Speciale

Lutfi Alia: Shën Nënë Angjelina Arbërore (3)

Familjet fisnike arbërore Arianiti, Muzaka, Kastrioti, Gropa, Bua, Matrenga, Zenevishti etj., ishin të besimit ortodoks dhe një ndër pjestarët e këtyre familjeve ishte i shugruar prift, ose murg, që shërbenin në kishat dhe manastiret ortodokse në trojet e principatave të tyre, madje ndër ata...

Sabile Basha: Lëvizja ilegale patriotike shqiptare në Kosovë, 1945–1990 (32)

Asnjëherë në jetën e tij në ilegalitet nuk kishte ndodhur që Aziz Zhilivoda të kërkonte strehim dhe t’i mbyllej dera. Ky fakt flet shumë për karakterin e tij, por edhe për shpirtin e atyre që e mbështetën. Në këtë varg të gjatë burrash të besës, një figurë e përulur por e jashtëzakonshme në...

Sabile Basha: Lëvizja ilegale patriotike shqiptare në Kosovë, 1945–1990 (31)

Gjatë gjithë viteve të ilegalitetit, ku çdo hap i gabuar mund të kushtonte jetë, Azizi e gjente sigurinë më të madhe te dhëndri i tij, Ajet Breznica nga fshati Breznicë. Shtëpia e Ajetit ishte bërë një nga strehët më të besueshme për të, një vend ku rreziku dukej se tërhiqej paksa mbrapa pragut, dhe ku ai kalonte net të...

Sabile Basha: Lëvizja ilegale patriotike shqiptare në Kosovë, 1945–1990 (30)

Në rrjetin e gjerë të jatakëve që mbështetën me guxim dhe besë veprimtarinë ilegale të Aziz Zhilivodës, një figurë e veçantë qëndron edhe Ibish Balia – i njohur nga vendaësit si Dervisholli – nga fshati Gradicë. Ibishi nuk ishte një njeri i zakonshëm; ai ishte i formuar në shkollën e përkushtimit...

Sabile Basha: Lëvizja ilegale patriotike shqiptare në Kosovë, 1945–1990 (29)

Pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, realiteti politik dhe shoqëror në Kosovë mori një kthesë të ashpër, e cila për shumë luftëtarë të bashkimit kombëtar nënkuptonte jo liri, por një formë të re robërie. Ideali për çlirim dhe bashkim kombëtar, që kishte frymëzuar breza të tërë gjatë luftës, u përball me represionin e pushtetit të ri jugosllav...

Sabile Basha: Lëvizja ilegale patriotike shqiptare në Kosovë, 1945–1990 (28)

Aziz Zhilivoda, i regjistruar zyrtarisht me emrin Aziz Krasniqi, lindi në vitin 1914 në fshatin Zhilivodë, një vatër e njohur ndër breza për shpirtin e pathyeshëm të banorëve të saj. Ky fshat, i vendosur në një mjedis ku historia shpesh ka lëvizur me intensitet të ashpër, ka qenë prej kohësh i lidhur ngushtë me traditat e qëndresës shqiptare...

Sabile Basha: Lëvizja ilegale patriotike shqiptare në Kosovë, 1945–1990 (27)

Ndaj jatakëve, si pjesë e atij rrjeti të heshtur të solidaritetit kombëtar, u zhvilluan një numër i madh procesesh gjyqësore, të cilat në thelb shërbenin si pretekst i përshtatshëm për të mbushur burgjet me shqiptarë. Këto gjyqe nuk ishin gjithmonë të mbështetura në prova të...

Sabile Basha: Lëvizja ilegale patriotike shqiptare në Kosovë, 1945–1990 (26)

Sipas aktgjykimit të datës 11 maj 1948 të Gjykatës së Qarkut në Gjilan, një nga të dënuarit ishte edhe Shaban Adem Kurteshi, bujk nga fshati Vërban. I lindur në vitin 1885 nga babai Adem dhe nëna Zarife, e lindur Hakija, Shabani ishte i martuar dhe baba i tre fëmijëve. Ai ishte analfabet dhe deri...

Sabile Basha: Lëvizja ilegale patriotike shqiptare në Kosovë, 1945–1990 (25)

Viti 1948 shënoi një zhvillim interesant në strategjinë e organeve gjyqësore jugosllave. Në këtë periudhë, Gjykata Supreme Jugosllave kishte nisur një fushatë inspektimesh nëpër gjykatat e qarqeve, me qëllim monitorimin e “efikasitetit” të punës në terren. Të vetëdijshme për këtë...

Sabile Basha: Lëvizja ilegale patriotike shqiptare në Kosovë, 1945–1990 (24)

Më 18 mars 1948, para trupës gjykuese të Gjykatës së Qarkut në Gjilan u zhvillua një tjetër seancë gjyqësore në vargun e gjatë të proceseve politike të asaj periudhe. Në bankën e të akuzuarve u paraqitën dy burra nga fshatra të ndryshme të Anamoravës, të cilët deri në atë kohë nuk...

