Kulturë
Poezi të reja nga Vullnet Mato
E enjte, 12.09.2013, 07:12 PM
VULLNET
MATO
KONCERTI
I LAMTUMIRËS SË ZOGJVE
Dëgjoj
çdo vit me ëndje
koncertet
pranverore,
të
muzikës simfonike
në
podiumet e pemëve.
S’ka
koncerte më të këndshme
në skena
botërore,
se ato të
zogjve të foleve,
para
çeljes së vezëve.
Jehojnë
me zëra alto,
bilbilat,
kanarinat, gushkuqët,
shoqëruar
nga tonet bas
të bufëve
dhe sorrave në kor.
Qukapikët
u bien fort
trumbetave
me lëkura drurësh,
teksa
kukuvajkat u fryjnë
fagotëve
në tonalitet minor.
Pylli
jehon për gjashtë muaj
nga
simfonitë fluturake,
por
koncerti i ndarjes me verën,
para
emigrimit vjeshtor,
për t’i
dhënë lamtumirën
pyllit të
mikpritjes bujare,
është në
mjediset e blerta,
koncerti
kryesor më madhështor.
Pastaj të
parat, dallëndyshet,
me zogjtë
e rinj të stinës,
çajnë
perdet e reve,
duke i
prerë me gërshërët e bishtit.
Pas tyre,
gardalinat orkestrante
lirojnë
telat e violinës,
kurse
rosat shkundin ujërat
nga lugët
e surdinave të fytit.
Patat e
ngjirura, për tëmos u ftohur
gjatë
kohës në udhëtim,
mbështjellin
fytin e lodhur
me
puplat, si jaka golfi të buta.
Mbeten,
vetëm harabelat e ngathët,
bujtës të
ferrave për dimërim.
të
ushqehen me thërrime erërash
nëpër
oborre të ulëta.
Të fundit
lejlekët, llogaritin
numrin
koncerteve të zhvilluara,
nga çdo
specie zogjsh
përgjatë
dy stinëve të verimit
dhe pasi
palosin pendët e vjetra
në foletë
e shkarpave mbi plepa,
krokasin
paksa sqepat e gjatë
dhe çajnë
qiellin drejt Perëndimit.
Nostalgjia
ime pret me padurim
të
dëgjojë simfonitë e reja të kthimit...
KOSTUMI I
MENDJES
Njerëzit
këtu në plazh
janë të
gjithë lakuriq
dhe
s’merret vesh
çfarë
identiteti kanë;
të
mençur, budallenj,
të mirë e
të liq,
deti, në
orgji verore,
ka
thirrur nga çdo anë.
Ka
fshatarë klasikë,
me dyzet
lëkurë,
qytetarë
të ngulitur
që në
themele të qytetit,
femra të
vonuara,
që
shpresojnë një burrë,
meshkuj
që shtojnë numrat
në listat
e qejfit.
Të rinj
që i tregojnë detit
sekretet
e trupit
t’u bëhet
shtrat lëkundës
për
seksin ujor;
pleq që i
falin diellit
orët e
viteve të fundit,
t’u
shërojë dhimbjet
në kyçe
mjeku qiellor.
Të gjithë
shtrihen si fokat
në rërën
e përvëluar,
dhe dalin
nga valët kristalore
me lëkurë
delfini.
Askush
nuk di të bëjë
një
përcaktim të saktësuar,
kush ka
tre rripa tangash,
cili vesh
brekë bikini.
Vetëm kur
çel rubinetin
dhe goja
e tij gurgullon
cilësitë
e formuara nga
zanafilla
e gdhendjes,
atëherë
nën lëkurën
që dielli
bronzon,
zbulohet
njeriu i veshur
me
kostumin e mendjes...
Rrobaqepësin
e mirë
që mat e
pret me kujdes,
secili e
ka të vendosur
brenda
trurit të vet.
Mjerë
kush lë gojën
pa metër
të presë,
për të
qepur e veshur
zhele të
pista në jetë!...
NJË
ROZAFË ME THIKË NË ZEMËR
Një
Rozafë u muros
me thikë
në zemër,
gjaku i
kulloi nëpër gjoks
qumësht
të zi...
Era
thërret me kuje
vogëlushin
në emër:
Mos shko
te nëna,
se do të
helmohesh në gji!...
