Gëzim Marku: Intervistë ekskluzive me shkrimtarin dhe publicistin Bedri Tahiri (IV)

INTERVISTË ME SHKRIMTARIN DHE PUBLICISTIN BEDRI TAHIRI (IV)

EKSKLUZIVE NGA GËZIM MARKU

Në këtë pjesë të katërt të intervistës ekskluzive me shkrimtarin dhe publicistin Bedri Tahiri, do të zbulojmë rrënjët e hershme të pasionit të tij për shkrimin, temat që e kanë shqetësuar dhe frymëzuar që në fillimet e tij, si dhe mënyrën se si zgjedh personazhet të cilëve u jep jetë përmes penës. Do të ndalemi te burimet e shumta të frymëzimit që kanë formësuar një opus kaq të larmishëm, që përfshin poezi, ese, tregime, romane, monografi dhe studime historike, si dhe te momentet më të rëndësishme që kanë shënuar karrierën e tij të pasur.

Ky rrëfim do të na japë një pasqyrë më të thellë mbi vizionin e tij letrar, mesazhet që synon të përcjellë, ndikimin e bashkëpunimeve me autorë të tjerë dhe pasurinë tematike e gjeografike që e bën veprën e tij unike. Po ashtu, do të ndalemi te aktet e tij simbolike dhe domethënëse, si kontributi për Kompleksin Përkujtimor “Adem Jashari”, si dhe rëndësia e pjesëmarrjes së tij aktive në simpoziume dhe forume shkencore.

GM: Kur filluat të shkruani për herë të parë dhe cilat ishin temat që ju preokuponin në fillimet tuaja si shkrimtar?

BT: Që të merresh me shkrime, se pari duhet të lexosh. Të lexosh shumë e shumë që ta formosh konceptin e të perceptuarit për të hartuar. Është e pamundur të lexosh një libër e t’i shkruash dy, siç është shprehur me ironi në një emision shkrimtari i shquar Ymer Berbati!

Në fillim lexoja çka më binte në dorë, ndërsa më vonë fillova të përzgjedh. Kurse autorët fillestarë që më nxitën të shkruaj ishin autorët e traditës, të cilët me kulturën e tyre arritën ta mbajnë gjallë frymën kombëtare. Zakonisht më pëlqente të lexoja librat që kishin tema historike, sepse nga to mësoja. Nga Drenica ishin: Mehmet Kajtazi, Daut Demaku, Nebil Duraku, Behram Hoti, pastaj Nazmi Rrahmani, Murat Isaku etj., që më shtynë t'i rrekem fushës së letërsisë. Kurse më vonë dashuria për letërsinë lindi nga autorët e Shqipërisë, siç ishin: Ismail Kadare, Dritëro Agolli, Fatos Arapi etj., por edhe poetët e shkrimtarët e ndaluar të asaj kohe. Kur e kam lexuar Sylejman Krasniqin, sidomos veprat e tij “Prijësa e komiteve'' dhe “Mic Sokoli”, pastaj vprat e Ajet Haxhiut “Azem dhe Shotë Galica'', ''Hasan Prishtina'' e ''Bajram Curri'', sikur tërë vëmendja mu kthye nga historia jonë kombëtare. Kështu që veprat të cilat na i ndalonin na nxitnin edhe më shumë që t'i lexonim. Këta ishin autorët të cilët lanë mbresa të pashlyeshme në kujtesën time dhe mund të themi se ishin mësuesit e mi të parë në fushën e letërsisë.

Siç e kam theksuar  edhe më përpara, dashuria për historinë dhe letërsinë më kishin lindur herët. Qysh kur isha fëmijë, më pëlqente të rrija nëpër oda dhe të dëgjoja rrëfimet e pleqve për ngjarje e ndodhi historike apo këngëtarët kur u thurnin lavdi heroizmave të të parëve tanë që kurrë nuk u pajtuan me robërinë. Rrija deri pasmesnate, në tymnajën e krijuar nga duhanxhinjtë e pangopur dhe të nesërmen mezi më dilte gjumi për në shkollë. Aty mësova e ç’nuk mësova. Mbamendja ime mbushej e mbushej. Interesimi im i habiste edhe burrat, saqë, dikur me lejonin të qëndroja aty edhe kur nuk ishte vendi për fëmijë. Isha i privilegjuar. Rrija mbi parmak dhe mbaja edhe shënime, si të isha procesmbajtës...

Kjo dashuri mu shtua edhe më në shkollë të mesme e veçanërisht në fakultet. Tashmë edhe profesioni më nxiste të punoja më shumë në këtë fushë. Seminari im nga letërsia popullore u vlerësua lart nga dr. Shefqet Pllana. Pata mbledhur lëndë folklorike, prozë e poezi, nga tregimtarë të ndryshëm, ndër të cilët shquhej dijetari Hajdar Smajli-Kozhica. Një pjesë të tyre ia tregova edhe të madhit Anton Çetta...

Dhe, leximi i vazhdueshëm i literaturës shqipe e asaj botërore, cyste  korën time trunore që edhe vetë të krijonte diç. Kështu zura të shkruaja tregime e poezi, të cilat i mbaja të ndryera. Nuk kisha besim tua lexoja as shokëve...Një poezi e publikova në revistën e Gjimnazit në Skënderaj që quhej “Shkëndijat e Drenicës”. Kjo ndrydhje në vetvete vazhdoi deri vonë.

Pasi diplomova iu rreka punës së një monografie për kryetrimin e shqiptarisë, heroin  e vendlindjes sime, Azem Bejtë Galica. Përfytyrimin për të e kisha krijuar kaherë, qoftë nga këngët, qoftë nga rrëfimet e bashkëluftëtarëve të tij.

Pas një pune të gjatë hulumtuese në terren e nëpër literaturë,  sikur e rrumbullakova projektin.

Në vitin 1995, në kohën kur çdo gjë shqiptare po ngulfatej nga barbaria serbe, unë sikur po sfidoja kohën zezonë. I riu si veriu, thoshin shkodranët mendjehollë. Me një krah letra nën sqetull ia mësyva kryeqendrës. E takova Sabit Jahën dhe shkuam e zumë vend në një kafene, nën Gjimnazin “Xhevdet Doda”.

O Zot, sapo nisem ta shfletojmë dorëshkrimin ia bëhen policët serbë. Letrat na ngelën nëpër duar, por, kësaj radhe, ata sikur nuk e kishin pasur mendjen tek letrat tona. Dhe, pasi e bëmë gati e dërguam në shtypshkronjën “Prograf” në lagjen e Muhaxherëve. Pronarët e saj, ortakët Basriu e Nexhi, u treguan të arsyeshëm dhe më ndihmuan shumë.

Bërja e librit të parë ishte histori në vete. Edhe dashuria për të ishte e jashtëzakonshme. Ishte si dashuria e prindit për fëmijën e parë. Shita çka pata të vlefshme për ta hedhur në dritë atë histori. Askush nuk ma zgjati dorën, përveç kolegëve. Ata, që të gjithë, bënë parapagimin e librit, kështu që, edhe më ndihmuan materialisht edhe më stimuluan moralisht.

Kur doli libri “Azem Bejtë Galica” bëri bujë të madhe. Bartja e tij nga shtypshkronja u bë në mënyrë klandestine, në thasë buke e në pako bananesh. Natën që doli, që pa gdhirë, ca nxënës të mi, tashmë studentë, Arbeni, Hamiti etj dhe kushëriri Xhevat Shabani, i mbushen thasët dhe nëpër policë e udbashë i nxorën nga Prishtina. Të gjithëve u jam mirënjohës!