Sabile Basha: Lëvizja ilegale patriotike shqiptare në Kosovë, 1945–1990 (23)

Në periudhën në fjalë, krahas grupeve të të ashtuquajturve jatakë që përballeshin me dënime për strehimin e grupit të Avdyl Durës, evidentohen edhe një numër i konsiderueshëm individësh të gjykuar në mënyrë të veçantë. Këta persona nuk ishin pjesë e ndonjë rrjeti të...

Sabile Basha: Lëvizja ilegale patriotike shqiptare në Kosovë, 1945–1990 (22)

Në përpjekjen e pushtetit për të shtrirë pushtetin mbi çdo qelizë të jetës shoqërore dhe për të shuar çdo formë të rezistencës, regjimi i sapo instaluar okupues jugosllav zhvilloi një arsenal metodash represive, të menduara posaçërisht për të mbushur burgjet me shqiptarë. Në vitet...

Sabile Basha: Lëvizja ilegale patriotike shqiptare në Kosovë, 1945–1990 (20)

Patrioti Avdyl Dura, së bashku me shokët e tij të idealit, nuk është një emër i panjohur për opinionin e gjerë shqiptar. Figura e tij qëndron e pranishme në kujtesën kolektive si një nga ato shtylla të rralla të atdhedashurisë që nuk u lëkundën përballë furtunave të kohës. Avdyli, me emrin e...

Jusuf Buxhovi: Pavarësia e Shqipërisë – shqiptarët i riktheu në familjen europiane

Në Kuvendin e Vlorës, para delegatëve të mbledhur, Ismail Qemali tha:“Shqipëria me sot të bëhet më vete, e lirë e mosvarme”.Para pesëqind e sa vitesh, thuajse të njëjtat fjalë, që ishin thënë në Vlorë, në vendin që njihej Arbëri, do t’i thotë edhe Gjergj Kastrioti Skënderbeu pasi që të ketë mbajtur Kuvendin ...

Sabile Basha: Lëvizja ilegale patriotike shqiptare në Kosovë, 1945–1990 (19)

Në kuadër të proceseve gjyqësore të zhvilluara nga Gjykata e Qarkut në Gjilan, një vend të veçantë zë edhe gjykimi i grupit të ashtuquajtur “jatakë”, i cili përbëhej nga tre individë. Në dukje të parë, ky grup mund të dukej i parëndësishëm për nga numri, por rëndësia e tij qëndronte në akuzën e ngritur...

Sabile Basha: Lëvizja ilegale patriotike shqiptare në Kosovë, 1945–1990 (18)

Ashtu siç kishte ndodhur më herët, edhe në këtë periudhë organet e UDB-së ndiqnin një strategji të qartë dhe të përsëritur: çdo organizatë atdhetare shqiptare dhe çdo anëtar i saj shpallej pa hezitim si “organizatë terroriste” dhe “terrorist i përbetuar”. Ky etiketim nuk ishte rastësor...

Sabile Basha: Lëvizja ilegale patriotike shqiptare në Kosovë, 1945–1990 (17)

Po ashtu, në aktakuzë përmendej edhe një takim i dytë, i mbajtur në një kasolle të thjeshtë, në vendin e quajtur “Palevë”, në malet e Poneshit, pikërisht para nisjes së të arratisurve për në Shqipëri. Përveç të akuzuarve dhe vetë të arratisurve, në këtë rast përmendeshin edhe emrat e Arif Sylës dhe Qazim Ismailit...

Sabile Basha: Lëvizja ilegale patriotike shqiptare në Kosovë, 1945–1990 (16)

Gjatë një hulumtimi në Arkivin e Kosovës, në kutinë nr. 55 të Gjykatës së Qarkut në Gjilan, hasa në një dosje mjaft voluminoze, e cila përmbante materialet e një procesi gjyqësor të ngarkuar me domethënie historike. Bëhej fjalë për ndjekjen dhe dënimin e një grupi të tërë njerëzish...

Sabile Basha: Lëvizja ilegale patriotike shqiptare në Kosovë, 1945–1990 (15)

Dënimi i tij i rëndë, që e dërgoi drejt një jete të tërë në burg, dëshmon se sistemi nuk ndëshkonte për krime reale, por për lidhje shoqërore, për mikpritje, për afërsi me atdhetarët. Në këtë kuptim, Azem Kadria nuk u bë viktimë e ndonjë “vepre penale”, por e frikës dhe pasigurisë së një pushteti që donte të...

Lutfi Alia: Shën Nënë Angjelina Arbërore (2)

Angjelina, vajza e vogël e princit Gjergj Arianiti Komneni dhe e Maria Muzakës u lind në vitin 1440 në Sopot, kryeqendra veriore e principatës të Arianitëve. Vitet e fëminisë dhe të adoleshencës i kaloi në Sopot, në Shpat e në Kaninë, ndërsa nga viti 1456 jetoi në Durrës me të Atin...