Kulturë
Agim Shehu: Një bisedë pranë flamurit kuqezi
E diele, 22.04.2012, 06:52 AM
NJË BISEDË PRANË FLAMURIT KUQEZI
Nga Agim Shehu
Te
restoranti i bashkëkombasit tim në Gjenevë, Muharremit, qenë mbledhur rreth një
tavoline një grumbull i njohur shqiptarësh, kryesisht nga Kosova. Kish zhurmë bisedash
e humor më tepër se çdo herë. Te këndi qe një flamur i vogël kuqezi si për
stoli kombëtare. Më thirrën gëzueshëm e shkova si zakonisht pranë tyre. «Mbi të
gjitha, kemi gëzimin për 100 vjetorin e ngritjes së Flamurit nga Dedë Gjo Luli -
tha Selimi dhe ngriti gotën drejt meje. Heroi i madh i Malësisë vënë pranë Flamurit
të tij na shihte si për të matur me sy shpirtin shqiptar të bijve pas një shekulli.
M’u kujtua menjëherë gjykimi i Luigj Gurakuqit, se «në ka nevojë Shqipëria për
tre Monumente, ata duhet të jenë për Skënderbeun, Ismail Bej Qemalin dhe Dedë Gjo
Lulin»! (për çudi të paspjegueshme që nuk do ndodhte as në tributë e Afrikës,
themeluesi i Shtetit Shqiptar pas pesë shekuj, Ismail Bej Vlora, nuk ka asnjë përmendore
në Atdheun e Tij, si për të miratuar shovenët se shteti është i huaj te
shqiptarët e paaftë për shtet!..Por kjo është temë tjetër).
Nisëm
bisedat. Më përgëzuan që u erdha në këtë ditë. Unë shtova, se po vija dhe për
një arësye tjetër të ngjashme nga vëndlindja ime. Sivjet është pikërisht dhe 100
vjetori i ngritjes së Flamurit kuqezi në krahinën time, Kurvelesh, e pikërisht
pranë fshatit tim të njohur, Progonat. Ata nuk e dinin, e unë u tregoja:
«Edhe pse
Perandoria sulltanore e kish ndaluar, Flamuri kuqezi me shqiponjën e Zeusit
rronte në ndërgjegjen e shqiptarëve si frymë e shënjtë plazmuar në gjakun e
tyre. Ai dremiste duke pritur rastin ta ngrinin përsëri të zotët. Pasi e
ndaluan osmanët, gratë madhështore të Dibrës shqiponjën e vizatuan te krahët në
xhubletë, dhe vetë ecnin si ‘flamur’ duke i mbajtur fëmijët në shpinë sipër
krahëve të shqiponjës për t’ua mësuar që aty fluturimin (Vojvoda Mark Milan te «Jeta
dhe zakonet e shqiptarëve» e pohon me bukuri fisnike se «shqiptari posa lind fëmijë
niset drejt lavdisë»).
Për
Flamurin Kombëtar ngritur në Kurveleshin e Sipërm 100 vjet më parë dokumentet e
kohës shkruajnë :
«Lajthizë,
Gusmar-Kurvelesh, më 11 e 12 maj 1911. Populli i Kurveleshit i mbledhur në përfaqësi
luftëtarësh, pasi folën gjatë, vendosën që të shpalosin (shpallin) Flamurin e
tyre - prej kësaj dite - të kuq me këtë shkabë të zezë dykokëshe. Si ky Flamur
do mbajë çdo fshat, derë e shtëpi Kurveleshi».
Ky akt
madhështor e i guximshëm u bë nën drejtimin e një Komiteti Krahinor e në mbledhje
të zgjeruar me përfaqësues nga tërë fshatrat (Kuçi, Kallarati, Bolena, Picari,
Golemi, Nivica, Rerxhini, Gusmari, Progonati, Lekdush, Çorraj, Fterra etj). Shtojmë,
ato kohë në Progonat kish ardhur një zabit osman me shpurën e tij të armatosur,
duke kërcënuar krahinën për rrebelimin dhe mosbindjen ndaj gjysmë-hënës së flamurit
osman. Te Rrapi në qendër të Progonatit ku qenë mbledhur, atdhetari i shquar
Shaqo Buzo, në sy të të gjithëve nxjerr shollën me prroka dhe zabitit të krekosur
ia vërvit në fytyrë në emër të të gjithë Kurveleshit. E arrestojnë, dhe vdiq
diku në burgun e Greqisë.
