Kulturë
Kalosh Çeliku: Pabesia
E hene, 18.01.2010, 06:47 PM
KALOSH ÇELIKU
PABESIA
( Monodram?)
Akuza nga Tabuti
Skena
(Rezidenca te Pazari Grave. Errësirë. Zëra nëpër natë. Ulërima e
ujqve: ulu-lu-luuu… kënga e Zogut të keq: Hu… Hu… Huuu… Krrokatja e sorrave:
krrau, krrau… Krrauuuu… Lehja e qenve: Ham-ham… Haaam… Një pushkë: kauuu… Drita
ndizet ngadalë në skenë dhe ndriçon një tabut, në të cilin shihet një gjenaze…
Dikur përqendrohet, ndalet në fytyrë… )
ZËRI NGA AUTOPARLANTI
Fadil Bekteshi
Tash pse hesht.
Goja ç’t’u mshel?
(T’u mbylltë!)
T’shushatën, t’rrafshuan përtokë
Tërmetet e Mallit tim!
Kasabë!
Seç po flasin
Ç’po thonë mbi kokën time?!
Mos m’bëhet veçse ëndërr
Sall një Ankth
Një Lemeri?
Me ty
A do t’jem zhgëndërr?…
Ç’po rritet Gjëma!
Zëra mahmur zëra funebër
Të ndërprerë zëra gulçima…
Oh, plagët
Bre
Plagët!
Mos më qani me kuje mbi Varr
ZËRI NGA TABUTI
Hi-hi-hiii… Qenë… Këlyshë me zgjebe të Buçës… Më vratë
pas shpine… Në terr… Nuk menduat se mua nuk më zë plumbi. Me Zonjën Vdekje natë
për natë kemi ngritur dolli… Deri në agim kemi shkruar poezi… E diku para
agimit kemi bërë dashuri… Gjithë Pazarin e Grave e kemi ngritur në këmbë.. Luftë
kemi bërë si burrat. Luftë. Përderisa ju e keni lëvizur bishtin sa herë që ua
kanë hudhur nga një asht shpërblim. Edhe atë, vetëm e vetëm që të më ndërseheni pas shpine me gjuhën dy pëllëmbë.
Eh, sa më dhimbseni që ende i vazhdoni lehjet pas shpine. E mashtruat veten kur
menduat se shpëtuat nga unë te Pazari Grave. Vetëm, gabuat keq kur më shpallët se
mua më vrau dashuria… Jo. Jo, ore të mjerë me bishtin ndër këmbë. Jo, nuk më
vrau dashuria, po pabesia…
E dini se unë jamë gjallë te Pazari Grave. E vazhdoj
luftën me penë. Në çdo librari ju kam vënë pusi… Bibliotekë… Në një tavolinë
ngrej dolli me motrën Doruntinë… E solli Vëllai i Vogël nga varret. E shpiu
amanetin e Nënës në vend. Ju, do të thoni, e solla unë motrën! E di unë, ju
jeni të poshtër. Qen?… Këlyshë me zgjebe… Por jo, e keni gabim. Motrën Doruntinë
e solli Vëllai i Vogël… U ngrit nga varret… Vetëm e vetëm që ta shpie në vend
amanetin e Nënës…
Vështirë e kam mes këtyre dërrasave, në këtë tabut.
Dita-ditës ngushtohen, më shtrëngojnë në errësirë. M’i mbyllin veshët të mos dëgjoj
zëra.. Sytë të mos jua shoh, lehjet, marrëzitë… Tradhtinë… E dini ju se unë të
gjitha i hedh në libra. E dini. Edhe dashurinë edhe pabesinë. Vallë, a nuk ua
thashë të gjitha te libri: “Filxhan i dashurisë?! Por, kot. Ju, posa e
morët librin në dorë, i mbyllët sytë… Veshët… Mua më shpallët të marrë te
Pazari Grave. Ndërseheni pas shpine. E keni shitur veten për një asht shpërblim.
