Gëzim Llojdia: Dr. Ismail Boçari dënuar tre herë me vdekje

DR ISMAIL BOCARI DENUAR TRE HERE ME VDEKJE

Nga Gëzim Llojdia

Asnjë shekull nuk mund t'i beje njerëzit e vet te lumtur se kohërat dhe fati nuk u japin lavdi te gjithë bijve ; Dr.Ismaili është nga ata qe ka sakrifikuar. Mundi dhe puna e tij shumëvjeçare përfundoi pa kapitale dhe pa fitime,por ai është nga figurat me te nderuara, sepse te gjithë energjinë e tij ai e drejtoi ne luftën për te mirën e përgjithshme. Azilantë dhe emigrante te shumte shqiptare ne disa vende si Itali,France ,Austri,Angli,Australi dhe Sh.B.A. me letërkëmbimet kane ruajtur dashurinë dhe respektin reciprok duke vlerësuar karakterin burrërinë dhe patriotizmin e tij. Asnjë trill dhe vështirësi nuk e turbulloi dhe nuk e mplaku shqiptarizmin e tij te vërtetë qe gjate gjithë kohës ai t'i kushtohej luftës për te mirën e Atdheut dhe te bashkëkombesave te tij. Këtë e dëshmojnë jo vetëm miqtë dhe letrat e këmbyera me ta si dhe shume bashkëkombës fare te panjohur qe ai i ka mbështetur me te gjitha mundësit.Veprimtaria e tij është shprehje e dinjitetit me te larte kombëtar qe mund te manifestonte një individ azilant politik, ne kushtet e Italisë dhe te represionit qe rrezikonte pjesa tjetër e familjes se tij, qe jetonte ne Shqipëri. Ndërsa shumica e njerëzve duan qetësinë dhe shmangen nga sakrifica, Ismaili është prototipi i njeriut te gatshëm për sakrifica, qe mban fjalën e dhënë, i ndjeshëm ndaj lirisë, dhe ideve te larta e fisnike. Ismail Bocari me bindje te plote pranoi rreziqet duke bere sakrifica për to. Qëndrimi i tij ne emigracion u karakterizua nga dinjiteti qe buroi dhe u zhvillua ne vazhdën e fisnikërisë dhe atdhetarizmit te familjes se tij, qe njihet ne histori prej shume brezash dhe është e materializuar ne gurët e kalasë mesjetare te Gjon Bocarit, prej nga rrjedh familja, qe e lindi dhe e edukoi. Politika e dhunës beri qe ky djalë i elitës se kombit shqiptar te largohej nga vatra e tij, por ai ka merituar vlerësim dhe respekt te veçante edhe ne Itali. Me datën 30 Shtator 1993 ne pallatin presidencial ne Rome (Campidoglio), me rastin e ditës se miqësisë Italo-­Shqiptare, Institucioni "Brutium-Kalabrezet ne bote" me nje ceremoni dinjitoze i ka akorduar Dr.Ismail Bogarit Çmimin ndërkombëtar "Giorgio Castriota Scanderbeg" me motivacionin: "akt i besës ndaj progresit dhe kontribut historik shpirtëror, si mirënjohje ndaj aktivitetit te tij prestigjioz". Me date 2 Qershor 1999, me dekret te Peridentit te Republikës Italiane z. Ciampi dhe Kryeministri z. D'Alema, Dr Ismail Boçari, përsëri me ceremoni ne sallën e prefekturës Rome, është nderuar dhe dekoruar me titullin "Cavaliere", duke i dhëne diplomën përkatëse, te motivuar për merita te përplot dhe sot ky shqiptar është i regjistruar ne listën e "Kavalierëve Kombëtarë te Italisë". Pa koment themi se ky burrë me punën dhe qëndrimin e tij ka nderuar veten, familjen, krahinën dhe vendin, prandaj mirënjohje njerëzore dhe patriotike atij i takon edhe këtu ne vendin e tij.Me ndërmjetësinë e Ismailit janë dërguar ndihma për Kosovën, me një vlere prej 2 (dy) milion dollarë, ishte ndërhyrja urgjente për ambasadorin pakistanez. Beqir Ajazi shkruan këto rreshta:..Dr Ismail Bocari si një rit të shqiptarizmës çdo të premte,shkon në bregun e Adriatikut,për të thithur ajrin që vjen nga Shqipëria e të kujtoj ato këngët labe që  e kanë endur e përkundër rininë e tij të parë...Ne mësojmë se ky personalitet i respektuar përtej detit,ka bërë edhe një punë të mirëfilltë albanologjike ,por ai shprehet se të dhënat do të na i dërgoj  deri këtu në qytetin tonë jugor,atje ku ende emrin e tij e kanë si një shenjë të mirë të patriotizmit

