Ismet Uka: Kombinati i Trepçës fole e luftëtarëve

Kombinati i Trepçës fole e luftëtarëve trima për lirin dhe pavarësinë e Kosovës.

Nga Ismet Uka - Vushtrri

Ishte ditë nëntori kogja me acar ditë që në Beogradin famë keq për çdo ditë kurdiseshin metoda të ndryshme kundër shqiptarëve të Kosovës dhe autonomisë së tyre. Tani më Beogradi shumë vite më parë mbi shqiptar kishte instaluar dhunën dhe represionin ane mban Kosovës vetëm për ta shti friken te ta qe të pajtohen me politiken kriminele të Sllobodan Millosheviqit që këtë politik anti shqiptare ja kishin konstruktuar në një program aksional akademia e shkencave e të arteve të Serbisë së bashku me kishën ortodokse Serbe e, të cilin program kundër shqiptarëve të Kosovës, Milloshoviqi ishte zotua se do ta zbatonte pik për pik .Në Serbin fashiste dhe anti shqiptare bëheshin lëvizje populiste nen udhëheqjen e Sllobodan Milloshoviqit që në këto lëvizje haptas thirreshin parulla anti shqiptare dhe kërkohej nga regjimi i Millosheviqit nga turmat populiste Serbe që shqiptaret të perzanen përtej bjeshkëve të nemuna .Këto tubime populiste pretendohej që të barten nga Serbia edhe në njësit tjera federale dhe atje me këto tubime Millosheviqi kishte qellim që ti bind popujt e këtyre nisive kinse dhunën që po e bëkan shqiptaret e Kosovës kundër Serbeve e Malazezve dhe perzanjen e Serbeve nga Kosova. Arriti që këto tubime populiste ti mbaj në Mal te Zi dhe në vet krahinën e Vojvodinës dhe me këto tubime e rrënoj qeverinë Malazeze dhe qeverinë e Vojvodinës duke u zotua se një gjë të tillë do ta bëj edhe me Kroacinë Sllovenin Bosnen dhe Kosovën .Kjo lëvizje populiste dhe rrënimi i pushteteve në ketë mënyre nga shumë udhëheqje të nisive Jugosllave u kuptua si grusht shtet dhe veç filluan Kroacia dhe Sllovenia të ja tërhjekun vërejtjen Milloshoviqit që ti shmanget kësaj loje me zjarr dhe mos të përdor,politiken kundër Kosovës si paravan kundër krejt Jugosllavisë e nëse nuk heq dorë nga kjo politik ne e kemi për detyrë të mbrohemi .Pra një vërejtje të tillë ja kishte tërheq edhe kryesia e komitetit krahinor të LK-së nëse provon të bart Serb nga Serbia e të sjell në Kosovë për ti rrënuar institucionet e Kosovës gjakderdhja do të jetë e pa shmangshme.

Krejt në këtë rrëmujë të cilën e kishte krijuar Millosheviqi ishte krijuar një huti dhe secili I cili ishte I lidhur në federatën Jugosllave pretendonte,që ti shmangej konfliktit të haptë me politiken e Millosheviqit që tani ketë politik të tij kishte arrit ta instaloj edhe në krye të shtetit Jugosllav,duke I përfituar të gjithë udhëheqësit Serb të cilët ishin të deleguar në federatën Jugosllave .Pra kryesia e komitetit qendror të LKJ-Së e këndonte këngën e Millosheviqit e kishte harrua programin dhe statutin e saj që sipas programit e statutit të gjithë popujve në Jugosllavi duhej krijuar barazi nacionale politike dhe ekonomike.

