Istref Haxhillari: Një grua në treg

Istref Haxhillari

Një grua në treg

(Tregim)

Porsa kapërceje rrugën “Rinia”, aty ku ajo takohej me unazën dhe kaloje vendqëndrimin e furgonave fillonte  rruga e tregut në jug të qytetit liqenor. Ditën e fundit të marsit qielli i ngarkuar dhe shiu hollak, që zuri të spërkiste shtruar tokën, dukej sikur i pengonte njerëzit të dyndeshin në dyert e tregut të madh. Vështirë të merrje me mend pse e patën zhvendosur merkaton në cepin jugor të qytetit. Njerëzve u duhet të vinin nga ana tjetër mjaft larg prej aty. Sidoqoftë rrugë më të rrahur se ajo nuk kishte në tërë qytetin. Makinat dhe këmbësorët zhurmonin si zgjua bletesh, nuk pushonin nga mëngjesi deri në mbrëmje vonë. Shitësit, rreshtuar përreth trotuareve, i ftonin blerësit me vështrime të përvuajtura mikluese.

Vërtet në mbrëmje shëtitorja e gjërë anës liqenit mbushej më tepër me njerëz, po kjo ndodhte muajve të verës, kurse rruga e merkatos popullohej njëlloj në çdo stinë të vitit.

Atë ditë marsi udhën për në treg e mora ashtu kot, pa ndonjë qëllim të përcaktuar. Barisja ngeshëm mes njerëzve dhe hera-herës përshëndesja të njohurit e rastit. Përballë në horizont konturohej Mali i Thatë me format e njohura, mbuluar prej mjegullës gri. Liqeni i trazuar nga erërat e pranverës lëpihej nën këmbët e tij. Çatitë dhe taracat e pallateve më këtej shndrisnin nën rrezet e dobëta të diellit, fshehur prapa resh të dendura.

Në sheshin para magazinës së frutave më tërhoqi vëmendjen një grua e gjatë me flokët lidhur prapa. Nuk shqetësohej nga lagështia e pranverës dhe sfidonte shiun me qëndrim të shpenguar prej zonje nazike. Aty lëviznin edhe gra të tjera gjithëfarësh, por ato nuk dallonin si ajo nga turma amorfe e njëtrajtshme.

-Një grua në shi, - thashë me vete, - nuk bën mirë që e le veten të laget kështu kot, mund të marrë të ftohur.

Ndërmenda se do ta kisha parë diku, po tamam nuk më kujtohej.

Gruaja u zhduk mes turmës. Unë vazhdoja të mendoja për të, kur pashë Mihalin tek ecte kuturu. Sillej rrotull pa çadër dhe i qenë lagur pak rrobat.

-Ç’kemi, - e përshëndeta.

-Po ja mirë të themi, - u përgjigj i druajtur, me vështrim qelibar prej fëmije të pafajshëm.

-Shëndeti?

-Oh! - qeshi mospërfillës, i habitur sikur po e pyesja për diçka të parëndësishme me të cilën nuk e vlente të harxhoje kohën. Ndoshta përtej asaj pasthirrme deshi të shtonte se nuk i bëhej vonë për veten. Buzëqeshja e tij ngjante me rreze të zbehtë drite në mot të nxirë sterrë. Kushedi nuk qe fare e qeshur dhe unë përjetova gjurmët e saj mbetur prej viteve të shkollës kur Mihali pushtohej dendur nga gazi.

-Me se merresh?

-Shkojmë nga Kalaja me Sandrin, punojmë vreshtin.

Këtë ma thoshte sa herë e takoja. Nuk e di nëse harronte apo donte ta përmendte sa më shpesh të vetmin përjetim të ditëve pa ngjyrë prej pensionisti. Sytë e qetë të brengosur në fytyrën e lodhur thatanike u çliruan dhe zuri të  gjallërohej.

-Sot e krasitëm. Lëngu rridhte lumë. Më vinte keq, sikur humbte gjak më dukej. Ama do të ketë prodhim të mbarë sivjet. Apo jo? - më pyeti.

-Do të ketë, - ia ktheva.

U gëzua, sidoqë e dinte se unë nuk merrja vesh nga kultivimi i rrushit.

-Ja edhe ti e thua. S’ka si të jetë ndryshe, i kemi bërë tërë atë hyzmet.

