Mendime

Revista "Shqipëria etnike" Nr. 4/2009 (III)

E marte, 05.01.2010, 08:28 PM

NË KËRKIM TË SHTËPISË SË GJERGJ FISHTËS

Nga Mark Preçi, publicit

Në një mbasdite korriku, në njërën prej kafeve të shumta, në plazhin e Shëngjinit, me dy pushues nga Kosova, në bisedë e sipër, më pyesin për fshatin Fishtë të Zadrimës, vendlindjen e poetit të madh kombëtar, të parit poet shqiptar kandidat për Çmim Nobel ,At’ Gjergj Fishten. Duke qenë vetë zadrimor, përpiqem t’ua shpjegoj me dorë drejtimin në të cilën ndodhet Fishta e Fishtës.

-Dëshirojmë të vizitojmë shtëpinë ku ka lindur dhe jetuar femijerinë e tij njeriu i madh i letrave shqipe, insistuan ata. Ne me pushime jemi, thanë, s'është problem shpenzimi, mjafton të na gjesh një taksi dhe ta planifikojmë vizitën.
Duke vazhduar gjatë në një bisedë shumë të këndshme rreth poetit, ku shpeshherë më tregonin mua gjera që nuk i” dija”, për Fishtën, u premtova që në një takim të dytë ta bënim vizitën. Për hir të së vërtetës, edhe unë nuk e kisha vizituar asnjeherë shtepinë e lindjes së poetit, ndonëse shumëherë kisha shkuar për punë në Fishtën, që poeti mbajti për mbiemër, pasi u shugurua si meshtar. Mendova për një “rikonjucion” të shtepisë së pader Gjergjit, para se të shkoja me miqtë nga Kosova…
Pas gjashtë km autostradë Lezhe-Shkodër, marrim rrugën në të djathtë, ku tabela rrugore njofton: BLINISHT. Fshati i Fishtës është një nga gjashtë fshatrat që përbëjnë këtë Komunë. Nga asfalti duhen edhe tre kilometra rrugë fshati, për të arritur në fshatin e lindjes së poetit, prozatorit, publicistit, gjuhetarit, politikanit, meshtarit, Fishtën. Disa,
shumë të afërm të poetit, i kemi njohur edhe më parë dhe kishim bisdeuar edhe herë të tjera për atë, por tashti kishim një qëllim të caktuar.
Në kodrën e Lekiçëve, një emër i vënë në vitet e komunizmit, ndodhën një grumbull shtëpijash, kulla që dikush i ka braktisur duke ndertuar shtëpia të reja, dikush i ka meremetuar. Kullat thuajse janë të ngjitura njerametjetrën.
Njeriun të cilin e takojmë, e njohim prej vitesh. Ai është Gjon Mark Ndoka, 74- vjeç, një burrë fisnik me trupin drejt dhe bujar, si të gjithë banorët e këtyre zonave. Aty, para kullës së tij dhe shtëpisë së re, që po ndërton, duke pirë kafen e mikepritjes, zhvillojmë këtë bisedë.

74-vjeçari Gjon Mark Ndoka, stërnip i GJERGJ FISHTËS.

Cila është lidhja e juaj familjare me Gjergj Fishten?

Unë jam stërnipi i pader Gjergjit, që do të thotë se baba ka qenë nipi i tij. Ashtu si edhe baba, tanë na i kemi thirrë axhë (xhaxha). Emni i vërtetë i tij është Zef Ndoka, por mbasi u shugurua meshtar, e nderroi dhe e thirri veten Gjergj Fishta. Kështu e kishin rregull franceskanët.

Në këtë shtëpi ku jetoni ju, ka lindur Gjergj Fishta?

Jo. Shtëpia ku ka lindur ghyshi im dhe njëkohësisht i vellai, pader Gjergji, nuk egziston ma si vendbanimi.Vendi ku ka lindur sot është një livadh që quhet Çarja e Gege Pjetrit. I vetmi dëshmitar i lindjes së këtij njeriu, është nje pus dhe një ulli.
Aty rreth moshës tre-katër vjeçare, si familje u zhvendosën pikërish në këtë kodër ku janë të ndërtueme disa kulla, shtëpia dykatëshe, pothuajse të ngjitura me njëratjetrën.

Pse kodra mban këtë emër?

Emri Lekiç na është vendosur para 30-40 vjetësh dhe ka të bëjë me mbiemrin tonë
të përditshëm Leka në Lekiç. Nuk ka asnjë lidhje me mbiemrat jugosllavë.

Po shtëpia ku ka kaluar fëmijërinë Gjergj Fishta, cila është?

Po e shohim tashti.
Ngrihet Gjoni dhe na prinë. Vetëm pak metra, midis mureve te kullave shpinëmbishpinë dallojmë një hyrje që e kanë mbuluar ferrat dhe një tende me hardhija për të cilën nuk ishte kujdesur askush. Ferrat të pengonin edhe shikimin. Jo pa keqardhje, Gjoni perpiqet që të na “hapë” rrugën deri te dera. Tashmë shtëpia është e braktisur. Në këtë shtëpi, thotë Gjoni, ka jetuar deri para disa vitesh një kushëri i joni, i cili vdiq para disa muajsh. Femijët e tij janë në emigracion. Në anë të murit është vënë një pllakë ku shkruhet ”KETU KA BANUAR AT’GJERGJ FISHTA”1871-1940” Mjerisht kjo është e vetmja dëshmi ku ka jetuar poeti i madh deri para se të shkonte në kolegjin e Franceskanëve të Troshanit, shkollim të cilin nuk do ta ndalte deri kur veshi mantelin e meshtarit. Me një telefon Nokia N95, bëjmë disa fotografi, midis të cilave edhe vete Gjonit.
-Prit, me thote, ta ndërroj këmishën se isha në kopësht tuj punu. Nuk vonon dhe kthehet. Ai përpiqet që të davarrisë ferrat me qëllim që të duket sadopak shtëpia ku ka jetuar kollosi i letrave shqipe. Këto fotografi po i botojmë sëbashku me shkrimin.
-Shiko- thotë Gjoni- Unë ndjek në gazeta gjithçka që folet për Axhën (padër Gjergjin). Ndigjova një nadje në televizor, ku një gazete shkruante për eshtrat e pader Gjergjit, menjëherë nisa djalin në Lezhë dhe ma pruni, dhe e lexova, e m’u duk interesante.
Kthehemi prapë në tavolinën para shtëpisë së Gjonit, ku e shoqja na ka shtuar edhe nganjë birrë të ftohtë akull, për të na larguar të nxehtin e kësaj vere. Aty ne vazhdojmë bisedën me Gjonin.

A është inetersuar kush për Pader Gjergjin!?

Po shumë njerëz kanë ardhë, më kanë takue. Ka qenë Neritan Ceka, Aurel Plasari, Tonin Çobani; disa studiues nga Kosova, të cilëve nuk jua mbaj mend emrat e shumë të tjerë. Kanë pyet për gjithçka për pader Gjergjin.