Gjuhën e keni nxjerrë dy p?ll?mb? nga vapa… Përjargeni… E zvarritni veten me
gjithë zgjebe në shpinë me vite e vite. Vetëm pak ta lëpini ashtin. Vetëm pak
ta lëkundni bishtin pas ndonjë porte. E kokën? kokën kurrë nuk do ta nxirrni
nga kontinierët e bërllokut. Ja, edhe pse i keni sytë e lidhur. Gojën me jargë…
Bythën e shitur te Vetëshërbimi…
Hi-hi-hiii… Edhe këtu në tabut ju dëgjoj, nëpër dërrasa,
që më thoni: Është i çmendur. E kanë hallakatur librat… Poezia… Dashuria… E ka
zënë gjumi në një faqe. Natën e ka bërë ditë. E ditën natë. Por, e keni kot. Unë
e di rrugën për në Baba Tomorr. Vendin e perëndive. Majën ku pihet vera,
shkruhet poezia e bëhet dashuri… E doni t’jua them edhe këtë: Unë sytë nuk i
kam të lidhur me shami. Unë nuk jam i mençur si ju, që ta shes veten… Atdheun…
Ja, edhe pse e pëlqeva Varrin… Parajsën… Xhehnemin ua lash juve te Pazari Grave…
Lugatin e Koçeve… Dexhallin… Doruntinën nga varret e solli Vëllai i Vogël… Sa
herë doni t’jua them nga ky tabut?! Njëqind herë.
Heshtni! Ja, vjen Doruntina. Hapat ia dëgjoj nëpër errësirë.
E shoh si e hap derën, këndon këngë. Në dorë ka një qiri. Rrugë të gjatë ka bërë
për të ma vënë mbi kokë nj? qiri. (Dera hapet dhe hyn një grua me një qiri të
ndezur në dorë. Ngadalë i afrohet Tabutit, duke kënduar):
Të vranë natën, o vëlla të vranë
E mbi varr ditën të qanë
Ca rrufjanë e ca xhandarë!
Ty të vrau Pabesia…
O vëlla, o trim me fletë
Hakun do të ta marr vetë!…
O Imzot, si
do ta bëj copë-copë Tabutin! Vetëm edhe një herë të ngrihem në këmbë. Penën ta
rrok përsëri në dorë. Gjokun ta lidh te Rrapi. Armët t’i var në degë. Edhe pse
tashti e shoh se gati të gjithë më harruat mes varreve. Edhe miqt?... Edhe
armiqtë… Vetëm Doruntina e ka mbajtur fjalën. E hapi derën e Tabutit dhe ma
ndezi një qiri mbi kok?. Ju të tjerët i keni ngarkuar këmbët në shpinë. Ikni sa
mundni, me të katra nga Atdheu. Nuk e dini ku
e keni kokën, ku bythën. Sytë ua
kanë lidhur me shami. Zingjirin ua kanë vënë në qafë. Zgjeben në shpinë…
E kuptuat tashti si hyri Doruntina te “Filxhan i
dashurisë“. E hapi derën mes atyre faqeve, ndezi një qiri. E varrosi veten mes
vargjeve. Vetëm e vetëm, që unë të ngrihem nga Varri me gjithë tabut në shpinë.
E dini tashti se, ne gjithmonë kemi pasur dikend në shpinë. Me të katra na ka
kalëruar përmes Pazarit të Grave. Na ka mëshuar sa ka mundur me kamxhik. E ne,
jemi turrur sokaqeve duke kënduar këngë. Vetëm se, dihet, nuk kemi guxuar ta
hedhim me gjithë samar në mes të rrugës. E dini pse?! Ngaqë, kemi qenë të dëgjueshëm
dhe na ka pëqlyer robëria. Kemi pasur shpinë të butë, tamam për samar. Ja, pse
gjithmonë të tjerët na kanë hipur në shpinë…
E di se do të më thoni: po ti pse e hodhe samarin?!
Pse nuk e vazhdove rrugën, po e zgjodhe tabutin. Një samar edhe më të rëndë, me
dërrasa. Edhe këtu do t’ju përgjigjem: Shpinën ma kishte bërë varrë. Këmbët më
ngatërroheshin për në Baba Tomorr. E me këmbë të ngatërruara e me samar? në
shpinë, nuk hipet në majë. Rruga për në Baba Tomorr është larg… Larg… Vendi i
perëndive ku pihet vera, shkruhet poezi e bëhet dashuri edhe më larg… Larg këtyre
varreve… Kontinier?ve të bërllokut… Këlyshëve që t’i ndërsejnë pas shpine…
Natë për natë me anë të zërave ju dërgoj porosi nga
varret. Nuk e di pse, nuk i dëgjoni matanë hekurave. Nuk u përgjigjeni. Vallë,
thua ende i keni sytë të lidhur e veshët të shurdhuar, apo nuk ju lë bërlloku.