Edhe shpërndarja e tij qe panatyrshme. Ai nuk u shit nëpër librari, ashtu siç duhej, por ilegalisht, nëpër duar e nëpër oda. Libri u prit mirë nga lexuesit. Ishte një libër i qartë dhe shumë i drejtpërdrejtë. Mbase për herë të parë përmendeshin shumë të pathëna, madje edhe spiunët dhe bashkëpunëtorët e armikut, të cilët i kishte ndëshkuar Azem Bejtë Galica, këtu dalin me emër e mbiemër. Dhe, mu pse i kisha vepruar në stilin: shkurt e shqip, askush nuk pati reagime negative...

Përkundrazi, pata lavdërime. Një letër falënderuese e pranova edhe nga albanologu austriak, Prof. dr. Nermann Olberg, i cili e kishte lexuar me vëmendje librin, të cilin ia pata dërguar përmes mikut tim, Avdi Avdiut nga Kolla, që punonte në Insbruk.

Letër inkurajuese

Zotit

Bedri Tahiri                                 Innsbruck, më 30. 05. 1986

Galicë-Kosovë

I nderuari z. Bedri Tahiri

Ju përgëzoj për botimin e librit “Azem Bejtë Galica”, i cili hedh dritë mbi luftërat e pandara te Popullit Shqiptar për Liri e Pavarësi. Është shumë interesante përmbajtja e kësaj monografie mbi luftëtarin dhe trimin e patrembur shqiptar, Azem Bejtë Galica, që pasqyron ndjenjat patriotoke dhe të kaluarën e hershme Krishtjane të popullit shqiptar, që para ardhjes së Perandorisë Osmane e deri në ditët e sotme nën sundimin serb.

Ky libër është, jo vetëm dokument Historik,  që ju me zbulimet e fakteve të reja historike e të gojëdhënave të popullit e bëjnë edhe më interesante kur dihet se vlerat e rëndësishme Historike nga e kaluara e popullit shqiptar janë të pakta, si pasojë e sundimeve të ndryshme, që nga Perandoria Osmane e deri në ditët e sotme, nga pushtetmbjatësit e metejshëm me dhunë të Kosovës që çdo gjë shkatërrojnë e mohojnë, jo vetëm historinë e lashtë shqiptare, por mohojnë edhe besimin e tyre të hershëm krishtjan, me qëllime e prapavijë të caktuar politike, duke mbrojtur tezën e tyre se shumica e popullsisë së sotme i takon atij besimi musliman dhe në këtë mënyrë dëshirojnë mohimin e prejardhjes shqiptare nga paraardhësit e tyre ILIR, duke mos përmendur njëherit edhe elementet krishtjane të popullit shqiptar para ardhjes së pushtuesve turq në Ballkan.

Në anën tjetër, vepra Juaj pasqyron edhe dëshirën e zjarrtë të popullit tuaj për liri dhe sakrificat e parreshtura drejt Çlirimit Kombëtar. Unë si Albanolog ju uroj juve dhe mbarë popullit shqiptar suksese të plota deri në fitorën përfundimtare, në mënyrë që edhe shqipatrët, si gjithë popujt e tjerë ballaknikë e evropianë të gëzojnë të drejtat e tyre të ligjshme për vetëvendosje dhe mbes me shpresë se ky problem të zgjidhet në mënyrë paqësore.

Ju falënderoj shumë për dërgimin e një ekzemplari ku krahas librave të tjerë të Letërsisë Shqipe do të zë vend edhe kjo monografi e Azem Bejtë Galicës.

Ju uroj suksese dhe punë të mbarë në idealin e juaj Kombëtar!

Me respekt,

Univ. Prof. Dr.HERMANNN OLBERG

Letra e albanologut austriak Prof. Dr.HERMANNN OLBERG        Ribotimi i librit Azem Bejtë Galica

Paskëtaj, vazhdova me librin monografik për Ahmet Delinë “Përmedorja që mungon”, të cilin paraprakisht e botoi në vazhdime “Zëri i Kosovës”.

Moti është thënë: kur gjëmojnë armët, muzat heshtin. Por, shpesh ngjet edhe e kundërta. Edhe gjatë betejave e luftimeve po të vinte frymëzimi. Duke bërë roje te Lapidari i Azem Galicës, aty pranë, më ngacmonte varri gati i rrafshuar i Hys Popovës, i ati bashkëluftëtari trim të Azem Galicës, i cili dy javë para Epopesë së lavdishme të Arbërisë së Vogël, kishte ikur nga burgi i Mitrovicës dhe kishte arritur në Galicë...Dhe, iu rreka punës. Libri “Hys Popova- Një yll në Yllësinë shqiptare” u botua në një kohë të pa kohë, dhe mbeti i pashpërndarë diku në bodrumet prishtinase dhe si duket i përpiu flaka e piromanëve mesjetarë...Librat e parë i kam botuar duke sakrifikuar kafshatën e vogël të familjes...

Në kohë lufte kanë lindur edhe librat: “Adem Jashari- legjendë e legjendave”, “Agu i lirisë” (ditari) dhe libri me tregime “Përjetësia”.

Flakët e luftës dhe libri i mbijetuar.

Pas ofensivës së shtatorit 1998, e njohur me emrin e koduar “Qyqavica”, e cila qe ndër më të rëndat për UÇK-në dhe popullatën në përgjithësi, u arrit një armëpushim formal. Atë pauzë disamujore unë e shfrytëzova dhe e përgatita dorëshkrimin “Adem Jashari-legjendë e legjendave”. Sakaq, në shkurt 1999, nisi ofensiva e re dhe pas një rezistence disaditore, më 15 mars piromanët karpatinaë depërtuan edhe në Galicë. Dogjën e shkatërruan çdo gjë mbi dhe, duke zbatuar planin “tokë e djegur”.

Edhe mua ma dogjën shtëpinë. Por, në bibliotekën time u doli punë më shumë. Zunë t’i shfletonin dokumentet, fotot e shënimet e ndryshme. I përdoruan edhe 3700 librat, duke i hedhur në zjarrin babulak në oborr. Oficeri i nevrikosur një nuk e lëshonte dot nga dora. Ishte libri im i parë “Azem Bejtë Galica”. Nga gjyshi, i cili paskësh qenë pjesëmarrës në rrethimin e vitit 1924, kishte mësuar shumë për këtë trim. Këtë do ta varrosi pranë obeliskut të Azem Galicës,- tha dhe ashtu veproi, pasi më parë kishte prerë me gërsherë foton e autorit...

Këtë të zezë edhe e kisha menduar, por nuk dija ç’të bëja. Gjithë çka mund të bëja qe ruajtja e dorëshkrimit të librit për komandantin legjendar, Adem Jasharin. Pjesën tjetër e ka bartur me vete vajza ime e dytë, Lindita 16 vjeçare, duke rrezikuar edhe jetën. Përpjekjet e saj kanë qenë të jashtëzakonshme. Me asnjë kusht, as edhe kur ka qenë në rrezikun më të madh, nuk e ka lëshuar nga dora dhe kujdesi dorëshkrimin...Kur ngjau Nata e Bartolomeut në Studime e në burgun e kampit të përqendrimit në Smrekonicë, në kolonë ka qenë edhe Lindita, e cila me guximin dhe gjeturinë e saj ia doli mbanë... Ndërkaq, fletoren e shkruar me dorë, bashkë me makinën e shkrimit, i mbështolla me arna e lecka dhe ashtu tok të futara në një pako i lashë në katin e dytë të shtëpisë së pa meremetuar.