Shtepia ku ka jetue "NDERI I KOMBIT", At Gjergj Fishta

Po për shtëpinë ku ka jetuar padra?

Me thanë të drejtën ma shumë janë interesuar për anë të tjera të jetës së tij, për librat që ka lexue, që ka shkrue, për ndonjë dorëshkrim, po për shtëpinë... Kanë ardhë edhe politikanë, sidomos në raste fushatash, çfarë nuk kanë premtuar; do të bëjmë këtë e atë, por fatkeqesisht deri tash asgjë. Vlerësimin ma të madh e ka bërë ish-presidenti Moisiu, që në vitin 2003, në Pallatin e Kulturës në Lezhë, e shpalli “NDERI I KOMBIT”, një mirënjohje që besoj kushdo e ka mirëprit. Ne si trashëgimtarë të Pader Gjergjit, e ruajmë me shumë dashuri medaljen.

Po pushteti lokal, a ka ndërmarrë ndonjë perpjekje për rehabilitimin e shtëpisë?

Jo, jo! Nuk ka buxhet, kanë thënë.

Ju nuk keni bërë ndonjë përpjekje në Tiranë për problemin e shptëpisë?

Me thënë të drejtën shumë rrugë edhe nuk i dijmë. Mendoj ma shumë se sa ne që e
kemi pasë gjakun tonë, Gjergj Fishta i përket kombit. E përgjegjësitë për kombin,
i marrin ata që drejtojnë shtetin...

Zotit Ministër të kulturës, nuk i jeni drejtuar?

Jo. Ka disa ditë që një grup bashkëfshatarësh po përgatisin një kërkesë drejtuar
Ministrisë së Kulturës që ta marrë në dorë edhe shtëpinë ku ka jetuar axha.

Kjo eshte dera e shtepise ku ka jetuar "NDERI I KOMBIT" Gjergj FISHTA

Po ju Gjon, a nuk keni bërë ndonjë përpjekje, të paktën, për ta mirëmbajtur?

Keni te drejte ne ate qe thoni, por jemi shperndare ne te kater anet e botes. Per ne eshte e rendesishme qe shpine ku ka jetuar pader Gjergji mos ta prishim,mos tja nderrojme destinacionin,ne nje fare menyre sa here qe te sillem neper oborr per aq kohe sa te jetoj ta shoh ate qe rriti pader Gjergjin,Gjergj Fishten.

Neqoftese shteti do ta rehabilitoje shtepine Ghjergj Fishtes, a mundeni ju qe te kontribuoni. Të grumbulloni relike te asaj kohe a te vete pader Gjergjit po te keni, per ta kthyer ne nje shtepi muze?

Kjo na përket neve dhe besoj që e bëjmë, natyrisht, tuj na këshillue ndonjë specialist i kësaj fushe, o, po e bëjmë...

Mbasi pimë edhe nganjëbirrë mbas kafes, përshëndesim këtë burrë zotni, siç i thonë, dhe largohemi nga Fishta e Fishtës që i dha gjithçka e mbi të gjitha, i dha emer Shqipërisë në të gjithë botën.
Një miku im, dashamir i udhëtimeve nëpër botë, më thoshte para disa ditesh: isha i ftuar në Kinë dhe miqtë na ofronim të vizitonim vende te veçanta. Diku, në një mal kishte një minierë, ku gjatë gërmimit ishte zbuluar një gur i bukur me ngjyrë të kuqërreme, e kishin pastruar dhe sistemuar sheshin, duke e transformuar në një vend pelegrinazhi, idhulli. Miku me tha: bota nuk i ka idhujt dhe i krijon; ne i kemi por nuk i njohim dhe nuk i bejmë të njohur.
Largohem nga Fishta, por jo nga Gjergj Fishta. Sesi më vjen në mendje dhe ndjej një keqardhje, por jo një trishtim! Dikush i zhduku kockat se edhe në varr nuk e duronte; ndoshta e kishte frikë edhe atje në parajsë ku prehet shpirti i tij; të tjerë flasin e flasin, por gjë nuk bejnë; nuk dua të mendoj se ndokush Gjergj Fishtën e la pa varr dhe tash e duan edhe pa shtëpi; ndoshta dikë do ta prekë “shenjti në zemër” dhe do të kujtohet për shtëpinë e Gjergj Fishtës... Në këtë pështjellim mendimesh, sesi më qetëson akademik Qosja kur për Fishtën ka shkruar: zaten lisat e gjatë sulmohen nga rrufetë. E Fishta është një lis i gjatë...
Kur përgatitem për t’u larguar nga shtëpija e Gjonit, stërnipit të Gjergj Fishtës, duke ecur, ai më tregon, jo pa nje finesë humori, një histori të pader Gjergjit: pader Gjergji ishte një franceskan me za, që kur ishte i ri. Erdhi puna dhe do të emrohej një ipeshkëv i ri. Ja ban hizmetin kësaj pune pader Gjergji dhe një prift, dom Lazer Lisna, por ipeshkëv u emru dikush tjeter. Atëherë pader Gjergji i shkruen, dom Lazer Lisnes: Te ka çue të fala pader Gjergj Fishta, Ty dom Lazer Lisna. Per nj’at punë që pame mendu S’ na dual gja,as ty, as mu...
E kuptoj kontekstin e humorit fishtjan që më tregon. Duke qeshur i them Gjonit se një dashmirës i letërsisë, si puna ime, vetëm mund të provokojë ndërgjegjen e dikuj, dhe do të ishte fat, sikur ky dikush të ishte ai që ka në dorë të punojë për rehabilitimin e shtëpisë ku ka banuar Gjergj Fishta…
Në Shëngjin kam ndërruar kafe. Nuk kam çfarë t’u them miqve kosovarë. Ata kanë pyetur për mua. Meqenëse ata vijnë prej vitesh me pushime në Shëngjin; shpresoj që verën e ardhshme t’ua plotësoj dëshirën për të vizituar shtëpinë ku jetoi poeti i madh Gjergj Fishta, për t’ju dhuruar atyre e kujtdo tjetër emocione që të krijohen kur ndodhesh në shtëpinë ku janë rritur kollosët…

Korrik 2009

Me rastin e përvjetorit të 71-të të lidhjes të zotit Prof. Dr. Eshref Ymeri

DATËLINDJET FESTOHEN ME NUMRIMIN E SUKSESEVE

Një familje e lumtur dhe e ngritur në rrafsh kombëtar-ndërkobëtar!!

Nga Kadri Mani

Prof. Dr. Eshref Ymeri është i biri i Hasan Ymerit, veteranit të Luftës së Vlorës të vitit 1920, të cilin Presidiumi i Kuvendit Popullor të Republikës Popullore të Shqipërisë, me dekret nr. 4040, datë 14 korrik 1965, e ka dekoruar me medaljen “Për veprimtari patriotike”, me këtë motivacion: “Për trimërinë, guximin dhe vetëmohimin që tregoi në luftë kundër pushtuesve imperialistë italianë më 1920 për çlirimin e Vlorës”.

