Baki Ymeri: Albina Idrizi - ''Biblioteka e fjalëve''

BIBLIOTEKA E SENTIMENTEVE LETRARE

(Albina Idrizi, Biblioteka e fjalëve, Amanda Edit, Bukuresht 2016)

Nga Baki Ymeri

Albina Idrizi u lind më 6 maj 1966, në fshatin Tërnoc të  Bujanocit, ndrësa nga mosha 2 vjeçare jeton në Gjilan. Shkollimin e mesëm e kreu në Gjilan, kurse studimet e Letërsisë dhe Gjuhës Shqipe në Universitetin e Prishtinës (Fakulteti Filologjik). Tregimin e parë e ka botuar si nxënëse e fillores më 1980 në revistën për fëmijë „Pionieri” të Prishtinës. Në periodikun letrar të kohës paraqitet me krijimet e veta, qysh në fillim  të viteve 90. të shekullit XX. Kryesisht merret me prozë, por edhe me poezi. Është fituese e një serë shpërblimesh letrare në Kosovë, kryesisht përmes konkurseve anonime. Në vitin 1997 botoi përmbledhjen me poezi për të rritur “Heshtja e mbarsur”, në botim të Rilindjes. Pas 10 vitesh, në nëntor të vitit 2007 boton përmbledhjen me poezi për fëmijë “Ëndrra me ylberë”, kurse përmes Shtëpisë Botuese Rozafa erdhi para lexuesit me romanin e saj të parë “Hijet e Kullave”, nën redakturën e Dr. Sali Bashotës, i përkthyer edhe në gjuhën rumune nga Adriana&Sherban Tabaku (“Umbra Turnurilor”, Bukuresht, 2009). Në ndërkohë ka botuar edhe disa vepra tjera si „Dashuruar në diell” (poezi, Prishtinë 2010), „Pergamenë e gjallë” (tregime, Gjilan 2011), „Orbita e fjalës” (poezi, shqip-anglisht-greqisht-italisht, Tiranë 2011), „Për një mëngjes ndryshe” (roman, 2015). Është prezente edhe në disa antologji poetike dhe shquhet si kursimtare e madhe e fjalëve dhe gjurmuese e figurave të reja në letërsinë shqipe. Albina Idrizi jeton dhe krijon në Gjilan.

VLERËSIME KRITIKE

Një vullkan energjishë pozitive

Balsam për mendje dhe shpirt. Zbardhëllim, shpresërim, shenjtërim, qytetërim. Poetët, sipas Galaktikës Poetike janë paraprijës të agimeve, muza dhe shpirti i ëndrrave, fryma dhe muzikaliteti i fjalës, koloriti më i ndritshëm i qënësisë sonë. Poezia është ndjenja më humane e njeriut, katalizator i fuqishëm për ndryshimin shpirtëror të njerëzimit. Ajo shkruhet me fjalët e shpirtit. Poezia i ngjason një vullkani i cili shpërthen papritur, djeg si llava e nxehtë shpirtin që qëndron pran saj. Ja dhe një vullkan i ri energjishë shpirtërore! Ju thot gjë kjo sintagmë me aromë lirike? Albina Idrizi gjendet gjithmonë në zonën e dashurisë ndaj jetës, atdheut dhe familjes. Ajo vjen para nesh me një gamë frymëzimesh të reja lirike me etapa të qarta të ndjeshmërisë.  (Baki Ymeri)

Kuptimi i jetës dhe jeta e shpirtit tonë

Poemat e Albina Idrizit janë loti i lumturisë së përjetuar. Nëpërmjet ngjarjeve të përjetuara, të pranuara, të kuptuara, të shprehura, ajo është shndërruar në një flakë të gjallë në tempullin e kulturës shqiptare. Projekti i saj i përsosur del në gjuhën shqipe dhe atë rumune për shkak të kontributit të saj të materializuar që sjell substancën drejt esencës. Nuk i dyshoj asnjë çast kësaj gjëje. Poezia e saj është dëshmi e gjallë e asaj që e thamë paraprakisht. Albina Idrizi ndjen tejmatanë dimensioneve që na i ka dhënë neve për njohje,  duke dëshmuar se qetësia që na rrethon është aq e fuqishme, saqë edhe tempujt heshtin. (Daniel Marian)

