Gëzim Marku: Intervistë ekskluzive me shkrimtarin dhe botuesin Kalosh Çeliku (V)

INTERVISTË ME SHKRIMTARIN DHE BOTUESIN KALOSH ÇELIKU

(V)

EKSKLUZIVE NGA GËZIM MARKU

Në këtë pjesë përmbyllëse të intervistës ekskluzive me shkrimtarin, publicistin dhe botuesin e njohur Kalosh Çeliku, biseda përqendrohet në disa nga temat më thelbësore që prekin qenien tonë kombëtare dhe identitare. Nga figura të shquara që kanë lënë gjurmë të pashlyeshme në historinë shqiptare, deri te reflektimet kritike për gabimet që duhet t’i shmangim si shoqëri, Kalosh Çeliku ndan mendimet e tij me sinqeritet dhe qartësi.

Në fokus të kësaj bisede janë edhe lidhja e tij personale me Kosovën dhe Shqipërinë, simbolikat që mbartin këto hapësira në jetën dhe krijimtarinë e tij, si dhe vështrimi i tij realist mbi mundësinë e bashkimit kombëtar.

Në mbyllje, Çeliku përcjell një mesazh të veçantë për shqiptarët e sotëm, duke u ndalur në përgjegjësitë që kemi si individë e si komb për të ardhmen tonë të përbashkët.

GM: Cilat janë disa nga personalitetet më të shquara që, sipas jush, kanë kontribuar më shumë për kombin tonë?

KÇ: Dihet, Skënderbeu. Ismail Qemali. Rilindasët shqiptar: Sami Frashëri, Naimi, Fishta, Ali Asllani, Luigj Gurakuqi, Filip Shiroka, Fan Noli, dhe Lazgush Poradeci me shokë. Ernest Koliqi si ministër i arsimit, që i hapi shkollat e para në gjuhën shqipe në “Shqipërinë e Madhe”. Themelet e arsimit dhe kulturës për një popull, Shtet Shqiptar. Dervish Cara me krahun e djathtë të luftës Emin Xhambazi (Çeliku) për çlirimin e Shkupit (1883/ ’84) me pretendime ta çlirojnë edhe Velesin, Prilepin, Krushevën, Manastirin... Bajram Curri, Isa Boletini... Esad Mekuli dhe Mark Krasniqi në Kosovë. Sadudin Gjura e Mehmedali Hoxha në Maqedoni. Dhe, kaçakët e maleve. Krah për krahu me gratë shqiptare heroina: Shotë Galica dhe Sulltanë Qafa...

Vështirë e ke sot, o burrë! Legjendar, kur “patriotët” presin të ngritesh nga varri. Hipësh  kalit në shpinë. Nxjerrësh shpatën nga brezi. E, t’i çlirosh shqiptaret nga “Liria”. Që sot e kanë varë përqafe, si këmbonë kishe “shqiptarët”. Dhe, “muslimanët” me “Allahu Akber” nëpër Çajtore. Vite e shekuj. Dhe, Histori.

Vështirë e ke sot, o burrë. Legjendar. Që, në Shkup e fute shpatën në brez. Dhe, nëpër përvjetore i rehabiliton melezët. Eksponentët e “vëllazërim - bashkimit“. Vështirë e ke sot, o burrë. Legjendar. Luftë të bësh me komunistët e arratisur. Hadumët e “Vëllazërim - bashkimit“...

Edhe, Sot: Si zakonisht, dola nëpër faqet e romanit “Qyteti i qyqeve”. Roman, i publikuar shumë vite më herët (1997), ende në sistemin ish komunist jugosllav. Edhe, sipas rrufjanëve të sistemit policor, duheshte të përgjigjesha për këtë roman artistik, si “armik” i Shtetit të “përbashkët”. Sokaqeve, të “Bit-Pazarit”, nën Rrapin historik të Shkupit.

I frekuentova lokalet e mia më të preferuara qytetare kulturore shqiptare - “maqedonase” me “Din e Iman”, Hënën Drapër nëpër minaret e xhamive dhe Kryqin e Madh në male. Në njërin, e piva uzon, te tjetri birrën, te i treti, verën e kuqe dhe drekën me mish viçi të palëpi. Po, ku do ta pi Miken Di me Dy shtama verë?!

I shfletova, edhe tri gazetat e ditës partiake të “pavarura” e varura. Mezi i gjeta dy - tri shkrime për lexim dite. Pordhë e piskamë, kotnasikoti me veshje partiake. Dhe, faqe plotë me raklama e konkurse të shpallur në Facebook dhe Instagram, nga Qeveria, sipas “Marrëveshjes Kornizë të Ohërit”: Shpallje, për administratorë shtetëror shqiptarë edhe 500 vende të reja pune?!

E këto administrator partiak, ende rrinë në shtëpi pa vende pune, e me paga mujore qeveritare. Vitin tjetër, e ndante pushtetin me “vëllezërit”, partia politike e radhës “demokratike“ shqiptare, sipas “fitoreve” paszgjedhore, dhe i përzente këto administratorë ish partiak. I ndante postet partiake me “vëllezërit” e Njerkës: ministra, zv. ministra, drejtorë e zv/ drejtorë në shtetin e “përbashkët”. “Kryeministrin shqiptar”, si parullë dhe moto parazgjedhore, edhe kësaj radhe e lanë për Nesër. E, kishin harruar, se: në sistemin ish jugosllav, kishin pasur edhe Kryetar shteti shqiptar të Jugosllavisë (Sinan Hasani). Po, më kot. Në vend të tyre i pranonte partizanët e vet partiak. Përsëri, vazhdonin të marrin pagesa mujore pa asnjë ditë pune në shtëpi, partiznët e partive politike “demokratike” me brekët nëpër këmbë. Kur, populli shqiptar, ende vdiste për bukë.