Është i lindur në Smokthinë, në fshatin Mesaplik, më 25 dhjetor 1940. Shkollën fillore e kreu në vendlindje në vitin 1952. Kurse shkollën 7-vjeçare e mbaroi me rezultate të shkëlqyera në fshatin Ramicë në vitin 1955. Në vitin 1959 përfundoi gjimnazin “Ali Demi” në Vlorë. Për rezultate të larta në mësime, atë vit iu dha e drejta për të vazhduar studimet universitare në Bashkimin Sovjetik, në njërin nga universitetet e Shën Peterburgut (ish-Leningrad). Pas prishjes së marrëdhënieve dhe ndërprerjen e të gjitha marrëveshjeve që udhëheqja sovjetike bëri me Shqipërinë, në qershor të vitit 1961 u kthye në atdhe dhe filloi studimet në Universitetin e Tiranës për gjuhë dhe letërsi ruse. Për arritje të larta që pati gjatë studimeve në universitet, në mbarim të tyre, në qershor të vitit 1966, Universiteti i Tiranës e emëroi pedagog në Katedrën e Gjuhës dhe të Letërsisë Ruse të Fakultetit të Historisë dhe të Filologjisë. Meqenëse ishte një njohës shumë i mirë i gjuhës ruse dhe specialist i përgatitur i përkthimit, Instituti i Studimeve Marksiste-Leniniste pranë Komitetit Qëndror të Partisë së Punës të Shqipërisë, në maj të vitit 1975, e dërgoi me shërbim në Republikën Popullore të Kinës për të ndjekur nga afër botimin në gjuhën ruse të vëllimit të dytë të veprave të zgjedhura të Enver Hoxhës. Puna për botimin e këtij vëllimi vazhdoi për gjashtë muaj. Pas

Hasan Ymeri (1890-1970): Kosovën e kemi tokën tonë, edhe ajo Shqipëri është. Dëgjo këtu, more bir: po nuk u bashkuan të katër vilajetet që kemi pasur, Shqipëria kurrë s'ka për të bërë prokopi. Pa Kosovën, Shqipërisë bota s'do t’ia vërë veshin kurrë. Shqipëria pa Kosovën është si një fëmijë i plevitosur që kurrë s'ka për t’u bërë përpjetë. Shqipëria pa Kosovën shpatullat i ka kallkan.

botimit me suskes të këtij vëllimi, në tetor ai u kthye në atdhe. Në fakultet punën e vazhdoi deri më 31 gusht të vitit 1977. Për shkak të disa mosmarrëveshjeve që pati me organizatën e partisë të fakultetit, kjo e fundit vendosi ta qarkullojë nga universiteti, duke ia nisur dosjen për në Kukës, me pretekstin se nuk kishte qenë në bazë, por ishte emëruar pedagog drejtpërsëdrejti nga bankat e universitetit. Këtë lloj qarkullimi ai e vlerësoi si të padrejtë, sepse qe organizuar në shenjë hakmarrjeje kundër tij. Megjithatë, ai shkoi e mori takim me nënkryetarin e Komitetit Ekzekutiv të Rrethit të Kukësit që mbulonte sektorin e arsimit dhe e vuri në dijeni se nuk do të paraqitej në punë, derisa padrejtësinë që i ishte bërë ta zgjidhte në strukturat e larta të partisë.

Ndërkohë, Shtëpia Botuese “8 nëntori” filloi ta zinte me punë si përkthyes të jashtëm, meqenëse në vjeshtën e vitit 1977 kishte filluar të shtohej intensiteti i punës për përkthimin dhe botimin në gjuhë të huaja të veprave të zgjedhura të Enver Hoxhës. Më në fund, pas një viti e gjysmë përpjekjesh për sqarimin e së vërtetës, dikush nga strukturat e larta të partisë dha porosi për tërheqjen e dosjes së tij nga Kukësi për në Tiranë dhe përcjelljen e saj për në Shtëpinë Botuese “8 nëntori”, duke marrë paraprakisht miratimin edhe nga Instituti i Studimeve Marksiste-Leniniste, meqenëse ishte fjala për ta emëruar përkthyes të veprave të Enver Hoxhës në gjuhën ruse. Aty filloi punën në mars të vitit 1979. Nuk kishte kaluar më shumë se një vit e gjysmë nga puna e tij si përkthyes, kur instituti i lartpërmendur dha porosi për emërimin e tij si shef të Redaksisë së Botimeve në Gjuhë të Huaja në atë shtëpi botuese (redaksi kjo që kishte në organikë 42 veta, bashkë me personelin ndihmës), detyrë që e filloi më 1 gusht të vitit 1981 dhe e la në fund të tetorit të vitit 1990. Gjatë atyre viteve redaksinë (që disa vepra të Enver Hoxhës i përkthente dhe i botonte në 7 gjuhë të huaja) e drejtoi me shumë sukses, përballoi edhe vetë një volum të madh pune (bashkë me përkthyesit e tjerë të sektorit të gjuhës ruse), duke marrë përsipër drejtpërsëdrejti edhe punën e përkthyesit të veprave të Enver Hoxhës, të botuara në gjuhën ruse. Për kontributin e rëndësishëm që dha në drejtimin e redaksisë dhe në përkthimin e veprave të Enver Hoxhës, Presidiumi i Kuvendit Popullor të Republikës Popullore Socialiste të Shqipërisë e dekoroi me medaljen “Naim Frashëri” të klasës së dytë. Në fund të vitit 1991 largohet me dëshirën e vet nga Shtëpia Botuese “8 nëntori” dhe më 1 janar 1992 rifillon punën si pedagog në Katedrën e Gjuhës dhe të Letërsisë Ruse të Fakultetit të Gjuhëve të Huaja të Universitetit të Tiranës. Këtu punën e vazhdoi deri më 31 gusht 2003. Më 01 shtator të po atij viti largohet për në pension.

Nga e djathta në të majtë: Anita (nusja e Plarentit), Plarenti (biri ynë) me djalin në krahë (Drinin), Eshrefi, Havaja, Kesiana (bija jonë)

I. Aktiviteti pedagogjiko-shkencor

1. Tekste mësimore

1968----Tekst mësimor për zhvillimin e gjuhës së folur të studentëve të kursit të parë të gjuhës ruse (botim i Shtëpisë Botuese të Librit Universitar).

1972----Tekst mësimor për zhvillimin e gjuhës së folur të studentëve të kursit të dytë të gjuhës ruse (botim i Shtëpisë Botuese të Librit Universitar).

1974----Tekst mësimor për gramatikën e gjuhës ruse për të katër kurset e studentëve të gjuhës ruse, me grup autorësh (botim i Shtëpisë Botuese të Librit Universitar).

1981----Tekst mësimor (me analiza teksti) për studentët e kursit të parë dhe të dytë të degës së gjuhës ruse, me bashkautor (botim i Shtëpisë Botuese të Librit Universitar).