Megjithatë, është dashur t’i dëgjoni cicërimat e Ciu Ciut. Sqepin e tij në
dritare, se është afër agimi. Dielli që është varë në një lis. Dy Motrat në të
cilat është dashuruar Ciu Ciu, që udhëtojnë me tren. Nuk i shihni dhe dëgjoni gjithë këto shenja,
që jua përcjell me anë të zërave?! Hiqeni shaminë! Mos i shtuponi veshët me
copa gazetash! Zgjidhni këmbët! Hidheni samarin! Dëgjoni porositë që jua përcjell
me anë të zërave dhe shenjave të dritës: Dielli zbret matanë maleve…
Ende asgjë nuk shihni në lëmë. nuk dëgjoni në errësirë.
Edhe nuk më besoni në këtë Tabut.
Edhe shumë gjëra dua t’ju them nga Tabuti. Vetëm se ju
nuk keni nevojë për fjalë… Vargje… Libra… Jeta është luftë. E lufta kërkon
heronj. Ju nuk dini t’i rrokni armët… Samarin ta hudhni nga shpina. Zotëriun…
Ja, edhe pse ju pëlqen robëria… Samari… Zotëriu që ju ka hipur në shpinë... Nuk
e dini rrugën për në shtëpi… Dhiaret p?r n? Baba Tomorr…
Qerrja moti ju është thyer në rrugë. Zgjedhën e keni në
qafë… Zgjedhën… E tërhiqni njëri-tjetrin zvarrë nëpër ara… E shtyni nëpër ugarë…
Një ditë edhe Lopa ju kërceu në shpinë… Hiç shenjë e
mirë. Lopa i kërceu Kaut. Kurrë, Mëzatit… Kurrë… Mëzati e bën na kaq, në mes të
livadhit. Gjithë këto nuk janë tjetër, përveç se shenja të Kiametit. Dita kur
do të bëhet Përmbytja e madhe. Bota do të pastrohet nga mëkatet. Të vdekurit do
të dalin mbi varre…
Dexhalli me Varkën e Noes do t’ju ngarkojë si kunguj të
kalbur dhe do t’ju hedhë në mes të peshqve. Bota do pastruar nga këto bërlloqe.
Peshqit nuk e zjgedhin ushqimin. Ndodh të mendojnë se jeni krimba. Fundi i
fundit çka mund të jeni përveçse: qenë, këlyshë me zgjebe, krimba…
Kafshë të buta, që vetëm përdridhni bythët, lëvizni
bishtin dhe hapni sytë naaa, si Lopa kur i kërcen Mëzati…
Hi-hi-hiii… Çka nuk e keni këtu të qartë?!
Edhe Lopa kur i hap këmbët krenohet në Livadh. E dini
pse, Cufa ia mban bishtin me dorë?! Nuk e dini. Punë e madhe.
Doruntina që ma ndezi këtë qiri, është profete.
Doruntina. Doruntina fluturoi nga minarja e xhamisë në qiell… E mori me vete
Baba Shehu… Profeti ynë i ndritur dhe dërgoi të ma ndez këtë qiri. Ju kurrë nuk
i keni dashur lartësitë, por plehërat. Majë tyre keni dashur të fluturoni në
qiell. E kur keni rënë në xheriz, ia keni th?në këngës. Ndonjëri nga ju edhe ka
shkruar vjersha. E ka hequr veten si poet, i ka kënduar Mbretit… Oborrit… Nënës
Parti… Këlyshçe është ndërsyer pas shpine. E kanë shpërblyer me një asht për “poezi
patriotike”… E kanë lidhur te Vetëshërbimi, në Bit-Pazar… E kanë stërvitur t’u
ndërsehet rebelëve. Mirëpo, rebelët me vjershat e tilla “patriotike” nuk e kanë
fshirë as bythën…
Tjetër, çka t’ju them sonte tjetër, kur çkado që ju
them është vonë. Edhe pse më merr gjumi. Ju do të thoni:
Hi-hi-hiii… Doktorziu të ka lidhur me zinxhirë, një
asht ta ka hudhur shpërblim dhe të ndërsen pas mikut tim Poet. Vetëm se e ke
kot, o i mjerë! Kot. Ai është Ujk. E ujku nuk e qan kokën për këlyshë me zgjebe
që i lehin pas shpine. E lëvizin bishtin… Bythën… Kokën kurrë nuk e nxjerrin
nga kontinierët e bërllokut. E kanë shitur veten për një asht. Natë e ditë
shkoni pas Buçës në ndonjë park, që t’i kërceni në shpinë. Por, kot. Buçës i
turren përmbrapa qindra qen? me zgjebe që t’ia bëjnë atë punë pas ndonjë gërmushe…
Këlyshë… E lëviz bishtin ajo kuçk?. E lëviz, por nuk ka qen Sharri që t’i kërcej
në shpinë.
