Kulturë
Katër tregime poetike nga Adem Zaplluzha
E merkure, 13.11.2013, 07:28 PM
Adem Zaplluzha
Katër tregime poetike nga
libri i botuar “Fluturimet e korbave në netët pa hënë”
SEKRETI
Gjerat më
të mira janë ato gjëra që nuk duken,fshihen diku në vetëdijen tonë ose flenë në
kujtesën e ujit.
Kur na
merr malli ulemi afër rrënjës së manaferrës i thërrasim kujtimet , fëmijërinë dhe
lodrat e huajtura nga shiu, i ftojmë vetëtimat.
Nga syri
i diellit kërkojmë dritë për të ecur nëpër errësirën e tredhur, ose nëpër ollukët
e çatisë ku kanë vdekur zogjtë i lypim si lypsarët thërrimet e fundit të dashurisë
që na u zhdukën në fëmijëri
Ne , disa
gjëra nuk i dallojmë në prapavijë, por
ato pa ose me dëshirën tonë jetojnë nën hijen e kujtesës, ashtu lakuriqe si
foshnja e pafajshme, i ruajmë si reliktet e paprekura nga pluhuri dhe në grimcat
e ajrit.
Kafshojmë
të kaluarën tonë tok me një pjesë të mjegullnajës, dhe qeshim ose zgërdhihemi
para pasqyrës, me personin tjetër që nuk i ka krehur flokët, i cili ka një pamje
të erës së trullosur.
Këtu nuk
vdesin kurrë njerëzit, secili prej nesh e mbështjellë në kujtesën e vet me një shami
mëndafshi dhe e ruan prej harresës ato
fije kashte që kanë mbetur pas të korrurave.
Do të kthehemi
një ditë t’i lëpimë plagët e së kaluarës, ato plagë që na qojnë rrëqethjen , që
na kafshojnë si gjarpri në vërrimë.
Do të flemë
nën hijen e dhembjeve, se për ndryshe si mund të shërohen dhembjet kur plagët
kullojnë një ngjyrë gjaku të pa definuar, ngjyra e cila të bënë të çmendesh .
Diçka e
panjohur të merr me vete dhe të çon kah e panjohura tjetër,deri te plagët e
Gjergjit që akoma nuk janë shëruar në kujtesën e dheut.
Ne përherë
kemi ruajtur dhe i ruajmë disa gjëra, si reliktet e së kaluarës, si plagët e
kohës, që ende nuk janë shëruar, kollen, kanë zjarrmi, digjen si stërnishtat në
vjeshtë.
Këtu dita
sillet e pështillet nga syri i keq , ne pavetëdije i afrohemi dyerve të ëndrrës,
ose i hapim dritaret, të na hynë në dhomë rrezet e para të mëngjesit kur lëshohen
si shigjeta të zeza prej hapësirës së murrme kah toka e bardhë.
Nëse na
pyesin se kush jemi nga erdhëm dhe ku po shkojmë? Ne mbesim pa përgjigje,
fshehim me xhelozi një pjesë të mollës së kalbur ose bërthamën e gjuajmë pas
shpine të mos mbijë asnjë fidan për të tjerët, në asnjë fjalë, çdo gjë ruajmë vetëm
për veten tonë, nuk kemi dëshirë as të keqen ta ndajmë me dike.
Kur na
pyet dikush, frikësohemi të mos zbulohet e vërteta, nuk duam t’i tregojmë askujt
atë çka dimë dhe për çka nuk kemi kurrfarë njohurie, jemi aq të verbër sa që edhe
injorancën mundohemi ta mbajmë vetëm për
veten tonë, me askënd as të mirën e as të
keqen nuk e ndajmë.
Ne jemi
duke fshehur diçka. Çka? Mollën e kalbur apo eshtrat tona të kalbura . Një Zot
e di.
Nuk është
me rëndësi a ka vlerë apo nuk ka, kryesore është që jemi në gjendje ta mbajmë për
veti çdo të keqe që prodhon vetëdija e jonë.
Tok me
energjinë negative që zbret nga grimcat e pluhurit, fshehim ëndrrën e lumit,
fshehim rrugën tonë, nëpër të cilën kalon e kaluara dhe e ardhmja e shiut.
AMANETI
Kam nevojë
të dal prej lëkurës sime, të eci bregut të lumit. T’i barti mbi shpatulla të gjitha
ato vite që më dërmuan me ingranazhet e tyre të papushtueshme. Kam nevojë të jem
vetvetja ime , të bisedoj me hijet, lumin dhe etjen e kaktusit
Kam shumë
nevojë të hyjë në lëkurën e ditës,nëpër poret e saja si milingona, të mbledh
ato pak grimca pluhuri që prodhojnë energji diellore.