Dhe, dreq o punë! Snajperitët serbë zunë pozicion mu në atë dhomë. Natë e ditë qëndruan dhe u ulën mbi pako, pa u shkuar mendja se aty ishte Adem Jashari! Plot 27 ditë! Kur zbrita nga malet (mirë e thotë Kadareja: Liria vjen nga malet!), më 26 maj 1999, fill vajta aty dhe u gëzova kur gjeta dorëshkrimin dhe makinën.

Sot, pas kaq vitesh, ndjej nostalgji për makinën e shkrimit, fletoren me dorëshkrimin e librit“ Adem Jashari- legjendë e legjendave”, i cili ka përjetuar dhjetë ribotime me mbi 15 mijë kopje...

Librat tjerë e  patën një fat më të mirë...

GM: Si i përzgjidhni personazhet që portretizoni në veprat tuaja? Cilat janë kriteret që i bëjnë ata të denjë për t’u përjetësuar me penën tuaj?

BT: Personazhet janë njerëzit e thjeshtë, të cilët sikur të thërrasin vetë, sepse janë në mesin e popullit! Ata, në fakt, janë të mëdhenj, janë vetë historia! Modestia është madhështi! Edhe unë jetoj në mesin e popullit, me dy këmbët në tokë, andaj frymojmë bashkë. Ka ngjarë në letërsinë botërore të lexojmë vepra ku ideologjia e shkrimtarët nuk përputhet me ideologjinë e protagonistit.

Tek unë është e kundërta. Përherë jemi të një mendjeje me protagonistin apo personazhin e përzgjedhur për të përçuar mesazhin te lexuesi. Ata, si prototipa, i gjeja kudo: në shkollë, në punë, në mërgim, në luftë, në protesta, në demonstrate, në burg, në aksione dhe, paskëtaj, duke i plotësuar e mishëruar me elemente shtesë, portretizohen me petkun e tipizimeve letrare, për të shpërfaqur misionin e tyre.

Ata duhet të jenë në rend të parë njerëz, në kuptimin e plotë të fjalës. Njerëz të urtë, të sjellshëm, të natyrshëm, të virtytshëm, të sinqertë, të fjalës e të besës, të pathyeshëm nëpër zigzaget e jetës, në mënyrë që të shëmbëllejnë për brezat e ardhmërisë!

Nuk duhet harruar edhe një fakt, të gjithë shkrimtarët botërorë, në veprat e tyre sikur kanë futur elemente nga jeta e tyre. Kjo ngjet edhe me mua. Po edhe nuk mund të veprohet ndryshe. Sa i qëlluar është mendimi i Dritëro Agollit: “Nëse në letërsi nuk hyn dhe jeta jote, atëherë ti nuk di ç’të shkruash”.

GM: Ju keni një opus të gjerë veprash, që përfshin poezi, ese, tregime, romane, monografi dhe studime historike. Cili është frymëzimi juaj kryesor pas kësaj krijimtarie kaq të larmishme?

BT: Unë sikur e kam prishur rendin që zakonisht ndjekin shkrimtarët. Thuhet poezia është rina e prza është pjekuria e shkrimtarit. Tek unë ngjau thuajse e kundërta. E nisa nga më e vështira, nga monografia me premisa shkencore, me librin “Azem Bejtë Galica” (1995). Pastaj vazhdova me tregime, me poezi, me reportazhe, me skica, me ditar, me romane, me studime historike (kumtesa, trajtesa, ese, recensione). E vetmja gjini letrare që ende nuk e kam provuar, mbetet gjininë dramatike.

Të tjerët, me çmojnë si specialist të hartimit të monografive!

Deri sot kam arritur të portretizoj mbi treqind profile luftëtarësh e atdhetarësh të periudhave të ndryshme kohore nga mbarë gjeografia shqiptare.

Ndërkaq, unë jam i kënaqur me të gjitha, veçse, edhe pse i kam botuar tri përmbledhje poezish, ende veten nuk e quaj poet në kuptimin e plotë të fjalës!

Dhe, sa i takon frymëzimit, gjegjësisht tematikës, lajtmotiv i të gjitha krijimeve të mia mbetet ATDHEDASHURIA!

Kështu, edhe pse i kam shkruar mbi pesëdhjetë vepra, po ta shikojmë hollë e hollë, më duket se e kam shkruar vetëm një vepër, një vepër me një temë- ATDHEDASHURINË!

Veprat e mia u përkasin zhanreve të ndryshme dhe përafërsisht mund të klasifikohen kështu:

Monografi: Azem Bejtë Galica, 1995, Përmendorja që mungon, 1997, Hys Popova-një yll në Yllësinë shqiptare, 1998, Adem Jashari- legjendë e legjendave, 1999, Hasan Prishtina- Truri i Lëvizjes Kombëtare Shqiptare, 2008, Abdyl Krasniqi- frymëzues brezash, 2009, Vesel Galica atdhetar dhe mentar i shquar, 2010 Ramadan Bajraktari...,2012, Atdhetarizmi jeton në përjetësi, 2013, Kamer e Murat Loshi- në histori e në traditën gojore, 2019,  Jashar Jashari- Komandant DURAKU, 2015, Lufta e Drenicës..., 2015, DRENICA-Djep i trimërisë, 2015, Flakadani i lirisë-monografi për mësuesin, poetin e dëshmorin Mustafë Shyti, 2025. Xhemë Tërnafci- Sugari i Çetës së Azem Galicës, 2025,   Flakadanët e lirisë 1-6,  etj.

Ditar: Agu i lirisë, 2001

Poezi:  Çaste shpirti, poezi, 2019, Kohë e mjegullnajave (Poezi), 2021 dhe Pavdekësia (poezi-prozë,

Tregime:  Përjetësia, 2000, Përtëritja, 2002, Diferencimi (Tregime), 2010, Gur i diellit shenjtor, 2013, Metamorfoza, 2017, Drejtësia në sprovë, 2005,

Romane: Kohë ethesh, 2022, dhe Degdisja, 2023,

Publicistikë: Nga Shqipëria në Shqipëri, 2007, Për Flamurin kuqezi, 2010), N? Gryk? t? Valbon?s, 2011,  Përshtypje nga Franca, 2016, Shtjella lufte, 2020, Rrëfime në vetën e parë, 2021,

Studime, recensione, ese, kumtesa: Përsiatje recensionale, 2013, Toponimia e Galicës, 2014, Ligjërime e përimtime, 2015, Dimensione letrare, 2017, Poetika e të rrëfyerit, 2019, Këndvështrime letrare, 2020, Qëmtime letrare, 2022, Jetë letrare, 2023, Dardania mësim lirie, 2024, Vlerësime letrare, 2024...

GM: A mund të ndani me ne disa nga momentet më të rëndësishme në karrierën tuaj deri më tani?

BT: Një pyetje që është e vështirë t’i japësh përgjigje me pak fjalë. Momentet janë të shumta dhe duhet të specifikohen në karrierën e mësimdhënies dhe atë krijuese e jetësore.

Dyzet e dy vjet me ditar në dorë dhe nëpër periudha të vështira kohore. E nisa më 4 janar 1980, kur veç po fillonin lëvizjet studentore. Dhe, në Pranverën 1981, përjetuam e çka nuk përjetuam. Kaloi edhe kjo. Erdhën vitet e 90-ta, koha e diferencimeve ideopolitike, helmimet, dëbimet nga shkollat, mësimet në shtëpitë shkolla, shpërthimi i luftës dhe pasojat e saj deri te liria…

Me nxënës dhe me kolegë kam veç momente të mira.