Sot putha armikun tim

Ndodh në krijimtarinë letrare që në një vëllim me poezi, apo në një vëllim me tregime të shquaj për mbi të tjerat kryevepra e atij libri. Ndodh gjithashtu, që libri të ketë tri-katër poezi, apo tregime të dobëta, të cilat gjithsesi nuk përcaktojnë talentin e autorit... Albina Idrizi është emër i njohur në Kosovë për krijimtarinë e saj letrare... Poezia e saj është përpjekja më e fundit, jo diplomatike, por njerëzore, poetike dhe kulturologjike për të treguar se shqiptarët janë një komb paqedashës. Albina Idrizi hyn drejtëpërdrejtë në temën e saj, ashtu thjeshtë e bukur... Nuk e mendonte, nuk e priste këtë dorë të shtrirë paqeje. Por, gjithsesi nga ky hap gjigand, tragjik, njerëzor, shpirtmadh çdo gjë e hekurt shkriu. E hekurt - thotë autorja. E gjitha makineria e luftës që pat vjellë zjarr, që pat shkaktuar aq e aq viktima, ndoshta 10.000 të vrarë, si në Kosovë, nga kjo puthje shkrin plotësisht, pa shpresën se do të ringrihet përsëri në këmbë...

Albina Idrizi mendon se njeriut po t’i kthesh lotin, i kthen vetveten, i kthen dhimbjen, i ul egërsinë, i kthen logjikën dhe ai ndihet tashmë i çarmatosur krejt. Ky zhbirim psikologjik i autores tregon se ajo ka për vete një shpirt të ndjeshëm, njerëzor dhe beson në pendimin, një doktrinë e lashtë sa bota dhe e publikuar thuajse nga të gjitha fetë e botës. Por autorja ka gjithashtu besimin se nga ky gjest fisnikërie “nesër... ai do të zgjohet i dashuruar”. Poezia  “Sot putha armikun tim” e shkruar nga një grua, e shkruar nga një grua kosovare, ca më shumë, e shkruar nga një poete, sikur të ngjit vetiu jo vetëm në majat e ideve më të bukura njerëzore, por në majat e diplomacisë, kulturës, traditës e miqësisë midis popujve... (Mihallaq Qileri)

SENSUL VIE?II ?I VIA?A SUFLETLUI NOSTRU

(Kuptimi i jetës dhe jeta e shpirtit tonë)

O lume grea, o lume incert?, dar care pâlpâie în ciuda tuturor piedicilor care vin din planul fizic, extrafizic, ori cel mai adesea metafizic. O lume care se înc?p??âneaz? s? existe într-o oglind? / lentil?, nu de reflexie, ci de refrac?ie, acolo unde poezia reprezint? mixul unor alte legi universale înlocuindu-le pe cele împ?mântenite printre p?mânteni. De la un pol la altul al periplului existen?ial, cu toate oscila?iile de rigoare, mai întâi  trebuie s? fie absolut libere de orice ?i orice altceva, „Drumurile” care sunt efectiv chiar perfect vii, ?i ele ne duc pe noi, acolo unde pân? la urm? trebuie, f?r? a putea spune neap?rat unde, iar pe ele amprenta mersului nostru r?mâne f?r? vreun echivoc...

Greutatea colosal? care m? gândesc c? aduce dup? sine ?i vârsta, de multe ori enervant de inegal? cu aceea pur biologic?, vine în mod evident din exterior, din largul lumii, dar în egal? m?sur? trebuie s? lu?m în seam? despre ceea ce foarte serios ?i f?r? ezitare Albina Idrizi ne spune, ne arat?, ne convinge pân? la urm?. Incertitudinea deplin? pân? la învie?uirea sa, devine de la modul impersonal, un argument atribuit ca o pelerin? croit? pe m?sura personalit??ii poetei aflate în centrul acestei dezbateri emo?ionale; care transcede cu tot cu legile firii, l?sându-le la un moment dat la o parte,  pân? dincolo de urme de grani?e, neavând alt scop, alt? destina?ie ?i alt moment, meritate a fi de b?gat în seam?, decât o anume atemporal?.