1982----Tekst me tema bisedimi në ndihmë të specializimit të mësuesve të gjuhës ruse për zhvillimin e gjuhës së folur ruse (botim i Institutit të Studimeve Pedagogjike).

1984----Formula bisedore. Tekst në ndihmë të specializimit të mësuesve të gjuhës ruse për shkathtësimin e shprehive të folurit në gjuhën ruse (botim i Institutit të Studimeve Pedagogjike).

2002----Gjuha e folur ruse. Tekst mësimor për studentët e të katër kurseve të degës së gjuhës ruse (botim i Shtëpisë Botuese të Librit Universitar).

2. Lëndë mësimore praktike që ka dhënë në universitet.

Gjatë kohës që ka punuar si pedagog në Fakultetin e Historisë dhe të Filologjisë dhe në Fakultetin e Gjuhëve të Huaja, ka dhënë:

Lëndën e gjuhës së folur ruse në të katër kurset.

Lëndën e gramatikës praktike të gjuhës ruse në kursin e parë dhe të dytë.

Lëndën e analizës së tekstit në të katër kurset.

3. Kurse leksionesh që ka dhënë në universitet

Leksionet e stilistikës së gjuhës ruse (bashkë me seminaret).

Leksionet e gjuhësisë së përgjithshme.

Leksionet e letërsisë ruse (bashkë me seminaret).

Leksionet e përkthimit (bashkë me ushtrimet e përkthimit).

4. Artikuj metodiko-shkencorë dhe shkencorë

Artikuj të tillë janë botuar në gazetën “Mësuesi”, në revistën “Studime filologjike” dhe “Gjuha jonë” gjatë viteve ’70-80 të shekullit të kaluar.

II. Përkthime socialpolitike

Në Shtëpinë Botuese “8 nëntori”, gjatë viteve 1977-1991, ka përkthyer 3200 faqe për veprat e zgjedhura të Enver Hoxhës që u botuan në gjuhën ruse në 6 vëllime (me rreth 1000 faqe çdo vëllim).

III. Përkthime artistike

Gjatë viteve 1998 e në vazhdim, ka përkthyer e botuar vepra të shkrimtarëve:

Aleksej Prijma: “Edgar Kejsi” (Shtëpia Botuese OMSCA, Tiranë 1999).

F.M. Dostojevski:

1. “Një zemër e dobët” (Shtëpia Botuese OMSCA, Tiranë 1998 dhe Shtëpia Botuese ABC, Tiranë 2008).

2. “Sozia” (Shtëpia Botuese OMSCA, Tiranë 2000).

3. “Pollzunkovi” (një roman me nëntë letra) (Shtëpia Botuese OMSCA, Tiranë 2000).

4. “E zonja e Shtëpisë” (Shtëpia Botuese OMSCA, Tiranë 2001).

5. Një grua bote dhe një burrë poshtë shtratit” (Shtëpia Botuese OMSCA, Tiranë 2002).

Italo Kalvino: “Përralla italiane” (Shtëpia Botuese DeaS, Tiranë 2000).

Ky është profeti Muhamed, i dërguari i Zotit për mbarë njerëzimin (përgatiti për botim dhe botoi Instituti Shqiptar i Mendimit dhe i Qytetërimit Islam. Përkthyer në gjuhën ruse, Tiranë 2008).

Nikollaj Kolada: “Nishani” (dramë; vënë në skenë në Teatrin Kombëtar në vitin 2006).

Ludmilla Razumovskaja: “E dashur Elena Sergejevna” (dramë; vënë në skenë në Teatrin Kombëtar në vitin 2007).

Vath Koreshi: Skenar i filmit “Porta Eva” (përkthyer në gjuhën ruse; prodhim shqiptaro-rus. Regjisor: Albert Minga. Producent Aleksandër Mihajllov. U xhirua në Shqipëri në vitin 2000 dhe doli në ekran në vitin 2001).

Zheni Kostandinova: “Vanga” (Shtëpia Botuese OMSCA, Tiranë 1999).

Zhorzh Amadu: “Zonja Flora dhe dy burrat e saj” (Shtëpia Botuese OMSCA, Tiranë 2001).

Kobo Abe: “Një grua e burgosur në rërë”. (Dorëzuar për botim në Shtëpinë Botuese “Bota Shqiptare” në vitin 2009).

Leonid Grossman: “Pushkini”. (Dorëzuar për botim në Shtëpinë Botuese EDFA në vitin 2009).

IV. Fjalorë

Fjalor i termave të mbrojtjes kundërajrore (me bashkautorë) (Botim i Akademisë Ushtarake, Tiranë1990).

Fjalor frazeologjik italisht-shqip (me bashkautor) (Shtëpia Botuese AF?RDITA, Tiranë 1997).

Fjalor sinonimik i gjuhës shqipe (me bashkautorë) (Shtëpia Botuese TOENA, Tiranë 2002).

Fjalor i madh frazeologjik italisht-shqip (me bashkautorë) (Shtëpia Botuese EDFA, Tiranë 2007).

Fjalor sinonimik i gjuhës shqipe (i pasuruar dhe i ripunuar) (me bashkautorë) (Shtëpia Botuese EDFA, Tiranë 2007).

V. Redaktime fjalorësh

Fjalor rusisht-shqip (grup autoresh) (Shtëpia Botuese EDFA, Tiranë 2005).

Fjalor shqip-rusisht (autore prof. as. Mukades Mançe) (Shtëpia Botuese EDFA, Tiranë 2007).

VI. Publicistikë

Prej vitit 1991 dhe deri tani ka botuar 217 artikuj publicistikë për probleme që shqetësojnë vendin tonë dhe mbarë kombin shqiptar, përfshirë këtu edhe artikuj me tema shoqërore dhe artikuj polemikë.

VII. Botime të tjera

Shqipëria në dokumentet e arkivave ruse (me bashkautor) (Shtëpia Botuese TOENA, Tiranë 2006).

Tradita e politikës ruse ndaj kombit shqiptar (me bashkautor) (ndodhet në proces botimi).

VIII. Kualifikimi shkencor

16. 12. 1989----merr gradën shkencore “Kandidat iShkencave” (me vendim nr. 208 të Komisionit të Lartë të Atestimit).

14. 12. 1994----Grada “Kandidat i Shkencave”, sipas Vendimit të Këshillit të Ministrave nr. 351, datë 30.06. 1993, konvertohet në gradën shkencore “Doktor”.

13. 12. 1994----merr titullin “Asistent Profesor” (me vendim nr. 11 të Komisionit të Kualifikimit Shkencor).

11. 05. 2001----merr titullin “Profesor” (me vendim nr. 53 të Komisionit të Kualifikimit Shkencor).

Fakulteti i gjuhëve të Huaja të Universitetit të Tiranës, në kuadrin e programit TEMPUS, më 2 dhjetor 2001, e përfshiu në një grup pedagogësh të përkthimit nga gjuhë të ndryshme (si anglishtja, frëngjishtja, gjermanishtja dhe italishtja) dhe e dërgoi në Britaninë e Madhe, pranë Universitetit të Uestminsterit, ku qëndroi një javë për shkëmbim përvoje nga fusha e përkthimtarisë.

