Asllan Dibrani: Mos të harrohet Marsi 1981

Mos të harrohet   Marsi i vitit 1981  ditë që filloj rrënimi i themeleve të ish Jugosllavisë! 

Nga Asllan Dibrani - art@asllandibrani.com

Demonstratat gjithë popullore të Marsit dhe Prillit të vitit 1981, shënuan kthesën vendimtare të ndarjes definitive të shqiptarëve të robëruar nga ish- RSFJ- titoisto-rankoviqase.
Hegjemonizmit lakmia,dhe apetit  për pushtime të reja kundër tokave  shqiptare  në  formë agresive , Serbisë nuk i mbeti asnjëherë kohë pasiviteti, por gjithnjë aparaturën e vet e intensifikoj në ofensivë urrejtje me te gjitha mjetet ma te vrazhda të dhunës dhe terrorit kundër shqiptarëve!.

- Ky agresivitet i Serbisë ishte i theksuar kundër shqiptarëve në të gjitha kohërat po si motiv i shkrimit do të jetë pasqyrimi i metodave të saj që i praktikojë  Serbia  pas ngjarjeve të vitit 1981.

Pamje e terrorit serb në pranverën e vitit 1981 duke i  përdorur mjetet ma te rënda kundër shqiptarëve.

- Demonstratat e vitit 1981  dhe pakënaqësinë  e popullit shqiptar  ishte   pretekst  i se saj që të  mobilizoj një   strategji  të re antishqiptare. Serbia   u angazhua  dhe angazhoj  të gjitha  forcat e republikave të ish Jugosllavisë duke gjetur formën  dhe mënyrën  ma   të egër,  për t'i quajtur ato demonstrata ,  kundërrevolucionare  dhe antijugosllave. Këto ngjarje dhe  pakënaqësi  qe u shprehen  haptas  nga   studentet  e Universitetit të Prishtinës, profesorëve dhe   klasës punëtore  ishin  për Republikën e Kosovës dhe  Pavarësinë e saj nga Jugosllavia. Kërkesa për krijimin e një republike të shqiptarëve në Jugosllavi, shtrohej si nevojë strategjike e kohës për ta ruajtur identitetin kombëtar të shqiptarëve dhe për të krijuar parakushte për shkëputje nga Jugosllavia, që ishte bërë një burg i madh i popujve të Ballkanit e ne veçanti i popullit shqiptarë nën Jugosllavi.

Jugosllavo-Serbia  reprezaljet e veta i shtriu në  diferencimet politik si shqiptar i pa përshtatshëm ideo-politikisht, duke na quajtur si irredentist,nacionalit, armiq,kundërrevolucionar,terrorist,antijugosllav, dhe shumë e shumë etiketa të ndryshme me të cilën i shkaktojë popullit mjaft ndasi ,përçarje, huti, imponime, njolla,ndasi familjare, ndasitë individuale, ndasi në vende pune , kolektive, siç ishin diferencime në shkolla ,fabrika,organizata etj. Joshja dhe tërheqja nga ana e pushtuesit për disa shqiptarë "të ndershëm" qe ishin tradhtar ndaj çështjes shqiptare,si njerëz të mirë për njerëzit analfabet ishin të shitur  si projugosllav  dhe antishqiptar ! Një pjesë ishin të përkëdhelurit dhe bashkëpunëtorët ma të afërm të sistemit ish jugosllav ( në organet e Serbisë)gjë qe në praktikë i kushtonin  popullit shqiptarë mjaft në stilin "Përçajë e Sundo". Kaluan shume vite dhe   kjo  datë u manifestua  nga  populli liridashës shqiptar,   por me kalimin e kohës sikur  po mbetet nën  hijen e    njerëzve  pushtetar   të  Kosovës gjë që    opinioni    po e  përjeton si     dobësi apo një indiferentizëm ndaj atyre sakrificave     të   njerëzve   zëdhënës   të Kosovës  së asaj kohe,  qe shpërthyen  demonstratat  e 11 marsit  të vitit 1981,e që aparatura   jugosllave  dhe shteti jugosllav shënoj    fillimin e shkatërrimit te sajë. Revolucioni e kësaj date  ishte   prishja e  themeleve të Jugosllavisë se Tito-Rankoviqit  qe    pa drejtësisht   e ndihmuar nga   fuqitë tjera  ja ndanë Kosovën Shqipërisë!Ngjarjet edhe protestat e studentëve shqiptarë në vitin 1968, ishin vazhdimësi  e  përgjakshme, por edhe sinjal i mirë drejt ngritjes së vetëdijes së popullit shqiptar nga Kosova  për pavarësinë  e saj nga Jugosllavia.  Ajo rezistencë vazhdoj edhe në të ardhmen,ku si me intensive ishin ato të vitit 1981 në të cilën iu bashkuan studentëve ,profesorëve,dhe intelektualeve po thuajse pjesa dërmuese e popullit shqiptar me një qëllim për ndërrimin e statusit nga një krahinë e cunguar në një Republikë të Kosovës, si e pa varur me ç'rast aparatura serbe filloj burgosjet,arrestimet dhe diferencimet politike  siç cekë ma lartë ndaj demonstruesve dhe popullit në tërësi!?...

Punime artistike  me motiv nga burgu i Nishit ,nga piktori Sylë Muja ku paraqet  vizitën  në burg përmes grilave dhe  pamje nga  dhoma   në burg me rasti e hapjes se derës nga  gardianët e burgut!