Sensul vie?ii e îns??i via?a. Autoarea tr?ie?te via?a în sensul pedeplin al cuvântului. Unde este, tocmai unde este acel sâmbure providen?ial c?ruia u?or îi putem atribui ?i no?iunea de sensibilitate ?i idee, pentru c? mai deasupra de atât doar cerul, ?i el ideatic, la urmei, ar putea s? existe. De unde vine de se na?te pentru a da frâu liber mai departe lumii, dintâi dându-i caracteristicile genetice ?i coordonatele de a fi surprinz?zor. Dar nu aici este exponen?ialul, pentru c? aduse elementele primordialului devenite for?? motrice împreun?, pe un grafic, trebuie s? dea un exponen?ial… Abia atunci când ne d?m seama c? în?elegând tot nu putem decât atinge, cel mult, f?r? a cuprinde, nicidecum, în?elesul, „În singur?tate”: „Lini?tea care m? înconjoar?/ Este atât de puternic?/ Încât m? tem s? nu asurzesc/ ?i în întuneric, adeseori/ Întâlnesc acea lumin? care orbe?te.”

Este un sentiment care trebuia s? existe, venit de la sine, nu adus, sunt vârfuri de lance matematice c?rora nu le putem face fa?? pentru c? pur ?i simplu întorc propria noastr? fiin?? împotriva ei îns??i… Poemele sale sunt lacrima fericirii tr?ite. Prin întâmplarea în sine tr?it?, asumat?, în?eleas?, exprimat?, este adus? o flac?r? în templul culturii albaneze. Acest proiect des?vâr?it apare în limbile român? ?i albanez? numai datorit? contribu?iei sale prin materializ?ri care duc substan?a spre esen??. Nu m? îndoiesc nicio clip? de un lucru: Albina Idrizi simte dincolo de dimensiunile date nou? pentru cunoa?tere, dar pe care, iat?, nici vorb? s? le lu?m drept frâu în calea libert??ii sim?urilor. Poezia sa este dovada a ceea ce spuneam adineauri. (Daniel Marian)

BIOBIBLIOGRAFIE

Poet? ?i prozatoare, Albina Idrizi s-a n?scut pe 6 mai 1966 în satul Târno?i, comuna Bujano?i (Kosova de Est, respectiv Valea Preshevei). Liceul l-a absolvit la Ghilani, iar studiile de Limba ?i Literatura Albanez? la Facultatea de Filologie de la Universitatea din Pristina. Poemele ei apar în periodice înc? din anii 1990 ?i este de?in?toare a unor importante premii literare din Kosova. Prima colec?ie, „T?cerea gravid?”, i-a ap?rut în 1997 la Editura Rilindja din Pri?tina. Dup? zece ani, în noiembrie 2007, i-a ap?rut culegerea cu poeme pentru copii, „Visul curcubeelor”. La Editura Rozafa a ap?rut primul ei roman, „Umbra Turnurilor”, sub redac?ia lui Sali Bashota, tradus ?i în limba român? de Adriana& ?erban Tabacu (Bucure?ti, 2009). A mai publicat întretimp ?i operele „Îndr?gostit? în soare” (poeme, 2010), „Pergamen viu” (povestiri, 2011), „Orbita cuvântului” (poeme în limbile albanez?, englez?, greac? ?i italian?, 2011), „Pentru o altfel de diminea??” (roman, 2015). Este prezent? ?i în antologia „Templul cuvintelor” (Bucure?ti, 2009).  Poezia Albinaei Idrizi se distinge prin folosirea economic? a cuvintelor, cultivând figuri de stil neexploatate în literatura albanez?. Tr?ie?te ?i creeaz? la Ghilan (Republica Kosova).