Megjithatë,
edhe si hakmarrje, Flamuri kuqezi u ngrit në Kurvelesh. Ky Akt vulosej dhe me
Hymnin e Flamurit krijuar mes malesh të asaj krahine, një poezi që do të nderonte
çdo poet kurse autori, po aq modest e fisnik, qëndron i panjohur për të mbetur
i shkrirë në palët e Flamurit të tij. Poezia, ultimatum për pushtuesin osman
dhe Hymn për popullin e vet, edhe pse lind në një krahinë luftëtarësh rrethuar
gryka e humnera, ka një hapsirë të gjerë kombëtare me vizion rilindasish, pa u
mbyllur brënda maleve të tij. Mes të tjerash ajo poezi-hymn shkruar 100 vjet më
parë thotë tepër hijshëm e madhërisht:
Hiqe atë gjysmë
hënë dhe ngrije atë Flamur
të kuq me
zhkabë të zezë, si Hodo Beu, o nur !
O Flamur
i kuq me zhgabë, anembanë flori qëndisur,
i veçantë
për gjithë ne, me gjak ngjyer, me gjak ndritur.
Me këtë Flamur
të artë s’turpërohet Labëria,
krenohet
i gjithë vëndi, nderohet dhe Shqipëria.
Hiqe atë gjysmë-hënë
skëterrën e osmanllisë,
ngre në vënd
të saj Flamur - zhgabonjënë e Lirisë.
Kjo
zhgabonjë hijerëndë për të huajt e Azisë
nuk ka
njohur të përkulur se Nëna i ka dhënë sisë.
Shtoj,
Hodo Beu apo Hodo Nivica është heroi legjendar nga Kurveleshi që bashkë me
kryetrimin Gjonleka 150 vjet më parë shkuan në ndihmë të vëllezërve kosovarë për
të mbrojtur trojet shqiptare nga sllavët, e atje u vranë.
(Ndjeva
adhurim për nderimin aq të gjerë e të bukur në përmasa kombëtare që Malsia e
Madhe i bëri 100 vjetorit të Ded Gjon Lulit. Ndjej po ashtu pikëllim që vulëhumburit
krahinarë të mi, zyrtarë, letrarë e biznesmenë tok nuk u kujtuan për ngjarjen e
tyre të njejtë e po aq të madhe - vazhdimësi e trimërisë dhe lavdisë së bujëshme
të të parëve, duke e shkelur për turp me heshtje)!
Në hapsirën
e vëndlindjes për të cilën flas ka edhe një dëshmi jo të vogël, po ashtu në vazhdimësi
të së kaluarës. Lufta kundër pushtuesve nazi-fashisë kishte edhe një luftëtar të
shquar kurveleshas i cili me përkushtimin vetmohues arriti në udhëheqjen e
partizanëve të krahinës. Ishte dëshmori martir Mustafa Matohiti, Hero i
Popullit. Nuk hyjmë në gjykimin e anës ku ai u reshtua në luftë, qe partizan
apo ballist. Ai u vra për të dëbuar pushtuesit dhe gjakun që derdhi për këtë qëllim
parësor të kohës e ka kapak floriri për jetën dhe për vdekjen. Por me të ka një dëshmi të paharrueshme që zgjatet mesazh
gjer në ditët e sotme. Ai udhëhoqi aksionin luftarak për dëbimin e pushtetit
fashist së pari nga krahina e tij. Datën e kurorëzimit të këtij akti e caktoi
vetë, jo rastësisht më 28 Nëntor 1942, pikërisht në përvjetorin e 30-të të Pavarësisë.