Kurse nga momentet që nuk harrohen, po i veçoj:

Një vit i humbur

Në jetën time të deritashme, një vit e konsideroj të humbur, vitin 1986! Është i humbur, sepse atë vit i bëra argat dreqit, isha ushtar i APJ-së!!! Edhe kjo është histori në vete. Prej kohësh e kisha hetuar se nuk figuroja në regjistrin e rekrutimit në Mbrojtjen Popullore. Dhe, paskëtaj edhe vetë i bishtnoja sa mundja kësaj pune. As nuk  bisedoja për këtë çështje me njeri të gjallë. Madje, kur i bëra ca vjet dhe kur ndonjërit që i interesonin punët e huaja dhe më pyeste: Kur e pate kryer ushtrinë?- detyrohesha ta gënjeja, duke i ndërruar vendet anekënd Jugosllavisë.

Kur u nxor ligji për t’i falur ata që i mbushnin njëzet e shtatë, më vonë, tridhjetë vjet, u gëzova pa masë. Mirëpo, kjo zgjati fare pak. Një ditë më erdhi thirrja me tri vija të kuqe! O Zot, më kishin gjetur të mallkuarit. Lëre, lëre, po edhe donin të më dënonin pse nuk isha lajmëruar vetë! Më konsideruan si armik të shtetit.

-Hej, ke parë ti, më thoshin të përbetuarit e sistemit antishqiptar, njeriu me fakultet dhe t’i bëjë bisht shërbimit ushtarak!

Ditë shumë e vështirë për mua ka qenë edhe kur vajtëm në Nish për përcaktimin e aftësive psiko- fizike dhe të gjinisë ushtarake. Dola i aftë dhe bile më caktuan gjininë më të vështirë: Artileri e rëndë! Më dërguan në Pulë të Kroacisë dhe disi e përfundova...

Edhe koha e diferencimeve ka qenë mjaft e zahmetshme…

Arrestimi

Edhe pasi u kthyem (pasi një kohë punuam nëpër punkte), në Vushtrri, në aneksin e shkollës fillore ”Ali Kelmendi” nuk u qetësuam dot. Policia serbe për asnjë çast nuk na linte të qetë. Çdo ditë përjetonim maltretime fizike e psikike. Sidoqoftë, ishim grumbull dhe atmosfera bëhej më e mirë.

Më vështirë se të tjerët e kishim ne që vinim nga përtej bjeshka e Qyqavicës, pra ne drenicasit. E kishim më vështirë, ngase në Drenicë kishte plasur lufta e armatosur. UÇK-ja po vepronte suksesshëm dhe kishte krijuar një territor të gjerë, ku nuk shkelte këmbë e policit serb.

Edhe në Galicën time kishim formuar celulën e kësaj ushtrie çlirimtare. Unë qeshë caktuar zëdhënës i saj. Në makinën e shkrimit “Olimbia” ua shtypja orarin e rojeve dhe ndonjë informatë a komunikatë.

Dhe, unë bëja punë të dyfishtë: gjithë ditën në mësim, gjithë natën me Ushtrinë tonë çlirimtare! Kjo, doemos, do t’u binte në sy edhe robëruesve që nuhatnin si hienat tinëzare. Aq më keq kur një punkt policie u vendos edhe në Bukosh. Aty vazhdimisht e ndalnin autobusin dhe na kontrollonin. Ajo vlente më shumë për ne që vinim nga Drenica. Një ditë, tek Ura e Gurit, më zbritën nga autobusi katër policë. Për fat, me mua qëlloi edhe Sabit Kadriu, i cili ishte i angazhuar në KMDLNJ. Ai  shpejt e shpejt e gjeti një telefon diku në një shitore aty afër dhe i njoftoi vëzhguesit e huaj. Dhe, posa ka arritur vetura e portokalltë pranë nesh, zuzarët ma lëshuan në dorë letërnjoftimin...

Njëherë tjetër përpak e pësova më keq. Po kthehesha nga Prishtina me autobusin e orës 15. Në punktin e Nedakofcit, që ishte bërë tmerr për shqiptarët,  na kontrolluan. Më ndaluan vetëm mua.

-Ty po të kërkojmë,- më tha polici, duke më urdhëruar të zbrisja poshtë.

Aman, aman! Me vete kisha ca letra të makinës dhe revistën “Bota e re” ku e kisha botuar një shkrim për Drenicën. Tamam ato të më bëheshin dëshmitare për të më akuzuar edhe më! E ç’të bëja në ato çaste. Fare pranë e kisha një nxënëse të mjekësisë, Hamide Mehmeti nga Beçiqi.

-Profesor, m’i jep mua ato!- më tha dhe, fap i futi në çantë. Unë ngela i nemitur, tashmë e kisha edhe droj?n e saj!

Zbrita poshtë dhe fill më futën në veturën “Zastava 101”. Për çudi, deri në Vushtrri nuk e ndërruam asnjë fjalë. Atje, në stacionin policor, më lanë në zyrën e pritjes, ku kujdestaronte polici  më i keq i qytetit të Vushtrrisë, Zvonko. As ai nuk më foli kurrë, pos që i mori shënimet e duhura. Aty e sollën edhe një të sëmurë psikik, një djalosh nga Gradica që e kishin zënë duke mbledhur hedhurina nëpër kontinierë bërlloku. Dreq, o punë! Pas gjysmë ore u dëgjua një rrapëllimë në korridor. U hap edhe dera furishëm. Ishin eprorët e policisë së stacionit të Vushtrrisë, Janiqeviq Vuqina, komandant dhe Dushan Simiqi zëvendëskomandant.

-Paskemi edhe mysafirë,- thanë gati njëzërit.

-Me galicasin nuk dua te kem punë, merru ti me të!- iu drejtua Vuqina, si me shaka, Simiqit, pasi i lexoi shënimet në fletoren e kujdestarisë.

-Mirë, eja pas meje!- më urdhëroi ai dhe mori përpjetë shkallëve gati me vrap. Vajtëm në katin e tretë, në zyrën e tij ngufatëse, ashtu mu duk mua. Mos po pret kafe,- më kërcënoi pasi isha ulur në karrige, pa më thënë askush. U ngrita në këmbë. Filluan pyetjet provokuese dhe rrahja e tavolinës, metodë frikësuese.  Unë përpiqesha ta përmbaja veten. Tamam kur zu të  nxehej atmosfera,  e thirri Vuqina me urgjencë...

-Sonte do të qëndrosh këtu dhe e shohim si do t’i pranosh të gjitha!- më tha, duke më dërguar sërish në dhomën e kujdestarisë.

U pajtova me fatin. Në çast i paramendova të gjitha, burgimin, rrahjet, torturat, maltretimet, dënimin dhe u lakmova atyre që ishin jashtë, në male.

Pa kaluar ora e plotë, një njeri i veshur me trenerka e puma sportive u fanit në derë. Ishte Dushan Janiqi, shefi i sigurimit shtetëror regjional, të cilin kurrë më parë nuk e kisha parë. Dhe, thënë të drejtën, pamja e tij e thjeshtë dhe sjellja korrekte në fillim ma larguan frikën.

-Isha në pushim, por më thirren me urgjencë që të të marrë në pyetje, andaj shkojmë lart!- më tha dhe u ngjitëm në zyrën e tij.

Biseda nisi mirë e butë. Komunikonim në gjuhën shqipe, ashtu kërkova unë, ngase, vërtet nuk e njihja serbokroatishten. Sjellja e tij prej finoku nuk më gjunjëzoi. E dija ku synonte ta hidhte grepin. Përkundrazi, më forcoi. E nisi me sharje për të uniformuarit, kolegët e tij, duke thënë se ata gjuhë të vetme komunikimi kanë  dhunën.