Ortekët
para nisjes
thërrasin
me dhimbje:
Vogëlush,
mos kërko nënën
shtigjeve
duke rendur,
se je
ende fëmijë i parritur
për këto
brigje,
të mbulon
kopeja e gurëve
me akull
veshur!...
Përrenjtë
gurgullojnë
të
mbushur me lotime,
duke u
rrokullisur
thërresin
me dëshpërim:
Vogëlush,
mos shuaj etjen
me rrëke
vajtimesh,
se
damarët e njomë
të
mbushen me hidhërim!...
Vetëtimat
hedhin
mbi
muranën e Rozafës,
trëndafila
të zjarrtë
dhe
thërrasin me ulërima:
Vogëlush,
mos shko
t’i
shohësh nënës plagën,
se të plagoset
për vdekje
e gjithë
fëmijëria!...
Por djali
nuk dëgjon
kujet e
klithmave përqark,
shtrihet
sipër muranës
dhe me dy
doçkat e tij,
shtyn
gurët për të thithur
qumështin
me gjak,
pranë
nënë Rozafës
së
murosur në shkëmbinj...
Atëherë
qielli i mallkoi
gjakësorët
e nënave me gjëmim:
U shoftë
fara juaj,
o
burracakë që lini udhëve jetimë!...
DUKE
FSHIRË SYTË E PLUHUROSUR…
Pa ty,
mikja ime e hershme,
ura mbi
lumin, ku na bashkonte nata,
zemërohet
dhe shkon tatëpjetë zallit,
bashkë me
ujërat e shkumëzuara,
që rendin
të ndjekur nga vitet e mallit.
Atëherë
hëna dhe yjet fillojnë shndërrohen,
në hije
gërmadhash parahistorike të vetmuara,
ku dalin
prej tyre skulpturat antike
dhe më
godasin zemrën me shigjeta të helmuara.
Kështu
çdo mbrëmje hija jote vjen rrotull,
duke më
tundur një shami mëndafshi të bardhë,
për të
nisur hapat e kotë prej kohësh të lodhur,
drejt
errësirës, ku harrimi shuan puthjet me radhë.
Pastaj
shemben të gjitha gërmadhat
dhe
pluhuri mbyll të tëra udhët e vona.
Unë
vrapoj për të dalë nga asfiksia e pllakosur,
sa herë
kaloj urën e psherëtimave tona,
duke
fshirë lotët e syve të pluhurosur…
TRËNDAFILAT
E QIELLIT
Mbrëmë
kronikat televizive
dhanë
lajme të çuditshme nga kozmosi.
Tufa të
mëdha trëndafilash
kishin
mbirë në tërë gjithësinë.
Nëpër
galaktikat e të gjitha formave,
Vajzat e
planetëve të banuar
ishin
bërë për t’u puthur…
Ciganët e
sistemit tonë diellorë kishin dalë
nëpër
mullarët e Kashtës së Kumtrit
dhe u
binin tambureve të yjeve, duke kënduar:
Dilni m’i
goca kozmike në sokakët e qiellit
se u
presin çunat e Tokës së diellit!...
Në mos
dalçi, në mos dalçi,
kurrë
meshkuj me sy mos pafshi!...
Mbrëmë
gjithë natën gjëmoi qielli,
deri në
largësitë e tij të thella e të pafundme.
Priten me
kureshtje lajme të reja,
vallë,
vajzat e cilit planet
do
zbresin në Tokë për t’u veshur nuse!...
Kishin
dalë kandidatët e parë për nuse yjesh,
disa
mijëra djem të argëtimeve nëpër klube nate…
mes tyre
një shqiptar me flokët si lundër mbi krye,
dhe një
kosovar i bukur me mustaqe…
PËRBINDSHAT
E TMERRSHËM
O
Poseidon, i gjithëfuqishëm,
qofsh
mallkuar në të gjithë Eubënë
dhe në
krejt detrat përqark
zotërimeve
të Helionit,
që me tre
dhëmbët e llahtarshëm
shkunde
me tërmete tërë dhënë,
dhe le të
gjallë pas vetes
përbindëshat
e korrupsionit!...
Të
grabisin trojet, bagëtitë kolektive
dhe të
mbushin shpellat,
me arin e
djersës së mijëra argatëve,
të tokës
dhe të detit,
lëvruesit
e poezisë e të prozës
që u rropatën
në të mbjella,
për të
mbajtur gjallë Realizmin Socialist
në
parcelat e shtetit.