U mendua ca, tundi kokën me dyshim i mërzitur nga hamendje të tymta.

-Ky shi i zgjatur mund të na prishi punë. Po t’i bjerë vrugu i zverdh verigat dhe gjethet bashkë. Apo jo? - më shikoi ngultas, si të vendosja unë nëse rrushi i Sandrit do të prishej apo jo nga sëmundjet e stinës.

-Nuk besoj, - thashë, - me gjithë atë punë!

-Ashtu thotë Sandri, - m’u përgjigj.

Pastaj u krodh sërish në botën e tij të errët, zaptuar nga heshtja dhe mospërfillja. Flokët e rralluar ruanin ende hijeshinë e dallgëzimit të dikurshëm. Balli i gjerë me rrudha të lehta jepte imazhin e njeriut fin, ndërsa sytë e hirtë lëviznin të kapitur pa gjallëri. Xhaketa e gjerë me jakë të zhubrosur, pantallonat e pahekurosura, mjekra e rritur larushitur me qime të hirta e tregonin në pikë të hallit.

-Pimë një kafe?

Pranoi. Më pasj seç tha mbyturazi nëpër dhëmbë diçka si ndjesë për kohën që po  harxhoja me të.

-Unë s’kam si e shty, - psherëtiu.

Zumë  tavolinën e lirë afër dritares së bar “Brilandit”, fshehur në bërrylin e parë nga ana e majtë. Pata qenë nja dy herë atje. Lokali mezi dallohej në rrugën e zhurmshme të pazarit, po pijanecët me moshë të re e dinin. Pasi hidhnin ca gota nëpër klubet e tjera, afër mbrëmjes përfundonin në këtë bar më tepër se modest. E vetmja stoli qenë dy çobankat, zbukuruar sipas gustos së klientëve tahmaqarë. Më e vjetra kaluar të pesëdhjetat, po fytyra e pudrosur dhe sytë e lyer me rimel krijonin përshtypjen se ende mund të jepte.

Kamerierja më e re, një skërhellë zeshkane me nishan të madh në mollëzën e djathë, solli porosinë. Unë i shkela syrin dhe ajo, e kënaqur, vështroi plot kuptim. Dikur Mihali lëshonte ndonjë batutë në raste të tilla, po tani as që e vuri re. Kafen zuri ta pijë siç ia servirën.

-Sheqerin, - e kujtova unë.

-Oh, harrova! - tha i zënë në faj.

Mori paketën e sheqerit, e grisi ngadalë. Ndërsa mundohej ta shtinte në filxhan, pjesën më të madhe e rrëzoi mbi tavolinë.

-M’u derdh, - u shfajësua.

-S’ka gjë, - i pëshpërita, e pastron ajo, - tregova me kokë kamerieren.

Ajo çatisi shpejt me pecetë në dorë. Fshiu sheqerin, shpërndarë mbi mbulesë, buzëqeshi dhe u largua duke tundur me lezet vithet.

Në lokal u ndeh një qetësi e shurdhër. Nga banaku, çobankat vëzhgonin gjithçka ndodhte në kafene. Hera- herës shikonin me inat kafe-internetin përballë. Nuk shkonin për arsye konkurence. Klientët e paktë në atë orë të ditës ngulën sytë mbi kalimtarët e rrugës përmatanë dritares. Njerëzit nxitonin me çanta dhe qese plastike në duar. Piklat e vogla të shiut formonin njolla të ujshme si prej bryme në leshra dhe shpatulla.Uji pikonte nga çatitë e ndërtesave përreth, formonte njolla të errëta në trotuarin e shtruar me pllaka vishnjë.

Midis kalimtarëve u shfaq sërish gruaja e gjatë me gërshetin mbledhur topuz prapa kokës. Flokët e saj shndrisnin në dritën e mekur të mesditës së vrenjtur.

-Gruaja e tregut, - mërmërita i habitur. Këto fjalë i përsërisja hera-herës me vete që kur e pashë së pari në sheshin e pazarit. Seç më krijonte një gjëndje dëshpërimi ashtu e gjatë, pa çadër, e lagur.