Të bisedoj
me zogj për itinerarin e fluturimit të tyre deri në atdhe, kur të mbërrij në fund
të rrugës, t’i pyes kalimtarët a janë lodhur apo kanë kohë për lodhjen e mëvonshme
? Kam shumë nevojë për disa ndodhi të papritura, të eci deri në skaj të rrugës
ku mblidhen lypsarët për të protestuar, sepse
dikush ua ka vjedhur këpucët e vjetra, dhe ecin zbathur nëpër jetë, e as
vetë nuk dinë se ku mbërrin.
Më duket
se diçka po e gudulis trurin tim, ndoshta është mbushur me morra të bardha, dhe
po më duket se nuk jam më vetvetja e ime, nuk jam në gjendje t’i kontrolloj
mizat as fluturimin e bletëve prej lules në lule.
Të gjitha
këto probleme po përzihen me kryeneçësinë e qiriut që po ndizet pa kurrfarë kontrolli,
ose me kryeneçësinë time të etur ,për një fjalë të mirë njeriu.
Nuk di më
asgjë, nuk jam në gjendje të pi një gotë ujë, ose të ja japi mikut një gotë verë
të kuqe, pjergulle.
Pak si
shumë u inatosëm sivjet, nuk na dhanë asnjë kokërr rrushi, edhe gjethet ju kanë
fishkur ka mbetur vetëm rrënja si skelet varri.
Do të nisem
tek ti e dashur,duhet ta laj borxhin e vjetër.
Dhe t’i
marrë duart e erës në përqafim, t’i ofrohem lumit për një gllënjkë nga qeshja e stinës .
Ti nëse
do, mos më pritë, por unë do të vij të ta sjelli fjalën që ta lash peng para njëqind
vjetëve.
Nëse nuk
të gjej, unë di ku me të kërkuar, e nëse nuk të gjej aty ku të lash, do të të kërkojë
në ëndrrën time, e di aty jeni mbytur ti dhe duart e tua, aty ka mbetur peng tërë
qenia e ime. Tërë qenia e jonë.
U nisa e
dashur. Jam diku në rrugë , mes teje dhe meje një det me akull. Një tërbim i çmendur
i barit. Një çmendi që nuk i dihet as fillimi e as fundi
Ti e di
se do të vij. Ti e di se mes nesh jo që është shkrirë ai det i çmendur i
xhelozisë, por është ngrirë kur filloi dielli të kafshoj buzën e poshtme të hënës.
Ti e di më
mirë se unë do të vij, amaneti nuk vdes kurrë. Vdesin lisat, rrënjët,
MËSUESI
Vetëm
kujtesa rri varur në këtë kornizë fjalësh. Sonte nuk paska mbetur asnjë udhëtar
në stacionin e trenit.
Shkuan
edhe kojrrilat pas uturimës. Binarët ecën
paralel deri të burimi dhe u kthyen shumë më të ngushta se sa që ishin në fillim.
Sonte më duket
se çdo gjë po zvogëlohet si kapela ime. Diçka
nuk është në rregull me fluturimin e korbave.
Mos vallë
ka nisur të më rritet koka? Dimri sivjet trokiti nëpër dyer, më herët se
zakonisht, nuk patëm kohë t’i mbledhim frytet e vjeshtës. Iku vjeshta shumë kohë
para se të iknin zogjtë shtegtarë.
Kam frikë
se do të kalbet shiu, fasulet nuk kemi mundur
t’i shkundim , mjegulla ishte pengesa kryesore, sa herë që shkuam në arë
na humbnin para syve kokrrat e fasules, humbnim edhe në mes lozeve të gjata të ditës.
Mjegulla
fshihej pas manaferrave, e ne ktheheshim në shtëpi me duar në xhepa. Disa herë e
kërkuam arën edhe në xhepat e babait, por ec e gjeji në atë mjegull duart e lëri
më xhepat...
Më kujtohet
ku i vara këpucët e nënës, ende ai imazh më është ngulitur në tru si pyka në kërcu.
I kam var aty ku e zinte gjumi këndesin e zi kreshtëkuq, ashtu i pëlqente erës.
Isha i
bindur se aty nuk i kërkon askush, ishte koha e skamjes, kur t’i vidhnin edhe
brekët e lëri më këpucët e reja.
Aty i
varnim edhe vargjet e specave djegëse, hudhrat për t’i përzënë djajtë nga
lagja jonë, edhe kungullakët, sepse nuk
kishim me çka t’i lanim xhenazet.
Na këshillonin
pleqtë që edhe duhani ta varim nëpër çati se kinse ikin ata të përroit. Kështu
i thanim frytet e vjeshtake , për ta mbajtur dimrin gjallë
Kur na
vinin netët e acarta, jashtë frynte murrlani,për tu ngrohur zienim kunguj , ose
piqnim patate, e babai më dërgonte ta thërrisja mësuesin ,e dinte se ai burrë i donte shumë kungujt e zier,
thoshte se nga farat e kungullit, në fillim mbinë lulet e bardhe dhe pastaj
piqet vjeshta,kur hymë në gjumin e lozeve.