Këtë datë e zgjodhi si nderim për 28 Nëntorin e Vlorës duke pohuar se
atdhetarizmi shqiptar zgjatet zinxhir i pakëputur nga brezi në brez; e vulosi
si pohim përjetësie të Festës së shenjtë kombëtare mbi çdo festë tjetër. Edhe
ky akt më vete që vjen nga një krahinë heroike në histori nuk lë shteg që «Dita
e Çlirimit» nga pushtuesit fashistë të festohet në një datë me festën sllave - 29
Nëntor, si shenjë komuniste e varësisë prej puthadori me ‘vëllezërit’ sllavë. Nëse
shteti-amë do festonte 29 Nëntorin si festë ‘çlirimi’ të tij, ahere ai duhej t’i
thoshte popullit që më 28 Nëntor të këndonte për pavarësinë kombëtare, kurse më
29 Nëntor të vajtonte tërë ditën e natën për mbetjen në robëri të gjysmës së kombit
(Kenedi thoshte se nëse dhe një njeri i një kombi nuk është i lirë, tërë kombi
nuk është lirë). Sidoqoftë martiri nacionalist At Anton Arapi u tha me shqetësim
kombëtar e largpamës krerëve gjermanë në Shkodër që të mos largoheshin më 28 Nëntor,
të mos na e njollosnin në kujtesën historike lavdinë e Pavarësisë me pushtuesin
e ri sllav)…
Biseda vazhdonte
te afria e 100 vjetorit të ngritjes së Flamurit në të dy skajet e vëndit. Ato u
ngritën pa i thënë njeri tjetrit, siç vazhduan më pas në të gjitha anët posa lëshoi
thirrjen dhe Plaku i madh i Flamurit të përbashkët, që vëndi të ndriçonte ngado
‘kuqezi’. Jugu dhe Veriu në tërë kohrat kanë qënë dy sy të një balli, dy krahë të
një trupi. Kur të ikën një i afërt apo një bashkëkombas thuhet «më preu krahët »,
pasi shqiptarët për të përballuar jetën me vuajtje e pushtime kanë qënë në tërësi
gjymtyrë të njeri tjetrit. Ata lidheshin bashkë si me një frymë hyjnore. Publicisti
i shquar Vangjel Koça i viteve 30-të duke lidhur në një vijë Lidhjen e
Prizrenit me Pavarësinë e Vlorës thoshte
bukur: «Shkrepi Prizreni, ndezi Vlora».
Kujtoj
nga fëminia: në krahinën time cipa e hollë si prej mëndafshi të bardhë, e bukur
dhe e shëndetëshme me fije dhjami që mvesh mushkërinë e deles quhet ‘flamur’. Kur
thereshin në gëzime, ne u thoshnim të mëdhenjve: «Ma jep mua ‘flamurin’», thua
do shkonim në luftë që fëmijë! Toskërinë e sulmuan andartët gjaksorë grekë nën
flamurin e tyre e me urrejtje për të, Kurveleshi iu drejtua mbretit kriminel: «Flamur
bardhë e blu me lule/, shkule, Jorgo derri, shkule»! Beja më e fortë e burrave
qe «Për Flamur»! Në Greqi fshatit shqiptar pranë Kosturit, « Flamuro» iu vranë 70
burra prej shovenëve grekë pasi nuk donin ta ndërronin atë emër. Erdhi fashizmi
e krahina ime vajtoi në këngë: «Flamur, të mbuloi zia/ që kur erdhi Italia/, të
vuri shpatat me vija». Erdhi komunizmi e familjet nacionaliste vajtonin në këngë
mes tyre: «Flamur, të mbuloi zia/ që kur na erdhi Partia/, të vu yllin nga
Rusia»…Është e paharrueshme ngjarja siç e tregon në Kujtime atdhetari Bido Shalësi
nga Tepelena: Ismail Bej Qemali ngriti flamurin në Vlorë ndërsa kufijtë kërcënoheshin
nga çdo anë. Ahere Burri i Madh zgjodhi atë dhe një kosovar e u dha nga një flamur
në dorë. Me të si me flakadan Olimpik kuqezi do të ecnin ditë e natë gjatë vijës
së kufirit, një në Jug e një në Veri, për t’i thënë popullit dhe tërë botës se
të paktën kufijtë që na mbetën nuk do lejohej të prekeshin më tej»!..
