Kulturë

Viron Kona: Drithërimat e Yjeve (II)

E diele, 27.09.2009, 06:24 PM

Viron Kona

Drithërimat e Yjeve

(Roman)

2.
Përsëri te vendi i zakonshëm, aty ku shitet dhe blihet lirë krahu i punës. Po mbushet java që mëngjesi dhe mbrëmja më zënë në këtë shesh të heshtur dhe të pafat për mua. Ndihem i mjerë dhe asgjë nuk më hynë në sy. Ende s’kam arritur të njoh ndonjë banor grek që të më ndihmojë me ndonjë punë. Të gjithë njerëzit që më kalojnë pranë, janë fytyra të panjohura. Më kapin ngërçe dhe drithma, ndjej një si boshllëk në stomak dhe në shpirt, kur mendoj se edhe sot askush s’do të ketë nevojë për krahët e mi. Ditët ikin dhe paratë që kam marrë borxh për të ardhur në Greqi po më mbarohen. “Po refugjatët e tjerë , si ia bëjnë? – pyes veten. –Nuk jam i zoti, apo nuk kam gjetur kohën e përshtatshme për punë?”
Në të vërtetë, qyteza ku kam ardhur është turistike. Ajo nis të gjallërohet vetëm kur vjen dallëndyshja e parë dhe në kohën e verës. Në dimër, këtu punën e gjen me vështirësi dhe ka pak refugjatë. Ka midis tyre, bullgarë, boshnjakë, rusë. Ka edhe disa shqiptarë, por, ngaqë kanë ardhur para disa vitesh, ata e kanë gjetur një punë. Njëri prej tyre, një ish regjisor teatri, është sistemuar në një punishte ku prodhohet uzo; një ish oficer i lartë në ushtri, punon si ndihmës kovaç; një ish drejtor shkolle, është i kënaqur me punën e tij në një stallë derrash. Ata janë me fat…
Një hije më zë rrezen e diellit. Një çast më bëhet se është refugjati nga Gjeorgjia, Aleksej, me të cilin jam njohur ditën e parë të ardhjes sime. Ai më tregoi vendin se ku mund të flija pa paguar dhe përshëndetet përzemërsisht me mua. Ka qenë tenor në trupën e operas të vendit të tij, por tashmë kjo i përket të shkuarës.
Të ftohtit po shtohet dhe mblidhem kruspull. Mbi kokë më qëndron ende silueta-hije. “ Ama dhe ky Aleksej! Pse s’po më lë të qetë në hallin tim!? Së paku të më lërë diellin!” Matem t’i kujtoj gjeorgjianit, kërkesën që Diogjeni 1) i bëri Aleksandrit të Madh, kur ky gjeneral i papërsëritshëm i tha filozofit të mençur që, mjafton t’i shprehte një dëshirë dhe, Ai, Aleksandri, do t’ia plotësonte. Diogjeni, që në ato çaste kishte dalë nga voza e tij dhe po ngrohej në diell, iu përgjigj:
“-Po, e kam një dëshirë. Të lutem, largohu se më ke zënë diellin!”
Eh, ç’mendoj edhe unë! Nuk qenka gjeorgjiani ai që më ka zënë diellin, por një burrë grek me trup të shkurtër e të shëndetshëm, që mban një qen për dore.
-Kërkon punë?
-Po.
-Unë kam punë vetëm për sot. Dëshiron të vish?
-Po, sigurisht, po.
-Më quajnë Andrea,- më prezantohet greku dhe, si dëgjon emrin tim më fton me një shikim ta ndjek pas.
Një copë rrugë e bëjmë pa folur. Greqisht di pak dhe kjo ma vështirëson komunikimin. Herë-herë greku përkëdhel qenin, i cili s’di pse më sheh duke skërmitur dhëmbët. Mbase nuk po i pëlqej. Te një ndalesë, përballë një semafori, zgjas dorën dhe përkëdhel qenin. Ai sikur zbutet. Të zotit i vjen mirë që ia përkëdhela qenin. Ecim shpejt. Nga trotuarët dhe veranda blu, na ndjekin sy të heshtur dhe të menduar të disa refugjatëve, që ende presin si të ngujuar në sheshin e ullinjve.
Greku me emrin Andrea, ndalet në periferi të qytezës. Hap derën e një magazine të mbushur me pajisje hidrosanitare dhe më tregon punën: do të nxjerrë një sasi pllakash dhe do t’i ngarkojë te një furgon që qëndron në hyrje të magazinës. Ngarkesën do ta shpiem në qytetin e Kavallos.
I përvishem punës. Ngutem që ta ngarkoj sa më shpejt furgonin. Dua që punëdhënësi im të mbetet i kënaqur. Po t’i pëlqej, ai mund të më marrë në punë edhe ditë të tjera.
Kjo është dita e parë e punës sime si refugjat në Greqi. Por, është edhe diçka tjetër që më ngacmon dhe më zgjon një mall të largët. Në Kavallo, ku do të shpiem ngarkesën, kam kaluar tranzit afro 15 vjet më parë. Atëherë ktheheshim nga Turqia me një ansambël folklorik shqiptar. Turneu ynë kishte qenë i suksesshëm. Kishim konkurruar në dy festivale ndërkombëtare: në atë të Stambollit dhe të Bursës dhe, në të dy, ishim vlerësuar me çmime. Në qytetin e Kavallos kishim mbërritur natën vonë dhe shoferët kërkuan të çlodheshin dy-tri orë. Gjetëm një lëndinë në krah të autostradës, ndezëm një zjarr dhe u mblodhëm rreth tij. Netët rreth zjarrit mbahen mend gjithmonë. Nën shushurimën e ullishtave dhe të flladit të freskët që frynte nga Egjeu, kundronim gjirin e mrekullueshëm të Kavallos që vezullonte nga mijëra drita dhe këndonim, bënim humor e qeshnim me gaz e hare…
Sot pas 15 vjetësh, kujtoj atë natë dhe çastet e bukura që kaluam. Por tani ndodhem në rrethana krejt të tjera. Atëherë isha kryetar i trupës së ansamblit të vendit tim, kurse sot, pas kaq vitesh gjendem përsëri këtu, por si një refugjat i mjerë..!

