Xhevahir Cirongu: Valdet Avdiu, tregimtari kosovar

Kritikë

Valdet  Avdiu, tregimtari kosovar që lundron me fjalën shqipe në dy gjuhë evropiane

Vështrim rreth vëllimit me tregime "Lavirja në pentagramin tim".

Nga Xhevahir Cirongu

Duke lexuar tregimet e Valdet Avdiut, ndjen brenda shpirtit tingullin muzikor, jo vetëm të pentagramit,por dhe të fjalës së shkruar aq bukur të shqipes sonë.Autori ka gjetje artistike.Fjala brenda frazës së shkruar ka rrjedhën e saj kuptimplote.Mënyra e rrëfimit mbart me vete thjeshtësi.Kjo e bën që lexuesi të përshkojë deri në mbarim së lexuari vëllimin "Lvirja në pentagramin tim".

Për fat të keq, për letrat shqipe është shkruar shumë pak,sigurisht, me prjashtim të veprave të botuara në vetë gjuhën shqipe.Në nivelin ndërkombëtar,tema e letërsisë shqipe ende mbetet përgjithësisht e patrajtuar.Kjo lënie pas dore vjen kryesisht nga mungesa e specialistëve ndërkombëtarë, ku të cilët nuk kanë njohuri të shëndosha të gjuhës letrare shqipe, dhe jo për shkak të ndonjë mungese të vetë krijimtarisë letrare.

Vëllimi me tregime të autorit Kosovar,Valdet Avdiu, na jep mundësinë që të mbushë këtë zbrazdësi,duke bërë një përshkrim të përmbledhur të zhvillimit të të shkruarit krijiues në gjuhën shqipe.

Treguesi më kuptimplot për këtë autor,është pjesëmarrja në antologjinë gjermane të tregimit të shkurtër me marrjen e çmimit të parë.Kjo i bën nder autorit,por më shumë letërsisë shqipe me prezencën e përkthimit në dy ghuhë: Gjermane e Italiane në këtë dhjetëvjeçar të shekullit XXI-të.

Në të gjithë gamën e tregimeve,zbulohet qartë monologu dhe dialogu midis personazheve që zhvillohen në brendësinë e vetë tregimit.Këto i gjejmë në tregimet:"Gruaja ime lavirja", "Zonja me të zeza", Nënshtresa e thellë e shpirtit", "Vaska me ujë trëndafilash", apo "Treni tjetër", "ti dhe macet" etj.Në tregimin "Ti dhe macet", autori e përshkron kështu:"Në hijen e qërshisë,vazhdoj të shkruaj kujtime nga ky qytet, ku kaloj jetën dhe nga kulmi i shtëpisë rrëshqasin pika uji,nuk e di në është shi, në janë lotët e shtirur të saj, riga djerse apo pikat e ftohta të ujvarës së një fati".

Dhe e mbyll këtë tregim me thënien: "Buzëqeshja e Evës, prapë se prapë qëndrojnë ashtu të përvijuara, me sytë e larmë të qeshur e plot përkëdhelje, vetëm për macet".

Edhe në tregimin "Kutia e Pandorës", na jep qartazi çapitjen e jetës sonë drejtë të përjetshmes, pra - vdekjes!

Pavarsisht nga arritjet e mënyrës së të shkruarit të tregimit të shkurtër nga ky autor;larmia e tematikave duhet të ishte edhe më e gjërë.Në tregimet kemi pasqyrim njëtrejtshmërie në tematikat e rrëfimit të të treguarit.Megjithatë, kjo nuk i zbeh vlerat artistike të vëllimit.

Edhe skicat letrare shumë të shkurtëra, janë pjesë e tregimit që na sjell autori me befasinë e tyre para lexuesit.Si: "Vetmia pa trajtë", Udhëkryq ndjenjash","Qerpikët e thyerë","Plagë të reja", "Lumenjët e ëndrrës"etj.

Vëllimi me tregime të autorit Kosovar,Valdet Avdiu, do të mbetet si pjesë e vlerave të kulturës sonë kombëtare të letërsisë së shkruar shqipe.