Poezi rumune nga Dumitru Ichim

Poezi rumune

Dumitru Ichim

(Kitchener, Ontario, Canada)

 

 

GLOBALIZIM

 

Përmbi varr kanë ngritur një kishë

përmbi kishë kanë ngritur një sinagogë

përmbisinagogë kanë ngritur një xhami

përmbi xhami kanë ndërtuar një spital

përmbi spital kanë ndrequr një mur

përmbi murë kanë ndërtuar një rrugë.

Pastaj kështjella i bëri murit kartiere:

kartierin e krishterë, atë hebraik dhe atë mysliman

kartierin e gjuhëve klasike atë latin dhe atë grek

kartierin e kombeve, atë armen, rumun, rus etj.

Epidemia e mureve vazhdon

dhe krejt popullatën e globit e kaploi panika

duke u shpërndarë lajmi

se faktikisht varri ishte i zbrazët

 

 

NGJYRË

 

Universi është një ngjyrë

Njësoj si molla e gjembi.

 

Koha është përsëri ngjyrë

Njësoj si malli dhe frika.

 

Po shkoj drejt burimit

Me të gjitha ngjyrat e mia –

Murmurimtare në gurgullimë të fjalës

Nga bardhësia drejt zjarrit.

 

Më është bardhësia ngjyrë,

apo frikë nga vdekja?

 

 

KOHË BINJAKE

 

Në vatrën e çdo bërthame

Pulson në flakërime të bardha

Erëtima e Blirit të parë.

 

Kurse ylli lundron luginave të qiellit

Dhe tani përmbi ujëra

Vezullon syri i peshkut.

 

Grunaja të zjarrta dhe shkëndijat e natës

Janë gadi të më lindin,

Por nuk ma binjakësojnë orën

E dritës

Së posazgjuar në kokrrën e mustardës.

 

 

KOHË E BARDHË

 

Drita s’është dritë

Por vetëm një gjuhë e harruar.

 

Kur nata ësht’ mbi gjëra

Dhe don të hyjë në mua

Ia lë ato që s’janë

Duke e zhvendosur

Nga hapsira e zezë,

Porsi në shah

Një mugull në kohën e bardhë.

 

Drita s’është dritë

Por vetëm një e folme e harruar

Dalëngadalë

Duke të ftuar për të qenë.

 

 

DRURI I DIELLIT

 

Mbi degët

E drurit të diellit

Nata e mbaron fillimin

Frika – sprovim i sekondës së parë.

 

Druri i vuajtjes!

Vetëm një herë pat lulëzuar

Gjaku

Uji

Drita

Dhe prej atëherë na e le

Erëtimën e kaltërt Drejt Valëve Tjera

Dhe shijet e njelmët

Të lotit dhe zjarrit.

 

 

NGA MBISHKRIMET E GRURIT

 

Dheu –

Fillimi i gjumit të vogël.

 

Qielli –

Fillimi i gjumit të madh.

 

Dielli –

Fillimi i gjumit të vogël.

 

Kalliri –

Fillimi i Gjumit të Madh,

Që zemrën e këputi

Në Darkën e Fshehtë

Duke e përpjestuar

Barazisht në çdo kokër

Nga Mbishkrimet e Grurit.

 

 

FAJTOR PËR FLATRA

 

Lulëkuqja

E qorton fluturën:

Ndali petalet!

Mos luaj për tepër

Me tundimin e fluturimit

Përgjatë çastit

Duke lulëzuar degët, apo qetësinë.

Ka mundësi të të shkundin.

Edhe unë si ti kam qenë,

Por gabimisht e pata prekur

Dritën

Me majën e flatrës.

 

 

RRUGËS PËR NË EGJYPT

 

Si kotej rrugës për në Egjypt

thuajse i goditur nga qielli

Plaku Jozef nxjerrte një klithje:

“Marie, kurora...

Kurora e magjive, e Perandorit

që ia pat prurë në kutinë e gomarit

e skulptuar si sipet

nga nxitimi i madh e harrova!”

 

Maria nuk përgjigjej.

Kundronte largësinë e largët...