Përveç aktivitetit të tij të gjatë si pedagog universiteti, përkthyes, gjuhëtar, leksikograf dhe publicist, është i mirënjohur edhe si interpret (përkthyes gojor) i gjuhës ruse. Kështu, si interpret nga rusishtja në shqip dhe nga shqipja nërusishte, ai ka marrë pjesë:

a) në të gjitha konferencat e PABSEK-ut dhe BSEK-ut të zhvilluara në Tiranë që prej themelimit tëtyre deri para do kohësh;

b) në disa aktivitete të Bankës Botërore dhe të Fondit Monetar Ndërkombëtar të zhvilluara nëTiranë;

c) në disa aktivitete të UNICEF-it dhe tëIOM-it tëzhvilluara në Tiranë.

Poashtu, si interpret nga rusishtja në shqip dhe nga shqipja në rusishte, ka shoqëruar:

1. Delegacionin e Parlamentit Shqiptar, të kryesuar nga Kryetari i tij, zoti Pjetër Arbnori, gjatë vizitës së tij:

a. në Shën-Peterburg, ku ishte i ftuar nga Universiteti i atij qyteti për të marrë pjesë në një sesion shkencor në përkujtim të 5-vjetorit të vdekjes së albanologes së shquar ruse Desnjickaja (01 qershor 1995);

b. në Moskë, ku u zhvillua Konferenca e radhës e PABSEK-ut (04-07 qershor 1995).

2. Delegacionin e Parlamentit Rus, të kryesuar nga zëvendëskryetari i tij, zoti Sergej Baburin, i cili zhvilloi një vizitë në vendin tonë nga data 17 deri më 19 mars 1999. Gjatë qëndrimit në Tiranë, kryetari i delegacionit rus zhvilloi bisedime me:

a. Presidentin e Republikës, prof.dr. Rexhep Meidani;

b. Kryetarin e Parlamentit, prof.dr. Skënder Gjinushi;

c. Kryetarin e Këshillit të Ministrave, zotin Pandeli Majko;

ç. Kryetarin e Komisionit të Jashtëm të Parlamentit Shqiptar, zotin Sabri Godo, bashkë me anëtarët e atij komisioni;

d. Kryetarin e opozitës, prof.dr. Sali Berisha.

3. Delegacionin e Parlamentit të Armenisë, të kryesuar nga Kryetari i tij, gjatë vizitës që bëri në vendin tonë më 28 qershor 2000, kur filloi punimet edhe Konferenca e radhës e PABSEK-ut.

4. Delegacionin e Fondit Shqiptar të Zhvillimit gjatë vizitave që bëri në Armeni:

a. në tetor 1998;

b. në shkurt 1999.

5. Delegacionin e Ministrisë së Mbrojtjes të Republikës së Shqipërisë, të kryesuar nga ministri Safet Zhulali gjatë një vizite që ky bëri në Ukrainë prej 24 deri më 27 shkurt 1997, me ftesë të Ministrit të Mbrojtjes së Ukrainës, gjeneral Kuzmuk.

Tani ka nëpër duar dhe është duke e përfunduar Fjalorin e Madh Frazeologjik Rusisht shqip. Në të njëjtën kohë, është duke punuar paralelisht edhe për përgatitjen për botim të një Fjalori të Madh Frazeologjik Anglisht-Shqip.

Nuk është i angazhuar në asnjërën prej partive politike. Është i martuar. Bashkëshortja e tij, Hava Cani-Ymeri, ka mbaruar Universitetin e Tiranës për gjuhë dhe letërsi ruse në vitin 1972. Ka punuar si mësuese e rusishtes dhe e anglishtes dhe në prill të vitit 2007 ka dalë në pension. Kanë dy fëmijë - Plarent dhe Kesiana Ymeri. Që të dy kanë përfunduar studimet universitare dhe pasuniversitare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Plarenti tani punon në një kompani të njohur amerikane për prodhimin e aparaturave mjekësore dhe farmaceutike, në qytetin Santa Barbara të shtetit të Kalifornisë, kurse Kesiana punon pedagoge e vjolës dhe e violinës në një akademi harqesh në qytetin Cincinnati të shtetit Ohajo (Ohio).

---------------------------------------

I nderuar zotni Kadri (Mani),

Siç e shikon, fotografinë e bëmë, por e bëmë në ballkon, se kështu ishte dëshira e nipit të vogël, Drinit. Nuk pranonte në asnjë mënyrë që ta bënim atë foto rreth tryezës së drekës. S'kishim rrugë tjetër. Jo më kot i thonë asaj fjalës që fëmija e vogël në htëpi është si puna e mbretit[1]. Kjo fotografi, në këtë 71-vjetor të ditëlindjes sime, ka një gjë të veçantë. Pas dymbëdhetë vjetësh, për herë të parë, unë dhe Havaja (bashkëshortja e tij e devotshme- K.M.), po i festojmë bashkë me fëmijët festën e dyfishtë të 25 dhjetorit dhe Vitin e Ri. Aq më tepër që tani kemi mes nesh edhe nusen e djalit, Anitën, qytetare amerikane, e cila, kur lindi djali më 14 qershor 2004, nguli këmbë te Plarenti që t'i vinin një emër shqiptar. Dhe Plarenti, edhe për kënaqësinë e Havasë dhe timen, i vuri emrin Drin.

Po të dërgoj edhe një fotografi të babait tim, Hasan Ymeri (1890-1970). Ka një arsye të fortë që lidhet pikërisht me Kosovën, prandaj edhe po ta dërgoj.

Nikita Hrushovi bëri një vizitë në vendin tonë në vitin 1959. Zbriti në Tiranë më 26 maj dhe u largua më 3 qershor. Asokohe unë isha në maturë, në gjimnazin "Ali Demi" në Vlorë. Pasi mbarova provimet e maturës, shkova për pushime pranë familjes, në Mesaplik. Të nesërmen e asaj dite, në drekë, pasi hëngrëm bukë dhe po shlodheshim në hijen e ftonjve në oborrin e shtëpisë sonë, babai e hodhi fjalën te vizita e Hrushovit dhe më pyeti, jo pa ironi (se ia njihja huqin):

"More bir, po ky Rushovi kaq mik i madh qenka për ne, se andej nga mbledhjet e fshatit këta të partisë na kënduan gazetën dhe na thanë se e paskan pritur me salltanete të mëdha?"

Unë, si i brumosur me ideologjinë e partisë, vura në përdorim gjithë bagazhin tim, duke i shpjeguar se Hrushovi është mik i madh i popullit tonë, se shoku Enver ka thënë se Bashkimi Sovjetik është si ajri, si uji dhe si dielli për vendin tonë.

