Pirro Prifti: 20 vjetori i Ringjalljes së Kishës Autoqefale Ortodokse të Shqipërisë

20 vjetori i Ringjalljes së Kishës Autoqefale Ortodokse të Shqipërisë

Nga Pirro Prifti

20 vite më parë, një Përfaqësi e Kishës së Shqipërisë vizitoi Patriarkanën Ekumenike (5-8 qershor 1992), për herë të parë pas persekutimit të egër dhe të paparë të shtetit më ateist në Botë të drejtuar në PPSH, dhe  i kërkoi zgjedhjen një KrYepshkopi për Kishën Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë.  Vetë përfaqësia e Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë I a kishte vënë syrin Eksarkut  Anastas Mitropolitin e Andruzes me titull Profesor Doktor Anastasios Janullaos.

Eksarku ishtë dërguar me detyrë të inspektonte  gjëndjen e komunitetit ortodoks dhe Kishat Ortodokse të  Shqipërisë dhe  problemet e rënda  të mbetura pas shkatërrimit dhe rrënimit të të gjitha religjioneve në Shqipëri pas vitit 1967 e deri në fitoren e demokracisë. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë përjetoi shkatërrimin më të madh të paparë ndonjëherë ndoshta që nga sundimi ottoman.

Kishin mbetur vetëm 22 prifërinj dhe ata pa shkollën përkatëse.

Këtë Inisiativë për riorganizimin e Kishës së Shqipërisë e mori Patriarkana Ekumenike me një sërë veprimesh vendimtare. Në janar 1991, Patriku Ekumenik Dhimitri dhe Sinodi i Shenjtë i Patriarkanës caktuan profesorin e Universitetit të Athinës, episkopin e Andrusës (Drejtor i Përgjithshëm i “Shërbimit Apostolik” të Kishës së Greqisë dhe vëzhgues i Mitropolisë së Shenjtë të Irinopolit), Anastasin, si eksark patriarkal (të dërguar të Patriarkanës), me mision që të shkonte në Shqipëri për t’u takuar me ortodoksët dhe autoritetet e vendit. Eksarku (i dërguari) i Patriarkanës arriti në Tiranë, më 17 korrik 1991. Gjatë udhëtimit të tij në vend konstatoi shkretimin e tmerrshëm që kishte shkaktuar përndjekja e pamëshirshme. Ishin shkatërruar 1608 kisha dhe manastire. Veprimi i parë i Eksarkut ishte krijimi i një strukture thelbësore kishtare për përfaqësimin e Kishës lokale. Për riformimin e strukturës kishtare, Eksarku i Patriarkanës mblodhi Asamblenë e Përgjithshme Klerikolaike 1-2 gusht 1991, me pjesëmarrjen e 15 klerikëve dhe 30 laikëve, nga të gjitha dioqezat e Shqipërisë, në të cilën u studiua gjendja pas regjimit komunist dhe perspektiva, në fund u zgjodhën 4 këshilltarë (epitropë) arkieratikë dhe Këshilli i Përgjithshëm Kishtar Kleriko-laik me 13 pjesëtarë.

Sinodi i Patriarkanës Ekumenike të Konstandinopojës, me iniciativën e Patrikut Ekumenik Bartolomeut, për rikrijimin e Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, zgjodhi më 24 qershor 1992, me vota unanime, Kryepiskop të Tiranës dhe gjithë Shqipërisë mitropolitin e Andrusës, Anastasin, dhe mitropolit të Korçës arkimandritin Kristodhul Mustakas, të Gjirokastrës arkimandritin Aleksandër Kalpakidhis dhe të Beratit, Vlorës e Kaninës arkimandritin Ignat Triandis; ku edhe këto episkopata tashmë u ringritën në rang mitropolie.

Që nga ajo kohë e deri më sot Krypëshkopi i Tiranës Durrësit dhe i gjithë Shqipërisë ka fituar një respekt të madh dhe të jashtzakonshëm jo vetëm në Shqipëri por dhe në të gjithë botën mbarë, duke u bërë gjithashtu dhe udhëheqës spiritual i njohur i Kishës sonë Ortodokse  Autoqefale të Shqipërisë. (http://en.ëikipedia.org/ëiki/Kisha_Orthodhokse_Autoqefale_e_Shqip%C3%ABris%C3%AB).

