E premte, 14.02.2025, 05:58 PM (GMT)

Editorial » Latifi

Blerim Latifi: Patriotizmi, shqiptarizmi dhe lufta e UÇK-së shahen e përbuzen

E diele, 19.05.2024, 06:59 PM


Prof. Blerim Latifi:

Kam qenë i vogël, gjashtë vjeç. Nuk e di si ndodhi, por baba kishte një punë të Mehajt dhe më mori me vete. Kaluam luginën që ndan Brahajt me Mehajt dhe kur u ngjitëm në kodrën ku ndodhen shtëpitë e këtyre të fundit, përpara na u shfaq një shtëpi e rrënuar. Të gjitha shtëpitë rreth saj ishin në rregu?l, vetëm ajo qendronte mes tyre ashtu e kthyer në gërmadhë. Kjo e bënte të çuditshme dhe paska të frikshme në imagjinatën time fëmijnore.

- E kujt asht kjo shpi?- e pyeta babën.

- E Tahir Mehes, më tha. - E pse asht kshtu e rrxume, e pyeta prapë. - Kur të rritesh edhe pak e merr vesh, më tha. Përgjigja e tij enigmatike më bëri edhe më kureshtar, por biseda jonë nuk vazhdoi më tutje. Kur u kthyem në shtëpi, ia tregova nanës bisedën me babën. E ajo foli: - Je kanë i vogël, dy vjeç, e nuk e mban mend. Tahir Meha bashkë me babën e vet kanë luftu tanë ditën me milicinë, e në fund janë vra e nuk janë dorëzu. Sa pushka o shkrep' at' ditë, s'kom me harru sa t'jem gjallë.

___________

Raporti i këtij viti i “Reporterët pa kufij”: Liria e shtypit në gjashtë vendet e Ballkanit perëndimor për faqe të zezë!

Kosova shumë më keq se në vitin e kaluar. Kjo do të thotë se pretendimi se jemi demokracia më funksionale në rajon është thjesht një mit.

Serbia e Shqipëria edhe më keq se Kosova : në fund të pusit.

Presioni sistematik ndaj lirisë së mediave flet qartë për dy gjëra themelore.

E para : demokracia në Ballkanin perëndimor rrezikon seriozisht të humbas në ballafaqimin e saj me autoritarizmin dhe plehun e tij diskursiv që quhet populizëm.

E dyta : presioni sistematik ndaj lirisë së mediave është treguesi më i qartë i korrupsionit institucional dhe qeverisjeve të dështuara.

___________

E ngarkuar me trashëgiminë e hidhur të nazizmit, Gjermania e pas vitit 1945 kishte zhvilluar një kulturë politike të pacifizmit total, duke dekurajuar çdolloj shprehje të militarizmit. Në frymën e kësaj filozofë të njohur si Jurgen Habermas kishin zhvilluar pikëpamjen për një lloj patriotizmi në Gjermani të zhveshur nga çdo referencë historike e nacionale. Ky ishte i ashtuquajturi patriotizmi kushtetues. Por tash gjërat duket të kenë ndryshuar në një kah tjetër. Ditë më parë Bundestagu nxori një ligj me të cilin u vendos të kremtohej Dita e Veteranëve, e cila u kushtohet gjithë atyre që kanë shërbyer nën uniformën e Bundesverit. Qëllimi është krejtësisht i qartë: ringjallja e ndjenjave patriotike tek qytetarët në kohën kur Europa kërcënohet nga shpërthimi i luftërave të reja. Krejt kjo mbështetet mbi një fakt të mirënjohur: në luftë nuk mjaftojnë vetëm armët e sofistikuara; duhet edhe atdhedashuria. Të parat pa të dytën janë të padobishme, janë barot i lagur.

Kështu ndodhë në botën normale, ndërkaq ,në vende si Kosova, ndodhë krejt ndryshe. Këtu patriotizmi, shqiptarizmi, e lufta e UÇK- së shahen e përbuzen natë e ditë nga turlifar budalle e snobi kozmpolit, saqë njerëzit kanë filluar edhe të kenë drojë nga përmendja e tyre. Në një klimë të tillë shpirtnore një gjë është e sigurtë: armët e botës me i pasë në dispozicion, kapitullon brenda ditës, që në të shtënat e para. Sepse atdhedashuria është punë e shpirtit. Sepse, parasegjithash, lufton shpirti, e jo hekuri i vdekur.

___________

Të vdesësh duke dëgjuar muzikë

Në vitin 79 pas Krishtit shpërthimi i vullkanit Vezuv do të varroste nën llavën e tij dy qytete romake, Pompein dhe Herkulanumin. Do duhej të kalonin 1700 vjet që këto dy qytete të zbuloheshin sërish nën shtresat masive të llavës së ngurtësuar. Aso kohe gërmimet arkeologjike në Herkulanum do të nxirrnin në dritë edhe një bibliotekë të pasur, e cila u emërtua "Vila e papiruseve". Në të u zbuluan qindra rrotulla papirusesh, të cilat thjesht u arkivuan dhe u harruan, ngase ashtu siç ishin, të shkrumbuara e të ngurtësuara nga llava, nuk lexoheshin dot.