Këto ngjarje   u përhapën     në tërë Kosovën gjë qe i prishi imazhin Jugosllavisë  artificiale,qe  u mundua qe ti fsheh Serbo-Jugosllavia  si  një lloj pakënaqësie  në fillim  si pakënaqësi   e studenteve  për kushte  ,por realiteti shpejt doli ne shesh, se   demonstratat u karakterizuan   politike. Pas atyre  ngjarjeve pasuan    arrestimet e mijëra  studenteve , profesorëve dhe intelektualëve   qe  u dënuan me shumë  vite burg  e qe kishim një tretman   te egër në burgjet   ish jugosllave. Në këtë aspekt marsi dhe prilli i vitit 1981, shënojnë njërën ndër ngjarjet më të rëndësishme të historisë sonë. Po të mos ndodhte ajo që ndodhi asokohe shqiptarët, sot do të jetonin ashtu sikurse jetojnë hungarezët në Vojvodinë, myslimanët në Sanxhak, apo vllehët në krahinën e Timokut në Serbi. Në kushte dhe rrethana të caktuara lëvizjet nacionaliste shqiptare, u përkrahën fuqishëm atëbotë nga Tirana zyrtare po edhe nga shtypi i  huaj qe  i ndiqnin ato ngjarje  si  një organizim i domosdoshëm , ku arriti ta konsolidojë idealin e lirisë dhe ta mbajë gjallë atë, në rrugën e gjatë e të mundimshme të historisë, arriti t’i realizojë me sukses tri luftërat çlirimtare, të cilat u përkrahën nga mbarë shqiptarët atdhedashës dhe nga forcat përparimtare botërore.

Pakënaqësia dhe rezistenca shqiptare  nuk u ndal as me këtë masa,  por ajo   u indonkrinua  dhe  e mobilizoj masën   popullore edhe ma shumë  qe ne vitet në vijim  u formuan celulat e para    të UÇK-së e qe u kryen  shume aksione  guerile në fillim deri sa   doli edhe  uniforma ushtarake    në front për ta hequr çizmen serbe nga toka shqiptare . Në kohën e krijimit të strukturave të para organizative të UÇK-së brenda në Kosovë në të gjitha nivelet komanduese ishin inkuadruar ish të përndjekurit dhe të dënuarit e vitit 1981. Ata tashmë drejtonin Shtabin e Përgjithshëm, shumicën e zonave Operative, sigurimin sekret, institucionet e para informative të UÇK-së etj..  Shqiptaret  zgjodhën    rrugën  paqësore dhe atë   ushtarake  gjë që  përfituan  simpati nga bota demokratike  në krye me shtetet e bashkuara të Amerikës,  po edhe me aleatet tanë  realizuam  fitoren  kundër  agresorit serb .

Pamje e një pikture   nga Asllan Dibrani:Politika serbe kishte  projekt  qe të pastrohet etnikisht  Kosova nga  shqiptarët  duke i përndjekur në  formë masive me dhunë e me  zjarr sikurese   krahinën e Poplicës  shqiptare me një territor të pa parë  nga Nishi, Vranja ,Leskovci,Novipazari , qe u dogjën e u përzunë nga tokat e veta në vitet 1875 e tutje!  Diplomacia e re politike, nga lidershipë kosovarë  nuk kujtohen  ti kërkojnë dëmshpërblim Serbisë për atëherë  si kusht i bisedimeve të ma tutjeshme!

Pas humbjes së luftës Serbia u përpoq  në forma të ndryshme që mos të pajtohet ,  por faktori shqiptar  u bë ma i zgjuar dhe   shpalli  Republikën  e Kosovës  të pavarur. Kjo pavarësi    disi është   e penguar nga faktori i huaj ,por edhe ai shqiptar  gjë që  nuk mundet të cilësohet si shtet  i pa varur  në tërësi,  disi është i  cunguar , ku  akoma  nuk ka  sundim ligji në shkallë veni  duke  u cenuar Mitrovica dhe rajoni  i sajë.. Shteti  i Kosovës  i ka strukturat e veta   por nuk zbatohen sa e si duhet ne aspektin e të drejtës civile as asaj juridike  në raport   me   gjendjen  aktuale  të popullatës në fushën e kulturës po edhe te   ekonomisë progresive në përputhje me interesat e popullit.. Numerikisht  serbet janë një minoritet i vogël në Kosovë,  por me një monopol  gjë qe po krijohet edhe tek vet  populli   shqiptar një huti ! Shqiptarët janë shpesh   viktimë e tyre   duke  u ndihmuar nga të huajt .Këtë fenomen   e nxit edhe vet qeveria  e Kosovë në saje të   mos prishjes së marrëdhënies me Unmikun dhe organet   e Euleksit ,që shpeshherë janë protagonist të krimit dhe  korrupsionit  me afera të ndryshme marramendëse !. Mos përkujdesje dhe  mospërfillje  përmes  fenomeneve  negative  kohët e fundit po reflektohen edhe përmes institucioneve ma të larta  të Kosovës  si në Parlament dhe qeveri. Padrejtësi   dhe anashkalimi   i krijuar në kohët e fundit nga  person dhe grupe të ndryshme kundër  ish ushtarëve,  të UÇK-së. ish të burgosurve politik   dhe njerëzve   të profileve të ndryshme  që nuk janë duke e gjetur një   gjuhë të përbashkët siç ishte edhe rasti i  një paragrafi të Kushtetutës   së gjykatës  qe  rast debati  ishte Enver Hasani ! Në aktvendim të Gjykatës, Enver Hasani, luftën e UÇK-së të vitit 1999 e quan trazirë. Betejën e Koshares e quan konflikt. “Kjo është turpi i Zotit kur një institucion më i lartë i shtetit luftën  çlirimtare e quan trazirë, kurse betejën e bënë konflikt”. Për çdo ditë   bëhen   heronjtë    kriminelët ,  vrasësit  heronj, abuzuesit  patriot e patriotet abuzues, luftëtarët tradhtar e tradhtaret  luftëtar, hajnat   dhe te koruptuerit  shpallen   mbrojtës të ligjit , irredentistet , armiqtë, nacionalistet,kundërrevolucionar,terrorist,antijugosllavët  e Serbisë   të disa   gjakpirës  shqipfolës qe fatkeqësisht dhe aksidentalisht  janë ne vendet kyçe  mbesin   nën etiketimet identike  me gjuhen e propagandës  serbe të  Serbo-Jugosllavisë.

 Shkruar me datën  26.03.2013 Shtutgard.

