Editorial » Latifi
Blerim Latifi: Ditëlindjet e mëdha të kombit - Noli
E merkure, 06.01.2021, 04:33 PM
Ditëlindjet e mëdha të kombit: Noli
Nga
Blerim Latifi
Përkthente
në shqip veprat më të mëdha të letërsisë botërore, në kohën kur populli i tij
nuk dinte shkrim dhe lexim. Studionte në Harvard, në kohën kur populli i tij
përpiqej të hapte aty këtu ndonjë shkollë të abetares. Bënte studime shkencore
e filozofike mbi Bethovenin dhe Revolucionin francez, në kohën populli i tij
ende argëtohej me tingujt muzikor të veglave arkaike. Ai besonte se iluminimi i
popullit të tij duhej filluar nga majat më të larta të iluminizmit europian.
Nuk la vend të botës pa shkelur që të siguronte miq për atdheun e tij, në kohën
kur armiqësitë e brendshme shqiptare bënin kërdi nga jugu në veri. Ishte
kryeministri më nivelin më të lartë intelektual në klubin europian të
kryeministrave, por drejtonte një shtet që përpëlitej nën kthetrat e
feudalizmit e analfabetizmit shekullor. E humbi betejën politike me armikun e
tij, Ahmet Zogun, sepse nuk arriti që kulturën e lartë intelektuale që kishte
ta përkthente në shkathtësi të intrigrave politike. Kështu ai shënoi edhe një
shembull në historinë e dështimeve politike të intelektualëve në betejën e tyre
të vjetër me banditët politikë. Shkruante ese mbi Makiavelin, por nuk bëhej dot
makiavelist. Një ditë dramaturgu i madh George Bernard Shaw, i mahnitur nga
dituritë enciklopedike të Nolit, i tha se e ka gabuar profesionin duke u bërë
prift, pa e kuptuar se ai ishte ishte bërë prift për një qëllim krejtësisht
jofetar : t’ia siguronte kombit të tij pavarësinë fetare nga kisha greke, e
cila kishte më shumë se dy shekuj që punonte e vepronte për llogari të
nacionalizmit grek. Ai ishte dhe mbeti nga fillimi në fund një luftëtar i
papërlyer i lirisë dhe pavarësisë së kombit të tij. Një hero i përpjekjeve të
një kombi të vogël për të rifituar vendin e tij të vjetër në Civilizimin
perëndimor, përpjekje të cilat, për fatin tonë të mbrapshtë, ende nuk e kanë
arritur qëllimin e tyre. Në vitet ’90, kur po vuanim nën terrorin serb të
Milosheviqit, thirrjen e tij të famshme, “Mbahu nënë e mos ke frikë, se ke djem
në Amerikë”, e patëm shndërruar në thirrje të shpresës. Dhe si të ishte një
profeci, kjo thirrje u përmbush : ishin djemtë e Amerikës, të cilët në vitin
1999 na shpëtuan nga gjenocidi serb dhe më pas na ndihmuan që sot të kemi
shtetin tonë të pavarur, Republikën e Kosovës.