Po shikoja me kujdes lëvizjet e saj mes grumbullit të njerëzve nën shiun e imët majëmprehtë. Ajo hidhte sytë përqark sikur grishte dikë të largët, të harruar. Nga pamja mesogrua, po vështrimi i veçantë, përqëndruar mbi turmën e njerëzve dhe vitrinat i jepte peshë vitesh përtej moshës së vërtetë. Tërhiqte vëmendjen jo aq me pamjen se sa me diçka shpirtërore të pakuptuar. Ngjallte respekt dhe ndiesi fshehtarake, të cilat nuk mund t’i shpjegoje me logjikë të ftohtë.

Tek shikonte atë grua të çuditshme në treg, Mihali mbeti i ngurtësuar në tavolinë. Në ato moment përngjiste me kumarxhiun, që ka hedhur gjithçka në lojë dhe pret me ankth rezultatin nga i cili varet jeta e tij. Kushedi profili i gruas i sillte ndërmend ndonjë ngjarje apo diçka tjetër, siç na ndodh kur vështrojmë dikë dhe zhytemi në kujtime brengosëse.

Shikimi i tij nuk qe i kësaj bote. Mpirë i tëri, i dalldisur e hante me sy të panjohurën. Në ato pak çaste u shndërrua katërcipërisht. Deri sa ajo u zhduk në fund të rrugës i mbajti sytë në atë drejtim. Vështirë ta merrje vesh çfarë i ndodhi atij njeriu që nuk interesohej më për femrat, tek vështronte me ankth të tejskajtë gruan e gjatë me flokët e mbledhur mbi zverk.

-Cila është ajo? - e pyeta me kureshtje.

Mbeti një copë herë në mëdyshje ligështuese, i pasigurt.

-Nuk e njoh, - tha.

-E shikove gjatë.

-Po.

-Edhe?

Nuk u përgjigj, përmbytur nga kujtime hidhërake. Kur u përmend dhe ngriti kryet, sytë e skuqur më bënë të dridhem. Vajtonte pa lot. Madje nuk dukej se vajtonte. Ndoshta lotët i patën shterur prej kohësh dhe tani s’mund të qante ndryshe.

-Çdo natë e shikoj në ëndërr, - tha mundimshëm me zërin e ngjirur çuditërish në aq pak kohë, - nganjëherë edhe ditën syhapur.

-Çfarë shikon?

-Atë gruan.

-Je i sigurt?

-Po.

-Si shfaqet?

-Del përpara, hap krahët nuk më le të kaloj.

Mbi ballin e rrudhur vërshonin pa reshtur përjetime të errëta. Misteri e mbërthente me darë të padukshme dhe ai me zor e zhbironte.

-Të flet? - e pyeta me dhimbje si t’i gërvishtja plagën e mahisur.

-Po, thotë “do të vij”, pastaj largohet.

-Vetëm kaq?

-Mbrëmë tha: “Ku e ke djalin?”

Zëri po i shuhej, vinte i mbytur nga larg, fjalët dilnin me zor të zvargura, si gurë të mëdhenj rrokullisur me mundim. Vari kokën i trallisur, ndenji ashtu i zymtë, përhumbur në botën e tij të vrazhdë. Kurrë më parë nuk e përmendte ëndrrën e ankthshme.

U rrënqetha.

E dija, djalin e humbi një vit pas vdekjes së gruas. Tani jetonte fillikat. M’u dhimbs tek e shikoja ashtu të mbaruar. Nga natyra i qetë, nuk i mërzit vend e pa vend njerëzit, po atij çasti m’u dha ta pyes Mihalin ashtu kot sa për të mos e lënë gjatë në vetminë e trishtë, ligështuese.

-Ia ke thënë Sandrit?

-Jo, - tha, - me Sandrin punojmë vreshtin, e krasitim.

E kuptova përnjëherë se ajo pyetje ishte e domosdoshme, tamam e vetmja që duhej. Lëvizi në karrike disi më i qetë, shkëputur me zor nga gjëndja e turbullt, as zgjuar as në ëndërr.  U mblodh sërish në zhguallin e zakontë dhe nuk qau më.

Nga jashtë dritares një rreze dielli i përkëdheli lehtë ballin e vrarë dhe flokët e rralluar me onde të shprishura.

Gruaja e tregut firoi bashkë me shiun që nuk binte më.

Pogradec 27 gusht 2010, e premte.