Pra shqiptaret e Kosovës nga institucionet federative nuk kishte kurrfarë përkrahje bile presionin të cilin e bënte Milloshoviqi mbi udhëheqjen e Kosovës ishte edhe në kundërshtim edhe me kushtetutën e Jugosllavisë .Përkrahje Kosova nuk kishte nga askush e as nga mandatarët e atyre republikave që Milloshoviqit ja kishin tërheq vërejtjen që mos të luaj me zjarr nëse futet me mitingash edhe në territoret e republikave të tyre .Pra ekzistonte frik nga hegjmonizimi i Serbisë mbi bazat e nacionalizmit që ky nacionalizëm pretendonte që ta themeloj Serbin e madhe në territoret e republikave tjera si të Kroacisë malit të zi Bosnes dhe Maqedonisë kurse Kosovën e kish llogarit si kafshatë të vogël që do ta kapërdij lehtë dhe statusin e saj kishte vendos së bashku me atë të Vojvodinës ta eliminoj fare .Mitingu Millosheviqit I dështoj në Kroaci por edhe në Slloveni tani taktiken vepruese duhej ta ndryshoj gjithsesi edhe për Kosovën  se edhe udhëheqja kosovare ja kish tërhequr vërejtjen se nëse vepron si në Vojvodinë çka do të ndodh përgjegjësia do ti takoj ati e jo udhëheqjes kosovare.Duke par Sllobodan Millosheviqi që veprimet e tilla janë të dukshme dhe jo politik e pëlqyer fort nga nderkomtaret dhe politika e saj Milloshoviqi drejt Kosovës e dërgoj një komision shtetëror me pretendime për ti detyrua përmes presioneve udhëheqjen kosovare që disa prej tyre ti detyroj në dorëheqje çka konsideroheshin që po e kundërshtojnë politiken e tij .Pra presion pa zhurmë të madhe por qëllimi ishte I njëjtë pra largimi I të gjithë atyre kuadrove shqiptare politike që nuk u pajtojshinë me politiken e Millosheviqit.

17 nëntori I vitit 1988 ishte dit e dimrit por nuk ishte shumë acar,shumë më acar bënte skena politike kosovare lajmi për presionin e Milloshoviqit mbi kuadrat shqiptare në Prishtinë kishte kapluar Trepçën a veçmas me këtë presion Serb Minatorët e Stan-Tergut ishin të indinjuar dhe indinjatën e tyre deshën ta shprehin edhe me përkrahje ndaj institucioneve legjitime të Kosovës duke dal në rrugë dhe duke protestuar kundër regjimit të Millosheviqit .Pra minatorët e Stan-Tergut menje here u organizuan dhe me parulla që kërkonin barazi për shqiptaret e Kosovës ja mësyn Prishtinës me të dëgjuar punëtoret tjerë për  repartet e Trepçës të gjithë punëtoret e të gjitha reparteve të Trepçës I shuken makinat,prodhuese dhe ju bashkëngjiten minatorëve dhe marshuan drejt Prishtinës. Marshit të minatorëve në mbrojtje të institucioneve të Kosovës ju bashkëngjiten,nxënësit e shkollave studentët dhe të gjithë qytetaret an e mban Kosovës rrugët e Kosovës me 17 nëntor të vitit 1988 u bën shumë të vogla për ti zanë gjithë atë popullatë që dolën për ti përkrah minatorët e Stan-Tergut që me trupin e tyre vendosen ti mbrojnë institucionet e legjitime të Kosovës që ishin zgjedh në bazë të kushtetutës të Kosovës të vitit 1974 .Tani shumica e shtëpive të shqiptarëve an e mban Kosovës ishin mbet thatë dhe ishin sul drejt Prishtinës atje ku mbroheshin institucionet e Kosovës liria e saj dhe dinjiteti I popullit shqiptar në përgjithësi.

Ky marrshim madhështor drejt Prishtinës Beogradin e besa edhe krejt Serbin e habiti për gadishmerin e të gjitha gjeneratave në gjirin e popullit shqiptar të Kosovës për ta mbrojt lirin e pavarësinë dhe barazinë e vet .Tani lajme kontradiktore nga shtypi dhe mediumet beogradase me ato të Kosovës ishin fut në fazën kritike mjetet e informimit të Beogradit akuzonin shqiptaret për nacionalizëm dhe separatizëm kurse mjetet e informimit të Prishtinës shumë mirë të përgatitur I kishin dal në mbrojtje marshit të minatorëve por edhe protestës madhështore gjithë popullore si protestë që kundërshton diskriminimin e shqiptarëve mbi baza nacionale por edhe kerkes shumë e arsyeshme e minatorëve për mbrojtjen e kushtetutës 1974. Protesta ishte aq madhështore në ballë të secilës ishin minatorët e Stan-Tergut sa që u habiten përveç Serbisë por edhe udhëheqja e nisive tjera federale,dhe me këtë protestë dhe zotimin e minatorëve u vërejt se për mbrojtjen e lirisë pavarësisë dhe pozitës së shqiptarëve në ish Jugosllavi nuk do të kursehet asgjë.