Përçudi, gjatë këtyre viteve partitë tona politike shqiptare, nuk ishin marrë me politikë, por ishin shndërruar në argatë politik, dhe ente punësimi për partizanët partiak. Edhe, të “maqedonasve” me partitë e tyre politike të “vëllazërim-bashkimit” ish jugosllav.

Populli, u duartrokiste për “fitore”. E priste Lirinë në çajtore me çaj rusi. Edhe pse, ishin mësuar dhe e donin me shekuj Robërinë. Mjaftonte, vetëm Nëna Parti t’i thirrte në protesta paqësore, dhe ato: i vogël e i madh me parulla, pankarta e flamuj kuqezi dilnin në rrugë. I kërkonin të drejtat e barabarta kombëtare.

Të nesërmen, herët në gjumë: Policia speciale partiake me maska e gjithë arsenalin më modern të armatimit në Shtetin e “pëbashkët”, u binte natën nëpër  shtëpi, katunde. I vriste. Burgoste. Ndonjëherë, u binte edhe në Qytet, ua tmerronte fëmijët. Familjen, me arsye, se: Gjoja kërkonin “terroristë”… “Kriminelë lufte”…

Partive tona politike shqiptare, përsëri të nesërmen u nxirrnin punë në rrugë me protesta paqësore. Dhe, jo në Qeverinë e “vëllazërim-bashkimit”. Turr, në mjetet e informacionit, gazeta e ato elektronike të fotografohen si “patriotë“ kuqezi shqiptar, t’i dalin zot popullit shqiptar... Atdheut… Nuk e them dot, Mëmëdheut të Çajupit.

Populli i shkretë, vit për viti hante çotek (dajak). Dhe, çdo katër vite gjatë parazgjedhjeve lokale dhe parlamentare, përsëri ua jepte votat po të njëjtëve “patriotë” partiak kuqezi. Siç duket, e kishin pasur pak çotekun (dajakun) nga “shkau”… U duheshte, ende dajak “vëllai” nga Njerka…

Edhe, pse: Duhej fajësuar partitë tona politike “demokratike” shqiptare të arratisura dhe dalldisura, që gjithë jetën mbetën lypës të popullit shqiptar, argatë e hyzmeqarë te “Ura e Gurit” mbi Vardar për të drejta kombëtare, kur ky popull vetë e kërkonte çotekun (dajakun) dhe Robërinë natë e ditë me pishë e qiri nëpër shekuj.

-Eh, o burrë, më tha: Një ditë Dum Dumi. I ashpër ke qenë gjatë këtyre viteve me penë në portalet elektronike, gazeta dhe libra...

- Dhe, ç’doni të thoni ju si “demokratë” të partive politike shqiptare me këtë parullë partiake?! Është dashur si ju: Çdo katër vite t’u shkoj përmbrapa mos u bien udhës herdhet, si dhelpëra pas Dashit. Duartrokis, në skenë si arushë me dajre nëpër “Bit - Pazar”... Shkup…

- Ta merr mendja.

- Hi-hii-hiii… E ke gabim. Trusakatët, çdo katër vite, para zgjedhjeve përurojnë artistët e vet partiak… Shkrimtarë… Shkencëtarë… Gazetarë… Trima pas lufte… Edhe, në emisionet radio-televizive “Europa pa kufunj”: Trima pas lufte, që askush nuk ua kishte dëgjuar emrat.

- Po.

- Në fund, nderohen edhe me Çmime letrare shtetërore si ptariotë të vonuar kuqezi. Mjete materiale qeveritare. Vende pune. Banesa. Shtëpi… Gra besnike… Honorare marramendëse…

- Puna e tyre për popull, duhet edhe të shpërblehet si patriotë të vonuar të partive tona “demokratike” - politike shqiptare me “Din e Iman” në pushtet, fotografohen para varrezave të heronjëve dhe dëshmorëve të Kombit...

-Hi-hii-hiii… Dhe, ne: Falë, këtyre “patriotëve” kuqezi, trima pas lufte është dashur ta presim tridhjetë vite Lirinë… Nusen e maleve… Shtetin e “përbashkët”?!

- Lufta për shkolla shqipe… Gjuhë Shqipe… Kulturë shqiptare… Shqipëri Etnike, kërkon gjak dhe kohë… Viktima lufte për Liri… U përgjigjë, Dudumi, që gërhet për Liri…

- Po. E, ku ishin këta patriotë “kuqezi” të vonuar gjatë këtyre tridhjetë viteve, në Luftën Heroike maleve Shqiptare me armë dhe Penë në dorë?!

- Dihet, në prehërin e Nënës Parti. Qeveri të “vëllazërim - bashkimit”, ish komunistë me një torbë taxhi përqafe… Qeveri… Ministri... Kabinete...

- E tashti, pse nuk vazhdojnë të koten ende nëpër ato biruca politike partiake?!

- Liria - Nuse, e ndërroi rrugën… Partive tona politike u doli bytha lakuriq për mejdani. Tata e Madhe i përcjellë nëpër Çarshi me këngë, valle dhe dajre. U këndon këngë patriotike në Lëmë… Koçinë me krushka, ua ka bërë gati për ta përcjellur Nusen matanë maleve…

Xha Habibi, u pri para krushqëve për në Katund me shkopin e dushkut, majë të cilit e valon flamurin kuqezi: “Haj-haaaj, kasolla me kashtë! Sot, një javë, nja pesa gjashtë”!...