***

Kavalloja shkëlqen nën rrezet e diellit. Pallate shumëkatëshe dhe ndërtesa të tjera përshkallëzohen njëra mbi tjetrën. Njerëz të veshur trashë, lëvizin nëpër supermarketet që vezullojnë nga reklamat. Makina pa mbarim, qarkullojnë në të gjitha rrugët e qytetit. Era që fryn nga thellësia e Egjeut dhe dallgët e trazuara, lëkundin anijet e transportit, peshkarexhat dhe anijet turistike që janë ankoruar në port.
Furgoni kalon pranë një muri antik dhe nis të ngjitet në një malore me kthesa të shumta, që të nxjerrë në krye të qytetit. Që këtej, gjithçka duket si në pëllëmbë të dorës: pallatet, rrugët, muret dhe rrënojat e një kalaje të lashtë, limani, deti blu i thellë dhe i vijëzuar nga dallgët që ndjekin pa reshtur njëra-tjetrën… Nuk e di pse, përpara syve më shfaqet kalaja e Kaninës në Vlorë. Kur ishim fëmijë, shkonim shpesh për piknik me shkollën dhe kënaqeshim duke vështruar prej andej Vlorën, Sazanin, Karaburunin dhe gjirin në mes tyre…
-Mbërritëm,- thotë Andrea, duke më prekur lehtë supin.
Ndodhemi përballë një pallati të papërfunduar ende, të rrethuar nga skelat e muratorëve. Por , aty nuk punon njeri. Hap spondin e furgonit dhe me dy fjalë greqisht pyes Andrean se ku do t’i vendos pllakat?
-Sipër, në katin e gjashtë,- më thotë ai dhe më shpjegon se pronarët e pallatit, duan që dhomat e atij kati t’i shtrojnë me këto pllaka.
Ngre sytë. Kati i gjashtë më duket shumë lart. Nuk do ta kem të lehtë t’i ngjisë ato qindra pllaka deri atje. Si s’ka një vinç? Befas më kap inati. Përse duhet t’i ngjisë me krahë?
Punëdhënësi kollitet ngjirur dhe më duket sikur më thotë: “Do të fillosh nga puna apo jo?”
Nis të ngjis shkallët me kolinë e pllakave në krah. Kaloj katin e parë, të dytë…të pestë, të gjashtë. Nuk jam kaq i dobët sa dukem! Zbres shkallët gati me vrap dhe kap kolinë tjetër… Më pas bëj rrugën e dytë, të tretë…të shtatë, të tetë… Nuk qenka kaq punë e vështirë, sa m’u duk në fillim. Lëviz me vendosmëri, ngjitem e zbres… Por, ç’janë gjithë këto djersë që po më mbulojnë trupin? Po gjunjët, përse nuk po më binden? Nis të shqetësohem. Kolitë e pllakave që kam ngjitur sipër, janë një pjesë fare e vogël e atyre që duhet të ngjis lart. Edhe sa rrugë do të më duhet të bëj? Përpiqem të numëroj me mend kolitë, por ato më ngatërrohen dhe numri i tyre sikur shtohet! Kur numëron është më keq. Po më ndodh si me atë që pret diçka me ankth dhe shikon me padurim lëvizjet e akrepave të sahatit. Ato duken sikur ecin shumë ngadalë, madje sikur kanë mbetur në vend. Edhe ngjitja e pllakave, po më duket e pafund, gati e ngjashme me gurin e Sizifit.I
Nga kabina e furgonit ndjej sytë kureshtarë të Andreas. Herë-herë ai shkëput vështrimin nga disa revista pornografike dhe sheh nga unë. Befas ndihem i pafuqishëm. Gjunjët nuk i komandoj dot dhe këmbët i heq zvarrë nëpër shkallët që s’kanë të sosur. Krahët i kam krejt të këputur. Oh , sa i urrej këto shkallë!
Tashmë punëdhënësi im, ka lënë mënjanë shfletimin e revistave. Po ndihet i shqetësuar. Mbase është bërë pishman që më zgjodhi mua për këtë punë. Mesdita po kalon dhe me shumë mundim kam arritur të ngjis gjysmën e pllakave sipër. Lodhja
është shumë e madhe. Zhvishem në kanatjere. Edhe kjo nuk ndryshon gjë. Andrea del nga kabina. Kap një koli me pllaka dhe zë të ngjitet edhe ai. Ndjej hapat pas meje dhe i jap kurajë vetes. S’dua të tregohem i dobët përpara tij. S’kam arritur ende në katin e pestë, kur dëgjoj frymëmarrjen e rënduar të Andreas. Pastaj hapat ndalen.