Me 17 nëntor të vitit 1988 ndërmarrjet e Trepçës mbeten thatë edhe se kishte tendenca që kjo përkrahje e minatorëve të pengohej dhe kishte propozime nga udhëheqësit e ndërmarrjes që protesta të përkrahet në vend pune .Ketë propozim punëtoret nuk e pranuan por protestën deshën ta përkrahin me prezencën e tyre fizike brenda,para ndërtesës së kuvendit të Kosovës dhe ashtu ndodhi makinat u shymen ma zhurma e tyre nuk dëgjohej duke prodhuar plumb e as zing e as ari e argjend dëgjoheshin zërat e punëtorëve duke e kundërshtuar politiken e Millosheviqit që bënte kundër shqiptarëve të Kosovës,dëgjoheshin kërkesat e qarta për barazinë e shqiptarëve me gjithë popujt tjerë në Jugosllavi ,dëgjoheshin vërejtjet  se nuk do t’ ja falin lirin e vet as kujt dhe nuk do të lejojnë që me lirin e shqiptarëve të bëj Pazar askush.

Pra repartet e Trepçës metën thatë ma punëtor shqiptar nuk kishte aty përveç atyre që kolegët e vet I kishin obliguar që të kujdestarojn brenda në njësi punuese në repartet e Trepçës mbeten vetëm Serbet e Malazezet vërehej te ta nervozizëm I pa par pyetshin se çka po ndodh kështu,shqiptaret ju jepnin përgjigje disa kolegëve Serb se po ndodh si ajo dita e juaj kur e lëshuat repartin e shkuat me e festuar 500 vjetorin e humbjes në Gazimestan edhe për neve shqiptarëve duhet të ketë festë ndonjë here kjo ishte përgjigjja.

Edhe se ishte dimër kur ishte fjala për të mbrojt lirin e pavarësinë e Kosovës si dhe dinjitetin e kombit të gjithë shqiptaret si një prej të gjitha viseve të Kosovës e mësyn Prishtinën ku vendi ku mbahej protesta ishte shumë i vogël për ta zanë gjithë atë popullatë të të gjitha moshave e gjinive.

Lëvizja qytetare mu në krye me minatorët e Trepçës për ta mbrojt lirin e Kosovës barazinë e saj  që e kishte me njësit tjera federale filloj në mëngjes e vazhdoj deri në muzgun e mbrëmjes së 17 nëntorit të vitit 1988 kjo lëvizje shumë e fuqishme I befasoj të gjitha udhëheqjet e atëhershme të republikave dhe krahinave bile protesta kaçe e fuqishme në mbrojtje të kushtetutës të vitit 1974 e befasoj edhe udhëheqjen e Prishtinës. Pra protesta funde edhe krye kishte kërkesa politike çdo problem tjetër social e ekonomik ishte hidh mbas shpine lufta brenda Trepçës zhvillohej si të mbrohet ajo që ishte fituar me shumë mund mas 45 vite çlirimi nga fashizmi gjerman .Në rrugë dolën edhe fëmijët e Kosovës duke I komentuar të vjetrit në thirrjet e tyre për brazi unitet dhe ruajtje të kushtetutës së vitit 74 dhe avancimin e saj e jo degradimin.Marrshi i Minatorëve të Stan-Tergut filloj një etapë tani të re në zhvillimin e mardhënjëve nder nacionale që për çështjen e këtyre mardhënjëve tan kohën mas çlirimit u përkujdes PKJ dhe shumë pyetjeve në ndërtimin e këtyre mardhënjëve kish më ju dhënë përgjegjëje që në shumë etapa të ndryshme të drejtat e shqiptarëve avancoheshin ngadalë por bindshëm dallonin me vet faktin se Kosova menjëherë mbas lufte kishte administrim ushtarak dikur më vonë statut e në vitin 1974 e fitoj kushtetutën si edhe republikat dhe krahinat tjera në ish Jugosllavi por çka ishte më me rëndësi Kosova u bë edhe element konstutiv I federatës Jugosllave.

Tani në krye te shtetit Jugosllav më nuk ishte lideri më i fuqishëm komunist Josip Broz Tito por vendin e tij e kishte zanë një mbeturin e çetnike fashiste që vepronte në themelimin e Serbisë të madhe  duke eliminuar Kosovën si territor autonom por synim kishte edhe eliminimin e shumë territoreve të nisive tjera pa llogarit fare çmimin material pore edhe njerëzor që do të humbej dhe në fund nuk do të mund të realizohej një pretendim I tillë.