- Dhe, burrat e mejdanit: Turr, te Partia e Re “Demokratike” me “besë”, në pushtet. E shajnë Komandantin e maleve, që deri dje i duartrokisnin shuplakë për poste partiake. Pasuri personale, familjare dhe klanore. I këndonin përsëgjalli këngë me çifteli. Nateditë, ia fërkonin herdhet me dorë, edhe Sot: Tu pri maleve Shqiptare…

- Hi-hii-hiii… Edhe kjo nuk është risi. Trusakatët, nuk shohin më larg se para këmbëve të tyre topalle-sakate… Aq më pak, në Lëmë.  Bythekrye, në legenin përtej Hoxhës “Allahut… E, ku më në Breg-Lumi, nën Hijen e Lisit midis Livadhit, rrëzë “Çuke”…

- Megjithatë, o burrë: Sot, duhet pasur sy Shqiponje për të parë, matanë dritareve, në Lëmë. Matanë, Portës Madhe: Ditën e Nesërme… Edhe, nga qielli Lepurin ta zënë me qerre nën dëllinja te “Guri i Hysenit” mbi Katund…

- Burrat e mejdanit me rëndësi është që e shohin torbën me taxhi përqafe... Nuk u intereson Lepuri, që pushteti e zë edhe me qerre…

- Luftë kanë bërë gjithë jetën si argatë në Qeverinë partiake të “vëllazërim-bashkimit” ish jugosllave për një torbë taxhi. Luftë. Gjakun e kanë derdhë deri në gju përrua maleve…

- Përsëri, deri më Sot: Asgjë. Liria na doli kurvë... Natë për natë i ndërron burrat.

- Kurvë na doli, se: Partitë tona “demokratike“ shqiptare, ishin vetë kurva. Xhadi. I zgjidhnin brekët çdo katër vite para zgjedhjeve lokale dhe parlamentare për pushtet. Pillnin kopila dhe, të Nesërmen: na i lenin lyrekët pas dere të Shtëpisë Babait me shul dru lisi…

- Dhe, gjatë këtyre viteve: ne, si shqiptarë, i zgjidhnim dhe i lidhnim brekët… Patriotë të vonuar kemi qenë në Histori. Rrospia meshkuj me brekët mbi pantollona… Nuk pajtohem, edhe me disa burra trusakatë - “analistë politik” partiak. Ne, kemi bërë luftë me shekuj në Histori. Maleve, kemi derdhë gjakun rrëke për Liri… Atdhe… Edhe, Mëmëdhe…

Plumb, m’u përgjigjë Tata e Madhe me një shkop dushku në dorë, dhe flamurin kuqezi nëpër “Bit-Pazar” të Shkupit…

- E di, edhe këtë ngriti zërin Tata e Madhe: Burra, të tjerë ishin ato të maleve, e tjerë burra jeni ju Sot, të fushave në Qeverinë e “vëllazërim-bashkimit”. Trima pas lufte, me brekët nëpër këmbë në Qeveri… Ministri… Kabinete… Asgjë, nuk kam kundër jush si shkrimtarë, vazhdoni, punën patriotike rrugëve të “Bit-Pazrit”, në Shkup!

- Çka doni të thuani me këtë, Zoti Shkrimtar?! Matanë tavolinës, ndërhyri Tata e Madhe me një shkop dushku, dhe majë tij flamrin kuqezi.

- Unë, them., se: Ju, të fushave jeni kurva… Kurvë, nuk është ajo që shkon burrë më burrë… Po, kurvë është ajo, që shkon parti më parti politike.

Trima pas lufte…

GM: Çfarë mendoni se nuk duhet të bëjnë shqiptarët në përgjithësi, sipas mendimit tuaj kritik?

KÇ: Nuk duhet të shpallin dy-tri shtete shqiptar. Sot, është koha ta shpallin një Shtet Shqiptar Shqipërinë. Vitet ikin. E, Unë edhe në “demokraci”, i kujtoj ditët kur botonim poezitë e para te redaktorët cenzurëkuq nëpër redaksi. Se, si: na rrinin me gërshërë mbi kokë, duke na i sakatuar vargjet pa mëshirë. Shkaku, se: ashtu e donte Nëna Parti. Sistemi komunist. Edhe e sotmja sa i ngjan të djeshmes. Ndonjëri, nga ju u bë shef në redaksi, mori banesë nga Shteti, ndërtoi shtëpi. Këlyshi i Buçës Katundit, referent në Parti. Qeni me zgjebe deputet, e Gomari në Ministri. Po, ç’ngjan edhe sot me mua Poetin?! Asgjë. Edhe dje, edhe sot në opozitë.

Pasqyra e partive tona politike me vite në pushtet dhe opozitë. Ditë me shi. Edhe, erë nga Veriu. Breshër nga Perëndimi. Dhe, borë në prag të Pranverës. Ditë të shpallura nga Qeveria e Maqedonisë Veriut, si Ditëzie për viktimat politike të rinjëve Koçanit nga partitë politike të “vëllazërim-bashkimit”, të cilët përfunduan dhe u dogjën në zjarr përsëgjalli?! Parti politike në pushtet dhe opozitë, që të vrasin natën dhe të qajnë ditën me fjalime politike - partiake para kamerave televizive me lule mbi varre. Veprime demagogjike partiake ish komuniste jugosllave të “vëllazërim-bashkimit”. Dhe, ende gjallë me pak shpirt Sot: të Neokomunizmit. Mu si te ajo kënga popullore, që na e këndonte poeti bohem Mirko Gashi gjatë manifestimeve poetike: “pasi shpirti i ka dalë, i ka folë dy – tri fjalë…”