Ardhur në këtë botën tonë në fshatin e Vlorës Tragjas,kur mëngjesi I parë I jetës së tij I përkiste vitit 1917.Shtëpia që e priti ishte e Sh.Macit ndërsa atësia e Eshref Dano Bocarit.Një fis me degë e rrënjë që nga emri  i kalasë së Gjon Boçarit. Damari patriotik i bie çuditërisht nga i ati,që kundërshtoi shkruan në kujtimet e tij Dr Ismaili,pushtimin Italian dhe aty rreth vitit ’20 sëbashku me bashkëshorten Munevere Kamber Myrtaj,djalin Niaziun 7 vjeç,Ismailin 3 vjeç degdisën në një qendër internimi ,katundi Bishelie,Bari,Itali.Rreth kësaj figure interesante Beqir Ajazi shkruan një shkrim interesantë rreth vitit 2003.Mirëpo ne do të cekim të dhëna të reja të panjohura më parë në publik rreth figurës ë Dr Ismail Boçarit.I ati Eshrefi është ndër ata, që i hapën udhë klubit patriotik “Labëria” në vitin 1908,,por edhe vetë Dr Ismaili ishte miku i ngushtë i Ago Agajt,Eqrem bej Vlorës,Ali Këlcyrës,Jaup Xhezos nga Tragjasi etj.Flitet per  kalaja e Gjon Boçarit.Kjo kala mesjetare me dy kulla gjashtekendore.Lartesia  e 5,5 metra e gjeresia 1,25 metra. Ndertimi i saj eshte i lidhur me fisin e Boçareve.

Shkollimi

Shkollën fillore Ismaili e kreu ne Korfuz (Greqi), ndërsa shkollën e Mesme Industriale ne 1929-1933 ne qytetin Fermo (Itali) Nga nostalgjia për vendin u kthye ne Shqipëri dhe vazhdoi shkollën ne Tirane ne 1933-1935 ne Gjimnazin Shtetëror. Ne kohen e Mbretit Zog i kur ishte ne klasën e peste u organizua një demonstrate e koordinuar me Shkollën Teknike dhe Institutin "Nana Mbreteresh",sepse një shtet i huaj kërcënonte Shqipërinë. Demonstrata dështoi se u urdhërua nga lart, qe te mos kishte provokim. Ismail Danua dhe Petrit Dishnica u thirren ne hetuesi dhe u përjashtuan nga gjimnazi për dy muaj, kurse Fejzi Rusi dhe Faik Miraku u. burgosen për disa kohe.

Me 1935-1936 Ismaili u transferua ne Liceun e Shtetit ne Shkodër. Me 7 Pri111939 Ismaili gjendet ne Shkodër. Pushka e pare shqiptare vullnetare u zbraz nga kalaja dhe i pari u godit një oficer i ushtrisë italiane. Me datën 8 prill 1939 Ismaili u takua ne orën 8 te mëngjesit me inxhinier Spiro Koleken bashkëpunëtor për ceshtje kombëtare, i cili i thotë se italianet po i afroheshin Shkodres dhe se kishte minuar Urën e Baballëkut. Mbas disa orësh Ismaili se bashku me shokun e tij Hilmi Kryeziu u nisen ne këmbe për ne Veri.Pas një dite e një nate udhëtimi dolën ne Puke ku qëndruan gati një muaj. Mendimi i Ismailit ishte qe te qëndronte ilegal, por rrethanat i dhëne te kuptonte se krahina qe ne simpati për okupatorin, mandej menduan te shkonin ne Gjakove ne familjen e Hilmiut, gjë qe ishte e kote meqenëse edhe Jugosllavisë po i afrohej xhelati. Ne fillim te muajit Maj Ismaili u rikthye ne gjimnaz dhe vazhdoi maturën deri ne Qershor 1939. Me tu kthyer ne gjimnaz Ismailin e thërret ne drejtori Prof. Anton Deda dhe e porosit :"Mos thuaj qe ke kenë ne mal,por qe ke kenë ne familje ne V1one. Me dashuri Antoni patriot i njohur përqafon Ismailin dhe i mallëngjyer i pëshpërit ne vesh" Rroftë Shqpnija".

Ne dhjetor 1939 Ismaili shkon ne Bolonje dhe regjistrohet ne fakultetin e Farmacisë. Ne Bolonje e vazhdoi aktivitetin Kombëtar, duke qene anëtar i Komitetit Antifashist te studenteve te Bolonjës, qe ishte një nder organizimet studentore qe i kundërviheshin fashizmit.