Unë nuk fola keq as për ta. Dalëngadalë doli ku i dhimbte.

-Ti je profesor, apo jo?

-Po.

-Pse nuk po punoni me planet shtetërore?

-I kemi planet tona.

-Ato nuk janë legjitime!

-Janë, janë, i ka miratuar Ministria jonë e Arsimit.

-Profesor, i lemë ato, t’i biem shkurt: A ka UÇK- e në Drenicë?

-Po, kjo dihet nga të gjithë.

-Po në Galicë, ka?

-Po.

-A bën dy ushtri në një vend?

-Jo.

-Cila duhet të qëndrojë?

-Ajo që fiton.

-Pse ti nuk ua shpjegon atyre se e kanë të kot kundër nesh?

-Nuk më dëgjojnë as mua.

-Kur je takuar me ta më së fundi?

-Mbrëmë.

-Ku?

-Në dalje të qytetit, te Hekurudha!

-E vërtetë?

-E vërtetë!

-Atëherë paskemi mbaruar të gjithë, ju dhe ne!- bëri plot habi, duke u ngritur në këmbë. Siç dukej e kisha prekur keq në tel. Zu të dridhej dhe një copë herë nuk foli. U afrua pranë dritares dhe i hodhi sytë andej nga Qyqavica. Edhe unë andej çova sytë e mendjen dhe as që ëndërroja se mund të shkel edhe njëherë andejpari...

-Nëse ma jep besën që do të lajmërohesh në mëngjes, po të lirojë sonte, veçse letërnjoftimin nuk mund të ta jap, atë e kanë shefat!- ma ktheu ai, pasi e mori veten.

-Patjetër që do të lajmërohem, madje sonte do të rri këtu tek motra në Vushtrri,- e gënjeva, që t’ia mbushja mendjen për të më liruar, edhe pse ende nuk po i besoja.

-Shko, veç mos harro, nesër në orën 7 duhet të jesh këtu!

-Në rregull!

Dhe, kur dola jashtë zyrave me mure të përgjakura, sa nuk fluturoja. Autobusin e orës 19 e zura si me krahë, për tre minuta...

Të nesërmen, me të gdhirë, vajta në Prekaz të Epër, ku kishte telefon, dhe prej andej i lajmërova në shkollë se unë më nuk do të shkoja në mësim. Qëndrimi maleve ishte më i sigurt për mua...

Kështu, për një muaj e ca ditë, më herët se të tjerët, e përfundova vitin mësimor...

Momenti tjetër, zënia e mbajtja peng në Qyqavicë nga forcat serbe dhe vrasja e profesorit Enver Haliti…

Shtatori i përgjakshëm 1998

Agu i hirtë i së mërkurës së 23 shtatorit 1998 u gdhi fare i zymtë. Rrezet e purpurta të diellit herak mezi depërtonin në thellësitë e lugjeve të trazuara të Qyqavicës mitike. Edhe mrizet e qeta të Krojeve të Bardha ishin zgjuar të befta që me natë. Po zanat flokëgjata ku ishin që s’po dukeshin gjëkundi: Ndoshta strukur mes shkëmbinjsh të thepisur pas shkurresh të dendura mbanin vesh se çka po ngjiste. Lisat dridheshin e karvanët e bardha nxitonin drejt tyre. Vallë, mos ishin dasmorët e Mujit, që me daulle shkonin ta merrnin Ajkunën? Ah, jo. Ishin mijëra fatzinj të pastrehë, mbuluar me najlona e granatat kobzeza i ndiqnin pas.

Dielli i hutuar sikur e kishte humbur rrugën dhe s’bënte dot tutje. Të mjerët, sa shumë e dëshironin terrin në ato çaste kritike. Granatat pareshtur plasnin përherë e më afër.

Në turmën amorfe tollovi çmendurake. Përpëlitjet e mundimshme me vdekjen, që vinin nga qielli, i kishin sfilitur për vdekje. Qëndronin si mumie të shushatura e të gurëzuara. As të vrarët, që u binin para këmbëve, më nuk u bënin aq përshtypje shqetësuese. Ishin bërë një, si hije të ngritura nga varri. As të gjallë, as të vdekur. Xhelatët, me thika të gjakosura afroheshin këmba-këmbës. Tymi e flaka ngriheshin deri në qiell. Katunde të tëra të Drenicës rrafshoheshin për tokë.

-O burra, të dalim nga ky ferr i mallkuar,- foli dikush i çakërdisur nga tmerri dhe shumë traktorë mësynë për të çarë rrethimin e Kozhicës. O zot, si kështu, nga vdekja ikim e drejt vdekjes shkojmë, mërmërisnin plakat kurrizdala, që gërmuqur nxitonin pa ditur se ku venin.

Tek kur u rrasën te këmbët e kalasë së lashtë dardane, Gjytetit të Dubofcit, u ndien pak të sigurt dhe ndaluan të marrin frymë. Por u mashtruan keq. Hijet mortore, me kohë kishin zënë muret e saj dhe u lëshuan tatëpjetë për t’ua prerë rrugën.

-Vajtëm si cjapi te kasapi, - thoshin më vete, derisa shpirt katranosurit i tubonin për ta shfryrë sadizmin e tyre të pangopur.

-Edhe luftëra të tjera kemi përjetuar, por luftë të tillë marroqe s’kemi parë, flisnin pleqtë, kur burrat i veçonin nga gratë dhe fëmijët.

-As që do t’i shihni më, ua ktheu komandanti i operacionit “Qyqavica”, një mesoburrë zeshkan e fjalëpaktë, që i kishte dëgjuar tek flisnin. Lotët e grave e britmat e fëmijëve s’bënin punë fare. Përkundrazi, veçse i ngazëllenin lakenjtë e pashpirt, që me automatikët e gatshëm për zjarr u qëndronin kërcënueshëm mbi koka.

-Hë profesor, profesor, ç’mendove të na shpëtosh edhe kësaj radhe, ë? Ah, jo, të erdhi fundi. Mjaft bëre deri sot. Nëse pesë vjet u përballove torturave dhe qelive mizore të burgjeve tona, nëse vite me radhë sfidove përpjekjet tona për të të gjunjëzuar e nëse edhe granatave të panumërta u shpëtove, nuk do t’u shpëtosh dot hanxharëve tona të helmatisura,- sikur flisnin sytë xixëllues nën maskën e zezë të atij që e shkëputi nga krahët e fëmijëve, gruas e nënës së dashur.

E ai, krenar siç qe përherë, ecte sypatrembur midis tyre e sikur porosiste: Qëndroni burra, se liria i ka rrënjët në gjak!

-Mos, profesorin tim të mirë, mos, gjakatarë!- u dëgjua nga nëndheu zëri i Fitim Jasharit. Mos barbarë të ndyrë!- shungulluan edhe lugjet e Qyqavicës, kur po zbrazej një plumb revoleje në zverkun e intelektualit të paepur...

Të gjithë të donin profesor, se na mësoje shumëçka, edhe ato që ishin të ndaluara. Çudi, të patëm njohur edhe pa të parë hiç.