Fatkeqësisht, Partitë politike, edhe sot: ende merren me ngushëllime dhe Ditëzie para kamerave televizive, gazetave, Facebook, Instagram dhe portale elektronike. Mos e përmend edhe TikTok -un, qe e mbylli Edi Rama në Shqipëri. Ende, me fushata partiake dhe poste partiake parazgjedhore. E, jo me shkaktarët e zjarriit dhe varrosjen e të rinjëve në varre si viktima politike partiake. Kush do t’i durojë gjithë ato lotë krokodili të politikanëve para kamerave televizive?! Aqmëpak, përgjesinë politike që kanë ndaj këtyre të rinjëve për jetë si viktima politike, në pushtet e opozitë. Votat e tyre të “lira demokratike” gjatë zgjedhjeve lokale dhe parlamentare. Që Sot, si shpërblim partiak i dogjën të gjallë në zjarr para syve të popullit në “Shtetin e përbashkët”, dhe botës. Mos them përgjegjësisë, dorëheqjen e funksionarëve nga jeta politike në pushtet. Ose, edhe atyre të dëshmive në opozitë Qeveritare. Është e drejta e tyre personale dhe morale. Përmëkeq, Partitë politike sot: me fatkeqësinë e tyre bëjnë edhe fushata partiake parazgjedhore lokale dhe parlamentare, duke e fajësuar njëra-tjetrën për lëshime institucionale?! Kotnasikoti, derdhin lotë krokodili për Ditën e Nesërme, duke vrapuar me të katra pas posteve partiake, pasurive personale, famijare dhe partiake. Dhe, Ditën e Sotshme si Ditëzie: mësuesja me ferexhe të zezë dhe shami në kokë, që nuk i duken as sytë i ka manipuluar nxënësit, dhe i thirrë në protesta partiake para Derës time të shtëpisë për viktimat e Koaçnit?! E provokon, dhe e prish qetësinë e Lagjes të Shkupit me veshje partiake – politike - fetare. Vetëm për pak kohë, me parulla politike, brohoritje dhe nga zhurma e paparashikueshme dola në verandë, i hudha një sy kësaj mësuesje me ferexhe të zezë e sy të mbuluar këmbekrye para nxënësve për Dije. Edhe, atë: në kohë Ditëzie të viktimave moshatarëve tyre në Koçani të Republikës Maqedonisë Veriut?! Fatkeqësi partiake-politike shtetërore…

GM: Si e shihni Kosovën në lidhje me përvojën tuaj jetësore dhe çfarë simbolike ka për ju ekzistenca e Republikës së Kosovës?

KÇ: Kosova, gjatë sistemit komunist jugosllav ka qenë Krahinë Autome Jugosllave. E, në realitet ka jetuar si Republikë Jugosllave. I ka pasur institucionet e veta shteterore. Edhe policinë e vet krahinore. Universitetin e Prishtinës. Radiotelevizionin Prishtina. SHGB “RILINDJA”. Themelet e një Shteti të Ri Shqiptar në Jugosllavi. Provokimi politik i shtetit serb me Millosheviqin në krye, i humbi të gjitha të gjitha të drejtat e barabarta si Krahine Autonome. Edhe, përfundoi me luftë (1998/’99) dhe shumë viktima të pafajshme, që edhe sotekësajdite nuk u dihen as varret. Përsëri, ka rrezik ta humbi edhe shtetin e ri si Republikë e Kosovës, dhe miqtë histrorik strategjik.

Miku im bohem, poeti Mirko Gashi përfundoi në mjerim rrugëve të Shkupit dhe Prishtinës! Shkaku, se: nuk ishte politikan, por Poet. Iku, Dje pa lamtumirë. Nuk kishte kujt t’i thotë ditën e mirë?! Përveçse, Zoti u ndihmoftë në “Liri”. Edhe, pas disa viteve kthehem në Prishtinë. Nga një Qytet shqiptar Peja. Grykë Rugove. Që, mua Lumbardhi si student m’i vodhi teshat. Dhe, mezi u ktheva gjallë, me ndihmën e mikut të studimeve në Prishtinë. E, sot rrufjanët në një manifestim kulturor. Ende, përpiqen të më vrasin me poezi.

Tri ditë më vonë, kur u ktheva në Prishtinë. Nuk e gjeta Mirko Gashin te “Tre sheshirat”. Po, i gjeta dudumët “hallall” si në Rumeli: I kemi të gjitha, po jo dhe “haramin” e atyre viteve të Mirko Gashit. Sot, u ktheva Unë nga Rumelia në Iliri. Kryqytetin Shqiptar Historik me gjithë poezi. Nuk të gjeta me baltë të kuqe. As, në Jugosllavi. Po, në Turqi...

Imzot, Shkupi historik i shqiptarëve antik. Jo, s’ka mëkate. Faj ka Dudumi “kuqezi”. Sot: “Shehit”, që pi gji Njerke si qëngji butë. Bishtëpërpjetë me atë, thënjen e popullit: Qingji butë me zile përqafe, i thithë dy nana. Matanë, t’i bie not Vardarit për Dje. Edhe, mbytet në hurdhë shiu. Kënetë. Megjithatë, i “pavdekshëm” kotet brigjeve. Rrëzë Kalasë Dardane. Pasmesnate. Zëra: O burra shqiptar, thërret Atdheu! Ballë u bëri nëpër shekuj pushtuesve. Mëkat, që ulem tek këmbët e Olimbisë. Nuse pa koçi: fëmijë në bark, gji e prehër. Dexhalli, mbi “Urë Guri”,  e kërkon Nuse!

Luftë, u kam shpallur shtamave me verë. Lotëve të Shën Mërisë Virgjër! Edhe të Azreti Fatimes në xhami. Përinat, të Rrufjanit. Dhe, Njerkës azgane. Buçat pjellin këlyshë. Dhe, na i lënë pas porte. Bythekrye dehen me çaj rusi në “Bit-Pazar”: Valle  heqin me Dexhallin, “shehitë” në luftë. Matanë, “Urës Gurit”: Dhe, Aleksandri Madh i ka hipur kalit. Shpatën, nxjerrë për luftë. Filipi Maqedonisë, grushtin si xhaxhi Enver. Ndalë: këtu, është kufiri shqiptaro - shqiptar!