Ringjallja e Kishës Ortodokse  Autoqefale të Shqipërisë ndodhi pas 24 vitesh atiezëm dhe persekutim  të plotë të klerit ortodoks dhe shkatërrimit të Kishave ortodokse.

Nën drejtimin e Krypeshkopit të Tiranës, Durrësit dhe të gjithë Shqipërisë  Prof.Dr. Anastasios Janullatos Kisha shqiptare u ringrit edhe një herë nga themelet.

Ringjallja  erdhi si me porosi të Zotit, dhe ishte fat për Komunitetin Ortodoks të Shqipërisë sepse:

- Dërgoi këtë njeri  të nderuar të fesë dhe shumë erudit plot titujt të shumtësi Professor Emeritus i Universitetit të Athinës, Antëtar Honorifik i Akademisë së Athinës, President i Komitetit Qëndror të Këshillit Botëror të Kishave, President Nderi i Konferencës Botërore Religioze për Paqe, dhe plot tituj shkencore dhe të merituar nga shume Universitete nga e gjithë bota si nga Universiteti i Moskës, Universiteti Boston, Universiteti i Qipros, Universiteti Thesalonikut, Kretës, Patras, Universiteti i Krajovës, dhe kandidat i çmimit Nobël për Paqen (viti 2000), e shumë të tjera që s`mund ti vendosim dot këtu në këtë shkrim të shkurtër;

- Dërgoi një autor të 18 librave  kerkimoro-shkencore dhe religjioze dhe i shume shkrimeve te ndryshme të cilat i shtojnë edhe më shkëlqimin eruditit Prof.Dr.  Anastasios Kanulatos;

-Dërgoi këtë person  me cilësi të veçanta humanitare i cili ringriti nga themelet kishën ortodokse të Shqipërisë si dhe shpirtin fetar kristian  të komunitetit ortodoks në Shqipëri, nëpërmjet përkujdsjeve të tij të veçanta morale dhe materiale për cdo komunitet ortodoks të cdo qyteti të Shqipërisë, si dhe me inisjativën e tij personale ndihmoi pakrahasimisht dhe me shumë modesti rrefugjatët kosovarë gjatë vitit 1999-2000 , duke ngritur kampe e duke dhënë kontribute financiare e ushqimore për popullin vëlla kosovar me fe myslimane duke konfirmuar edhe njëherë shpirtin e tij të madh tolerant e human.

- Dërgoi këtë njeri me cilësi të rralla  internacionaliste  dhe aspak nacionalist ( ashtu si kanë dëshirë të përflasin dashakeqët),  i cili është konfirmuar disa herë qoftë nga  puna e tij e shkëlqyer religjioze jashtë Greqisë në ringjalljen e K -ishës Ortodokse gjatë misionit të tij në  Kenia, Uganda, Tanzani në vitet 1981-1991 si Kryepeshkop (Locum Tenens), duke stabilizuar 150 kisha ortodokse në ato vende dhe duke diplomuar 62 priftërinj afrikanë dhe 42 priftërinj katekistë. Ka marrë plot cmime dhe dekorata si: Cmimi i të drejtave të Njeriut Athenagoras 2001në Neë York, çmimi `Prohumanitate` nga Institucioni Europian Kultutor Freiburg 2001, është nderuar me Kryqin e Shënjtë të Apostullit dhe Evangjelistit Mark nga Patriarkana e Aleksandrisë 1985 dhe Kryqi i Shën Katerina i Malit Sinai 1986 Egjypt, Kryqi i Shën Cirilit dhe Metodit të Kishës Ortodokse të Cekosllovakisë 1986,  por cmime e medalje, nga Rusia, Ukraina, sigurisht nga Athina, Qipro, etj. Por Kontributi i tij i Jashzakonshëm është ringjallja e Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë.  Krypeshkopi Anastasios Janullatos, ky  njeri shumë religjioz e pa të meta  ringjalli  fenë dhe kishën ortodokse praktikisht të vdekur e të varrosur nga Komunizmi ateist. Nëpërmjet  këtij Kryepeshkopi kurajoz  gjatë gjithë këtyre 20 viteve në drejtim, Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë mori pamjen e saj të plotë si asnjë herë tjetër me një komunietet ortodoks të fuqishëm, të bindur, e të devotshëm ndaj Zotit dhe ndaj shtetarëve. Njerëzit nëpërmjet Kryepeshkopit Anastasios Janullatos rimorën, lajmin e mirë, ri-fituan shpresën  e humbur gjatë rregjimit komunist, shumë rigjetën Zotin, dhe fitorja më e madhë është afrimi dhe interesimi i rinisë shqiptare për fenë ortodokse dhe Zotin.