"Po mirë, more bir, po meqë ky Rushovi qenka mik e shkuar mikut, pse s'i thotë Titos që atë Kosovën ta kthejë këtejë nga ne, se atë e kemi tokën tënë, edhe ajo Shqipëri është".

Unë u zura ngushtë. Megjithatë, me ato që kishim mësuar në lëndën e historisë në shkollë, u mundova t'i shpjegoj se atë punë nuk e kishte në dorë as Titua, as Hrushovi. Ai më dëgjoi sa më dëgjoi dhe pastaj vazhdoi:

"Dëgjo këtu, more bir. Po nuk u bashkuan të katër vilajetet që kemi pasur, Shqipëria kurrë s'ka për të bërë prokopi. Pa Kosovën, Shqipërisë bota s'do t’ia vërë veshin kurrë. Shqipëria pa Kosovën është si një fëmijë i plevitosur që kurrë s'ka për t’u bërë përpjetë. Shqipëria pa Kosovën shpatullat i ka kallkan".

Këto fjalë të babait tim, zotni Kadri, më mbetën të ngulitura në kokë që asokohe, paçka se kanë kaluar më shumë se 50 vjet. Që asokohe dashuria për Kosovën nuk m'u nda për asnjë çast në çdo hap të jetës sime, çka jam munduar ta shpreh edhe në publicistikën time modeste gjatë këtyre viteve që kanë kaluar pas shembjes së sistemit të urryer komunist që na kishte zënë frymën dhe s'na linte të shkruanim një rresht për të, sidomos për tradhtinë e komunistëve shqiptarë. Prandaj, siç e di edhe ti, më mirë se unë, ndjenjat nacionaliste edukohen dhe duhet të edukohen, para së gjithash, në familje.

Përqafime dhe të kërkoj ndjesë që u zgjata.

Eshrefi

SKULPTURË

AUTOBIOGRAFIA

Nga Qazim Namani

AGIM ISLAMAJ U LIND ME 04.08.1980 NË MURGË – SKËNDERAJ. KA PËRFUNDUAR STUDIMET NORMALE NË VITIN 2003, NË DEGËN SKULPTURË NË FAKULTETIN E ARTEVE NË PRISHTINË, STUDIMET SUPERIORE I PËRFUNDOI NE VITIN 2005 NË TË NJEJTIN DREJTIM DHE TE I NJËJTI PROFESOR TE PROFESORI “AGIM RUDI “. ËSHTË I ÇERTIFIKUAR PËR PËRPUNIMIN DHE RESTAURIMIN E GURIT NGA QENDRA E TRAJNIMIT INTERNACIONAL PËR RUAJTJEN E TRASHËGIMISË KULTURORE. AKTUALISHT ËSHTË PUNONJËS NË INSTITUTIN E KOSOVËS PËR MBROJTËN E MONUMENTEVE TË KULTURËS-PRISHTINË.

EKSPOZITA KOLEKTIVE

2000-NË FAKULTETIN E ARTEVE-PRISHTINË

2001-NË FAKULTETIN E ARTEVE-PRISHTINË

2001-DITA E SKENDERAJT – SHTËPIA E KULTURES SKENDERAJ

2002-NË FAKULTETIN E ARTEVE PRISHTINË

2004-DITA E QLIRIMIT TË PRISHTINES-PRISHTINË

2005-SALLONI I NËNTORIT-PRISHTINË

2006-DITA E QLIRIMIT TË PRISHTINES-PRISHTINË

2006-SALLONI I NËNTORIT-PRISHTINË

2007-FLAKA E JANARIT-GJILAN

2007-RRUGËT E LIRISË-MUZEU I KOSOVËS-PRISHTINË

2007-MUZEU I KOSOVËS-PRISHTINË

2007-GALERIA E ARTEVE E KOSOVËS-PRISHTINË

2008-MUZEU I KOSOVËS-PRISHTINË

2008-GALERIA E ARTEVE TE KOSOVËS-PRISHTINË

2009-GALERIA E ARTEVE-TIRANË

2009-SALLONI I NËNTORIT-PRISHTINË

EKSPOZITA PERSONALE

2003-INSTITUTI ALBANOLOGJIK-PRISHTINË

2007-BIBLIOTEKA KOMBËTARE UNIVERSITARE E KOSOVËS-PRISHTINË

2008-GALERIA E MINISTRISË SË KULTURËS-PRISHTINË

2009-REKTORATI I UNIVERSITETIT TE KOSOVES-PRISHTINË

SHPËRBLIMET

2003-NGA REKTORATI I UNIVERSITETIT TË KOSOVËS MORI SHPËRBLIMIN STUDENT I DALLUAR

2006-NË EKSPOZITËN DITA E QLIRIMIT TË PRISHTINËS NË

PRISHTINË JU NDA SHPËRBLIMI PËR SKULPTURË.

2008-NE EKSPOZITEN “SALLONI I NËNTORIT”-PRISHTINË, MORI SHPËRBLIMIN PËR SKULPTURË.

2009-MINISTRIA E KULTURËS RINISË DHE SPORTIT-I NDAN MIRËNJOHJE PËR PJESËMARRJE NË EKSPOZITËN "RRUGA E KOMBIT - PROFILI I NJË ËNDRRE".

Ti Cen Pushkolli, ti je i pa ditur fare. Je një analfabet

Nga Gazeta TEMA

temajavore@hotmail.com

Ore ti Cen Pushkolli, ti je i pa ditur fare. Je një analfabet. Je kaq i vockël të shkruash për kryeministrin Sali Berisha.

1. A mos ndoshta të verbon sytë AUTOSTRADA KOSOVË – DURRËS?

A mos ndoshta verbohesh që Berisha TA DHUROI PORTIN “SHËNGJIN”, dhe institucionet e tua të Kosovës janë në gjumë?
A mos të verbon KULLA E SALI BERISHËS, E CILA ISHTE BAZË E UCK-së më 1998-1999 dhe sot aty ne disa shok kemi vendosur mirënjohjen?
A mos të verbon DIPLOMACIA DHE LOBIMI që Sali Berisha bën gjithkund për njohjen e pavarësisë së Kosovës?

5. A po verbohesh për projektet e së ardhmes, HEKURUDHA TIRANË- MORINË, transportuesit e rrymës elektrike Kosovë- Shqipëri?

A mos verbohesh nga UNIFIKIMI I ARSIMIT SHQIP QË BERISHA e projektoi dhe e nënshkroi muaj më parë në Kosovë?
A mos verbohesh nga SHEMBJA E DOGANAVE NË KUFIRIN KOSOVË-SHQIPËRI që pritet të ndodh së shpejti?
A mos verbohesh nga Shqipëria në NATO, në BE, që po e siguron dhe Kosovën?
A mos verbohesh nga BASHKIMI KOMBËTAR QË DR. SALI BERISHA E ARTIKULOI zëshëm muaj më parë dhe kur diplomati rus Lavrov protestoi në Këshillin e Sigurimit?
Ore Cen Pushkolli, çfarë të verbon tjetër?