Para Kishës “Shën Dhimitri”, bëhet luftë fetare - politike: Mitropolitë Beogradi, kryqin e Biblën në dorë. Shejtanarapët, nateditë minareve të xhamive e shurdhojnë qiellin. Besimtarët, e harruan Zotin lartë mes reve. Skënderbeu në Shkup, moti i ka hipur Kalit. Dorën lartë: herë nga Perëndimi e herë nga Lindja. Shpatën, në brez për paqe: Ndaluni, o burra! Car Dushani, sot: nuk rrëzohet me çekiç druri. Por, me tokmak vathe. Bythekrye, në lumin Vardar.

“Komandantët” pa ushtarë,  i kemi në xhami. Dehen me çaj rusi në çajtore, deri në “sabah”. Natën, i luten “Allahut”! Edhe, në “Ramazan”. E, ditën e Madhe (?!) E  kalojnë në gjumë: Me tespihe kuqezi. Dhe, ilahi arabe në shtratë. Festave historike, para kamerave televizive. Tymeflakë, në çajtore e “vrasin Shejtanin...”

Edhe sot, erdha  vetë i dyti, në Prishtinë: Unë. Dhe, Kalosh Çeliku. Jo, si dikur me mikun tim të penës Poetin e burgosur kryengritës Shaqir Sadiku. Që, të regjistrohemi studentë, në Univesitetin e Prishtinës. Kalimtarët e rastit, kur i pyetëm na bindën, se: Rruga kryesore është mu kjo me baltë të kuqe. Të cilën e shkilnim ditën me këmbë. Përpara Hotel “Bozhurit”, në Prishtinë. Thamë me vete: na e hodhën qytetarët. Ruga kryesore, nuk mund të jetë me baltë të kuqe?! Ditën e Nesërme, e pamë rrugën kryesore: Plotë baltë të kuqe përpara “Bozhurit”. Nuk na kishin mashtruar kalimtarët e rastit. Vërtetë, ishte rruga kryesore. Sheshi i Prishtinës.

Paslufte (1999), i vizitova lokalet e dikurshme si student. Ndonjëri, ende kishte mbetur gjallë nga Lufta e viteve (1998/ ’99). Ose, e kishte ndërruar emrin (firmën, pronarin): Hotel “Bozhurin”, “Harabeskën”. Hotel “Unionin”. “Rugovën”. Dhe, Hotel “Grandin”. Varfëri kombëtare, nuk i gjeta Poetët: Mirko Gashin te “Tre Sheshirat”. Teki Dërvishin tek “Rilindja”, Cimerin, Qerim Arifi me dy gota të zbrazëta esull në xhepat e setres xhins për çdo mëngjes. Agim, në dhomën e përbashkët, brenda katër mureve. Gani Xhafollin me 33 dashnore në “Monacco”. Prishtina, përçudi: sot, mu duk e varfër artistike. Vështirë e kam ta njoh në Ditën e sotshme në “Liri”. Megjithatë, Ti sot oj Zonjë je veshur Nuse. Nuk e ke atë baltën e dikurshme të kuqe…

GM: Si e përjetoni Shqipërinë në aspektin personal dhe çfarë vendi zë ajo në identitetin tuaj?

KÇ: Nëna ime, me te cilën jam rritur si fëmijë nën hijen e Lisit midis livadhit me librat e këndimit të mësuesve vullnetarë të Ernest Koliqit, vinte nuse në familjen tonë bektashiane me prejardhje si familje hoxhallarësh nga Zajazi. Vjershat e Rlindasëve kokë më kokë në librat e këndimit, të cilat i lexoja tinës pushtetit komunist jugosllav. Erdhën politikanët. Deputetët e popullit. Ministrat. Qeveritarët. Argatët trusakatë. Dhe, rrugaçët kuqezi. Bandat politike. Që, e blejnë “toptan” popullin. E shesin lirë në Qeveri. Kuvend: Një asht. Torbë taxhi. Erdhën, edhe “çlirimtarët” në “demokraci”. Brez pas brezi argatë. Ehu! Ditën e shtatë, vimë ne poetët...

Politika, është akull. Nëse, di të rrëshqasësh, rrëshqetë edhe me opinga. Mos them, me këpucë, ose çizme gome. Aqmëpak, me çizme të lëkurës krokodilit. Nëse, nuk di të rrëshqasësh, e thyen kokën edhe me sajë përfundon në “Përrua - Thanë”.

Lehtë është të rrëshqasësh me ski shelgu në “Bit-Pazar” të Shkupit, Maqedoninë e Veriut. Larg, është të dish të rrëshqasësh me ski për Ditën e Nesërme. Dihet, në Shtetin e “përbashkët” ish jugosllav, përpara këmbëve të Kalit të Alaksandrit Madh. Ose, në prehërin e Olimbisë, me fëmijë në bark, gji dhe prehër. Edhe, nëpër Botë

Shqiptarët, siç duket edhe sot e kësaj dite, nuk e dinë, se: politika është edhe kurvë. Grua kurtizane e salloneve botërore, që shkon në shtrat dhe shkërdhehet edhe me armikun. Vetë i zgjedhë burrat e mejdanit. Pak veta, arrijnë ta rrëzojnë në shtrat mes livadheve me lule. Këmbët t’ia ngrejnë përpjetë në “hava” (qiell). Porosi, që shpesh ma përsëriste im Atë me parashikimet e tia profetike, se: politika ta hanë edhe kokën.