Këtij artikulli po i bashkangjes edhe   zërin artistik të poetëve tanë qe demonstrojnë  përmes vargut  poetik kushtuar  vlerave të këtyre ngjarjeve, i skalisin dhe i   pasqyrojnë këto demonstrata  me anën e  poezisë   origjinale  duke i   gjykuar  të metat e  shoqërisë shqiptare,  po edhe  ish pushtuesin serbo-jugosllav  nga të cilat po i veçojmë ato ma të mirat:

1.THONE ËSHTË PARË PJETËR BOGDANI 
Hydajet Hyseni

Një ditë vjeshte, në Prishtinë,
Thonë është parë Pjetër Bogdani,
Me Hoxha Tahsinin, Hoxhe Kadrinë
Me Pashko Vasen e Negovanin…
Se ç’kuvendonin për përjetësinë,
Për Stambollën, Romën, Vatikanin
Luteshin për Gjergjin, për Arbërinë,
Argjentën, Antarion, për Zvecanin;
Thonë, mallkonin djallëzinë,
Carin, krajlët e Sulltanin…

Është parë, thonë, Pjetër Bogdani,
Në oborr të namazxhasë,
Ku ia copëtuan eshtrat e zhvarrosur,
Qentë llaskucë të kasabasë…
Fërkojnë sytë besimtarët e mpirë,
Pas meshës shenjtë e pas xhymasë:
O zot! Një shqype e shenjtë, mjekërngrirë,
Buzëqesh nga froni i arabasë..:
-“Nuk janë gja, thotë, qentë e rrugës,
Që shkërmojnë eshtrat e Bogdanit,
Kujdes qentë që kafshojnë tokën,
Qe kafshojnë gjuhën,
Kafshojnë fisin, 
Kafshojnë plisin...
Kafshojnë shpirtin e vatanit.

Qofsh i gjallë, qofsh i groposur,
Dhe të vërsulen zagarë e qenë,
Mos u thuaj: tyt!,qenve të zgjebosur,
Por atij që i ndërsen…!
Ai që qentë
T’i ndërsen,
Nga çdo lloj qeni
Është me qen…

Ilustrim nga Hydajet Hyseni

Thonë, atë vjeshtë, me ngricë e brymë
Është rishfaqur Pjetër Bogdani,
Me Hoxha Tahsinin, Hoxhë Kadrinë
E me Papa Kristo Negovanin…
Thonë, atë vjeshtë, me suferinë
Përkundte hasiania, të vëllain, hasianin,
Në ninulla, zana e sibila,
Tok me Gjergjin,
Me Pjetër Bogdanin,
Me Hoxha Tahsinin, Hoxhë Kadrinë
Me Pashko Vasen, me Negovanin…
Se ç’ligjëronin për Arbërinë,
Për fisin, plisin, për Vatanin.

2.LIRI
Nga Martin Çuni 
Të shoh në fytyrën e fëmijëve

Të shoh në mirësinë e nënës

Të shoh në burrërinë e babës

Të shoh në dashurinë e të dashurës

Ende nuk të shoh në vendin tim

24. Qershor 93. Schlüsselfeld

Ecje

Ec e ec shqiptarët
Cakun nuk e gjetën
Fajet i ka Koka
Fajet si ka Bota
Sbëri gjë Evropa

Ec e ec shqiptarët
Dy hapa përpara
Një hap prapa
Merren me pasojat
Vuajnë nga lëngata
Fajet i ka Bota
Shohin ëndrra të kota

Ec e ec shqiptarët
Degën nën këmbë presin
Arritën të bëjnë “ shtetin “
Dy shpata për të tjerët
Një e mbajnë për vete
Qejfe bëjnë si mëhalla
Me këngë e me bejte

19. Maj 2005, Breckerfeld- Gj.

Acari

Kur vetmia të rrethon

Robëria të behët kurorë

Kur në log thahet rrapi

Atdheu mbulohet me borë

Kur një vend e mban xhelati

Krijuesit akulli i mbulon

Atëherë Bota kthehet mbrapa

Truri i kombit nuk punon

3.PËR DHEUN E LINDJES

Nga Dije Lohaj

Në vendin tim, kujtimet rrinë varur,
Si hardhitë e pakrasitura në pjergulla shtëpie.
Malet s’e zhveshin kollaj kurorën e lashtë,
Veshur prej shekujsh me njolla gjaku,
Të cilat ende mbajnë erë në degët e pemëve,
Në kangjellat e shtëpive, erën e barutit,
Në shamitë e zeza të nënave, vajin e bardhë,
Në muret e Drenicës, shenjat e plumbave.

Në vendin tim, trotuaret kanë hije trishtimi,
Njerëzit të përvuajtur ngjyejnë dhimbjen në sofër,
Skamja lëshohet hirshëm mbi buzët e jetimëve,
Burrat e të rinjtë marrin udhën e mërgimit,
Dhe harrohen, lëndohen në botën e qytetëruar,
Për një grusht mall, për dheun e lindjes!

4.OFSHAMË PRANVERE

Nga Hasan Qyqalla

(Studentit të vrarë në Demonstrarat e '81)

Aromë pranvere, hap retë bluqiellore
...Krater vullkani, dekada mbyllë hermetë
Të fala indeksin, shenjtëri engjëllore
Kërkoj frymë pa shishe, dhe një çik jetë!

Skuqen trotuaret, si në kohën mesjetare
Më lidhën gjuhën, më shtypën trurin
Gjakun tim steril, palos n’shall beqarie 
Do çajmë prangat, ... do përdhosim murin!

Unazën, indeksin, ruaj gërshet n’ arkë
Gjaku n’epruvetë, konservim për brezni
Më ndjej e dashur, për truall BESËN falë
dhe qumshtin foshnjor mëme, për ata sy.

U shtri n’trotuar, mes sheshit me blira
I buzëqeshur dritë, xixëstralli si Hana 
Me dhëmbë grisëm grila, boa e vampira
Ofshamë e thellë nëne, heu i prekt damlla.

5.ÇASTE JETE NË QELI
Berat Luzha

Unë...
i ndarë e i sharë
çoj jetën
mbaj shpresën
Në birucë
i veçuar e i gëzuar
pres vizitën
po nuk erdhi
U hidhërova
ndaj u çova
të endem
në qelinë e izolimit
E t’ia krisa
një fishkëllime melodike
të një kënge
rapsodike
Pastaj nisa 
të këndoj me ngadalë
“N’Kaçanik
tej n’Boletin...”