-Unë vuaj nga veshkat dhe nuk të ndihmoj dot,- më thotë Andrea.
Kthehem nga ai duke marrë frymë me vështirësi.
-Kjo është puna ime, zotëri. Të më falësh, mbase po të vonoj.
-Jo, s’ka gjë për vonesën.
Zbresim të dy poshtë. Nga shtëpia e vogël në krah të pallatit, del një grua plakë dhe vjen drejt nesh. Në duar mban një tabaka.
-Çlodhuni dhe pijeni nga një kafe,- na fton ajo dhe buzëqeshja i përhapet nga sytë e vegjël në fytyrën e saj të rrudhur.
E shoh me mirënjohje plakën. Është e zonja e shtëpisë dhe u gjend aty si me porosi, pikërisht në çastin kur unë nuk do të vazhdoja dot më ngjitjen e pllakave.
Vështroj trupin e saj të kërrusur, veshjen, shaminë e zezë që mban në kokë dhe ndihem mirë. Më bëhet sikur kam pranë nënën time të shtrenjtë. Sa s’i flas shqip, aq e afërt po më duket. Mbase, prandaj po më shijon aq shumë kafeja, gota me uzo dhe sidomos glikoja e arrës.
-Glikoja e arrës të bën mirë, bir,- më thotë plaka dhe ngulmon që ta ha të gjithë glikonë që është në kupë.
Nuk ia prish. Plaka më sheh me dhembshuri dhe i bëhet qejfi kur ia lëvdoj glikonë.
-Argat je,bir?- më pyet ajo pa mi ndarë sytë.
-Po.
-Nga ç’vend vjen?
-Nga Shqipëria.
-E ke nënën?
-E kam,- i përgjigjem dhe sakaq ndjej një sëmbim të fortë në zemër. Kur u largova, e lashë nënën të sëmurë në shtrat dhe një ndjenjë malli dhe meraku më pushton të tërin. Më kap dëshira t’i tregoj plakës greke për nënën time të mirë.
- Nëna ime është e mirë, shumë e mirë, kështu si ti,- i them.
- Eh, kështu janë nënat, or bir! – thotë ajo dhe fytyra i ndrit sërish nga buzëqeshja. Pas pak vijon: - Edhe unë i kam dy djem në Gjermani. Ikën. Ju mbush mendja dhe ikën. Tani punojnë atje. Punojnë shumë, ja, që të mbarohet kjo e flamosur shtëpi. E ç’e duam! U thashë të bëjmë një shtëpi të vogël, se e madhja ha të zotin, po ata, jo se jo! Do të kthehemi shpejt, - më thonë. Po, ku i ke? Dallëndyshet kanë vajtur dhe janë kthyer dy-tri herë, kurse ata mbetën atje dhe s’po duken të vijnë. Vetëm se më dërgojnë para për shtëpinë dhe për mua të zezën. E, ç’i dua!?
Plaka psherëtin, dhe, duke më vështruar ngrohtë, vazhdon përsëri.
-Ata lodhen, ja, kështu si ti. Lodhen shumë. Vangoja im, i vogli, është me reumatizëm. Kush e di se ç’dhembje ka?
-Në Gjermani punët janë më të lehta,- i them si për ta qetësuar.
Kështu më thonë edhe djemtë, po ku ta di unë e zeza si i kanë hallet. Ja, e di nëna jote, se si po mundohesh ti? Pastaj, punët e kurbetit janë të rënda, biro!
E dëgjoj plakën greke i menduar dhe nuk i përgjigjem. Ç’ti them?
-Mirë është që të mos iki njeriu nga vendi i tij, or bir. Më mirë pak dhe në vendin tënd, aty e bën gjumin rehat dhe të ka lezet ç’do gjë. Ja, nuk ka ullinj tek ju? Nuk ka vreshta? Nuk ka det?
-Ka, o nënë, ka, por..!
-Si, nuk bëhet as ulliri, as vreshti? Është toka shterpë?
-Bëhen, o nënë, bëhen. Pyll bëhen. Por, janë kohë të vështira në Shqipëri. Ullinjtë dhe vreshtat s’janë të askujt.
-Si, nuk kanë pronarë?! Po të kujt janë?
Nuk i përgjigjem plakës dhe pyes veten: “Vërtetë, të kujt janë ullinjtë, vreshtat, portokajtë, limonët, mollët…? Po deti, deti, i kujt është?” Ndihem konfuz dhe s’di ç’përgjigje ti jap, teksa dëgjoj mërmërimën e saj:
-U them djemve, u them gjithnjë të kthehen, po rata, jo se jo..!