Si një lot i kulluar –

rrjedhte nga sytë e saj të qartë

dhembja e mendimit të pashprehur.

E shtrëngonte në krahë Krishtin

dhe e puthte në ballë

pikërisht në vendin ku do ta mbajë

kurorën e Tij prej gjembash.

 

 

FËMIJA DREMIT

 

Në shpirt qershia

Filloi të lulëzojë

 

Drita dhe ajo –

Frymëmarrje me frymëmarrje –

Që e lulëzojnë gjumin

 

Vetëm here pas here

Flladit

Një flutur

 

Fëmija buzëqesh në gjumë

Here pas here…

Thuajse tenton ta zgjojë dritën.

 

 

FIAT LUKS

 

Si mund të ketë qenë drita

përpara diellit

përpara hënës

përpara zjarrit të lindur?

Prej nga shkëndija

prej valësh duke mos qenë

që mund të jetë e mundur?

Pa flatra

si rrotullohej flatrimi i zalisur?

Me kend të ketë qenë

prej një qenjeje vallë

përmallimi i parë?

 

“Së pari ishte nata

Mbyll sytë! Të përsërisim sërish”

më premtove atëherë.

Dhe nga njëri tjetri thithëm me rradhë

dritë nga drita.

Nuk ishte diell

dhe as hënë asokohe

as zjarr i lindur më parë.

 

Ma merr mendja se drita u lind

nga puthja jonë e parë.

 

 

KRËÇUNI I PARË*

(Primul Cr?ciun)

 

Ashtu siç Bibla thekson

Në atë kohë në Vendin e Shenjtë

Kah Betlehemi Maria e Shenjtë

Shkonte me Jozefin të regjistrohet

Rrugë e gjatë dhe i kaploi nata

Por vend për fjetje nuk gjetën

Dhe në një shpellë paten hyrë

Dhe atje pat lindur Krishti

 

Në qiej engjëj me flatra të bardha

Thuase rreshnin lule të bekuara

Duke kënduar ngadalë e shenjtërisht:

Maria gjendet në qiell e mbi dhe!

 

Barinjtë me fyej në dorë

Me një qengj vinin nga stanet

Me mallëngjim të gjithë këndonin -

Kërshëndellën e parë për Krishtin!

 

*Krëçun rumanisht u thonë Krishtlindjeve,

që vjen nga fjala shqipe Kërcunë, ekuivalenti

në gjuhën rumune Buturuga, nga vjen sintagma

Nata e Buzmit etj.)

 

 

TURRA E NDEZUR

 

Zbathu

Të dëgjosh nga turra zjarrin shkatërrimtar

Është paralajmërim, nëse e do shenjën –

E zbathjes nga thërrimet!

Mos pyet për kuptimin e rëndë!

Në të njëjtat gjurma Zoti

Drejt teje drejtohet përmes drurit

Duke të përqafuar i zbathur!

 

 

PARATHËNIA E TURRËS SË NDEZUR

 

Gërshetues tendash

Derisa mesditën e lavdisë

E kalova në Tars

 

Në vatrën time çfarë flakësh kërkon

Dhe çfarë grinjesh të kota po bën

Se përgjysmë u dogja

 

Njeri andrrallash në kuptim

Ki kujdes ndaj tendës sime

(mos ia tremb gjumin)

E sheh se si unë e thurri

Ngadalë, porsi një guacë

E krekosur nga lindja e hënës

Gjumë i sideftë në perlë

 

Nuk e di se fija e dredhur

E lartësisë

S’duhet ndalur në nyje tinëzare

Nuk di se djegja e plotë

Është në shkrepëtimë të vetëtimës

Që poi a lë

Vetëm diamantit të turrës së ndezur

Me gjembat e dritës

 

 

FLEJ JEZUS, SË PAKU NË KRËÇUN

 

Kambana të bardha bien të rreshura

Për Vashën shekullore po preken

 

Engjëjt në dëborë nuk guxojnë

Po rreshin kolendra anembanë

 

Kambana të bardha bore pa nyje

Prej sonte magjia ka rënë mbi yje

 

Fshehtësia lulëzon, kolendrat e para

Me përjetësinë e kohërave të mbara

 

Lulet e bardha porsi shtrat për lindje

Flej Jezus, së paku për Krishtlindje

 

 

KOLENDRAT E ENGJËJVE

 

-Gjumi përpiqet Ta kaplojë

Duke e përkundur gjumin

Nëna e Shenjtë e Zotit

A na pranon për kolendra?