Jo. Ju nuk dini t’ia bëni atë punë… E keni të lidhur
nyje… Bishtin jua kanë futur në gojë… Frikën në bythë, e vazhdoni rrugën.
Dhiareve as nuk hyni, ngase keni frikë mos e zhveshni lëkurën mes ferrave. E
dini se, pa lëkurë nuk mund të hyni në vathë. E keni frikë Bariun. Bariu që i
bie fyellit dhe i ruan dhentë. Ose keni frikë mos t’ju mjelë me kusi Tata e
Madhe… Hi-hi-hiii…
E di, tashti të gjithë derdhni lot. Edhe Qikllopi…
Edhe Daudia… Edhe Këlyshi i Llagut… Edhe Këlyshi i Sharrit… Edhe Këlyshi me
Zgjebe… Edhe Hadum Somuni… Edhe Faqekuqi… Edhe … Edhe… Vetëm, mos i harxhoni
fjalët!… Mos e lodhni veten. Ruani lotët për përurimin e ndonjë partie. Vetëm Nëna
Parti ju do si këlyshë me zgjebe. Ne rebelët, mund t’ju lidhim nga një teneqe për
bishti. E keni merituar. Nesër, mund të shtriheni para ndonjë dere, porte me
gjuhën dy pëllëmbë. Çka, doni të thoni se e keni nga vapa?! Jo. E keni nga
teneqja… Ashti që e keni në gojë… Torba me taxhi për qafe…
Vallë, mendoni se i kam harruar të gjitha. Jo. Jo,
ngase edhe sot jua dëgjoj lehjet. Ende keni ashtin në gojë… Dhe, sa herë që jua
bëjnë me gisht, më ndërseheni pas shpine. E njhni mirë artin e lehjes. Për këtë
edhe keni marrë shpërblime. Nuk ju kujtohet, sa herë më keni paraqitur në
polici?! Pastaj, sa herë më keni kurdisur linçe intelektuale e fizike?!… Kërcënime
telefonike… Dënime partiake… Nuk ju kujtohet?!…
Heshtni! Ja, vjen përsëri Druntina. Qiririn e ka në
dorë… Ndizet… Ndizet… Digjet… Tretet… Na bën dritë…
Çka?! Doni të thoni se, e doni errësirën.?! Nuk ma
merr mendja. Ju e doni ashtin… Taxhinë… Kontinierët e bërllokut… Buçën e
katundit, që një ditë të rriteni në qen me zgjebe. Tashti e kuptoj se, kishte të
drejtë Miku im, edhe ai i vdekur, kur pati thënë për Buçën se shkon pas qenit e
kurrë pas luanit. Eh, miku im poet. Të gjithë ne, gati të thuash kemi një fat
mes këtij bërlloku. Këlyshët gjithmonë na janë ndërsyer pas shpine. Buça e
katundit na ka tradhtuar me ndonjë qen me zjgebe. Megjithatë, ne nuk i kemi dorëzuar
armët. E kemi vazhduar luftën me penë. Edhe nga varret kemi ditur të godasim në
kokë. Lufta vazhdon me penë, thotë një mik imi poet. E di ai se pena është ajo
që godet për vdekje. Ja, edhe pse i është ndërsyer pas shpine Kopeja me zgjebe…
Këlyshi i Sharrit… Këlyshi i Llagut… Këlyshi me zgjebe… Buça e Katundit…
DokturZiu… Faqekuqi… Daudija pa dimia… Hadum Somuni…
Ë? Thoni se duhet dorëzuar armët?!… Penën. Jo. Jo, ngase
nuk i ka dorëzuar strëgjyshi… Gjyshi… Babai… Brez pas brezi jemi në luftë… Herë
me Kral e herë me Mbret… Në një betejë të Dervish Carës edhe i kemi prirë luftës…