Kur na hynte në dhomë, pas atij burri
shtatgjatë vinin germat, hynte
qeshja, hidhërimit ja gjenim vendin diku nëpër skutat e tavanit. Ai i donte shumë kunguj e zier, kurse im atë mësuesin
, thjesht ishte për të adhuruar ecte një lis pa u përkulur me një ditar.
Më kujtohet
kur thoshte: pasi që shkonte mësuesi , ky njeri është drita e jonë, sytë tanë kishin
me qenë të verbër po të mungonte kjo hije që na ngroh tërë qenien tonë
Ne e
donim aq shumë mësuesin, sa që asnjëherë, kur kemi zier kunguj ose pjekur
patate të bardha, s’kemi lënë pa e ftuar mysafirë qeshjen e tij njerëzore.
SHIU
DHE BALTA
Ishte
Bajrami i vogël apo i madh, mua më duket qesharake t’i ndaj bajramet, Festa është
festë . Si e madhja ashtu edhe e vogla
janë festa fetare, kryesore atë ditë do të hamë më mirë.
Ec e ulu
në sofër kur të kafshojnë qentë. Atë ditë Bajrami trokëllimat ishin jo të zakonshme,trokëllima
djajsh,nuk trokitnin por i thyen dyert, një zë , si nga nëntoka ulëriu: Jashtë dhe
mos i mbyllni dyert e keni lypur NATO-n dhe ja ku e keni...
Jashtë pa
asnjë plaçkë. Mos merrni asgjë, as lëkurën e juaj. Lëreni çdo gjë çka keni,
zbrazni xhepat. Dinarë mund të merrni sa të doni, kurse markat që i keni
fshehur menjëherë qitni këtu ose asnjë i gjallë nuk
Ishte
urdhri i prerë i njeriut me maskë në fytyrë. Më duket se ja njoha zërin, ishte
komshiu im i parë. Ti ndahu në këtë anë, me ty kam pak punë, kemi disa hesape
pa pastruar mirë. Sot do t’i pastromë të gjitha llogaritë, do t’i pastrojmë hesapet
e vjetra...
Në këndin
e lagjes, afër një shtylle elektrike u dëgjua një krismë e shurdhër e
automatikut. Njeriu me maskë u kthye duke e matur për trupi rripin e
pantallonave se kush e di nga i kishte vjedhur.
Shiu i zi
nuk pushonte, thash edhe më parë, kur na përzunë, s’na lënë t’i mbyllim dyert. Më
mbetën mes gishtave çelësi ngrirë i derës dhe doreza e bronztë.
Ishte një
Mars i çmendur. As që ka pas mençuri ai
Zot i luftës së mitologjisë Greke,. Ajo ditë e turbullt me
shi,
pikonte në pasqyrën e tejdukshme të pranverës .
Asgjë nuk
pata mundësi të marr ,përpos shtambës.
Thash se,
i duhet dikujt një pikë ujë sa për ta mbajtur gjallë
shpirtin
e vrarë . Duhet të kemi ujë, tha një zë në mua.
Uji na
duhet për t’i njomë plagët e tokës, ose
zemrën e fishkur të ndonjë plaku.
Na ndoqën
lehjet e pa artikuluar deri në stacion. Kalonim rrugës për në Stadiumin e
qytetit, mu kujtua Srebrenica, masakra e një qyteti që u zhduk për një kohë shumë
të shkurt.
Deri në stacionin
e fundit na përcillte një kordon i zi policësh. Gra shtatzëna , fëmijët me vajë
duke i thithur gjinjtë e shterura të nënave.
Pleqtë që
mezi i lëviznin këmbët. Një njeri në kukëza u ndal në rrugë dhe i pshurri disa
policë të maskuar.
Një zë i
shurdhër automatiku e ndau qiellin në dy pjesë, si shkopi magjik i Moisiut
detin, dhe heshtja e llahtarshme, na rrinte mbi kokë si një tmerr i pa përshkruar.
Fishkëllima e trenit e prishi atë qetësi memece.
Nëpër
trasta s’kishim asgjë. Korbat e çartur,desh na rropën lëkurën. Përpos lëkurës
te ne kishte hyrë tmerri. një frikë e
paparë na i tregonte dhëmbët e prishtë të së keqes.
Kur iu
afruam fundit të rrugës nuk ishte fundi por fillimi e një krimi në qeshjen e
policëve maqedonas.
Një uniformë
më e trishtueshme se sa trishtimi.
Më e zezë
se sterra në atë baltë të Bllacës.
Më pas
thua se qante qielli . Shiu dhe balta u ngjizën në lëkurën tonë, u ngjizën edhe
mjegullat, çdo e ligë na hyri në shpirt...
Disa javë
mbetëm buzë lumit duke i varrosur fëmijët që vdisnin për disa artikuj banalë. Na
mungonin pelenat dhe qumështi që i mbante gjallë disa mijëra frymë fëmijësh, na
mungonin edhe... E çka nuk na mungonte në atë Ferr, urinonim pas shkurreve,mu atje ku njerëzit i përngjanin
qenve...