Pra një njeri i tillë I futi në syza të tavolinave statutin e partisë komuniste programin e saj e mbi të gjitha e futi në syza të tavolinës edhe kushtetutën e vitit 1974 dhe filloj ta zbatoj planin e moderuar të Vaso Qubrilloviqit nga akademia e shkencës dhe arteve të Serbisë, si dhe kishës Serbe prandaj çdo kërkesë e shqiptarëve të Kosovës por edhe e Minatorëve që të drejtat që I garantonte kushtetuta që mos të preken shkonin në vesh të shurdhur.

Pra skena politike Jugosllave aq fort u çrregullua sa që nga ligjshmëria dhe kushtetutshmëria veprimet kaluan në anarki dhe ishte rrezik që ushtrinë Millosheviqi ta përdorte për grusht shtet nëse nuk punohej e veprohej sipas politikes së tij.

Për shqiptarët e Kosovës u rezervua dhuna duke filluar nga kuvendet komunale deri në federatën Jugosllave ketë represion e përkrahte edhe kisha ortodokse Serbe dhe u krijua bindja te politikanët Serb se shqiptarët e Kosovës po frikësohen dhe nga frika do të pranojnë çdo gjë çka do tu servohet,do ta pranojnë edhe aneksimin e kushtetutës së Kosovës pra krahas propagandës dhe sulmeve politike e cila bëhej mbi shqiptaret e Kosovës njëkohësisht ish vu në lëvizje edhe ushtria dhe policia Serbe me krejt arsenalin e armatimit që po dispononin ashtu në lëvizje ndodhke që edhe në qytetar të rastit të shtihej pa kurrfarë shkaku u krijua një gjendje konfuze politike që gjithsesi nga politikanët kosovar kërkohej që politikes së Millosheviqit ti dorëzohen dhe ta pranojnë statusin e robit si komb brenda Jugosllavisë.

Pra ketë far represioni dhe dhune që u përdorke dhe me dhunë tentohej të zgjidhej çdo gjë në favor të Serbisë Minatorët e Trepçës qen ata që e thyen mendimin Serb që dhuna do të jetë metoda ma e mirë për frikësim të shqiptarëve .Rrugët e kosoves të gjithë e dimë u bën të pa kalueshme dhe ishin shumë të vogla me zanë ter atë popullatë që doli në përkrahje të kërkesave të Minatorëve dhe u vërejt se dhuna dhe represioni nuk mundet ta mbyt dëshirën dhe vullnetin e një populli për të qen I lirë .Pra marrshi I minatorëve të Trepçës I vitit 1988 por edhe greva e minatorëve në shkurt të vitit 1989 janë dhe do të mbeten ngjarje kombëtare shumë me rëndësi historike që sodë institucionet e Kosovës ketë gjeneratë njerëzish që e krijuan dhe e udhëhoqën  lëvizjen punëtore të Trepçës e cila lëvizje e murr edhe rrolin e një lëvizje gjithë kombëtare sot nga institucionet e Kosovës po injorohen dhe po tentohet që kjo lëvizje punëtore në Trepçe në krye të së cilës ishin e minatorët e Trepçës mos të dalin në sipërfaqe kurrë .Duhet një ta din rinia dhe qytetaret e Kosovës mbar një popull I cili e lejon byrokracin e vet ta vë në lodër,një ngjarje kaq të rëndësishme për popullin dhe kombin e Kosovës ai popull nuk e din ta çmoj lirin e vet .I pëlqej kujt ose jo ç’ thurjen nga politika Jugosllave dhe pavarësimin politik të Kosovës e bën minatorët e Stan-Tergut duke luftuar me trupin e tyre në të gjitha repartet e Trepçës për lirin dhe pavarësinë e Kosovës I than jo okupatorit Serb nuk do ta japim ma edhe asnjë gram plumb nga djersa jon deri sa nuk trajtohemi si të barabartë Në Jugosllavi.