Ku u
fshehën polifemët me një sy
që
hëngrën dje poetët e Bërzeshtës
dhe më
pas të tjerët,
në trojet
përqark nahijes së Kuksit?
Ku
maskohen sot përbindëshat
që
gllabërojnë lundërtarët e velave të letrës,
varfërojnë
shokët dhe miqtë e internetit,
së bashku
me lexuesit?...
Mblidhuni,
o trima të deteve letrare,
shpërndarë
nëpër kontinente,
të skuqim
majat vigane të penave tona
në flakë
dhe zjarr,
t’u
verbojmë këtyre polifemëve
syrin e
ballit me fuqinë e vetme,
të
ngordhin shpellave,
pa lënë
pasardhës të tjerë grabitqarë!...
TË PRES TË VISH PËRSËRI !
(
Improvizuar për të vetmuarin Nako )
Eja e
dashur, të pres
të vish
nga largësitë e tua!
Se pa ty,
s’kam pasur
asnjë
stinë ngazëllimi tjetër...
Stina e
dëfrimeve verore
ke qenë
vetëm ti për mua,
këtë,
besoj, e ke kuptuar,
që nga
ikja jote e vjetër...
Mos kujto
se do bëj ndonjë
orgji të
madhe për ty,
ato i
kemi harxhuar kur vije
me
këmishën e bardhë si krilla,
atëherë
kur dielli im lindte
mes
gjunjëve të tu në agim,
dhe
perëndonte pasi feksnin
dritat e
muzgut në shtylla.
Gjatë
asaj kohe unë
bëhesha
për ty një burim,
ku
thithje me shumë etje
nektarin
e djalërisë së ëmbël.
Dhe trupi
yt i magnetizuar
në
tërheqjen me tërbim,
më
paralizonte tërësisht,
nga koka
deri te këmbët.
Eja, tani
s’kam ndërmend
të
rikthej kohën e rinisë!
Me
dashuri ne kemi çmendur
trupat në
çdo shije stili.
Dua vetëm
të shoh nurin
që të dha
mosha e pjekurisë,
të
çmallem me zërin tënd
që ia
kalon çdo kënge bilbili.
Eja, mos
u druaj aspak,
se do
kthehesh sërish,
në
folenë, ku gjatë viteve
të fundit
je strukur,
me
shpirtin të ripërtërirë,
nga
çmallja e nostalgjisë,
më e mirë
nga ç’ke qenë
dhe më e
bukur!...
GJUHA E
TRUPIT
(Nga
cikli: Erosi i ndjenjave)
Shumëkush
fillon nga përgatitjet
paraprake
seriozisht,
t’i
drejtohet dashurisë
me fjalë
e fraza sa më pikante
dhe
qëmton me kujdes
fjalorin
e zgjedhur posaçërisht,
për
çastet kur do të shprehë
ndjesitë
e veta delikate.
Pa
menduar se natyra
ka vënë
në trupin e çdo njeriu,
një gjuhë
më me efekt,
se
përpjekja të ëmbëlsoj tonet.
Vetëm me
gjestet
që
shprehin gjymtyrët vetvetiu,
rizgjohen
shumë herë
më të
fuqishme emocionet.
Provo,
derisa syri i saj të përgjigjet
me
vështrim prej miku ! ...
Nëse i lë
ninëzat e tua të notojnë
nëpër
ujërat e syrit,
ajo pulit
qepallat me një
psherëtimë
të lehtë qerpiku,
për të
treguar se për ty
ka hapur
të dy kanatat e shpirtit.
Nga
nënqeshja e ëmbël,
me
rrudhëzat në cepat e buzës,
kuptohet
se ajo të ka fiksuar
në
ndjenjat e saj sekrete.
Atëherë
je i mirëpritur ta ndalësh,
diku në
një cep të udhës,
se më së
fundi ke arritur
ta bësh
zemrën e saj për vete.
Prapë,
s’ke pse lodhesh
me thurje
hartimesh poetike,
sepse
buza e saj me një dridhje,
të fton
vet për puthje.
Madje
vetulla e ngritur,
habitet
me tonet e tua patetike,
kurse
vetulla e ulur, të qorton,
nëse
vepron me ngutje.