Vazhdoj përsëri me ngjitjen e pllakave. Por tani ndihem më ndryshe, më i freskët më i fortë… Dhe, tek ngjis shkallët, vras mendjen të gjej arsyen e vërtetë të kësaj ripërtëritje që pësoi trupi im. Ishte ai pushim i shkurtër dhe ajo gliko e mrekullueshme arre, apo sytë e ngrohtë dhe njerëzor, sjellja prej nëne e asaj plake të mirë greke, që më zbutën lodhjen dhe më shtuan fuqitë për të vazhduar punën…
Në dorë mbaj kolinë e fundit. Nuk po e besoj se i kam dhënë fund kësaj pune të mundimshme. Shoh orën. Kanë kaluar plot shtatë orë, duke ngjitur dhe zbritur shkallët. Sistemoj pllakat e fundit dhe drejtoj shpinën. Oh, sa më dhemb i gjithë trupi! Shpatullat dhe mesi po më therin tmerrësisht. Krahët dhe gjunjët nuk i kam më të mijat. Ngadalë afrohem te ballkoni i papërfunduar i katit të gjashtë dhe, vetëm tani vë re pamjen e mrekullueshme që më shfaqet përpara syve. Radhët e shtëpive dhe të pallateve, rrugët dhe rrugicat e asfaltuara zbresin nga lart-poshtë, duke u harmonizuar, si shkallët e një teatri gjigant antik. Deti shushurin dhe shndrit qetë-qetë nën rrezet e diellit që po perëndon. Koha është e ftohtë dhe në qiellin e kthjellët fluturojnë tufa zogjsh. Pas pak dielli, i kuq, i ëmbël, i heshtur zhytet diku larg në blunë e fortë të detit. Dhe, s’di pse nga thellësia e shpirtit më del një murmurimë: Po në Vlorë, kështu po perëndon dielli? Vallë, cili nga shokët dhe miqtë e mi, e kundron perëndimin e diellit në këto çaste si unë?
Boria e makinës së Andreas më shkund nga ky pështjellim malli dhe gati si një somnambul zbres nëpër shkallët e pallatit, që tashmë më bëhen si dhëmbët e një qenie prehistorike.