Ti je i pa ditur fare. Je një analfabet.

Qytetet dhe kështjellat e Shqipërisë në veprën e dijetarit dhe albanologut Milan Shuflaj

Nga Teuta Shala
teuta_shala@hotmail.com

Qytetet e Shqipërisë shumë herët tërhoqën vëmendjen dhe u bënë objekt studimi në shkrimet e studiuesve të shumtë, jo vetëm vendas por edhe të huaj. Në këtë kontekst ato u bënë pikë referimi edhe në veprat e studiuesit kroat Milan Shuflajt. Milan Shuflaj, studiues dhe albanolog i madh kroat, njohës i mirë i historisë mesjetare shqiptare shquhet për kontributin e madh që dha në ndriçimin dhe trajtimin e problemeve të ndryshme në fushën e historisë mesjetare shqiptare. Në këtë pikëpamje ai shquhet edhe si njohës i mirë i qyteteve të Shqipërisë në përgjithësi duke filluar që nga lindja dhe zhvillimi i tyre për të vazhduar gjatë gjithë mesjetës. Ai ishte njohësi i mirë edhe i organizimit dhe rregullimit të jetës së brendshme të qyteteve të Shqipërisë gjatë mesjetës qoftë sa i përket gjendjes etnike të tyre ashtu edhe asaj kushtetuese dhe financiare. Në opusin e gjerë shkencor të Milan Shuflajt hasim në të dhëna të shumta dhe me mjaft interes për historinë e qyteteve të Shqipërisë gjatë mesjetës por në këtë rast do të ndalem dhe të trajtoi vendin që zënë qytetet e Shqipërisë në veprën e tij “Qytetet dhe kështjellat e Shqipërisë kryesisht në mesjetë”. Vepra “Qytetet dhe kështjellat e Shqipërisë kryesisht në mesjetë”, për herë të parë u botua në vitin 1924 në Vjenë në gjuhën gjermane, por këto ditë shtëpia botuese Onufri e nxori në gjuhën shqipe. Libri në fjalë mund të konsiderohet si një libër model në radhë të parë për përgatitjen për botim dhe përkthimin e shkëlqyer në gjuhën shqipe, e bërë kështu falë punës së palodhshme të studiuesit të mirëfilltë dhe njohësit të mirë të periudhës mesjetar shqiptare Prof.dr. Luan Maltezit. Libri “Qytetet dhe kështjellat e Shqipërisë kryesisht në mesjetë”, është i mbarështuar në 191 faqe, i ndarë dhe i konceptuar në gjashtë kapituj, në të cilat preken dhe trajtohen pothuajse të gjitha aspektet shoqërore, juridike, ekonomike që i karakterizuan qytetet e Shqipërisë kryesisht në mesjetë. Të dhënat që hasim në këtë libër për qytetet e Shqipërisë janë të shumta, duke filluar që nga koha antike konkretisht që nga lindja e tyre . Në mesin e të dhënave të shumta që hasim në këtë vepër mund të veçojmë: Të dhënat që kanë të bëj me lindjen dhe zhvillimin e qyteteve të Shqipërisë në kohën antike, si dhe zhvillimi i jetës së këtyre qyteteve në mesjetë, përkatësisht formimi i qyteteve të reja. Të dhënat që kanë të bëjë me gjendjen etnike të qyteteve të Shqipërisë në mesjetë, si dhe ato që iu kushtohen kushtetutës dhe financave.

Lindja dhe zhvillimi i qyteteve të Shqipërisë në antikitet dhe në mesjetë

Të dhënat që Milan Shuflaj na i sjellë lidhur me lindjen dhe zhvillimin e qyteteve dhe kështjellave të Shqipërisë gjatë antikës dhe mesjetës kanë një vlerë dhe rëndësi të veçantë. Duke folur për qytetet të cilat lulëzuan në bregun lindor të Adriatikut ai vë në dukje se ato kanë një themel ilirik. Për të argumentuar këtë në vijim ai thekson se edhe ilirët si të gjithë popujt e tjerë qysh herët kishin filluar që të ndërtonin ndërtesa prej guri. Si tipa të kështjellave të vjetra ilire ai përmend Mesunin në krahinën e Kuçit. Një kështjellë tjetër që ai përmend është edhe ajo e Shkodrës për të cilën njëherit thekson se ishte edhe rezidencë e mbretërve ilirë, po ashtu si kështjellë të tillë ai përmend edhe Peraston , si dhe Sadrën. Duke folur për lindjen dhe zhvillimin e kështjellave ilire në ndërkohë ai vë në dukje se si rrjedhojë e zhvillimit të këtyre kështjellave i kanë fillimet e veta edhe shumë qytetet. Për Lycindosin-Ohrin e sotëm thotë se i ka fillimet prej një kështjelle të fisit ilir të Desaretëve ose Sesaretëve. Edhe për Albanopolisin thotë se ishte një kështjellë e vjetër ilire që në kohën e Romës u bë qytet. Kur jemi te themelimi i qyteteve ai flet edhe për themelimin e Dyrrachionit(Durrësit), Ulciniumit(Ulqinit), Lissosit(Lezhës)etj. Në këtë vepër del qartë se të gjitha këto qytete ishin qendra të rëndësishme si dhe pikënisje të rrugëve të lashta tregtare, madje disa nga to ishin edhe stacione kryesore të rrugëve tregtare që kalonin nëpër vende që ishin të pasura me shumë miniera argjendi. Në veprën “Qytetet dhe kështjellat e Shqipërisë kryesisht në mesjetë”, Shuflaj krahas lindjes dhe zhvillimit të qyteteve gjatë antikës na ofron të dhëna me rëndësi edhe për formimin dhe zhvillimin e qyteteve të Shqipërisë edhe në mesjetë. Duke folur për seleksionimin e qyteteve antike dhe formimin e atyre të reja ai ndalet tek një moment i rëndësishëm që përkon me këtë. Në këtë kontekst Shuflaj veçon se si pasoj e dyndjeve të popujve të cilat u shoqëruan me vrasje djegie e plaçkitje shumë qytete u shkatërruan por në ndërkohë linden edhe u zhvilluan qytete të reja si: Tivari, Drishti, Danja etj. Një periudhë shkatërrimi apo thënë më mirë rrënimi qytetet dhe kështjellat përjetuan edhe pas rënies së tyre nën sundimin turk. Siç thekson Shuflaj pushtuesit turq nga qytetet mbajtën vetëm ato kështjella të cilat kishin një rëndësi strategjike, ndërsa muret e shumë qyteteve të vjetra u lanë nën mëshirën e fatit dhe u shkatërruan.