Nën drejtimin e Kryepeshkopit Anastasios Janullatos u rindërtuan, u ndërtuan dhe u rikonstruktuanderi më sot: 150 kisha të reja, rikonstruktuar 160 egzistuese, u ndërtuan dhe uriparuan 60 manastire, janë realizuar 450 projekte, për cerdhe, kopshte, shkolla, qëndra rinore, qëndra shëndetësore, qëndra diagnostikuese dhe mjekuese shëndetësore,  qëndra trajnuese,  shtëpi e qëndra rehabilituese e pushuese, qëndra për nevojtarët për ngrënie ushqimi. Janë punësuar më qindra e mijra punonjës, Universiteti Logos dhe Shkolla Frymë Dasgurie të cilat janë shkolla të larta nga më cilësoret në Shqipëri qoftë për nga pajisjet dhe pedagogët , qoftë për nga ideomi i këtyre shkollave të larta si shkolla `non profit`, në të cilat studjojnë studentë nga të gjitha religjionet.

Por perlat më të bukura për mendimin tim janë; Manastiri-Kisha e Shën VIashit Durrës, Manastiri-Kisha Zvërnec, dhe vecanërisht Katedralja e re ` Ngjallja e Krishtit` , më e madhe dhe e mrekullueshme në qëndër të Tiranës e cila do të inaugurohet në këtë datë përkujtimore e domethënëse  24 qershor 2012.

Veprimtaria e jashtazakonshmë në rindërtimin dhe ringjalljen e Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë e Kryepeshkopit Anastasios Janullatos  të lë me gopjë hapur duke menduar se po të ishte ndonjë shqiptar nuk do të mund të bënte kaq sa bëri ky person i jashtzakonshëm qoftë për  Komunitetin ortodoks të Shsqipërisë qoftë për  largimin e izolacionit të këtij komuniteti kaq të vuajtur që nga  krijimi i shtetit shqiptar por dhe më parë, ashtu edhe në njohjen dhe në ndihmesën  që i ka dhënë Kryepeshkopi nëpërshpejtimin e integrimit të Shqipërisë në BE.

Historikisht pas formimit të shtetit shqiptar, nëse Themeluesi i Kishës Autoqefale Ortodokse të Shqipërisë  ishte i madhi Fan Stilian Noli, nëse Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë  mori njohjen si kisha më e re ortodokse me 17 shtator  1922 (e pamiratuar nga Patriarkana),  dhe autoqefalinë nga Patrikana e Konstandinopojës më 1937, nëse  vazhdoi të jetojë deri më 1967 nëpërmjet drejtimit nga Peshkopët e tjerë: Visarion Xhuvani (1929-1937 i pa miratuar nga Patriarkana), Kristofor Kissi (1937-1949), dhe Paisi Vodica (1949-1967 i pa miratuar nga Patriarkana por dhe  thellësisht një përzgjedhje politike), ardhja e Fortlumturisë së tij Kryepeshkopit të Shqipërisë Anstasios Janullatos,  ringjalli të vdekurin – Kishën Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë.

Së fundmi,  Komuniteti Ortodoks  i  Shqipërisë  gjatë jetës së shtetit shqiptar ka patur nderin të ketë aktualisht  dy baballarë të shkëlqyer: Fan Stilian Noli që e bëri Krishtin të flasë shqip, dhe Kryepeshkopin Ansastasios Janullatos,  i cili e ringjalli Krishtin e vrarë e të varrosur nga Komunistët  dhe  mrekulloi komunitetin ortodoks  të Shqipërisë duke i a vënë dinjitetin në vend, duke e integruar me botën, dhe me magjinë e tij shpëtuese e shëruese, largoi dhe davariti të ligën e të keqen duke deklaruar edhe njeherë se e vetmja shprese dhe dashuri në këtë botë është adhurimi i Zotit Krisht dhe plotësimi i porosive të tij.