Porse ulem të pushoj
të meditoj
si Art Kosova
po tymon
Po trokitja
nga ana tjetër
shpërthen murin
tak-tak tak-tak-tak
Një shok tjetër
Në qeli
jeton jetën
as i gjallë as i vdekur
Shpejtas ngritëm
që t’i flas
nga dritarja
e thërras:

Khë-khë
- A je mirë?
- Khë-khë
më përgjigjet ai njeri
Nuk e shoh, nuk e njoh
por e dua 
e kuptoj dhe e çmoj
sikur veten
- A je mirë 
o Fatmir
po a pate
sot vizitë?
Si ishin tërë familja
me shëndet
ç’kishte të re
n’atë vilajet?
Kur mbaruam
Kuvendimin jolegal
nisa llafet
me cimerët, me zemlakët

Njëri ka vrarë
prindët e tij
tjetri vjedhjen
e kish zanat
I treti
Përdhunoi një fëmijë
mbante ders
për sukseset në dashuri
Krimineli
me stazh burgu tridhjetë vjet
ishte Don Zhuan
i vërtetë
Tani vjedhësi
nis tregimin për aventurat
që e presin
pas lirimit
- Menjëherë, - tha
do të shkoj në Perëndim
do të kërkoj
atje strehim

E pastaj
oh sa lehtë
të plaçkiten
teveqelët me kuletë
Porse vrasësi 
Pak serioz
e qorton
se po gabon
- Jashtë shtetit
s’është më lehtë
domovina
është parajsa e vërtetë
Dhe e lëshoi “Politikën”
në krevat
- “Zvezda”, tha, është e para
e “Prishtina” s’fle rehat

Kurse unë
“Politikën” e shfletoj
por e hudha menjëherë
me rrëmbim
Ka gënjeshtra
ka përrallosje
edhe shpifje
armë të ndyra për sulmim
Porse ne 
jemi popull 
i gjakuar, i etuar
për lirim
Jemi popull
që s’pranon nënshtrim
të jetë i lirë
si shqiponja në fluturim 

(Burgu i Nishit, 1990)

6.PRISHTINA ME 1981

Liman Zogaj

Studentët i dridhnin planetet,
Tanksat me zingjir i bënin tribunë
të pa kallur nëpër flakë
të pa thyer nëpër furtunë.

Ecnim Prishtinës së Përflakur
dhe thrrisnim :Liri-Liri
xhelatët vrisnin me tanke
Ata korba të zi.

Prishtina nuk vritej se nuk vritej
te nesermën edhe njemije here më shumë
shperthente qiellin kenga.Liri-Liri
radhë e pa keputur lumë.

Djali hypë mbi tanke
dhe po heqë Flamurë
-Dardania Ime
s`ka pasë këtë leckë Kurrë.

Ngadal shpalosë gjoksin
del në qiellë Flamurë
-Le te vallëzojnë Shqiponjat
Qyqe e korba -Kurr.

Gjithëmon studentet me kengen :Liri-Liri
flamuri me shkabë valvitej neper qiellë
Prishtina i prishte prangat me tela e zingjirë
dhe thrriste Liri-Lirri nënë diellë.

Nuk vritej se nuk vritej Prishtina
Me e fortë edhe njëmijë herë
ku ju zuri acari xhelat
Prishtinës i erdhi Pranver.

Studenti-si Zog Dielli
kur fliste në tribunë
me dorë e mori bomben
dhe ua ktheu në turmë.

Vasha si Shqiponjë
U`a heqë flamurin mbi tanken me zingjirë
Tha: Pa Pranga Toka ime
-Kosova jonë e Lirë.

7.LAJMI I FUNDIT TELEVIZIV 

Nga Skënder Zogaj

As sot nuk ra shi!

U shty për nesër
Nxjerrja e glasës së sorrës
nga oborri… 

Kape Dulqizë defin
dhe festo!
Në mos vdektë zotnia 
ka me cof gomari!

8.IDEALE TË NDRYDHURA

Fran Tanushi

Ëndrrat e djalerisë i ngritem
binjakezim me alpet tona

obelisk vërtetësie 
e fuqisë se brisht 

kungull në notim 
duke rrahur brigjet

utopizëm 
të mbyllura në decenie

deg’disjet e mbrapshta
të kalavesh qyrranash

me gishta numeruam 
motet bjerrakohe

ideal të brezave 
qe injorantet kidnapuan

naivitet me pjellën 
e moralizmit të pshurrur

në vitet e humbura 
me kotësinë boshe.

9.Do japim llogari tek varri

Nga Nehat Jahiu

Dje kur thirri kushtrimi
Nehat Jahiu

Nehat Jahiu

në vijë të frontit u shtri trimi,
ballë për ballë me armikun
nuk e lëvizi nga frika qerpikun.

E ti, pis i the trimit nacionalist
e pagëzove edhe terrorist,
ai kur e derdhi gjakun për liri
ti në vrimë të miut kishe hy.

Gjithëçka trimit i the deri dje
pas shpine sa munde e ke le,
e sot ju ca pisa, pisa të paftyrë
seç rrotulloheni si pasqyrë.

Sot keni harruar ju more pisa
ju, more fytyra të fëlliqura,
që hapni gojën në tubime
pshurrnu në sahan e veten shihne.

Mos rrahni gjoks sot " patriota"
me mashtrime e fjalë të kota,
se e di fusha dhe e di mali
kur " terrorist" u quajt ushtari.

Ju ca pisa që sot trumbetoni
mos u ngutni e mos harroni,
cfarë keni thënë deri dje
veprat tuaja nuk jane nën dhe.

Të gjitha janë vepër e gjallë
gjithëcka çfarë keni sharë,
e sot ju lavire e mor ju pisa
servil na bëheni për karriga.

Ku e lam sot e ku na mbeti
ate që dje gjak në luftë derdhi,
e lam diku ate në harrresë
për një pis e një të pabesë.

Do ju mallkoj gjaku i lirisë
që i japim hapsirë dilingjisë,
do ju mallkoj edhe vatani
do jepni llogari atje tek varri.

10.11 Mars - 81
Nga Mirvete Kabashi Leku

Me lotët e mallit studentor

por, më shumë krenari 

Çdo herë do t`kujtojmë

Vitin 1981.

Atë kohë rinie 

Me vrullin studentorë

Kolltuqet ia dridhëm

UDB-ashëve Jugosllavë.