Historia e mbanë mirë në mend, se: shumë luftëra janë shkaktuar shkaku grave. Shqiptarët për gra e kanë vrarë edhe vëllai - vëllanë. Mos e them: edhe djali babën. Ose, baba djalin për “dashuri”, pasuri dhe poste të partive politike. Janë vrarë njëri me tjetrin, vëllai me vëllanë edhe për politikë “madhore” në shtetin e “përbashket” ish jugosllav. Dëshmi historike - politike janëshumë këngë popullore. Që, edhe sotekësajdite këndohen nëpër konaçe. Libra, që janë shkruar asaj kohe, dhe shkruhen edhe në Ditën e Sotshme.

Armiku historik i shqiptarëve, siç duket e ka studjuar mirë shkencëtarisht me shekuj nëpër institucione të shtetit pushtues mentalitetin shqiptar. Përderisa, shqiptarët kanë qenë: agallarë, bejlerë dhe pashallarë. Gjatë sistemit komunist jugosllav: kryetar të shtetit jugosllav, kryeminuistra, dhe drejtorë. Shtete, i kanë bërë popujt tjerë nëpër botë, por jo edhe Shqipërinë në Ballkan me Trojet e veta Etnike. Armiku historik, lufton mu si Dje edhe Sot me të njëjtat metoda dhe armë luftarake, si në kohën e Turqisë dhe Serbisë.

Shqiptarët kanë pasur edhe Mbretëreshë grua, Teutën. Marigonën e qëndisjes të Flamurit Kombëtar në Vlorë.  Pak më vonë edhe Shotë Galicën, krah për krahu me burrin Azem Galicën, maleve me pushkë në dorë për Liri dhe Shqipëri. Heroinën Sulltanë Qafa, që me gërshërë të dhënëve shtatë veta ia vretë Mikales Brodit. Edhe, shumë burra dhe gra të tjera heroike, që kanë lënë gjurmë të pashlyera në Historinë Shqiptare. Moti kohë kanë pasur edhe Shtet Shqiptar Ilirinë.  E Sot, ende janë gjallë copë-copë nëpër disa shtete.

Këngën popullore, sesi e vrau Rexhën “kali” në grazhd të burgut kafshëve, ditën e martesës të dasmës. E kam përsëritur shpesh nëpër shkrimet e mia publicistike dhe libra, se: me këto “burra mejdani” të sotshëm: “Mic Sokola” dhe “Teuta kuqezi”, të dalldisur dhe arratisur pas partive politike, që i kanë sot me thasë shqiptarët në Qeverinë e “vëllazërim - bashkimit”, nuk bëhet Shtet Shqiptar. Aqmëtepër, Shqipëri.

Shkak ky, që shqiptarëve ende vazhdon t’u përsëritet historia e “Vëllazërim-bashkimit” ish jugosllav. Skandali i përgjimit të fundit para një viti, alla “bomba politike”, Dje, të “Shpëtimtarit” të shqiptarëve. Papritmas, Sot: të “vojvodave” me zjarrin në Koçani dhe viktima të pafajshme. Varrimin e shqiptarëve me poste partiake, në Qeverinë e “Vëllazërim-bashkimit”, ende ish jugosllav në ‘shtetin e përbashkët”. Burg me viktima të pafajashme.

Nuk kanë lidhje “vëllezërit” e Njerkës me politikë “madhore” të “vëllazërim-bashkimit”?! Aqmëpak, për shtet demokratik të “përbashkët”. Moralin patriotik Historik shqiptar. Hiç fare me politikën e dalldisur dhe arratisur me vite shqiptare. Fundekrye, gjoja “maqedonase”. Vardisjen, dhe gjoja kapjen e “peshkut madh”, vetëm me një skrajë në hurdhat e partive politike?!...

Kryetari i Lidhjes të Shkrimtarëve Shqiptar Kalosh Çeliku para Rezidencës parë karakteristike me dërrasa, në Shkup (1997)

GM: A do të jetë e mundur arritja e bashkimit kombëtar, të paktën midis Shqipërisë dhe Kosovës, duke marrë parasysh vullnetin e shqiptarëve, rrethanat ndërkombëtare, si dhe sfidat politike, ekonomike dhe historike që e shoqërojnë këtë proces? Apo kjo ide mbetet thjesht një aspiratë e paarritshme, për shkak të pengesave të pakapërcyeshme?

KÇ: Hë për hë, vështirë me këto politiknë të dalldisur dhe arratisur që i kemi sot: në Shqipëri, Kosovë, Maqedoninë e Veriut dhe Mal të Zi. E ka thënë moti Faik Konica: armiku i shqiptarëve, janë vetë shqiptarët. Sot, politikanët. Nesër, Po. Shkaku, se: nuk ecet gjithë jetën kundër Ligjeve të Natyrës. Krushqit pas shtatë maleve me koçi u nisën ta marrin Nusen me pushkë e këngë. Dhe, ende nuk janë kthyer në Katund. Dasëm të madhe bën Nana në lëmë. Babai me shokë shkrepë pushkë te porta. Cucat në valle copë-copë i bënë dajret. Dasëm e madhe ende bëhet në Katund. Krushqit, dikush na i ka ngrirë mes maleve. Koçia e Nuses na mbeti ende në rrugë. Male.

Është thënje antologjike e popullit shqiptar për Ditën e Nesërme. Nusja tekanjoze, që kërkon burrë mejdani, thotë: “Përinatë të vjehrrës, do të flej me mullisin”. Krahasim i bukur mes Albin Kurtit dhe “sulmit” (grepit) politik të Richard Grenell.