Pra lufta politike për barazinë e Kosovës me republikat tjera në ish jugosllavi vazhdoj nga 17 nëntori I vitit 1988 e deri më 15 shtator të vitit 1990 ku sipas analizave që beri vet pushteti Serb Trepça nga një punishte e madhe u shndërrua në një stad të madhe politike dhe atëherë Serbia I futi masat e dhunshme sepse humbjet në prodhim ishin shumë të mëdha dhe të pa mbuluara I futi masat e dhunshme në Trepçë që këto masa asnjë punëtor shqiptar si pranoj dhe regjimi I Serbisë murr qëndrim që me dhunë të largon shqiptarët nga puna .Një përzurje e tillë ndodhi dhe asnjë punëtor i Trepçës nuk u gjunjëzua para regjimit duke ju falënderuar vëllezërve shqiptar nga të gjitha trojet shqiptare në ish Jugosllavi por edhe shqiptarëve të diasporës,sofrat e minatorëve dhe punëtorëve të Trepçës kurrë nuk i lan pa bukë për këta çka popullata e beri i jemi shumë falënderues.

Sot mbas Çlirimi trajtimi I minatorëve nga institucionet e kovës është shumë diskriminues,për ata që bën për lirin e pavarësinë e Kosovës në vend që të shpërblehen po diskriminohen duke mos ua pranuar as stazhin e punës nga koha kur u përzunë nga regjimi Serb nga Trepça për veprime shkurt dhe shqip politike.Tani shumë kanë shkuar në pension me lartësinë e pensionit të magjetoreve të kosves sepse,pjesë e madhe e tyre kur I hyn grevës politike nuk i kanë pas 15 vjet stazh pune tani pensioni I tyre I para kohshëm është diskriminuese sepse pension i marrin vetëm 70 e mirëpo kur ta arrijnë moshën 65 vjeçare ky pension ju ulet ne 60e të gjithë atyre që nuk i kanë 15 vjet provoj pune pra të diskriminuar gjatë tan jetës njerëzit që vërtet dhanë shumë për lirin e kosves që për veprimet e veta rrezikun veten dhe familjet e tyre .Kur them se rrezikun veten dhe familjet e tyre secili qytetar i Kosovës duhet ta ketë të çart se në atë kohë nuk ka qen letë të jesh punëtor i Trepçës e tu hysh atyre veprimeve .Pra veprim për ndërprerjen e prodhimit të xehes ndërprerje e flotimit të saj ndërprerjen e fërgimit ndërprerjen e shkrirjes deri te ndërprerja e rafinerimit të plumbit që ngreh pasojat e mos prodhimit të argjendit arit akumulatorit e shumë prodhime tjera .Mbi të gjitha këta minatorët e Stan-Tergut e bën para tytave të policisë dhe ushtrisë Serbiane duke ju than se prodhim në Trepçë nuk do të ketë po që se e ngucni barazinë ton me popujt tjerë në ish Jugosllavi,pra ishte një grevë aktive një pandëgjueshmëri por edhe një disdenc kolektive e punëtorëve të Trepçës që kjo beri edhe shthurjen politike nga një sistem një partiak nga një krijesë artificiale qe kishte brenda veti popuj të privilegjuar dhe ne si shqiptar ishëm të shtypur. Prandaj të refuzosh që këto data ti futësh në agjendat shtetërore të përkujtimit do të thotë injorim i krejt asaj lufte politike te minatorëve dhe te popullit mbar të Kosovës do të thotë tendencë për të detyruar ketë popull ta harroj një histori shumë të çmueshme,dhe të lavdishme për rinin e kosves që e kaluara e lavdishme e minatorëve duhet të jetë mësim për secilin qytetar,për rinin e Kosovës për ata që janë në pushtet dhe jashtë tij se si duhet të luftohet për lirin e pavarësinë dhe sovranitetin e popullit që i takon.

Pra minatorët e Trepçës dhe punëtoria e saj këtë e beri pa kursyer as mund e as djers e besa pa e kursye as jetën e tyre që vetëm e vetëm Kosova ta gëzoj pavarësinë si shtetet tjera për rreth saj.

Prandaj institucionet e Kosovës ketë datë duhet ta fusin në agjendën e datave përkujtuese e festive duhet që minatorët e punëtorët tjerë të Trepçës të trajtohen në aspektin material dhe social si të gjithë të shtypurit tjerë nga regjimi i Millosheviqit duhet të ndërtohet memorial përkujtues në vet Trepçën ku ndodhi divorci politik mes kosves dhe Serbisë dhe Jugosllavisë dhe për herë të par Kosova u lirua me shumë mund e sakrificë nga një politik diskriminuese që për ketë liri politike të Kosovës meritën më të madhe e kanë minatorët dhe punëtoret e Trepçës.Pra minator e popull i Kosovës urime 17 nëntori i vitit 1988.