11.VIZITA NË BURG! 
Nga Asllan Dibrani

Rrudhat në fytyrë tu shtuan babë
me shikimin e kërrusje sime 
atëherë kur me vizitove në burgun e Nishit
isha duke i shëruar plagët.

I mbuluar nën  qelinë e betontë 
plaf  kisha batanijen e kalit
këmbët u zbardhnin nga dëbora
përmes dritarteve  të  thyer
vjedhurazi depërtonte acari në zemër.

Aty në muret e qelisë 
gjaku im u përzije 
me gjakun e gjyshit tim
aty i pash edhe pikat e gjakut 
te stërgjyshërve tanë

Ma kishin lenë testament 
një pikture të gjakosur veç unë e lexoja
aty gjakatarët serb të mllefosur 
u ç'fryenin me kërbaç mbi mua

Me duart të prangosua

Ti babë me vizitove atëherë 
qe e ndërroja lëkuren 
si gjarpri në pranverë
edhe shurrën ma përzien me gjak
për liri.

Bejsbolli i i tyre qe me goditen 
ma shtuan dashurinë ndaj atdheut 
përbindëshi i pa derma 
me kalitën  edhe ma.

Të kujtoja ty baba
nëpërmes  grilave të pash çehren e burrave
Me the, burgu për burra është
Të kujtoj në turmën e madhe baba

si  i ngrite dy gishtrinjët  e liroisë
në demonstratat e vitit 1981.

Babai im ne demonstratat e viteve 1981 Feti Sahit Dibrani
pjesëmarrës me popullin shqiptar ne Prishtinë.


12.HE SEDRËN E VRARË

Nga Shukrije Gashi

Ata duan t’i mbyllin të gjitha vrimat
t’i shalojnë të gjitha kofshët
t’u përkëdhelin, t’i shajnë butësisht:
“Unë të gjitha, he nënën!”
T’i shkopsisin të gjithë gjinjtë
t’i ndukin gjer në dhembje
t’i thithin, t’i shajnë çmendurisht
“Unë, vetëm unë të gjitha, he nënën e nënës!”
Ata duan, t’i gulfojnë të gjitha vrimat:
Sytë, gojët, veshët gjer në çkordhje
He farën e sedrës së vrarë!
Ata duan që të gjitha lodrat FEMRA
të kenë vetëm: kofshë, gjinjë, VRIMA
të ulurijnë dhe heshtin pstë!
He farën e sedrës së vrarë!
“Dielli nuk sillet vetëm rreth penisit!”
Jeta fillon në TOKË dhe s’mbaronë në farë...!

Poezi e imja shkruar po ashtu në vitet e 80-ta
E botuar në përmbledhjen “Arti i harresës” (1997)




13.DJE

Nga Xhemajl Rudi


Hije
Ti ban drite, dhe ne hijen tende
çele pranvera,lulet dhe natyra
e kopshteve,te syve e te zemrave
dhe te vese e deshirave te medha
e te gjitha moshave njeheresh
e te gjitha ngjyrave bashke
ku treten
dhe lindin ne hijen tende
ne te perjetshmen tende
qe ndrite si shkelqimtare
mbi kohet e koherave te lashta,
Si ne lumenje,si ne rrejdha te pandalura
ku gjithçka vjen, ndryshon dhe ringjallet si natyra
si nata dhe fanaret e saj dhe hena si kaltersia e detit
qiellores tende pershkohet,tokesores dhe frymes se pafundmë
Je hije e heshtur,ne çdo gje je heshtje si mugullimit tend
ti shkelqimtarja e vetem, je zeri,kenga,fjala dhe jehona e kohes

14.I Burgosuri Politik

Nga Vaxhid Xhelili

I burgosuri politik u burgos 
Duke vizatuar lule në shuplakë dore 
Për t`i falur ty 

Nuk u morr me politikë 
As kur shkëlqimi i monedhave verboi sy të etur 
Prapa hijeve 

I burgosuri politik u burgos 
Nuk u morr kurrë me politik 
Në agjendën e shekujve 
Ishte skicuar fati i tij 
I burgosuri politik është liria 
Që po i mungon Kosovës

15.JU ISHIT STUDENT

Nga Halil Selimi 

Kur po shkruanit parulla
Në një rrugë të Prishtinës
Liri për Kosovën
Kauza juaj
Ishte shumë kohë para 
Se Kosova të bëhej një plagë e hapur
Në zemër të Evropës

Paqësore ishte protesta juaj
Pa dhunë. 
Ndërsa njerëzit e dhunës
T’a rrëmbyen rininë e lirinë
E në vend të tyre të dhanë
8 vjet dënim, 
Për t’u bërë i burgosuri ynë
I ndërgjegjes

Të njohëm vetëm nga
“Historia e çastit”
Nga dosjet që mbanim dhe letrat. 
Se a ndikuan në drejtësi
Ato letra që në iu shkruam
Pushtetarëve të pafytyrë
Nuk e ditëm kurrë, se
Asnjë përgjigje nuk morëm

Tetë vjet më pas
Dosja jote u mbyll–a ishe liruar?
Si e plotësove kohën
E tetë viteve që t’u vodhën?
Sa e vogël demonstrata
Po sa i madh dënimi!
Mos vallë jeta dhe lufta civile
Kërkuan një heshtje më të madhe?


16.PENDOHEM ZOTI POET
Nga Ymer Rogova

Murteza Nures
Pendohem Zoti poet që isha kasap
E punoja në komitetin lokal
Me duhej vargjet tuja t’i varja në qingela
Ti rrjepja si qengjat
Ta ndaja mishin nga kockat
E gjakun tua hidhja qeneve
Kështu me urdhëronin padronet nga veriu

Pendohem Zoti poet që isha mësues
E punoja në sigurimin shtetëror
Me dëshirë e merrja çelësin e tradhtisë
E të ngujoja në burgun e Nishit
Dhe uleshe në karrigen elektrike
E të ushqeja me fekalet tua ?
Testiset t’i shtrydhnin
E kështu u kënaqeshin padronet nga veriu

Pendohem Zoti poet që isha gjykatës
E punoja në gjykatën e lartë
Unë prore t’i kam marre yjet e gjakut
Ne sallat e gjykatave në rrugë në male
E si dhurate me ngritën një statuje gjirizi
Qe, portretin tim të ma pështyjnë breznitë
Kështu me thoshin padronet nga larte
Pendohem Zoti poet…

17.You were a student

Nga Lois Howar

You were a student
painting slogans on a
road in Prishtina
freedom for Kosovo
your cause
long before Kosovo became
an open wound at Europe’s
heart. 
Yours was a peaceful
protest, without violence
yet violent men took from you
youth and liberty, giving instead
an 8-year sentence
and you became our prisoner
of conscience. 
We knew you only through
“case history”, 
the file we held and letters. 
Whether the ones we wrote
to faceless men in power
effected any justice, 
we never knew, receiving
no reply. 
After 8 years your case
was closed. Were you released?
How did you fill the space
8 years had stolen from you?
So small a demonstration
so large a penalty. 
Did life and civil war
demand a greater still?