Të tjerët na tregonin se kishe qenë ndër aktorët kryesorë në dramën e madhe kosovare të 81-shit. Dhe të burgosën e të torturuan, por s’të gjunjëzuan dot. Nga qelitë serbe dole edhe më i fortë e më i guximshëm. As përgjimet e përndjekjet nuk morën fund, por nuk ua vure fare veshin. Sikur të përcolli fati i gjyshit tim e gjyshit tënd. Edhe ata shokë ishin: Shaban Jashari e Shaban Ferati. Të burgosur e të përndjekur. Lirinë dhe shkollën i çmonin mbi të gjitha. Thonë edhe emrat ata na i lanë, Enver e Fitim. Kur e punuam hartimin e fundit me temën: Rrugët tona drejt lirisë, u ndave shumë i kënaqur. Ja tregova edhe gjyshit. I entuziazmuar tej mase, tha: Të tillë mësimdhënës na duhen ne!...

Velloja e zezë e territ skëterror grupin e gjeti më të ligështuar se kurrë. Në mesin e tyre mungonte më i miri e më i dashuri, profesori i gjuhës dhe i letërsisë shqipe Enver Haliti nga Luboveci. Maja e lartë e kalasë, ku për herë të fundit piu ujë Millesh Kopiliqi, më herët se të gjithë kishte marrë vesh për gjëmën e madhe dhe lotonte në heshtje. Lajmin kobzi e kishte ndryrë thellë në themelet e përgjakura. E zemrat e plagosura ende rronin me shpresa të thyera duke mos ia shqitur sytë rrugës që shpinte ku po bëhej hataja...

-Ku ma çoni nipin?!- u tha xha Shabani.

-Veç do ta pyesim diçka dhe e kthejmë shpejt,- ia kthyen zuzarët dhelparakë.

Të gjithë mbetëm me sy e vesh andej nga Dubofci, andej nga mori turr makina laroshe me dyert e prapme të hapura.

Më keq se të tjerët ngela unë, shoku i tij i ngushtë i fëmijërisë e i studimeve. Por, krenaria qëndronte mbi dhembjen. Pastaj ishim edhe me familje dhe duhej maturi...

-Pse po vonohet babai?- pyeste djali i tij i vogël.

-Veç sa s’ka arritur,- ia prisnin ata me gjysmëzëri, duke kthyer kokën mënjanë, që t’i fshihnin lotët.

Dhe, pas dy ditësh (pasi përfzndoi ofensiva) e gjetëm të vrarë, me një plumb pas koke, jo shumë larg vendit nga ku e kishn marrë ( te varret e Dubofcit) dhe e varrosëm në vendlindje, në Lubovec...

GM: Çfarë përfaqësojnë për ju veprat tuaja- një pasion, një mision, apo një detyrim moral- dhe cilat janë mesazhet kryesore që dëshironi t’i përcillni përmes penës suaj?

BT: Veprat e mia sikur sublimojnë që të tria këta elementë: E para- letërsia është një pasion; e dyta, ajo është edhe mision dhe e treta, letërsia kombëtare është edhe një obligim moral!

Unë kurrë nuk shkruaj sa për të thënë, por shkruaj kur kam frymëzim dhe kur kam diçka që duhet thënë.

Kur e botova librin e parë “Azem Bejtë Galica” ishte kohë e pakohë, ishte viti 1995, kur emri i kryetrimit ende lakohej me vështirësi. Thënë të drejtën nuk ishte fort e lehtë, por ia vlente edhe të rrezikoheshe, ngase libri, dorë me dorë, depërtoi në çdo shtëpi dhe u përpi nga lexuesit e të gjitha shtresat e të gjitha moshat. Ai u bë frymëzim edhe për trimat e lirisë që kishin zënë malet. Kur e kam parë atë në çantën luftarake të Hamëz Jasharit, që trimi e barte me vete dhe ua lexonte edhe të tjerëve me plot kënaqësi, mua zemra më bëhej mal dhe nuk e honepsja frikën.

Edhe librin “Adem Jashari- legjendë e legjendave” e kam shkruar në një kohë, kur ndoshta nuk pritej. Ende ishim në luftë, ishim në pauzën e një armëpushimi të brishtë...Por, e pati efektin e vet...

Njeriu i parë që e ka lexuar dorëshkrimin (kur ia dërgova e gjeta në banesën e shkrumuar, që përpiqej të siguronte një trohë strehë) është Prof. dr. Zymer Neziri, i cili e parnoi pa përtesë dhe dha këtë vlerëism:

Shkrimtari dhe publicisti Bedri Tahiri dhe vepra e tij ”Adem Jashari-legjendë e legjendave”

Pata thënë para shumë vjetësh e po e them edhe sot, se veprën e Bedri Tahirit “Adem Jashari- legjendë e legjendave”, e lexova në dorëshkrim, me shumë kënaqësi, po edhe me shumë përgjegjësi, në verë të vitit 1999, kur posa kishte përfunduar lufta e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Tashmë dihet se ajo ishte vepra e parë e shkruar ndër ne për këtë personalitet të dimensioneve me përmasa që rrallë shfaqen në historinë e popujve. Ishte nderim i veçantë për mua që autori ma besoi dorëshkrimin e vet për Adem Jasharin, por edhe kënaqësi që pata mundësi të bëj diçka që ky dorëshkrim të bëhet libër sa më i mirë, kushtuar këtij burri të Drenicës, me rrënjë nga fisi i shquar Kuç i Malësisë së Madhe.

Që në fillim dua të them se për veprën e Bedri Tahirit “Adem Jashari- legjendë e legjendave”, do të lexoj për Ju, një fragment recensioni, të shkruar po ashtu para nëntë vjetësh:

“...Kjo vepër e Bedri Tahirit u shkrua për njeriun që i dha kuptim të ri jetës sonë, për burrin që bëri aq shumë për t’ia kthyer Kosovës krenarinë, për trimin që aq guximshëm i doli zot dinjitetit tonë të shkelur.

Është kjo një sakrificë për tokën e të parëve, me dimensione të së madhërishmes. Autori ka meritë për guximin që i pari të përballet me këtë figurë, njërën ndër më të ndritshmet në historinë tonë të re.

Adem Jashari është histori e përsëritur e vetëflijimit të Oso Kukës, të Zhuj Selmanit e të Mic Sokolit. Por, më lehtë e kishte Osa. Edhe Zhuji e Mici e kishin më lehtë. Adem Jashari u sakrifikua me vajza e me djem, me të shoqen, me t’atin Shabanin, me të vëllamë Hamzën e me të tjerë nga familja dhe kështu pagoi çmimin më të shtrenjtë të lirisë. Adem Jashari u bë një nga sfiduesit më të mëdhenj të Lëvizjes sonë Kombëtare.

Prekazi dhe tri kulmet e tij historike në këtë shekull dalin si synim i autorit për të dëshmuar se nuk është rastësi shfaqja e Adem Jasharit në krye të Drenicës së sotme, të Kosovës, pra, të Ushtrisë së saj Çlirimtare. Para tij ishte Ahmet Delia, që e bëri të madh përgjithmonë këtë katund në kujtesën shqiptare. Para tij ishte edhe Tahir Meha, që në emër të Prekazit e të Kosovës qiti pushkë burrërore. Pa vonuar shumë vjen në skenën e historisë edhe i treti, vjen Adem Jashari, me tërë madhështinë e atdhetarit e të burrit, të trimit e të udhëheqësit të një lufte çlirimtare, që e ndali zhbërjen e Kosovës.

Autori synon që pranë kësaj madhështie të Adem Jasharit me familje t’i rendisë edhe të pavdekshmit Fehmi Lladrovci me Xhevën, si dhe Azem Galica me Shotën...”

Krijimtaria e Bedri Tahirit për Drenicën, sidomos në fushën e historisë, si kjo vepër kushtuar Adem Jasharit, dhe vepra të tjera, e në veçanti në fushën e epikës, shënon njërën nga majat më të larta.