Armikut, kurrë nuk i kemi zënë besë. Kurrë. E kemi ditur se me të gjithë jetën
bëjmë luftë. Vetëm se, nuk e kemi ditur se kemi kaq shumë këlyshë me zgjebe…
Qen? me zgjebe… Edhe aq më keq, që shiten për një asht shpëblim…
O Imzot, si do t’i thyej dërrasat?… Ose me gjithë
Tabut të dal nëpër Qytet. Edhe një herë të më ndërseheni pas shpine. Moti nuk
jua kam dëgjuar lehjet. Zvarritjet nëpër kontinierët e bërllokut. Ose, si i kërceni
njëri-tjetrit në shpinë…
Hi-hi-hiii… Buça e Katundit e ka fajin… E lëviz
bishtin… Qentë i turren përmbrapa t’i kërcejnë në shpinë. Mbyten njëri me
tjetrin, kush i pari t’ia bëjë atë punë. E ajo, vetëm njërit ia kthen bythën. E
nxjerr gjuhën dy pëllëmbë. Ulëron në mes të rrugës. E thirr Doktorziun. Kërkon
ndihmë. Por kot, Askush nuk e lëviz këmbën. E kanë frikë Buçën e Katundit, se
mund t’u bëjë ndonjë sherr. Ku ta dimë ne, për shembull, se e kanë dhunuar në
ndonjë kontinier? bërlloku. Ose, se i kanë kërcyer në shpinë pa i zbritur fare
plot një javë… E kuptuat tashti, pse u ngrita nga varret? Jo.
Erdha edhe një herë me gjithë Tabut në shpinë në mesin
e të gjallëve. Edhe një herë jua thashë të gjitha të mirat e të këqijat në sy.
Vetëm se, asgjë nuk keni bërë me çifteli… Ende e doni robërinë… Frikë e keni
lirinë… Frikë… Shkurt, nuk jua kam për asgjë lakmi. Ama, hiç, për asgjë, Miku im shkrimtar, rroke dhe një herë penën,
zgjohu në mesin e të vdekurve!… Varreve, ku nuk të vret pabesia, po dashuria…
(Errësira ngadalë lëshohet në
skenë. Një reflektor ndalet mbi Tabut. Dikur shtegton te fotografia e
shkrimtarit, autoit të librit “E përcolla Natën”. e hap librin dhe papritmas dëgjohet
zëri nga altoparlanti.)
Kalosh Çeliku
PROTESTË
TE PAZARI GRAVE
(Mikut tim: Fadil Bekteshi)
Miku im, të vdiqën të Ri
para kohe se linde Poet.
Të çmendën me dashuri
pse e ngrite nga varret Doruntinën
e shkrove “Filxhanin e Dashurisë”
për ta shpënë në vend amanetin
e Vëllait të Vogël në LUMELOT.
Miku im, të vdiqën të Ri
Rrospitë Meshkuj në Shtëpinë
Publike
që shkërdhehen si qentë te Pazari
Grave
për një karrierë të sëmurë
politike
e i shkruajnë Qeverisë letra
dashurie
në rolin e Patriotit melez
në kurriz të viktimave të Idrizovës
e dëshmorëve të Atdheut në Drenicë.
O Imzot, më pështyhet, më villet
kur i shoh si e tërheqin veten
zvarrë
Rrospitë Meshkuj, Rrospitë.
Që, gjithë jetën ta hëngrën
shpirtin
he, hëngshin veten, AMEN!...
(Erë
e stuhishme... Fishkëllimë dhe përplasje dere... Vetëtimë… Dikur, shtie
rrufeja... Doruntina hyn dhe e merr Tabutin... Edhe një vetëtimë. Edhe një herë
shtie rrufeja... Errësira e plotë bie në skenë...)
(Fund)
Shkup, 7 qershor 1999