18.PENDOHEM ZOTI POET

Nga Murteza Nura

Pendohem Zoti poet që isha kasap
E punoja në komitetin lokal
Me duhej vargjet tuja t’i varja në qingela
Ti rrjepja si qengjat
Ta ndaja mishin nga kockat
E gjakun tua hidhja qeneve
Kështu me urdhëronin padronet nga veriu

Pendohem Zoti poet që isha mësues
E punoja në sigurimin shtetëror
Me dëshirë e merrja çelësin e tradhtisë
E të ngujoja në burgun e Nishit
Dhe uleshe në karrigen elektrike
E të ushqeja me fekalet tua ?
Testiset t’i shtrydhnin
E kështu u kënaqeshin padronet nga veriu

Pendohem Zoti poet që isha gjykatës
E punoja në gjykatën e lartë
Unë prore t’i kam marre yjet e gjakut
Ne sallat e gjykatave në rrugë në male
E si dhurate me ngritën një statuje gjirizi
Qe, portretin tim të ma pështyjnë breznitë
Kështu me thoshin padronet nga larte
Pendohem Zoti poet…

19.PREMTIMI TOKËS – PRANVERË
Musa Jupolli

(studim)
Premtimi Tokës
Dashuri për Dheun
... Dashuri për të Bukurën
Dashuri për Njeriun
Dashuri për Fjalën 
Dashuri për Veprën 
Në mos vdiqsha 
deri në realizim 
Premtim 
Rini në Zgjim 
Flamurtarët e Dardanisë,
Lexuesit e mi 
Ambasadorët e Shqipërisë !
*Besim n'Engjuj'
jo n'Fé t'imponuar !
-
E ëmbël gjuhë shqipe
gjeometria 
në gjeografinë time
t'ma përcillni Lumin Vjosa
deri n'origjinë,
Lumi vetë ju flet
për mitologjinë
-
Liri përgjegjësi
në studim të ditëve tona
Premtim
Premtim letrar
Premtim atdhetar !

Udhëto lexuesi im
n'Historinë tënde!
Liroje*shpirtin 
nga paranoja tiranike !
Shqiptarët nuk duanë empir,
autoktonët rinijësorët
t'Evrops'vjetër !

20.AH PRANVERA 1981.....
Demush Zefi

Drita ndizet me LIRI
Koha mbetet pas
ecim ne, nëpër shtigje
dheu fli nuk tretet
këngë te struktura
këndohen 
Një gjak i derdhur
i mbledhur si arë
rri qetë e nen dhe
të lindë si delli.

21.GJENERATA ‘81
Rrahim Sadiku

Ishim të artë në kohë, kishim plot besim,
me vendosmërinë, guximin, shpresën, ëndrrën,
krijonim horizontin ku lindte diell i lirisë!
Kalonim sfidave, realitetin tejkalonim, shekujt;
prapambeturin mundnim, varfërinë, paditurinë, 
robërisë me libra ia këpusnim rrënjët,
na merrte përpara elan i synimeve,
besonim ta kapnim edhe të pa mbërrishmen!
Hapnim trasenë e ecjeve të shpejta 
të niseshim lidhjeve me botën,
këpusnim vargonjtë e ngujimit të gjatë.
Dilnim nga balta e mjerimit, dhembjeve, 
duke ëndërruar për nesër, për pallate të bardha,
qëndronim të paepur në acare, breshër, 
stuhi na sulmonin nga të gjitha anët,
hiena na shikonin e lëpinim buzët,
nuk ishim më pre që kapej lehtë,
shihnim edhe përtej shtatë malesh,
asnjëherë nuk u shua etja jonë e zjarrtë,
e merituam të ishim kësaj kohe të artë!

22.DEMONSTRATAT 1981
Nga Sylë Muja

Deri sot mllefi i robërisë doli n’dritë
E në rrugët e mbushura,
U plandos dhembja, 
E trishtë
Fëmijë, burra, gra
Me shikimin e hutuar:
A thua erdhi dita...
Ofshamë burgjesh, përpjekja në qëndrim,
Në demonstrata thirrje për liri,
Simbol Demaqi, n’popull, me shkronja e fjalë,
Dhe parullat e kohës buçasin 
Të hapen burgjet, larg pushtues... jo robëri,
Dhe mali i fjalëve sa pikëllimi:
Rënkime pafund
Njerëz pafund
Dhembje pa fund:
Kosova, jo, nuk është lojë,
Ankime, pa drejtësi, në shtëpi,
Të ndalet pushtuesi, kurrë më,
Dhe një kala afishe, pllakate, kërkohet drejtësi,
Të marshonim Prishtinës, klithte një zë i ri.

1 herë në horizont, bashkuam vlera
9 herë u nis për të mos ndaluar,
8 qytete, e pastaj qytetet tjera,
1 herë në histori, këngë kënduar rrufeshëm.