200 vjet më pas teknologjitë e reja e kanë ofruar mundësinë e leximit të tyre. Ditë më parë shkencëtarët italianë bënë një zbulim interesant në këto papiruse të shkrumbuara. Në mesin e tyre u gjet një histori e shkollës së Platonit, të cilës ai i kishte dhënë emrin Akademia. Autori i historisë është Filodemi i Gadarës, një filozof epikurean nga Athina që pjesën kryesore të jetës e kaloi në Romë.

Në tekstin e Filodemit tregohet një histori tjetër mbi vdekjen e Platonit, atit të filozofisë perëndimore. Derisa dëshmitë e deritanishme japin dy versione mbi vdekjen e Platonit, njëra që thotë se Platoni vdiq gjatë ahengut në një dasmë dhe tjetra që thotë se Platoni vdiq në gjumë, Filodemi shkruan se Platoni vdiq nga ethe të forta dhe gjatë orëve para vdekjes ai kërkoi që të dëgjonte muzikë. Një grua thrakase u soll që të luante me flaut pranë shtratit të tij dhe ndonëse po jepte shpirt, Platoni mblodhi fuqitë e fundit për ta kritikuar flautisten për mungesë ritmi në pjesën që po luante. Pastaj u shua.

Tradita e historisë së filozofisë e paraqet Platonin si një mendimtar që vuri në pikëpyetje vlerën e arteve, por teksti i Filodemit na e paraqet Platonin në një pamje të kundërt, si një mendimtar që sheh tek arti një terapi për dhimbjet e jetës. Dhe në fakt arti gjithmonë e ka pasur edhe këtë rol për të na dhënë forcë në përballimin e realitetit që na shtypë e torturon vazhdimisht.

Të vdesësh duke dëgjuar muzikë- kjo duket të ketë qenë porosia e fundit e Platonit. Një porosi që mban brenda vetes vlerësimin se përkundër dhimbjeve të saj jeta është e bukur.

___________

Këtu në një rrugicë, që lidhet me rrugën "UÇK", është një pikë e grumbullimit të mbeturinave, e cila, siç i thonë fjalës, rrallë e për mallë pastrohej. Bashkë me mbeturinat e konsumit të përditshëm që stivoheshin mbi kontejnerë e rreth tyre, përditë rritej edhe një piramidë e mbeturinave inerte, duke krijuar kështu një pamje sa të shëmtuar aq edhe të rrezikshme për shëndetin e banorëve të rrugicës.

Në ditët e fundit gjendja ka ndryshu krejtësisht. Një ekip i ri punëtorësh, që duket se i përkasin komunitetit rom, të veshur me uniforma përkatëse dhe shumë të zellshëm, po i heqin mbeturinat sapo bie nata. Edhe piramida e vjetër e mbeturinave inerte është zhdukur dhe ambienti ka filluar te dezinfektohet rregullisht. Duket se ndërhyrjet e fundit të komunës në sektorin e menaxhimit të mbeturinave, janë duke dhënë efekt.

Edhe një gjë: respekt për këta punëtorët e rinj që me aq përkushtim po e kryejnë punën e tyre dhe aspak respekt për ata dembelët e kaluar që vinin, e shikonin malin e mbeturinave, dhe iknin. Kultura qytetare nuk duhet vlerësuar me ngjyrën e trupit, me racën apo gjuhën që flasim, por me kapacitetin për t'iu bindur ligjit dhe përgjegjësive të cilat kemi pranuar t'i bartim. Ti mund të rrahësh gjoks se je ma i lashti në botë, por kur të duket normale të jetosh mes bërllogut, je veç një mjeran dhe asgjë më shumë.

___________

Prej të gjitha kafshëve politike militantët janë më të vëmendshmet. Ata e hetojnë të parët çdo lëvizje në frontin politik dhe të parët i riorientojnë sulmet me artilerinë e fyerjve digjitale. Që nga mbrëmë hetohen zhvillime të reja në këtë drejtim. Në frontin e ashpër VV- PDK shënohet një rënie e dukshme e granatimeve reciproke, ndërkaq në kampin opozitar ka filluar  një këmbim i ashpër zjarri digjital midis njësive të PDK-së dhe LDK-së. Këto zhvillime dramatike pritet që shumë shpejt të përfshijnë edhe studiot e debateve televizive. Big Brother i politikës kosovare po fillon. Bashkë me të edhe lumturia e një populli të tërë, i cili nuk mund ta kuptojë botën pa partitë e tij.

___________

Rastësisht më ra në dorë një libër i poetit italian Gjakomo Skoti. Në vitin e largët 1969 Skoti paska qenë në Isniq të Deçanit dhe nga ajo vizitë paska lënë një kujtim të bukur poetik.

Në katundin Isniq

Një nga një i zbathëm këpucët,

mikpritësit na i shtrënguan duart

kurse qielli këndonte rreth nesh.

Në livadh sofra e shtruar,

ç'të dëshirosh në të.