Në fund të kësaj fjale dua që autori Bedri Tahiri të këtë shëndet të mirë, kurse për vullnetin e tij, tashmë të dëshmuar, nuk kemi se çka të themi, pos të konstatojmë se duhet t’ia kemi lakmi. Bedri Tahiri është shembull për ata që po e krijojnë brezin pas tij se si duhet punuar me përkushtim.

Me Prof. Dr. Zymer Nezirin

Me një fjalë, secili libër imi, ka një histori në vete. Secili ka një porosi, secili ka një mision, për çka edhe janë të pëlqyer, saqë, gati që të gjithë kanë përjetuar nga disa ribotime (Adem Jashari- legjendë e legjendave- është ribotuar dhjetë herë).

Pas luftës së lavdishme të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, portretizimi i dëshmorëve, sikur mu ka shndërruar në një obligimi moral. Kështu, e krijova një profil timin, me një titull “Flakadanët e lirisë” (që për nun kam studiuesin e luftëtarin e kreshtave të Shalës, Miftar Kurtin), i cili është realizuar deri në numrin 6 dhe ende vazhdon. Deri sot kam arritur të skalis njëqind ... profile luftëtarësh!

Për këtë punë çdo ditë marrë falënderime nga familjarët e dëshmorëve dhe nga lexuesit.

Profesori im, Agim Vinca, pos tjerash ka shkruar:

LAPIDAR PËR DËSHMORËT E LIRISË

Lufta çlirimtare e Kosovës dhe protagonistja e saj, UÇK-ja, ka gjetur në penën e Bedri Tahirit një nga apologjetët e saj më të zjarrtë. Njeri që i ka njohur nga afër Adem e Hamzë Jasharin, që është rritur dhe brumosur me të njëjtën frymë atdhetarie, Bedri Tahiri e ka ndjekur hap pas hapi lëvizjen çlirimtare të Kosovës, që nga fillimet e saj. Shkrimet e tij tregojnë se ai e ka ndier dhe përjetuar atë si rrallëkush tjetër.

Objekt i interesimit krijues të Bedriut kësaj here janë bërë sidomos disa nga figurat e shquara të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe të lëvizjes sonë për çlirim në përgjithësi, që nga kaçakët e famshëm Dan Doroci e Mehmet Delia, te luftëtari i paepur Ahmet Selaci, te mësuesi atdhetar e luftëtar Shaban Jashari, babai i komandantit legjendar, Adem Jashari (nuk thuhet më kot në popull se dardha nën dardhë pikon!) e gjer tek organizatori e luftëtari i palodhur Mehë Uka, guerilasi trim, Artim Jashari; sokolesha e Shalës, Fatime Hetemi; kavajasi Indrit Cara dhe vushtrriasi Lutfi Musiqi, që, kur i thirri zëri i Kosovës, erdhën në front nga luksi dhe auditoret e Londrës për të rënë si burra në fushë të betejës- dhe sa e sa luftëtarë të tjerë.

Duke shkruar për breza e profile të ndryshme luftëtarësh, që vijnë nga vise të ndryshme të Kosovës dhe të Shqipërisë, autori ka dashur të nënvizojë idenë e vazhdimësisë së luftës për liri të trojeve të paçliruara shqiptare dhe idealin e madh e të pashuar të bashkimit kombëtar.

Për dëshmorët Bedri Tahiri shkruan me dashuri, me përkushtim, me frymëzim, me mall, me dhembje, me krenari. Figurat e tyre ai i përshkruan me gjallëri, duke rrokur në spektrin e vrojtimit jo vetëm anën e tyre luftarake, por edhe atë njerëzore. Mu për këtë ai i bën heronjtë e tij të çiltër, të besueshëm, të thjeshtë, njerëzorë, por edhe madhështorë, ashtu siç ishin edhe në jetë.

Bedri Tahiri si krijues dhe publicist ka dije, vullnet dhe aftësi për t'i zbuluar, afirmuar dhe mbrojtur vlerat e luftës, njerëzit që e benë atë dhe idealet për të cilat luftuan ata. Libri i tij më i ri “Flakadanët e lirisë” është një lapidar letrar për ata që ranë për lirinë tonë dhe që me vdekjen e tyre u bënë të pavdekshëm.

Përurimi është një punë e rëndësishme, por jo e domosdoshme. Zakonisht autorët që shkruajnë mirë, kanë vepra të mira letrare-artistike, nuk kanë shumë nevojë për përurime, për fjalë të bukura, që thuhen aty për aty. Ato sikur e kanë humbur kuptimin që kishun dikur. Vepra e mirë e gjen lexuesin vetë. Andaj, vlerësimi më i mirë bëhet nga lexuesi.

Kam gjithsej 55 vepra, kam bërë vetëm pesë-gjashtë përurime. Madje, përurimin e librit „Nga Shqipëria në Shqipëri“ ma bënë në Muzeun Historik në Tiranë në mënyrë madhështore! Megjithatë, unë mendoj, përurimet nuk ia shtojnë vlerën librit.

GM: Çfarë ndikimi ka pasur bashkëpunimi me autorë të tjerë në rrugëtimin tuaj krijues?

BT: Bashkëpunimi është domosdoshmëri! Edhe pse shpeshherë veprat e mëdha krijohen në vetmi, bashkëpunimi me autorë tjerë është ndihmesë e madhe për të ecur përpara e për të pasur suksese!

Kur jemi tek kjo pyetje, fill më shkon mendja te romani i Ernest Heminguiet “Për ke bie këmbana”, ku, me sa më kujtohet, në një vend shkruan: “Asnjë njeri nuk është një ishull i mbyllur në vetvete”.

Njeriu mund të mësoj nga cilido, edhe nga njeriu më i thjeshtë, nga një fëmijë e nga një plak, e mos të flasim se sa mëson nga kolegët e një profesioni, nga autorët me përvojë letarare e jetsëore.

Bashkëpunimi i shkrimtarëve duhet të jetë i sinqertë, qëllimmirë, i ndërsjellë, me synime përparimtare. Ai është shumë i rëndësishëm dhe i dobishëm. Mua me ngjason me përsëritjen e mësimit në klasë, me bashkëbisedimin e nxënësve. E them këtë nga përvoja ime pedagogjike. Nxënësit më shumë mësonin nga njëri-tjetri, se sa nga librat e nga ligjërimet tona.

Shkëmbimi i përvojave letrare ndihmon në krijimin e personalitetit krijues.

GM: Si e vlerësoni pasurinë tematike dhe gjeografike të veprave tuaja, dhe cilat nga to i konsideroni më të veçantat për ju personalisht?

BT: Sa herë që flasim e që shkruajmë për gjeografinë e trojeve tona, duhet theskuar se ajo është një dhe e pandarë, është Shqipëria! Një Shqipëri kemi- Shqipërinë Natyrale, me trungë të lashtë iliro-dardan!

Unë ashtu e paqraqes në veprat e mia. Sa shumë me pengon kur disa thonë po shkoi në Shqipëri! Për këtë ua tërhiqja vërejtjen edhe nxënësve. Dhe, pikërisht nga kjo më lidni edhe titulli për veprën time “Nga Shqipëria në Shqipëri”! Ashtu është, Shqipëri këtu e Shqipëri atje. Mund të thuhet po shkoj në Tiranë, në Shkodër a në Vlorë, por jo po shkoj në Shqipëri...

Unë kam shkruar njësoj si për Galicën e Drenicën time, si për Kavajën e Indrit Carës, si për Shalën e Bajgorës, ashtu edhe për Shkodër loken e Fishtës e të Mjedës, si për Shkupin, ashtu edhe Vlorën, si për Tivarin, ashtu edhe Çamërinë…

Dhe, kjo, mendoj, është pasuri, është begati, është vlerë që e madhërojnë çdo vepër artsitike e dokumentare.