23. ATË DITË N´PRISHTINË

Nga Mentor Thaqi 

Aty,
atë ditë
koha u ndal,
pikërisht,
gjakut iu fal
katërcipërisht,
kthyem pas 
Epokën
t´ndërgjegjësojmë
boten,
jeten
dhe veten!
Një zjarrmi
ndjenjat kallë
për Dardani
Lirisë në ballë,
me gjoks,
me kokë,
me elan rinor
dhe dije t´pastër,
me fjalë
dhe sjellje t´matur!
Natyrisht
si gjithmonë
elita e mëndjes
n´shërim
t´dhëmbjes,
studentët,
profesorët,
masat popullore,
disidentët,
promotorët
e Ri-Rilindjes
Arbërore!
Dikush tha, lehtë,
Aliu,
fjalën përbiu,
nxehtë
shpirtin përtëriu!
Një tjetër,
ja dhe Shukria,
Lulja, Fahria,
atje është Syla,
nxënës nga shkolla
me parolla,
policia
dridhej
se rinia 
nuk lidhej,
hegjemonia
me cinizëm kridhej,
por Liria
ishte n´ardhje, jo nuk vidhej!
Eh, dikur tevona
kur mbet jehona,
shtypja na dërmoi
po shtytja s´na lodhi,
moti gjëmoi
dhe e ndjeu Trolli,
ia kujtuam jetës
se i kem borxh vetes!

24.GJENDJE ASNJANËSE 
Ramadan Musliu

Lufta ime e fundit me veten time mbaroi
me pat. Zbrita shkallëve në bodrum
Dhe më zuri gjumi. Çelësin e përpiva
dhe s’kam më sit ë dal. Duart
i harrova në bedene mbështetur
për heshte tek vigjëloja retë e pluhurit
të kalorësve që kurrë 
nuk do të arrijnë. Edhe në ëndërr më dhemb në shpirt
që nëpër vrimën e çelësit përvidhet
në astral. Një gjilpërë e harruar
më therr në palcë dhe askush s’më dëgjon
vetëm jehona e klithjes shndërrohen në spirale
dhe më mbështillet nëpër asht
Një dritë jeshile vjen nga syri im
në abazhur. Nëpër fushën e ballit hingëllojnë
kuajt duke u tërhequr zvarrë nëpër
orenditë e pluhurosura
Fusha e ballit grindet me rrudhat
në trurin e lodhur nga haloret 
e mia. Anash shkëmbinjtë e shpellës
me stalagmite më therrin në zemër. Euridika
qan këngën e mbetur përgjysmë. I mbyllur mbeta
në ëndërr dhe nuk mund të zbres në pus
çelësin e humbur për ta gjetur
në një guackë të metaltë

25.TI LAHUTA E MARASH UCIT
Jessika Leon

Kur u vra Jashar Hagjia
Grosho ibrës I lindi djalë
Ra lahuta e Çiftelia 
Ushtoj Shkreli deri n’hajlë.
Vajin tand e ndali pushka
Gjeraqina krahët I shkundi.
Përmbi djep ty t’ra lahuta
Më mamxerre lokja
T’përkundi.
Kangë e pushkë qe jeta jote
Shaban groshi i Shkrelit plak.
Toka ibra ta la ndër mote
Nji lahutë t’lane n’gjak !
Nuk t’kërmzoj ty kurrë lahuta
Kanga jote ishte kushtrim!
Grosho idrën se koriti pushka
As n’moraqë as n’shtedim.
Ti lahuta e Marash Ucit,
Me pushtetin gjak e lak.
Me za tëndin edhe tucit,
I dhe zemër më marrë hak.

27 poezi

BESOJ SE ME LEJOHET EDHE PAK POEZI SARKASTIKE MBASE JEMI FITIMTARËT E KËTIJ SHEKULLI..... JU LUTEM MOS U QESHNI .....

1.KOSOVA E MËRGATA, PO OSHTINË 
Nga Sylë Mujaj

Kjo forcë, ortekë për besë e dhe 
Zë i fortë, oshtimë Kosovës së re 
Shumë mall, grumbulluar te grua e burrë 
Plagët tona, janë stuhi, e luajnë gur. 

Mblidhi, shtrëngoj plagët ecim bashkë 
Them një zë; “matrapazët”, jashtë 
Sot Kosova, cep me cep e në çdo anë. 
Sepse, kemi Zot, babe e nëne. 

Nuk të lë, dua poemthin, e quajmë plagë 
Dridhërime, drejtësia vjen, ngadalë 
Vijnë dallgë Dukagjini nga Drenica, porosi: 
“Kjo Kosova e jona”, tjerr bijtë të mijë. 

Po gjithë me ty, ecim me ty këndojmë. 
Harrojmë dhimbtë, e vallëzojmë 
Thërret sharkia, dymbëdhjetë tela 
Do del, s`bën të ndalet, “anija” me vela.

Ishte “betejzë” po thotë qeveria

Ishte një “betejë”, me çmim, 
Që Kosovës i dha shkëlqim,
I thanë “betejë” e vonuar
Faji është i yni, duhet pranuar,
Ne po i bimë fyellit...

Kur projekt bënë fqiu Serbia
Na bëjmë planet, 
të
Ndryshohet përtace qeveria.

Sa shekuj, ta marrim veten ç’drejtim
E vendosin për veten e vetë,

Jemi vonuar duhen vlera rrugëtimi
Këndellje bëjmë vetë, 
Konkret e lehtë.

Çka n’ecje si kombet tjera
Atëherë te jemi punëtorë t’lirë
Kaloj çlirimi, gjeneratat e reja,
Lëvizje forume e fronte te mira.

2.ATA QË NA DËNUAN ME 1981

Ata faqezezë, s’kishin pos kumari,
Të mbetet pezmi, rrajë e keqe,
Atëherë lënduan si mos kishin fëmijë.

Qenka të çdo popull, të ne vegla qorre,
E tyre qoftë turpi..e ne rruga për fitore.

Nuk vëreni, shkelnin mbi pa pra,
Atëherë ishin shumë, a ka ma.

Deshëm a jo, mbetën llum në histori, 
Edhe t’i falnim s’kanë vlerë as çmim,
Ndaj, ruajuni, kanë edhe dinakëri,
Unë do tu jepja, si vërejtje dënim,
Ata s’u ndalën, çdo herë të pa larë,
Nuk japin shenjë, mbeten pa parë.

N’i takofsha, as në nevojtore,
E tyre është, mbeten mëkatare.

1 herë ju mbeti damka e zeza, e keqe,
9 herë mallkuan, nga nënat për krim,
8 herë thamë kjo racë, dinake me leqe,
1 herë përmendën, zoti ju dhashë dënim.