Miqve të mi
që dëgjonin ua mbuloi fytyrën një gëzim i bukur. Dikush ndërhyri: «Me sa duket,
ju jeni plotësisht për kuqezinë»! « Sigurisht, ia ktheva, ma ka lënë Noli: «O
Flamur-gjak, o Flamur-shkabë/ o vatër e nder, o nënë e babë…». Ma ka lënë Fishta
kur Flamurin kuqezi e krahason me krahët e ëngjëllit: «Posi fletë e ëngjëllit të
Zotit/ po rreh Flamur i Shqypnis»…
«Po
ngjyrat e partive - jo ‘blu’ a ‘rozë’ - ndërhyri njëri. «Nuk i paragjykoj, janë
ngjyra natyre e punë e tyre. Për mua, në tubimet e tyre Flamuri kombëtar është si
minoritet mes flamujve të partive, ‘blu e rozë’ a dhallë e bozë… janë aty-aty. Mendoj,
mbetet shëmbull i adhurueshëm Kosova nga duhet të marrin shëmbull partitë e
shtetit-amë. Në flamurët apo shënjat e partive të Kosovës në tërësi shfaqet
ngado «kuqezi». Kur e vizitoi Shqipërinë në të dy anët, shkrimtari amerikan
Fred Rid tha se në Kosovë ndjenja kombëtare është më zotëruese.
«Shteti-amë
ndërtoi Rrugën e Kombit» shtoi tjetri. «E adhuroj një vepër të tillë, por ndjej
dhe pikëllim kur me ‘Rrugën e Kombit’ në veri synojnë të mbulojnë shkatërrimin
e kombit në Jug». «Me sa duket, jeni tërësisht me lëvizjen Kuqezi»! «Sepse ajo
sot është me mua, është me shpëtimin e Shqipërisë kur partitë në tërësi me lëshimet
e tyre apo me heshtjen e tyre po ia
shesin përditë Athinës. Aq më keq dhe e çudiçme që dhe publicistë a akademikë të
nderuar të Kosovës vajtojnë me tërë ligjërimet e vajeve për shëmbjen e një Piramide
në Tiranë dhe heshtin për mbushjen e Shqipërisë me varrezat e ushtarëve
pushtues grekë duke nxjerrë nga varret e duke përdhunuar eshtrat e shqiptarëve,
për mbirje ngado mes fëmijëve shqiptarë të shkollave greke, për shitjen te
Athina të detit shqiptar, për regjistrim të popullsisë me vetëshpallje të kombësisë
duke e kthyer Shqipërinë shtet shumëetnik, e paralel regjistrimi i pronave të Bregdetit,
siç i kërkojnë zyrat e Athinës duke i regjistruar legalisht si toka greke…
Për këto,
‘Aleanca Kuqezi’ në ngjyrën e Flamurit Kombëtar ka harmoni me gjëndjen tanimë shpirtërore
të të gjithë popullit, sidomos të rinisë që po vjen si mbrojtëse e Atdheut. E
lindur nga rasti dhe e kthyer në fenomen nga përvoja e tejzgjatur e përkalimit (tranzicionit)
ku Atdheu është si asnjëherë i rrezikuar, për mendimin tim ajo është një ortek
në rritje së cilës në mënyrë të pashmangëshme i takon e ardhmja. Nuk është puna
se zevëndëson apo shmang njerën a tjetrën kolege politike. Secila ka vëndin e
vet tok me përgjegjësinë e vet. Ajo mbulon hapsirën kombëtare pothuaj të braktisur
nga partitë. Duke mbrojtur realisht Atdheun mbi të gjitha. Gabimet e njerit a
tjetrit do shuhen brënda madhështisë së saj. Krerët mund të lexohen më saktë nga
koha dhe provat, mund dhe të lëvizin, por kjo Lëvizje nën Flamurin Kombëtar
mbetet. Koha do dëshmojë gjithëçka»...
Gafuri më
ndërpreu: «Flamurin kuqezi si të shenjtë të patjetërsueshëm e ruan dhe
Vetvendosja me Albin Kurtin. Ç’mendime keni për ta»!? I them: «Nuk dua të paragjykoj
të tjerët, po për mendimin tim te Albin Kurti me shokët Kosova në tërësi ka
lindur vetveten; po të qe gjallë Hasan Prishtina do t’u shtrëngonte dorën»!
Dikush
ktheu sytë nga Ded Gjo Luli, nëse e miratonte këtë mendim…