Pas nesh dhe engjëj tjerë vijnë

Thuase bien, krejt qielli ësht’plot

Se i kanë mbushur edhe shtigjet

Për ta kënguar halelujën

 

-I ëmbël është gjumi fëmijës

Por hyni një herë dalngadalë

T’i këndojmë deri te dera

Kolendrën e përkundëses:

-Nani-nani, Foshnja qiellore

Flej nën degët e larit të bekuar

Dremit se unë Të kam uruar

Për ne Bij prej perandori

Flej moj dritë e mbëmjes

E lindur sot preh Vashërisë

Dalngagadalë nga vala e qetë

Flej moj Dritë prej Drite

Gjumin e lehtë porsi në përrallë

Porsi puthje e shprehur mbi qepallë

***

Mbi tërfil lahurie të kositur –

Gjumë i bukur nga qiell i thither!

Molla pranë Tij po ëndërron

E bardha në psalm si po ngryset

Dhe në qetësi që Të mos zgjohet

U fsheh për të lulëzuar.

Ylli e përkul poshtë kallirin

Që ta shohë Foshnjën e njomë

Vetëm kolendra po jehonë:

... gjum’të ëmbël... Madhështi...

 

 

VETMIA E ENGJËLLIT

 

Vetmia e engjëllit

Ësht’një psherëtimë e kaltërt dhe e rëndë.

Vetëm një herë

Ia shijova hidhërimin e patjerrur

Dhe i trembur u ktheva

Në portën e Poçarit tim

Duke i kërkuar krahët prapë.

 

Engjëlli i gjorë!

I lindur gabimisht me flatra,

Kurrë nuk mundi të flatrojë

Së paku vetëm një përqafim

Si ne.

 

Fillimisht isha kujtim,

Pastaj nëpër mundime

U bëra e njëjta këngë

Me formë të glinës.

 

A të kujtohet ura e shuplakës së Tij?

Sa ngrohtë ishte te kroni,

Kur përmbi sup na përgjonte

Puthja e parë

Derisa hëna mugullonte mbi degë ftoni!

 

 

PËR HERË TË NJËMBËDHJETË

 

Pesë ishin të çakërdisura.

Pesë të mençura.

 

Por ajo e njëmbëdhjeta –

Vasha –

I lutej Qengjit për të gjitha duke thënë:

Edhe barit

Edhe zambakut

Edhe hënës

Edhe yjeve

Edhe diellit bërja një shenjë

Nga zemra ime për ty

Që të derdh vajin në kandil!

 

 

PËRVJETORI I PIKËS SË BARDHË

(Për Florikën time të dashur)

 

Shih, vitet tona shkuan?

Një jetë të tërë u deshëm,

Dhe sot njësoj,

Por me një sonet më shumë.

 

Dhe si shkuan të parët, e sheh?

Sa të kam dashur! Si nuk të thanë

Livadhet e mia të paguximshme?

 

Koha e ndaluar – hije e lulëzuar...

Përse nuk vjen?

Unazë nga hëna të solla –

Lule e qoshit të shtëpisë –

Pranë pishës së vonuar

Çka nuk më lë që unë ta dij!

 

Bijnë gjethet e prekura nga perëndimi,

Jehona të akatistit po end:

E sheh, drenushat tona na ikën?

 

Përgjigjem përmes breut,

Duke pëshpëritur ngadalë,

Fjalë që për një jetë i fshihja:

E pres sonte moj e bekuar

Zërin tënd që sapo ka lulëzuar!

 

 

SHPËTOI PASQYRA NGA CIRKU

 

Kur mbrëmja ishte gadi të shtrihet

E harrova dritaren të hapur.

Shpëtuar nga cirku, por s’e dij se si,

Ballë për ballë u zgjova

Me një pasqyrë.

Rrinte si idiote e zënë mes kornizave,

E veshur me teshat e mia.

