Ramiz Dërmaku: Nga takimi me poetin Neki Lulaj

Nga takimi me profesorin,  intelektualin,  veprimtarin dhe poetin z. Neki Lulaj.

Poeti,  Neki Lulaj është idealist,  beson në idealin e Lirisë.

Shkruan: Ramiz Dërmaku

Me poetin Neki Lulaj jam njohur përmes gazetës kombëtare”Bota sot” para disa viteve. Por i paharrueshëm do të mbetet për mua takimi i fundit në qytetin Koblenc të Gjermanisë,  në Akademin Përkujtimore të organizuar nga LSHASH-rë në Diasporë ,  ku u bë promovimi i librit”TRINOMI I LIRISË ,  nga autorët; Prof. Hasan QYQALLA dhe prof. Neki LULAJ. Iu ofrova duke bërë shaka,  i thashë unë jam Ramiz Dërmaku ! Ata që ishin përreth qeshën. “Të gjithë duam të kemi diçka prej poeti,  si Nekiu ,  u thashë”. Në këtë takim,  Neki Lulaj mi dhuroi disa libra të tij.

Po i shkruaj këta rreshta thjeshtë për një rikujtim të lexuesëve dhe dashamirëve të poezisë shqipe sidomos për ata që nuk i kanë lexuar vjershat e poetit të ri në diasporë z. Neki Lulaj. Poezit e poetit tonë z. Neki Lulaj,  janë një thesar i vërtet i kulturës,  qytetërimit,  dhe përpjekjeve të tij për ta ngjallë identitetin e shqipëtarit. Ky identitet i cili mbi 5- shekuj jetoi nën sundimin osman .Poezit e poetit tonë z. Neki Lulaj,  do ti qëndrojn kohës jo vetëm si një veper arti por edhe si një testament historik . Poezit e poetit Neki Lulaj,  janë sa të thjeshta aq edhe të bukura. Pjesa dërmuese e poezive të z. Neki Lulaj,  shpalosin çështjen kombëtare,  gjendjen delikate sociale dhe politike të vendit gjatë këtyre viteve . Malli dhe dashuria që ka poeti Neki Lulaj,  për atdheun,  gjuhën shqipe,  historinë kombëtare dhe gjithë ate që përfaqësonte psikozen dhe shpirtin e shqiptarit është shumë e madhe. Ajo çka mua më ka rënë në sy gjatë leximit të poezive të poetit Neki Lulaj,  çdo herë ky shkruan për identitetin kombëtarë. Ne shumë raste poeti ynë z.Neki Lulaj ,  në poezit e tij askund nuk i përkrahë fet në veçanti. Mendoj se poezit e poetit Neki Lulaj do të jetojnë përkrahen e lexohen me vëmendje në çdo kohë.

“Njeriu nuk duhet të jetë vetëm human.Ai sigurisht duhet të jetë i urtë e i ditur”(Konfuci).

Kur takohesha me poetin Neki Lulaj ndjeja një trusni emocionale,  krejt të veçantë,  trupi më dridhej e të rrahurat e zemrës shpejtonin ritmin. Ishte hera e parë kur u takova me poetin,  atdhetarin,  intelektualin Neki Lulaj,  Ishte hera e parë që takoheshim brenda një viti. Herën e dytë u takova në qytetin Koblenz të Gjermanisë kur u mbajt Akademia Përkujtimore,  kushtuar vëllezërve Jusuf e Bardhosh Gërvalla si dhe Kadri Zeka, ku bëhej promovimi i librit “TRINOMI I lirisë” të autorëve ; Hasan Qyqalla dhe Neki Lulaj. Poeti Neki Lulaj me vëmendje e përcillte çdo vargë që recitohej dhe çdo fjalë që flitej në sallë. Poeti Neki Lulaj i ndiqte me interes e vëmendje çdo varg që recitohej nga poetët e rinj që merrnin pjesë në “Akademin Përkujtimore,  kushtuar martirëve të lirisë. Poeti Neki Lulaj është një njeri i urtë,  i heshtur,  i buzëqeshur paqësor,  modest,  magjepës,  plot dije e vargje pa mbarim. Atë ditë z. Neki Lulaj,  e shoqëronte edhe bashkëshortja e tij. Ata ishin ulur në rreshtin e parë..,  jo për diq tjetër por për shkakë se të ulesh mbrapa nuk mund të dëgjosh e shënosh asgjë nga zhurma. z.Neki Lulaj është një njeri human,  i urtë,  i heshtur,  paqësor. Poeti Neki Lulaj mediton teksa binte muzgu dhe dita ngrysej, mes thjeshtësisë së shpirtit,  madhështisë së vetmisë,  ëmbëlsisë dhe etjes për jetën,  rebel i heshtur dhe ngjyrimeve të vdekjes,  që poeti e di fare mirë – fenomene jetësore e njerëzore që munden të shpëtojnëë vetëm përmes artit. Në të gjitha këto e tërhiqte tradita se si ajo përqëndrohet vetëm në atë moment kur fjalët e poetit gjithëmon do të jetojnë edhe pas vdekjes së tij. Poeti Neki Lulaj,  e kupton këtë proces që ndodh krejtësisht brenda historisë. Gjiithkush vazhdon të kujtojë fjalët e poetit ,  të jetojë në botën e të kaluarës,  se ajo ndodh edhe në të tashmen. Dhe kështu mënyra e vetme për ne thot zoti L