***

Andrea më paguan 4 mijë dhrahmi.
I mbaj në dorë paratë. I kam fituar me mundim dhe ndihem i kënaqur. Këto para s’kanë të krahasuar me pagën që merrja në vendin tim si mësues. Pra, ia vlen barra qiranë! Kam dëgjuar se ka refugjatë që paguhen edhe më shumë. Marrin shtatë, tetë deri edhe dhjetë mijë në ditë. Ndofta edhe unë mund të arrij t’i marr aq para. Po, hë për hë, le të kënaqem me kaq. Mbase, e nesërmja mund të më sjellë më shumë fat…
-Ah, prit, për pak desh harrova! – më thotë Andrea kur po ndaheshim. Ai futet në furgon dhe del me një shportë të vogël.
-M’i dha ajo gruaja plakë. Nuk e di ç’ka vënë, por më porositi disa herë që të mos harroja të ti jepja, - dhe, pasi m’i vë në dorë Andrea më buzëqesh me çiltërsi.
E hap shportën. Është e mbushur me rrush, fiq të thatë, ftonj, shegë. Në fund, një kupë me gliko arre dhe një qese ku ndodhet një triko leshi. I shoh këto gjëra të thjeshta dhe ndjej mirënjohje për atë nënë greke, që vetëm pak orë më parë ishte krejt e panjohur për mua. Provoj një nga ato çastet e rralla kur njeriu ndjen t’i përshkojnë të gjithë trupin ca ndjenja të bukura për jetën. Më shkon mendja tek telefoni. Të flas me time shoqe, me dy vogëlushët e mi të shtrenjtë, me nënën time të moshuar…
Pas pak minutash, nuk mbahem nga mallëngjimi tek dëgjoj në telefon zërat e njerëzve të mi të dashur. U premtoj se tani e tutje do t’u telefonoj më shpesh , se, më në fund, e kam një punë..!
-Për të fjetur, si ia bënë?- më pyet gjithë merak gruaja.
-E kam gjetur një dhomë.
-E mirë?
-Hë, hë..!
-Mos e mundo shumë veten. Përpiqu të hash. Vishu mirë, që të mos ftohesh. Për ne, mos ki merak, mirë jemi. Edhe nëna, mirë është, pyet gjithnjë për ty.
-O babi, do më sjellësh një biçikletë të bukur me marshe?- ndërhyn në telefon im bir.
-Po, shpirt, do ta sjellë.
-Po mua, babush, do më sjellësh një kukull të bukur, nga ato që hapin dhe mbyllin sytë? – cicëron pakëz më vonë zëri i vajzës së vogël.
-Do ta sjellë, o shpirt, do ta sjellë. Ajo do të jetë më e bukur se perëndesha Afërditë.
-Po mua, ç’perëndeshë do të më sjellësh? – më ngacmon ime shoqe.
Hesht një çast. Ndjej frymëmarrjen e saj të lehtë dhe ankthin pritës në anën tjetër të telefonit.
-Ti, je vetë perëndeshë! – i them pa e fshehur dot emocionin.

(Vota: 0)