E them, Sot publikisht: Historikisht, popullin shqiptar e kemi pasur mbi nivelin e politkanëve të partive politike. Që, nga koha e “Sërbisë Madhe”, e më vonë edhe në sistemin komunist jugosllav, pas demonstratave të studentëve në Prishtinë (1981) me tërbimin e Millosheviqit. Vërtetë, Kosova asaj kohe ishte Krahinë Autonome e Jugosllavisë, por jetonte si Republikë. E kishte policinë e vet shqiptare. Institucionet arsimore dhe kulturore. Serbët, pa e njohur gjuhën shqipe, nuk mund edhe të punësoheshin në Kosovë. Nuk e dije, a janë shqiptarë, apo serb. Problem, që pas dhjetë viteve të studimeve dhe pune në Prishtinë, kur u këtheva në Shkup, pata mosmarrëveshje me gjuhën shqipe. Jo, institucionet e shtetit të “përbashkët”, por as kamarierët, nuk e dinin gjuhën shqipe. Unë, kur e porositja kërkesën, ato i rrudhnin krahët. Tek tashti, e kuptoja se, nuk jam në Prishtinë, por në Shkup.

Provokimet politike gjatë pushtimit të Millosheviçit, policia shqiptare vullnetarisht i dorëzoi armët para lufte (1988)?! Provokime serbe, që nuk mungojnë edhe Sotekësajdite si shtet i pavarur, ndaj Republikës të Kosovës edhe në këto zgjedhje parlamentare (2025).

Popull, këmbekrye i arratisur pas Partive Politike Shqiptare. Edhe, nëse popullin shqiptar e kanë marrë më qafë, e kanë marrë politikanët teknefesë. “Burrat” e mejdanit (baballarët), që me vite kanë vrapuar pas posteve partiake, pasurisë personale, familjare dhe partiake. Popull i arratisur, dhe i dalldisur ende pas partive politike, dhe sistemit komunist jugosllav. Dje, i ka besuar sistemit komunist jugosllav, Sot: u beson deklaratave publike, thirrjeve të “miqëve” tyre në politikë. Prëmëkeq, deklaratës politike antishqiptare të Richard Grenell, “kundër” Alabin Kurtit?! Deklaratë, që Sotpërsot ka tjetër qëllim politik: është në shërbim të Albin Kurtit dhe Sërbisë, kundër Republikës të Kosovës. Grackë politike serbe, mu si ajo thënja e popullit, Nuses tekanjoze: “Përinatë të vjehrrës, do të flej me mullisin”.

Hë, për hë: në këtë fushatë parazgjedhore në Republikën e Kosovës, deklarata e Richard Grenell, është në shërbim të Sërbisë. Dhe, jo të shqiptarëve, Republikës të Kosovës. Sërbët, e kanë studjuar me vite e shekuj mentalitetin e popullit shqiptar. Dorën në zemër, gjatë këtyre shekujve, ato kanë bërë politikë asimilimi dhe pushtuese të trojeve shqiptare. Fatkeqësisht, shqiptarët kanë bërë politikë me inate mes vete si popull. Jo, e rastësishme është edhe deklarata e Richard Grenell, duke e “sulmuar” Albin Kurtin si kryeministër?! Politikisht, i përkrahur në këto zgjedhje parlamentare në Republikën e Kosovës. E, kam thënë moti kohë nëpër shkrimet e mia publicistike, dhe libra, se: burgu, nuk është Universitet, por vend përmisimi. Shumica, në burg i kanë lënë edhe eshtrat. Ndonjëri, ka dalë nga burgu i çmendur. E mes tyre edhe disa “patriotë”, spiunë me shpërblime. Mëkot, turreni t’i dilni zot Albin Kurtit. Albin Kurtit, i ka dalë zot Richard Grenell edhe në këto zgjedhje parlamentare në Republikën e Kosovës.

Prandaj, mos, i besoni Richard Grenell për deklaratën “kundër” Albin Kurtitit, por popullit shqiptar, që me siguri gjatë këtyre shekujve në robëri ka mbëledhur pak mendë në kokë, kundër provokimeve të politikës shekullore antishqiptare Serbe. Popull, që nuk i beson më “mikut”, por armikut historik...

Kalosh Çeliku në breg të lumit Treska, Matkë (Shkup, 2013)

GM: Si një intelektual dhe bashkëkombës i përkushtuar ndaj çështjeve kombëtare dhe kulturore, cili do të ishte mesazhi juaj për shqiptarët e sotëm?

KÇ: Vitet e fundit kam filluar t’i dua armiqtë e përjetshëm. E, t’i urrej „miqtë“. Hadumët. Që, më lëvdojnë para syve. E, shajnë pas shpine. Buçës i lyhen prapa plotë jargë. E, lehin në Atdhe. E shesin veten për një post partiak në Qeveri. Pasuri.

Vitet e fundit, kam filluar t’i dua armiqtë. Që, më shajnë kudo pas shpine. Nateditë më mbajnë në gojë. Gjumi nuk i zen nga librat e mi. Poezitë. Jerm flasin. E hanë veten pasmesnate. Shkaku im ATDHEU Burrë pa Grua…

Pamarrë parasysh me shekuj, luftën e partive politike me fushata parazgjedhore politike për pushtet dhe pasuri?! Herë me krajl, e herë me mbret. Siç duket, shqiptarët nuk i kanë lexuar dhe kuptuar shkrimet dhe librat e Rilindasëve shqiptar. Publicistikën letrare në mjetet e informacionit dhe libra. Mos e them haptas, edhe mes rreshtave. As, publicistikën letrare dhe librat e mi kokë më kokë në bibliotekat, anë e mbanë Atdheut. Humorit dhe satirës të anekdotave të Xha Derallës, përtej Ditës Nesërme. Ironisë, humorit dhe satirës. Moti Kohë, e kam lexuar përmes shkrimeve publicistike dhe librave me shekuj e vite luftën e politikanëve për pushtet dhe pasuri. E kishte me shekuj Perandoria osmane dhe serbe për pushtimin e tokave shqiptare, dhe asimilimin e shqiptarëve. Pesqindë vite e mbajtën Shqipërinë në robëri. Poashtu, dhe sistemi komunist jugosllav. Edhe, atë: e vazhdojnë argatët e partive politike shqiptare “demokratike” ish jugoslloave. Që, nga vitet e sistemit komunist. Edhe, ky i sotshmi neokomunist. I shndërruar, edhe më zi se sistemi ish komunist jugosllav me ”Din e Iman”. Qoftë, edhe në kët të sotshmin, “demokratik” neokomunist antishqiptar.