-Grykës të mjerë, shumë gjykuat,
Jeni të këqij, në mallkim perëndia,
Yrysh në dënime që na i shqiptuat,
Kishit rroga, ju dënoftë njerëzia,
Atëherë ishte kravata e juaj,
Të vitet e burgut në ëndërrim,
E jeni “të këqij”, në popullit tuaj,
Se e tepruat, fare nuk u penduat,

Është zoti mbi ju, më shumë se ç’duhet.

Proceset kurdisët, e vratë rininë,
Rrenë, UDB-së, ju bëtë shërbim,
Ofshamë lokesh, në pleqërinë,
Kudo, ju nxiftë ky dënim,
Uroj, te mos te leni farë,
Radhiten qafës tuaj vjet robëri,
Ose-ose vdisni si zagarë,
Rënd ndërgjegjja juaj ne liri.

1 herë mos ju trokit kush derën tuaj,
9 herë jo me pakë mallkuar nga qelia,
8 herë ju raft “damlla”, ne muaj,
1 herë ky përvjetor, paçi dhimbët e mija.


3.SHQIPTAR E KOSOVAR
(akrostik)

Sa vonë deshën shqipen në dy pjesë,
Herë gëzohen ne 8 copë Shqipëri.
Që plasni, mblidhen copat për besë,
Ishin dhimbje, kthehen në krenari,
Po ecet shqip s’ka rrugë tjetër,
Të jemi, bëhemi Shqipëri e mirë,
Ata, janë te këqij, racë e vatër,
Rënd preken në komb, ju daltë vështirë.

Edhe zoti shqiptar, thotë bashkë.

Kosova regjion, kthehet në atdhe,
Ofshanë sorra kosovare në vajtim,
S’falen gabimet ecni se tog me ne,
Ose në bësh ojna, ju them “pobratim”,
Vetë miqtë kërkojnë ecje me qellim,
Ata ndanë dje, sot thonë, ju jeni,
Renegat e zagar, skile jo rrugëtim,
Ish kohë shtrigash, një komb kemi.

4.A PRANON KUSH PËRGJEGJËSI 1981 - 1990 
(akrostik)

A ka kush te thotë gabova..more...
Pas 30 vitesh mbetur në histori,
Rënë, intriga duhet të zbulohen,
Ata s’kërkuan falje është çmenduri,
Në kalim vitesh barra ju rëndohet,
Ose e keqja te qitet ne dritë,
Në pritem nga ta viti me vit.

Ku ishe i gjorë, je bërë lepur,
U bëre spiun, ku nuk duhej parë,
Sot lypet emri, gjerat s’kanë fjetur,
Herët a vonë palarat duhet larë,

Prapë preke te “Verrat e Llukës”,
Edhe këtu, bëre vepër sherri,
Ra fytyra, nuk shkove rrugës,
Gënjeve, vrave, fytyrë derri,
Je i mallkuar nga populli yt,
E sillesh me hile si urithi,
Gërrithjet të mbeteshin në fyt,
Je katil i shikuar brithi,
E në përvjetor mos paça punë me ty,
Se tash droje të pështyj në sy.

1 herë te mos shpëtofsh pa dëm,
9 herë mallkim ne tuajën sofër,
8 herë “damlla”, nuk ju mbeti nam,
1 herë varrin ua pafsha në kodër.


5.KOMBI PO ECËN NE RRUGËN E VETË 

Uh, sa bukur fjalën, të shkoi n’përjetësi 
Thërret loti fëmije, thërret Presheva n’kodër 
Thërret “Shliperi”, në Danub kërkon Drejtësi 
Thërret Kulla e Jasharëve, burrërisht s’është lodër 
“Lapër, kudër e zagar”, me afsh po trumbetojnë 
Ndal i mjerë mos më teke, të zezat të mbulojnë 
Kombi është ç`doni tjerët, “i mjerë,mos me leqe 
Ku të tha se janë dy KOMBE,se ke hile të keqe. 
A e ndjeve Robin Kook-n, në Kosovë pa do zhele, 
Ndal fjalorin e shtriganëve, mos luaj sherre 
A s`ke shpirt, që u bë mbi popullin tonë 
A u kthyen fëmijët, të humbur janë në kohën tonë 
Nuk di sa logjike, vlerësime e kombëtari 
A e dinë “Popull Komb u nda në padrejtësi, 
A e dinë a nuk te mjaftojnë dëshmi 
Çka po lyp kur çdo gjë ish dhelpëri. 
Pse po hynë në teneqe, apo dinë kah shkojmë 
Ishim dy milion, sot tre, të pengojmë!? 
Shtrëngo rrypinë se bashku, drejt ne bashkim. 
Mos bane leqe, fjala sherri yt donë shërim. 
Mos fjalaman, nuk janë tuajat ke marrë “n`komshi” 
Janë te pa drejta, populli po kërkon 
Janë djersët Tij nuk janë Tua, nuk kam zili 
duhet ti kthehen e vërteta, këtë nuk e mëshiron 
Dy vjet shtet, drejt Evropës; Mrekullia 
Ti ne daç ndalu, as mendim mos ndërro ore burrë 
Ne ecim ec me ne, s`ka kthim “shkollë Serbia”, 
nuk brengosem, te mos i kisha njohur kurrë 
Ne po ecim “pobratimat”le te shkojnë, 
I ha!!? sa demagogji kurrë s përfundojnë 
Është mjerim për mua, qe me ju hyra ne lojë 
Por, e ktheva ne poezi, dikë mos t`ofendoj 
Kur s`ka shpirt mund te del fjala, dikush preket 
Unë kërkoj falje komente u thanë pa realitet 
Mbetem mik i te gjithëve, te këqijat hekën 
Te gjithë dorë për dore ne popullit t’vetë.

Poezitë u zgjodhën, ato ma te mirat nga   unë Asllan Dibrani ku shfrytëzoj rasti këta autorë poet  eseiste  shkrimtarë ti përshëndes dhe ti përgëzoj për shkrimet e tyre   dhe tu  uroj shëndet   dhe suksese ne përvjetorin e  32-të te  të demonstratave  të vitit  1981. Secili me këto  la gjurmë ,porosi  dhe vlera  artistike   në vargjet e tyre .Poezi   që ne shenje  përkujtimi  i përzgjodha nga këta autore  32  poezi të ndryshme.

Përgatiti Asllan Dibrani