Kur i
gufon gjoksi, sikur dy pëllumba
do i
fluturojnë nga trupi,
mund t’i
qetësosh urtë e butë
me
ledhatime të ëmbla.
Atëherë,
asaj i ka ikur
si një
rojtar i përzënë, turpi
dhe me
brohoritje të zjarrta
fillon
t’i flasë vetëm zemra.
O zot, o
zot, të më fliste përsëri,
me ato
gjymtyrët e veta,
një
bukuri nazike, pa pasur
për zërin
tim asnjë nevojë
dhe me
gjestet memece,
që ua
kalojnë fjalëve të tepërta,
të më
mundësonte si dikur,
pushtimin
e heshtur fare pa gojë!...
QENI
ROJTAR, ERA DHE GJETHJA
Thuhet
shpesh, fjalët janë gjethe,
që pasi
thahen, bien dhe i merr era.
Shkrimi
është qen i madh leshtor
që i ruan
lidhur me zinxhir mbi letra.
Megjithatë
dhe ky racë qeni rojtar,
Nuk jeton
mbi letra përjetësisht,
se ka
zbutës qensh që afrohen tinëz
dhe e
helmojnë me një copë mish.
Ndryshe
si do merrte grabitqari tokën,
shtëpinë
e të patundshmet e tjera
të bëhej
vet pronar, pa trashëguar
asnjë
gjethe të shpëtuar nga era?...
Unë linda
bashkë me disa hektarë
tokë
buke, truall, pemë dhe shtëpi.
Por
gjithë trashëgimet m’i mori era,
pasi
qentë roje i helmuan disa qeveri.
Dhe tani
pres, derisa dhe trupin,
era e
fundit të ma hedhë si gjethe,
te mali i
Dajtit, ku do blej dy gurë,
sa të më
shkruhet emri i kësaj jete...
FOLA ME
TRUNGUN E NJË PEME
Një çift
i dashuruar
kishte
gdhendur dy emrat,
mbi
lëkurën e një ahu
degëgjerë
e shtatgjatë.
Afrova
buzët,
te një
nga nyjet e kësaj peme
dhe i
fola me gjuhë pemësh,
trungut
kryelartë:
-Jam një
mik i pyllit,
nga vitet
e djalërisë së hershme,
dhe
gjuhën e drurëve
e kam
mësuar me mjaft pasion,
kur
gdhendëm emrat
e
dashurisë së pavdekshme,
me vajzën
që mora grua
dhe në
vazhdimësi deri vonë...
- Nuk
mund të flas më gjatë
me një
njeri që njihet mirë,
në
kujtesat drusore,
të
transmetuara nga të parët,
te çdo
dru që bën hije në pyll,
dhe i
ruan në fshehtësi,
sa të
digjemi nga rrufetë,
apo të
rrëzohemi nga druvarët...
-A mund
të më bësh vend,
o dru, të
hyj në trungun tënd,
dhe si
mik i vjetër i trungjeve pyjor,
të flasim
shtruar!...
- Ç’
kërkon të më thuash, o njeri?-
tha
trungu me ton të rëndë, -
kur emrin
e gdhendur në dru,
tani nuk
e ke në zemër të shkruar!...
-Nga e di
ti, o dru i moçëm,
kur ne
bashkë me gruan jetojmë
në të
njëjtin çift që na bekuan
drurët e
një pylli tjetër;
Kemi
mbjellë e rritur
tre
filiza të rinj, si drurët e ahut,
që bëjnë
hije në pyllin njerëzor
të botës
sonë të vjetër.
-Të
jetosh bashkë s’do të thotë,
se ju
keni akoma në zemra,
emrat e
gdhendur
në
zanafillën tuaj të dashurisë.
Përderisa
në zemrën tënde
kanë
shkruar emrin disa femra,
nuk dihet
kujt i përket
zemra
jote e ndarë shumëfish!...
-Ou!...
hape derën, të hap zemrën,
të ta
tregoj konkretisht,
se ruaj
gdhendjen e emrit
të asaj
që kam ende në shtrat!...
-Shko,
ore, se s’ ma hedh dot mua,
ti,
zemërgdhendur nga tradhtitë,
se ne i
kemi kujtesat të regjistruara,
në
rrathët e viteve të gjatë!...
AROMË
VAJZËRIE...
Sivjet,
në kohë plazhi,
hyra
rastësisht,
nëpër
dhoma vajzash
të fisit
tim.