Politikën e tyre pushtuese historike e kam të shtruar në tepsi si pite me miell misëri, sofër para syve qysh Dje, edhe Sot: me fli katundi mëngjes dhe darkë, që dikur mezi ma pëgadiste Nana Plakë. E, sot: shteti i “përbashkët’ ish jugosllav i “vëllazërim - bashkimit” me krunde pa kos ma shtron mbi sofër. Jo, në sofrën e Babait me dy revole në brez. As, Nanës Zajazit. Luftë me mik e për armik. Aqmëpak, edhe me byrek dhe groshë, specialitet këçovar. Ose, pite me gjizë në sofër të Nanës Plakë me furkën e leshit në brez, duke tjerrur leshin e deleve për të thurur çorapë për fëmijët në saçin dhe çerepin me shpuzë mbi kokë. Thëngjinj të ndezur, duke e larguar Ditën e Sotshme përtej Ligjeve të partive politike. Kufinjëve politik shqiptaro-shqiptar, në Trojet Etnike Shqiptare?! Liri. Dhe, shtet Shqiptar. Buka, ende duke u djegur nën saçin me shpuzë. E, fëmijët shqiptar duke fërkuar barkun me duar për bukë në sofër për darkë pranë qiririt të ndezur me pak flakë në errësirë, pranë dritares me sy nga “Çuka” mbi Katund.

Fatkeqësisht, Sot: partitë politike shqiptare, nuk punojnë për shtet shqiptar Ditën e Nesërme, por përçudi me shekuj për shtet të “vëllazërim-bashkimit”, në shtetin e “përbashkët” ende këmbekrye komunist jugosllav. Nuk bëhet politikë me këto politikanë shqiptar trusakatë të arratisur e dalldisur pas posteve partiake politike dhe pasurisë.

Shtetit shqiptar ish jugosllav, Dje komunist, sot: ende, neokomunist i duhen politikanë tjerë për Ditën e Nesërme! Gjak i ri shqiptar. Jo, politikanë me një këmbë në varr pa brekë! Ose, ende me brekët nëpër këmbë. Parullën e tyre demagogjike politike të “vëllazërim - bashkimit” ish jugosllav, fushatave parazgjedhore për pushtet, ende me Don Kishotë shqiptarë dhe Sanço Panço, sejmenë përmbrapa mbi gomarë në luftë për “fitore” të partive politike. Pushtet, dhe pasuri. Luftë me mullinjtë e erës në politikën shqiptare?!

Larg, është Shqipëria e Ditës Nesërme. Njëri, i dalldisur dhe arratisur për pushtet me dy gishta përpjetë për “fitore”: “demokraci”, pushtet dhe pasuri. E tejtri, në fushata parazgjedhore me “gratë besnike” shqiptare për karrike si kryeminsitër deri në vdekje! I treti në Kosovë: ende, i arratisur dhe i dalldisur pa shtet të dytë shqiptar, institucione në Ballkan. Edhe, atë: gjatë ndryshimeve “demokratike” pas sistemit ish komunist. Dhe, Sot: Neokomunist. Fushatë, parazgjedhore për pushtet dhe pasuri. Greminë politike për një Shtet Shqiptar.

Mëkot, i kërkojmë me shekuj dhe vite partive politike jugosllave, shqiptare dhe maqedonase – ish jugosllave me zgjedhje “demokratike” në shtetin e përbashkët” spiunët. Qoftë në Shqipëri, Republikën e Kosovës, ose Maqedoninë e Veriut. Organizatave “humanitare” qeveritare dhe “joqeveritare”. Edhe, atyre arsimore e kulturore me “vëllazërim-bashkim” për një Shtet Shqiptar i mbytur me korrupsion deri ne fyt. Patjetër, i kemi këmbëkrykq edhe në Shtëpi pranë zjarrit me dru lisi në Oxhak me vite dhe flakë. Gjithë jetën këto politikanë të arratisur dhe dalldisur me të katra pas posteve partiake dhe pasurisë?!

Rruga, ende me shekuj ëshët Larg. Partitë Politike Shqiptare, luftojnë për pushtet dhe pasuri me dy gishta përpjetë Sali Berisha, dhe vajza e gra besnike me Edi Ramën para kamerave televizive?! Kryeministri i Kosovës Albin Kurti me “hajvanët” e Kosovës! Fatkeqësisht, në Shqipëri, edhe në Kosovë, poashtu në luftë për pushtet dhe pasuri. Sot: luftojnë politikanët. Edhe, atë: për karrike dhe një torbë taxhi arnë përmbi arnë në Maqedoninë e Veriut?! Nateditë, mbyten si qentë e tërbuar pas një kocke Lope, hudhur për dritare në rrugë. Ose, një torbë taxhi në grazhdin e partive politike të “vëllazërim - bashkimit”. Edhe, për një shtet të tretë shqiptar. Fatkeqsisht, Shteti Shqiptar Historik, ende është Larg...

Fatmira dhe Kalosh Çeliku te Liqeni në Matkë (Shkup, 2013)