E rreth saj mikpritësit e mysafirët-

Ndërsa një plak i binte lahutës,

kujtonte të lashtat kohëra,

të prekshmet kujtime-

e tingujt thyheshin në brigje.

Ish mbrëmje, e unë e dija

vetëm një fjalë shqip: Mirëdita.

Ashtu thashë e s'e vërejti kush gabimin

se për ne ajo mbrëmje

ish mëngjesi më i bukur në zemër.

1969

___________

14 korriku është festa kryesore kombëtare në Francë. Quhet “Dita e Bastijes”. Për nder të kësaj date në Paris, që nga Harku i Triumfit deri në Sheshin La Concorde, zhvillohet parada e përvitshme ushtarake.

Por çfarë historie qëndron prapa këtij kremtimi. Një histori aspak e lavdishme, për të mos thënë banale: marrja e burgut të Bastijes nga kryengritësit e korrikut të vitit 1789.

Pse banale?

Kryengritësit i ishin suluar Bastijes me idenë për të çliruar të burgosurit politikë të regjimit, por me të hyrë brenda e kishin kuptuar se aty ndodheshin vetëm shtatë të burgosur, të cilët mbaheshin për arsye krejtësisht jopolitike. Ata ishin thjesht kriminelë ordinerë.

Historia është e mbushur me qindra, në mos mijëra, shembuj të tillë të glorifikimit e shenjtërimit të ngjarjeve banale e figurave të rëndomta historike. Arsyeja është se shteteve dhe kombeve u intereson fuqia përbashkuese e simboleve e miteve dhe jo të vërtetat shkencore. Sepse komunitetet njerëzore, kombet, religjionet, mbahen në këmbë përmes narrativave mitologjike, e jo permes fakteve shkencore. Sepse identitetet, në fund të fundit, janë komplekse simbolesh e mitesh. Vetëm një kombi i shihet për të madhe kjo punë: kombit shqiptar. Sa herë shqiptarët dalin të kremtojnë simbolet e mitet e tyre identitare, shfaqet turlifar budalle, që s’ia ka haberin se si ndërtohen dhe funksionojnë konstruksionet sociale, dhe kërkon  “përligjje shkencore” për festat e tyre.

Jep Zo’men aty ku s’ka!

___________

Në Shqipëri po ekzistoka një këshill i përbashkët ndërfetar, i përbërë nga krerët e besimeve fetare. Në krye të tij qenka Janullatosi, kreu grek i Kishës Autoqefale Shqiptare, i cili, edhe pse ndodhet tash e 32 vjet në drejtimin e saj, kurrë nuk ka marrë mundimin ta mësojë gjuhën shqipe. Dhe kjo i thotë të gjitha. Mjerë Noli e Konica çfarë kanë lanë pas!

___________

Këndej kanë fillu me i pre sharkiat me sharrë të druve, andej politikanë (I. Meta) e biznismenë (Gjergj Luca) kanë fillu me u ngjitë shtyllave e me i dertu hallet e popullit nga maja e tyre. Përfundimisht dikush na ka qitë n'ujë diçka.

___________

Nuk bën vaki që një deputet i Kuvendit të Shqipërisë të ngrihet dhe të fyej kryeministrin ose ministrat e Kosovës. Sepse ata i njohin dhe u përmbahen rregullave themelore të korrektesisë që kërkohen në komunikimin mes zyrtarëve të dy shteteve mike.

E kundërta ndodhë me këta tanët. Nuk kalon ditë që ndonjë deputet a zyrtar i pushtetit të mos shfaqet duke sharë e fyer ata të Shqipërisë, duke filluar nga kryeministri e poshtë. Kjo tregon se në çfarë niveli mjeran e kanë kulturën e komunikimit politik dhe sa pak dijnë të sillen sipas moralit të përgjegjësisë institucionale që kanë. Thënë shkurt e shqip: janë analfabetë politikë, në kuptimin e plotë të fjalës. Nëse nuk ndalet, kjo gjuhë e egër e komunikimit politik një ditë ka me lanë këtë vend pa asnjë mik mbi faqe të dheut.

___________

I lumtë Gjakovës! Gjithmonë ka ditë me ba dallimin.

___________

Fotografi e vitit 1936. Ceremoni kurorëzimi në Kishën e Françeskanëve në Shkodër. Prifti që udhëheq ritualin është Gjergj Fishta, dora vetë. Shikoni pjesëmarrësit dhe veshjen e tyre. Një skenografi oksidentale në çdo detaj. Një skenografi që na flet ma shumë se mijëra fjalë se nga kush dhe si u ruajt identiteti europian i shqiptarëve.



(Vota: 1)

Komentoni
Komenti:


Gallery

Pëllumb Gorica: Magjia e bukurive të nëntokës sulovare
Fotaq Andrea: Një vështrim, një lot, një trishtim – o Zot sa pikëllim!
Pëllumb Gorica: Grimca kënaqësie në Liqenin e Komanit
Shkolla Shqipe “Alba Life” festoi 7 Marsin në Bronx
Kozeta Zylo: Manhattani ndizet flakë për Çamërinë Martire nga Rrënjët Shqiptare dhe Diaspora