Dënuar tre herë më vdekje

Hera e pare: ne fund te dhjetorit 1942- 1943 fillim Kallnueri ne Rrugën e Kaninës ne Mesovun (Vlore) me urdhrin e kriminelit te Luftës se dyte botërore, gjeneralit italian Zanini, u ekzekutuan Qazim Koculi se bashku me Lelo Kocin, Prefekti i Vlorës Ekzekutimi u be nga dora tradhtare e Bajraktarit dibran Halil Alia, si ndëshkim për Luftën e Vlorës. Po atë dite është arrestuar Ismail Bocari dhe kushëriri i ti j Dervish Azis Myrtaj nga Fshati Trevellazer (Topallti Vlore). Ne omandën e Karabinierisë, akuza marre pjese me arme. Komanda ndodhesh ne Rrugën e Skelës. Një oficer, Zoti e di kush, u interesua për lirimin.Dr Bocari kujton “Ai m'u drejtua :"Boçari nisu për Bolonje, ndryshe te hëngri dreqi ". Duke u larguar me shpejtësi neper rrugën e Vjetër, Ismaili u takua me vëllain e madh, Njaziun te cilin miqtë para kohe e kishin lajmëruar qe te largohej, se Zanini po e kërkonte për ta pushkatuar si miq te Qazim Koculit. Edhe Niaziu e kishte marre vesh ekzekutimin e Qazim Koculit. Prej aty te dy vëllezërit Boçari kaluan ne Babicë dhe u strehuan gati për dy jave ne çifligun e Isak Mustafarajt mik i familjes. Njaziun vëllain e tij te madh, Ismaili e respektonte si vëlla por e donte dhe e dëgjonte edhe si shok e mik te veçante.

Hera e dvte: ndodhi ne Vlore ne Shtator-Tetor 1943 kur Ismailin e arrestuan gjermanet .Thuhet se shpëtoj rastësisht sepse ne listat qe ju qene dorëzuar komandës gjermane. Ndër personat për arrestim shënohej emri Ismet Dano, ndërsa dokumenti i Universitetit te Bolonjës, qe ai pati me vehte kishte emrin Ismail Bocari. Fakti qe dokumenti kishte një emër tjetër, emrin Ismail Boçari beri qe gjermanet ta lironin. Atë dite janë mare peng prej gjermaneve 53 burra te borgjezisë se Vlores dhe Krahinës se saj, te raportuar nga elemente ne shërbim te huajve, dhe me vone janë pushkatuar. Ata qe kishin raportuar qe te pushkatonin Ismet Danon te nesërmen kishin përgatitur atentat, por shpëtimi erdhi prej një grupi nacionalist dhe miq te Labërisë i cili kërcënoj dhe ju kundërvu vrasjes se tij. Vrasja e Ismailit pa dyshim qe do te kishte shkaktuar reprezalje dhe hakmarrje te rende ne qytet dhe krahine Lind pyetja: cila parti apo grup kishte interes për eliminimin e këtij personi? Po ai grup atdhetaresh siguroi për Ismailin rrugën dhe largimin deri ne Tirane, për te dale ne Kruje.

Hera e trete: Ndodhi ne Kruje ne Gusht te vitit 1944. Ishte dite  e shenjtë fetare e ramazani dhe gjermanet për reprezalje do te pushkatonin 33 te rinj shqiptare. Me i madhi ishte Ismaili 24 vjecar, se bashku me dy vëllezërit e tij me te vegjël Skënderin dhe Muhedinin. Se bashku me ta ishin te tjerë universitare dhe një shok i tij universitar nga Kruja me emrin Platon. Çdo gjë për ekzekutim ishte bere gati ,por nga pushkatimi këta te rinj ,qe luftonin për lirinë e Shqipërisë i shpëtoi ndërhyrja e Xhaferr Tages  dhe ndërhyrja ne te nesërmen e Eqrem Bej Vlorës, mik i familjes.

Nën kujdesin e familjes patriote të Abaz Kupit

Ne jetën e trazuar te Ismailit kane ndodhur dhe sa e sa odiseja te tjera ,që nuk mbarojnë. Ne po hedhim ashtu si i ka shkruar me dorën e tij Dr Ismaili:Disa copëza kujtimesh:

Ismaili ka qene për "Bashkim Kombëtar", parim i njohur dhe ne dijeni te gjithë grupeve te majta. Ismaili me nuhatjen dhe mpreftësinë e tij nuk u fut ne asnjë grup si ne vitet kur ishte student ne Itali edhe ne 1942 kur u be fuzioni i grupeve te majta, dhe me vone ne vitin 1943 kur u kthye ne Shqipëri. Pa parti, por gjithnjë konsekuent ne bindjet e tij për Shqipërinë e lire e vazhdoi veprimtarinë antifashiste, pa u shmangur nga lufta dhe rreziqet, duke ndihmuar ne mënyre te veçante shtypin dhe propagandën e luftës antifashiste. Me fuzionin e grupeve Ismaili pati një deluzion te madh. Pasi i shpëtoi pushkatimit, pas tetorit 1943 deri ne 1944, Ismaili mori rrugën për ne Kruje ku jetoi nen kujdesin e miqve te familjes, patrioteve Alil dhe Ban Kupi, i vëllai i Abaz Kupit. Trokiti ne Vinjoll (Kruje), katund në malin e Skënderbeut, ku u strehua tek miku i familjes  Dik Neziri. Atje në Vinjoll Ismaili ndjeu edhe një here "besën e burrit" ku para derës se kullës Dika i thotë:” Ismail - shtëpia eme shtëpia e jote, besa-bese, e përqafon dhe i thotë "ne rast rreziku unë Dika kam me vdek i pari tin..." Nje ish-toger i_sigurimit S.H., qe me vone arratiset e takon ne vitin 1965 Ismailin ne Rome dhe i tregon se ishte ai qe e kontrollonte atë ne vitin 1945... Plani i kriminelit te luftës, gjeneral Zanini ishte te zhdukte te gjithë rininë e familjeve patriotike te Vlorës dhe shtyllat e patriotizmit. Qe ne 1941 me urdhër te tij u pushkatuan Mitaq Sallata,Astrit Kokoshi dheTol Bitri. Si hakmarrje për luftën e Vlorës te vitit 1920 me urdhër te gjeneral Zaninit ne 1942 u organizua vrasja e Qazim Koculit dhe ne këtë plan ishte shënuar edhe zhdukja e Ismailit dhe vëllait te tij te madh Niaziut, si krerë nacionaliste te luftës 1939-1943 ne Vlore.Ne gusht 1943 Ismaili me te vllanë me te vogël Skënderin dhe dy miq nga Dibra te armatosur ndodhen ne Qaf-Shtame. Ne atë kohe plasi lufta ne Burrel.Ushtria italiane shkonte nga Kruja ne drejtim te Burrelit. Ismaili vet i katërt u hodh ne krahun e djathte për mbrojtje rezistence,por kjo qe e vogël se te tilla ishin mundësitë dhe kjo katërshe u tërhoq drejt malit.Abaz Kupi me çetën e tij kishte zënë pozicione lufte ne krahun e majte te rrugës për ne Burrel. (Ceta e Abazit luftoi shume ore ku vranë shume ushtare si dhe komandantin e tyre kolonelin italian Scarpa...

Mukja që u gris

Sapo kishte marruar Konferenca e Mukjes 1943 Ismaili vinte nga Qafe-Shtama e ngjitej ne Shkalle te malit te Dajtit.Aty takohet me Spiro Koleken e Frontit dhe Sulejman Meçon, nacionalist anëtar i qarkorit te Ballit. Pasi u përshëndeten Spirua i thote: "Ismet u be edhe bashkimi qe ti ke dashur me kembengulje ". Tani do shkojmë ne Dibër dhe atje do te formojmë qeverinë provizore te "Bashkimit Kombëtar". Ne te vërtetë kjo vëllazëri mes shqiptareve zgjati vetëm 8 dite, se plasi grindja ne Berat.....prej nga doli urdhri andej prej nga komandohej kryesia e Partisë Komuniste...historia le te flasë...

I rrinte ngushtë, pushteti qe solli paslufta

Në nëntor 1948 Ismaili ishte student ne Sofje (Bulgari), dhe prej aty u largua për shkak se tipi i tij nuk mund të duronte dhe te jetonte me ato norma,se nuk mund te përputhej me diktaturën komuniste. Zotësitë nuk i mungonin,manovroi dhe shkoi ne Kroaci te Federatës Jugosllave, ku punoi si farmacist dhe prej aty shkoi ne Itali, ku u përkrah nga miqtë e familjes. Ne Itali u detyrua te beje nga e para njohjen e diplomës universitare te farmacisë. Pas njohjes se diplomës ka punuar ne industrinë farmaceutike, ne propagandën shkencore farmaceutikedhe inspektor i Shoqërisë Farmaceutike EGIC (France), për zonën e Italisë qendrore. Tani është pensionist me banim ne Rome.

Dr.Ismail Bogari,diti te nuhaste qe ne fillim demagogjinë bolshevike edhe kur ajo paraqitej me figurën e një bote te re dhe te përparuar. Ne shënimet e tij Ismaili shkruan:"bejlerë e agallarë dhe borgjezia jo vetëm qe kane luftuar me arme për te çliruar vendin por gjate luftës kane shpëtuar nga litari dhe vdekja shume nga djalëria shqiptare qe luftonte për liri...