Si një çapkëne e azdisur dukej dhe kështu,

Ktheva kokën,

E kthen dhe ajo.

E shaj: Lopë e shëmtuar ik në dreq të mallkuar!

Por pasqyra ime ishte e shurdhër.

Krejt pozat e vjetra i përlyen,

Shndërrohet në kloun, karikaturë

Me mjekër e me një dhëmb në gojë!

Ç’bëj unë, bën dhe ajo njësoj.

Qesh sa që përmbyset

Fëmija ime - Mitrel:

“Harrove se si nëna na thoshte?

Asnjëherë kur shkon del shtëpia

Mos e harro pasqyrën e hapur!

 

 

ENGJËLLI QË FILLOI TË RRESHË

 

-Nëse ke mundësi trupin tim

Ta mësosh të vishet me re

(it hash engjëllit im mbrojtës)

Do të takohesha me të,

Dhe perms qiparisave të lartë nga temjani

Do t’ia kërkoja puthjen e pare.

 

... dhe engjëlli,

Duke mos ditur të prekë fjalën,

U fsheh me të gjitha fshehtësitë

Në re.

 

Është mirë, edhe kështu, i thashë.

Nga të gjitha heshtjet tona,

Të pafejuara me nënshkrimin e dorës,

Së paku, në atë thellësi të fshehtë,

E paguximshme përpara puthjes,

Filluan për ne të rreshurat e dëborës.

 

 

HYMNIZIM

 

Se njeriu është hije, më thua:

Por unë e pyes profetin:

Hija e kujt?

Dhe nëse hija

Është e një qenjeje me ëndrrën?

-“Por prej nga?”, përgjigjet ironikisht kajsia

Pastaj kthehet

Duke krahasuar petalet me pëshpëritjen

Drejt një alfabeti të ri

Që s’e dyshonte as provokimi, i shkathtë:

“Drita mund të lexohet

Vetëm nga e majta

Drejt plagës së djathtë.”

 

 

ZEMRA E DEGDISUR

 

M’u degdis zemra

Aq larg

Saqë më ka kapluar frika,

Se kam rënë kaq shumë

Dhe as për vdekje –

Se i kam dremitur shpesh në shtrat,

Vetëm për Ty;

Ç’do të bësh me qengjin në krahëror?

Se ësht’ i vogël e do ta shpërthejnë te stanet;

Mos e lë vetë

Asnjëherë

Që mua mëkatarët të ma shtrijnë dorën.

S’e kuptova asnjëherë

Dashurinë Tënde çobanishte,

Por nëse megjithate tenton të vish

Poshtë, në varrin tim,

Ki kujdes kur zbret nga ikona!

 

 

NDIHMOJE MOSBESIMIN TIM

 

-A po beson ti?

-Besoj o Zot, ndihmoji mosbesimit tim

Dhe nëse mundesh,

Thuaj të mos më përgjojë

As kullosa dhe as ylli,

Madje as kurr mugullon ngrica mbi lulet

Që duan të të njohin,

Tërhiqu në natë, kurr pot ë lutem,

Përmes një amini – lëshoje perdenë.

 

 

PËRSHËNDETJE PËR PASHKË

 

Sot është kremtja e vërtetë

Më e madhërishmja në jetë.

Kush s’i njeh Pashkët vallë

Këtë kremtim nderimi të rrallë?

Dielli ndrit e duket më i gëzuar

Se na u ngjall Krishti i bekuar.

Në vend të “mirë ditës” së rrall’

E përshëndesim njëri-tjetrin

Me uratën “Krishti u ngjall!”

 

 

KRISHTI U NGJALL

 

Ejani e merrni dritë

Krejt bota le të përkulet.

Zemër-kambanat trokasin

Se Krishti u ngjall.

Engjëjt në qiej këndojnë

Për këtë Lindje të Shenjtë

Për këtë përgëzim të rrallë

Kur Jezu Krishti u ngjallë.

Dita e Pashkëve na sjelltë

Shëndet e lumturi

Dhe me ne këndoni gjallërisht

Se na u ngjall i bekuri Krisht!

 

(I shqipëroi: Baki Ymeri)