Një Komb, një Gjuhë, një Atdhe!

Këto janë të veçantat e pasurisë sonë kombëtare, të cilat duhet të frymojnë në shpirtin e secilit shqiptar!

GM: Në vitin 2007, keni kontribuar materialisht për “Kompleksin Përkujtimor Adem Jashari” përmes shitjes së librave. Çfarë ju shtyu të bëni këtë akt kaq domethënës?

BT: Po, ashtu është. Unë zakonisht merrem me shkrime historiko-letrare, e lëroj me kujdes reportazhin, esenë, monografinë, tregimin dhe publicistikën. Duke e parë se historia ndaj shqiptarëve është treguar njerkë, dhe duke parë që historinë e kemi pasur të shkruar nga të tjerët, mua më lindi idea që vetë ta shkruajmë historinë tonë, jo duke e glorifikuar, duke e zmadhuar, por duke thënë realitetin. Lajtmotiv i të gjitha veprave të mia është atdhetarizmi.

Libri im që më ka lënë kujtime, mbresa që nuk do të shlyhen kurrë e që nuk e ndërroj me asnjë tjetër, është ”Adem Jashari - legjendë e legjendave ” i botuar më 1999, i cili u ribotua dhjetë  herë.

Mirënjohje

Të nderuar dashamirës të fjalës së bukur artistike!

Autori dhe shkrimtari i mirënjohur drenicas, Bedri Tahiri, pos që po punon vazhdimisht në ndriçimin e figurave tona kombëtare historike, me veprat e tij, që janë më të lexuarat, po e ndihmon edhe materialisht Kompleksin Përkujtimor “ADEM JASHARI” në Prekaz. Kështu, sipas llogarive të bëra, nga shitja e librave të këtij autori, Kompleski deri sot ka përfituar shumën në vlerë prej 21.850 eurosh.

Nisur nga kjo, Kompleski Përkujtimor “ADEM JASHARI” në Prekaz, autorit Bedri Tahiri i ndan këtë MIRËNJOHJE.

Prekaz, 27 nëntor 2007                                                                                        Rifat Bejta

GM: Keni marrë pjesë në shumë simpoziume dhe sesione shkencore. Çfarë tematike trajtoni zakonisht në këto forume dhe si e shihni rëndësinë e tyre?

BT: Simpoziumet, sesionet dhe konferencat shkencore janë të një rëndësie të veçantë. Aty rrahën mendime nga më të ndryshmet dhe nxirren konkluzione të vlefshme për historiografinë tonë. Ato kryesisht organizohen nga institucionet përkatëse dhe nga profesionistë.

Unë, edhe pse nuk jam historian, marrë pjesë me tema historike. Letërsia dhe historia janë simotra. Madje, prof. dr. Hakif Bajrami, shpeshherë e ka thënë se letrarët veç më mirë i përgatisin temat, ngas edhe historia duhet shkruar me art, sepse del më mirë, më e qartë, me domethënëse etj.

Disa nga kumtesat e mia:

-EPOPEJA E ARBËRISË SË VOGËL,  IH – PRISHTINË, Simpoziumi për Azem Bejtë Galicën, 14 korrik, 2004,

- VESEL HAXHA- luftëtar dhe mendar i shquar, Kumtesë e lexuar në Kukës dhe e botuar tek e Djathta Shqiptare 9, 2010, f. 507- 512)

- ROLI I HASAN PRISHTINËS NË SHPALLJEN E PAVARËSISË SË SHQIPËRISË-  (Kumtesë e lexuar në Poetika mbarëkombëtare “Ndue Bytyçi 2012”, organizuar në Malin e Dajtit më 26 gusht 2012, e cila u vlerësua me çmimin”Hasan Prishtina”, që sipas organizatorit  tash e tutje mëton të bëhet tradicional),

- HASAN PRISHTINA-TRURI I LËVIZJES KOMBËTARE SHQIPTARE (1908-1933),  Shkup, më 13 tetor 2011

- TAHIR SHABAN TAHIRI, (Kumtesë e lexuar në Prizren, më 28 Nëntor 2012, në 100- vjetorin e Pavarësisë së Shqipërisë, në Sesionin XI shkencor me temën bosht “Kosova dhe trojet tjera 100 vjet në luftë për Bashkim dhe Çlirim Komb?tar”, organizuar nga Shoqata e Intelektualëve Mbarëshqiptarë “Trojet e Arbrit”).

- ARBËRIA E VOGËL E AZEM GALICËS- bërthama e shtetësisë së Kosovës, (Kumtesë e lexuar në 90- vjetorin e Epopesë së Arbërisë së Vogël të Azem Galicës, mbajtur në Vushtrri, 23 korrik 2014),

- ASLLAN JASHARI BASHKËLUFTËTAR I SHABAN POLLUZHËS (Kumtesë e lexuar në Gjakovë, më 9 gusht 2014, në hotel “Evropa”, në Sesisoni XIII te E Djathta Shqiptare).

- VEPRIMTARIA LUFTARAKE E AZEM GALICËS GJATË LUFTËS SË PARË BOTËRORE, (Kumtesë e lexuar në Shkup, më 11 shtator 2014, në 100- vjetorin e Luftës së Parë Botërore).

- HISTORIKU I ALFABETIT SHQIP, Drenas, 22 Nëntor 2019,

-KËNGA EPIKE E PERIUDHËS SË RILINDJES KOMBËTARE NË DRENICË, IA mbajtur në Skënderaj, 26 nëntor 2019,

-GJERGJ KASTRIOTI- SKËNDERBEU NË ROMANIN SHQIPTAR, IH, mbjatur Skënderaj, Skënderaj, 14 Nëntor 2018,

- BETEJA E FUNDIT E AZEM GALICËS, (Kumtesë e lexuar në Galicë, në Kompleksin ”Azem e Shotë Galica”, para poeteshave shqiptare më 6 prill 2008),

- SHOTË GALICA NË LETËRSINË SHQIPTARE, (Kumtesë e lexuar në Vushtrri, në   “Takimet e Poeteshave Shqiptare 2008”),

- RIFAT  GALICA- LUFTËTAR I SHQUAR I LËVIZJES PËR ÇLIRIM E BASHKIM KOMBËTAR, (Kumtesë e lexuar në Ferizaj, më 27 korrik 2008, në Konferencën e organizuar nga e Djadhta Shqiptare),

- GJAKU I TYRE- DRITË LIRIE, (Kumtesë e lexuar në Prishtinë, në Akademinë Përkujtimore kushtuar 10- vjetorit të rënies së Dëshmorëve  në Apterushë të Rahovecit),

- LISI GJASHTËNJAKË- KUSHTRIMTAR LIRIE (Kumtesë e lexuar në Drenas, më 28 shkurt 2009, në 11-vjetorin e betejës së Likoshan- Qirezit),

- GJERGJ  FISHTA- HOMERI SHQIPTAR, Llapushnik, 5. 6. 2021,

- YMER ELSHANI DHE LIBRI “NJOHJA E TRIMAVE”, kumtesë e lexuar më 13. 11. 2021, në Manifestimin “VJESHTA DHE VARGJET”, në Tryezën kushtuar Ymer Elshanitmbjatur në Bibliotekën Kombëtare-Prishtinë.

- AZEM GALICA E MEHMET KONJUHI BASHKLUFTËTARË TË PËRBETUAR,

IH,  mbjatur në Vushtrri, më 9 shkurt 2024