ulaj të shkruajë poezi në lidhje me të tashmen. Poeti Neki Lulaj siq më rrëfente atë ditë; shumë shpeshë në orët e vona të mesnatës bisedoj me Kosovën e tij që e do shumë: Zgjohu,  Kosovë! Poeti Neki Lulaj është idealist,  besonte në idealin e lirisë. Lulaj është patriot,  dhe më forcën e idealit dhe dashurisë për atdheun din shumë mirë ta ndaj politikën nga krijimtaria e tij letraro-artistike. Lalaj e di shumë mirë se shkrimtari apo artisti duhet të kapërcejë politkën,  për të fituar lirinë dhe mendimin e pavarur Poetët nuk janë partizanë të politikës dhe synimi i letërsisë nuk është kritikë apo reformim shoqëror. Një poetë mund të ketë pikëpamjet e tij politike,  por këto pikëpamje kurrsesi domosdomërisht nuk duhet t’i manifestojë në krijimin e tij letrar.Shkrimtari e poeti duhet të jetë vetvetja ,  brenda brishtësisë së individualitetit të tij. z. Neki Lulaj e di se gjithkush përballet me kufizime të shumta në shoqëri dhe është zhytur ose në kakofoninë e turmës ose mbizotërohet nga ligjërimi i pushtetit. Kjo është sfidë e frikëshme për të shprehur pikëpamjet e dikujt në rrethana të tilla,  një individ konfirmon ekzistencën e tij nëpërmjet një sfide të tillë nga mjedisi i tij. Duke e shikuar nga ky këndvështrim Lulaj e dinte se letërsia nuk është armë për kritikë,  por një dëshmi për ekzistencën. Një shkrimtar,  një poet apo një artist është dëshmitar për kohën e tij,  dhe letërsia përbën një dëshmi të gjallë për njerëzimin. Lulaj e di se letërsia,  vargjet e tij poetike jan më reale se historia,  e cila është shkruar e shkruhet nën ndikimin e pushtetit politik. Dhe pena e Lulajt bëri kompromis vetëm me idealin e lirisë,  patriotizmit e dashurisë. Neki Lulaj ka një histori të dhimbëshme të poezisë elegjike,  vargje të shkruara kur Kosova po kalonte rrethanat e vështira politike të viteve ’90 ta,  dhe vrasjet e shqiptrëve do të lënë gjurmë të pashlyeshme në poezitë e tij.

Bisedon me trojet shqiptare në çdo cep të Ilirisë,  me Çamerinë ,  bisedon ushtarët e UÇK-ës,  bisedon me të kaluarën,  qartëson të tashmen,  dhe i hap rrugë të ardhmes. Lalaj shkruan për pikëllimin e jetës së kësaj bote në familje me një gjuhë të rrallë: Kjo është ajo që ai bëri poezi.,  mishërimi i të vërtetës, rrahjet e zemrës ,  rebelimi i heshtur brenda tij,  dëshmi të shpirtit .

Kjo është elegjia,  -kompromisi i artit me shpirtin,  për një poet të madh! Neki lulaj është qënje njerëzore i përzëmërt,  dashamirës i komunikueshëm,  me një humor të mprehtë e të hollë,  të ruajtura këto në karkterin e penës së tij poetike,  për të sfiduar e bashkëvepruar me të,  një raport që ai gjithmonë i frymonte dritë për të krijuar me të,  -ai ishte njeriu dhe artisti model,  konstruktiv e i drejtë,  ndaj kritikave të veprave të tjerëve ,  duke iu inkurajuar ndjekjen e hipotezave alternative,  në veçanti ndaj talenteve të reja për poetët e ardhmërisë,  në diasporë i dobishëm për idetë dhe formulimin e tyre të saktë,  me një pasuri enciklopedike të forcës së mendimit filozofik,  artistik e inteligjent,  në varësi të rrethanave.Me një durim të admirueshëm dëgjon të gjitha llojet e hipotezave alternative poetike,  edhe pse disa mund të jenë jo cilësore,  jo artistike,  mediokre,  nën nivelin mesatar,  ky i gjen mënyrat për të sugjeruar dhe ndrequr ato,  pa i dekurajuar autorët e tyre ,  por ky kurrë nuk nguli këmbë që ata t’i bëjnë ato sipas stilit të tij,  edhe pse ai e dinte se disa prej tyre ishin kokëfortë për të mos i kuptuar të metat e tyre. Nekiu, bënë orvatje titanike ti pasuronte idetë e dikujt ,  duke iu lënë sa më shumë hapësirë për të kuptuar vetveten. Prandaj në fundë z. Neki Lulaj i dëshirojmë jetë të gjatë dhe të lumturë. Dëshirojmë që ky ta vazhdojë punën e tij intelektuale po me aq vullnet e elan siq e kishte deri tani. Njerëzit si Neki Lulaj i duhen familjes,  shoqërisë dhe kombit.Të lumtë dora,  Nga takimi me intelektualin,  veprimtarin dhe poetin z. Neki Lulaj.të shkroftë penda dhe të punoftë mendja.