Përshtypja
e parë
që ndjeva
befasisht:
aty nuk
binte era vajzë,
por era
tym!...
Më krijoi
ndjesi të rëndë
për disa
çaste,
goditja e
nuhatjes
me
kundërmim nikotine,
ndryshe
nga pandehma
ime
delikate,
për të
ndjerë erë livadhesh
me aromë
trëndeline.
Vetëtimthi
m’u kujtua
koha e
viteve rinore,
kur
shkonim fshatrave
të ftuar
prej së largu,
në dhomat
e mësueseve
për kafen
shoqërore,
dhe era
femër, ndjehej
sa
afroheshe te pragu...
Sistemi
arbitrar,
vërtetë
nuk përtonte,
t’u
ndërhynte vajzave
në çdo
privaci,
por kurrë
nuk arrinte
të
dekompozonte,
atë
aromën e veçantë
të lules,
vajzëri...
Ndërsa
sot, nga mania
e
tejkaluar në botë,
vetëm sa
për t’u dukur
moderne
në mjedis,
provojnë
edhe tymin
e
vyshkjes së kotë,
kur sapo
u shpërthen
aroma e
vajzërisë!...
FAQEN E
DJATHTË
Më klikoi
mendimin një ide
paksa e
habitshme,
për ta
zbrazur brenda vargjeve
në këtë
poezi.
Dihet,
jam maniak
që gjuaj
tema të çuditshme,
teksa
qëmtoj fenomene
të rralla
në krijimtari.
Kam disa
gra mikesha
që i dua
të gjitha me shpirt,
pa
menduar se janë femra,
po
krijesa magjike.
Dua t’i
kem brenda shpirtit,
se më
projektojnë dritë,
pasi
zemrat s’kanë nevojë
vetëm për
dashuri fizike...
Po ta
dinë bashkëshortët,
se shpesh
mes tyre më kanë,
ndoshta
mund të tërbohen
nga
xhelozia e marrë,
të thonë:
Ta vrasim
me tre
plumba, “atë donzhuan”,
se na ka
hyrë në zemrat e grave,
ku ne
jemi pronarë!...
Por
mikeshat ruajnë
në
thellësi të shpirtit, sekretin
pasi e
dinë, s’kam interesa
për
cënimin e kufijve trupore.
Se jemi
njerëz me autokontroll
dhe
pjekuri intelekti...
që
adhurojmë te njëri-tjetri,
vetëm
vezullimet mendore.
Për këto
gra kam veç një lutje,
mundësisht,
faqen e
djathtë ta kenë
nga
puthjet të rezervuar,
nëse
takohemi dikur në jetë,
diku
rastësisht,
t’i puth
fort, si motra
me të
cilat jam vëllazëruar!...
TË KA
LALI SHPIRT, O, TË KA LALI XHAN!
Kjo më e
rëndomta këngë bashkëkohore,
jehoi në
të gjitha hapësirat anembanë,
se preku
direkt ndjenjën e madhe njerëzore:
“Të ka
lali shpirt, o, të ka lali xhan! ”...
S’kam
dëgjuar njeri në botë të këndojë:
“Kam
alamet shtëpie, kam goxha dyqan!”,
por dikë
që nga dashuria zemra i fluturojë:
“Të ka
lali shpirt, o, të ka lali xhan! ”...
S’ka
kënduar ndonjëri: “Kam shumë flori,
kam një
kope të madhe bagëti në stan!”
por dhe
varfanjaku shpërthen në dashuri:
” Të ka
lali shpirt, o, të ka lali xhan! ”...
Askush
s’ka kënduar në kulmin e ngazëllimit:
“Jam
titullar në ministri, në gjykatë jam sovran!”,
por dhe i
papuni shpërthen dufin e gëzimit:
” Të ka
lali shpirt, o, të ka lali xhan!”...
Romeo e
Zhulieta, dashnorët e përtej detit,
nuk
sakrifikuan jetën se s’kishin ç’të hanë,
por se
nuk i lanë t’i këndonin njëri-tjetrit:
” Të ka
lali shpirt, o, të ka lali xhan ! ”...
Ndaj, unë
për këdo, nga të shtrenjtët e mi
që e mbaj
fort në zemër dhe më mban,
do të
jehoj kurdoherë me sa kam fuqi:
” Të ka lali shpirt, o, të ka lali xhan! ”...