken,

Sie verteilen Schläge

Wie die Demonstranten durch die Stadt

Gegen ihr eigenes Ich:

„Das übrig gebliebenes Kind

Jeder Mutter Wird zum Dichter…”

 

REPORTAGE DES HEILIGEN KAMPFES

 

Wir, die Knechte des Kampfs, wir fliehen empor,

Wir wissen weder wo wir hingegangen sind

Noch wo wir ans Licht geraten.

Sie verfolgen uns, sie haben uns umkreist,

Sie mit den Eisenstiefel und Zähne des Kampfes;

Wir barfuß, verhungert und seit einer Woche

Unrasiert, ungewaschen, mit zerzauste Haare,

Mit zerfetzten Seelen, wir kauen unserVerzagen,

Wir spucken die Stücke des verbluteten Schicksals aus

Und die lebenden Worte sind an unserer Zunge angeklebt.

Sie reden, wir schweigen, wir fallen im Kreis

Wir heben die Hände, wir ergeben uns dem Wolf,

Seiner Gnade

Dessen Zähne und weit aufgerissenen Augen

Lassen unsere Augen sich weiterhin weiten…

Drei Vergewaltiger haben eine Frau überfallen -

Ach wie eine ungleiche Schlacht des Schicksals

Erscheint lebendig und nackt vor unseren Augen!

Auch die Minderjährige können die sehen,

Wie sie eine Schlange der Kälte bilden;

Die Erektion unseresGeschlechtsorgans taucht nicht mehr auf,

Es umhüllt uns die Erektion des Todes

Ach, du arme gute Frau -

Lebendes Fleisch -

Sind wir etwa frei oder aufbegehrt?

Der Kampf ist zu einem anderen Leben ausgewandert

Und die beflügelte Tapferen des Berges auch…

 

DER ZWEITE RUF DES HEILIGEN REGENS

 

Für den Traum des Schicksals mit geschnittenem Hals

Für den süßen Geschmack der lebendigen Wade

Für das Eis dass, das Feuer das Wasser glüht

Für die mit Sehnsucht erfüllten Totenscheine

Für das Blut der Freiheit die rätselhafte Knechtschaft

Für die Tauben, die Täubchen in den Kalaschnikows

Für die Mütter der Schleier der Koffer überfüllten mit Schmerzen

Für die befürchteten Tapferen und die sinnlose Freiheit

Für den Verderb der in drei Teilen gespalteten Herzen

Für die stotternden Stellvertreter am Ohren des Herren

Für die lebenden Helden und die verzweifelte Märtyrern

Für die herbe Haut und das hässliche Wesen

Für den fähigen Regen der nicht zu fallen beginnt

Für die Phantasmen der Kannibalen im Schatten

Für das weiße Leichentuch des schwarzen Gesichts

Für den Zahn der schönen Hoffnung

Für die Liebe, die für die neue Ithaka baumelt,

Für mich für dich für uns...

 

DIE MAGD AUS DUKAGHIN

 

Du ähnelst weder dem Morgen

Noch dem gekeimten Flieder,

Du bist zart -

Zarter als die Träne,

Zarter als das Gewässer

Des weißen Drin,

Des schwarzen Drin;

Zarter als der Tau

Und als der Regentropfen.

 

Heilig bist du,

Heiliger als

Die Heiligsten Brücken,

Als Rozafa -

Heiliger als die Schwester

Von Gjergj Elez Alia -

Schön bist du

Schöner als die Mägde aus den Märchen.

Du bist wie ein Kristall,

Glänzend sind dein Augen

So Filigran wie die für die Ringe.

 

Die jungen Männer

Töten sich

Vor dem Spiegel,

Nichts ähnelt dir mehr

Als die Pfingstrose.

Du, Magd der Dukaghin

Sorge für den Halbmond

Und für die schwarzen Kopftücher

Wenn du deine Strähne

Am Tagdes Heiligen Georgs flechtest...



(Vota: 19 . Mesatare: 4.5/5)

Komentoni
Komenti:


Gallery

Pëllumb Gorica: Magjia e bukurive të nëntokës sulovare
Fotaq Andrea: Një vështrim, një lot, një trishtim – o Zot sa pikëllim!
Pëllumb Gorica: Grimca kënaqësie në Liqenin e Komanit
Shkolla Shqipe “Alba Life” festoi 7 Marsin në Bronx
Kozeta Zylo: Manhattani ndizet flakë për Çamërinë Martire nga Rrënjët Shqiptare dhe Diaspora