Gjendja etnike në qytetet e Shqipërisë gjatë mesjetës

Shuflaj vë në dukej se thelbin etnik të gjithë qyteteve nga Istria deri në Durrës e përbënin romanët të cilët më vonë u quajtën vlleh. Por në ndërkohë siç potencon autori elementi roman në këto qytete filloi që të dobësohet duke u forcuar gjithnjë e më shumë ai shqiptarë. Qysh në shekullin e XIII ai vë në dukje se Kruja e humbi elementin roman, ndërsa Lezha pak më vonë gjatë shek XIV, kështu të dy qytetet u bën rezidenca të familjeve të dinastive shqiptarë. Edhe në Durrës për të cilin autori thotë se thelbi etnik ishte më i komplikuari, gjatë shek. XIV forcohet gjithnjë e më shumë elementi shqiptar. Si qytet në të cilin elementi roman qëndroi më shumë ai përmend qytetin e Drishtit, në të cilin akoma gjatë shek.XV pjesa më e madhe e emrave të banorëve është roman. Krahas gjendjes etnike në qytetet e Shqipërisë gjatë mesjetës, Shuflaj rrëfen edhe për vetë jetën që zhvillohej brenda këtyre qyteteve, duke i’u kushtuar kujdes dhe vëmendje disa veprimtarive me karakter ekonomik që zhvilloheshin në këto qytete. Ai flet për kultivimin e vreshtave, ullishtave, për eksportimin e drurit, për peshkimin, kriporet etj. Ai gjithashtu flet edhe për zejtarin dhe esnafet.

Ligjet, financat, statutet, kancelaritë dhe dokumentet e qyteteve të Shqipërisë gjatë mesjetës

Në hullinë e të dhënave për qytetet e Shqipërisë Milan Shuflajt i takon merita edhe për trajtimin e thukët që bënë mbi ligjet që përcaktonin rendin politik dhe ekonomik e shoqëror në qytetet e Shqipërisë në mesjetë. Sipas tij gjatë shekullit XI-XII si bartës të pushtetit më të lartë në qytete ishin të ashtuquajturit Priori, më vonë ai vë në dukje se në vend të fjalës Priori filluan të përdorën tituj të tjerë. Në këtë kontekst Shuflaj na ofron një tablo mbi titujt përkatësisht emrat e bartësve më të lartë të pushtetit në qytetet e Shqipërisë në periudha të ndryshme kohore gjatë mesjetës. Sa iu përket të ardhurave të qyteteve të Shqipërisë gjatë mesjetës ai ndalet tek të ardhurat që siguroheshin nga taksat e ndryshme më të cilat ishte e ngarkuar popullsia, si dhe për doganat të cilat gjithashtu siguronin të ardhura ngase për gjerat të cilat dilnin në treg për tu shitur qofshin të ardhura nga jashtë me det , qofshin nga rrethi i qytetit apo të sjellura me karvane nga vende të largëta, për të gjitha ato gjëra duhej që të bëhej një pagesë. Taksa për dogana ishin të ndryshme ato varionin sipas rrethanave, për mallrat e importit natyrisht se dogana ishte më e lartë se për ato të eksportit. Vlen të theksohet se libri “Qytetet dhe kështjellat e Shqipërisë kryesisht në mesjetë”, ngërthen në vete të dhëna me rëndësi edhe për parimet, rregullat si dhe normat me anë të të cilave zhvillohej dhe rregullohej jeta e qyteteve. Nga vetë përmbajtja e të dhënave që na ofron ai përkitazi me parimet dhe rregullat përkatësisht statutet e qyteteve të Shqipërisë jep me kuptuar se përveç statutit të qytetit të Drishtit ekzistonin edhe statute të qyteteve të tjera si p.sh. Durrësit, Shkodrës etj. Në librin në fjalë autori merret edhe me kancelaritë si dhe me llojet e ndryshme të dokumenteve të dala nga ato kancelari. Shuflaj gjithashtu flet edhe për formularët sipas të cilave shkruheshin ato dokumentet duke u ndalur në mënyrë të veçantë tek datimi i tyre. Ai vë në dukje se aktet e shkruara në gjuhën greke përdornin erën bizantine, ndërsa ato në gjuhën latine përdornin erën kristiane. Krahas këtyre, ai na ofron edhe të dhëna të tjera për formularët e dokumenteve duke na dhënë një pamje të përgjithshme mbi dokumentet e lëshuara nga zyrat e qyteteve të Shqipërisë gjatë mesjetës. Duke e përfunduar këtë shqyrtim, mund të arrijmë në konkluzion se libri “Qytetet dhe kështjellat e Shqipërisë kryesisht në mesjetë”, edhe pse i shkruar 85 vite më parë megjithatë mund të konsiderohet si minierë e madhe të dhënash për Shqipërinë dhe qytetet e saj sidomos gjatë mesjetës.

*Autorja është Asistente ne Institutin e Historisë-Prishtinë

Reagim në shkrimin e Xhafer Shatrit: "Luftëtarët e vjetër, politikanët e rinj

BUKËPËRMBYSËT AKTIVIZOHEN KUNDËR RUGOVËS

Nga Dardan Drenica

Kritizerëve të kundërshtarëve partiakë të Presidentit Rugova, së fundi, po u bashkohen edhe disa nga ata që Ibrahim Rugova i veshi me tituj e pushtet! Kjo kategori është quajtur thjesht: bukëpërmbysët. I tillë na doli edhe Xhafer Shatri, ish-ministër i Informacionit në Qeverinë e parë në mërgatë. Siç duket, vëllaznia Shatri nuk pajtohen të jenë më pak se ministra. Kështu ndodhi edhe me Hakiun, i cili u shit te një parti me mentalitet dhe veprime komuniste, e dyshuar për kriminalitet politik (vrasje seriale) dhe ekonomik (pasurim marramendës të jashtligjshëm.)

Emërimi i zotit Shatri ministër ka një shtysë fisnike dhe shpërblyese të Presidentit Rugova, i cili, në atë kohë, në konsultimin me bashkëpunëtorët e motivoi këtë emërim, duke shprehur konsideratën e lartë për veteranin luftarak Kadri Osmani (Mani) dhe grupin e tij, i cili qysh nga vitet `60-a dhe për gjysmë shekulli me radhë nuk e pushoi veprimtarinë atdhetare. E veçanta e këtij grupi, sipas Rugovës, ka qenë gërshetimi i aktivitetit ilegal me atë legal në parashtrimin e kërkesave politike. Kadri Osmani, ka thënë Dr. Rugova, edhepse gjilanas, i shpërngulur në Prishtinë dhe prej aty në Istog krijoi bërthamën ilegale, duke shtruar kërkesa legale të guximshme për kohën, që u përdoren edhe në demonstratat e 68-ës. Ka qenë rasti i parë që pas një mbledhje rinore-zgjedhore, ku kam qenë prezent edhe unë, brenda natës të udhëtojë për atje (Istog) kryetari i partisë të Kosovës, pra, partia para policisë - është shprehur Dr. Rugova.

Në emërmin e zotit Shatri nuk kishte asgjë nepotike. Përkundrazi, ishte vlerësim jo vetëm për grupin e Kadri Osmani me shokë si: Idriz Zeqiraj, Binak Ulaj, Xhafer Shatri, Metë Shatri e tjerë, që kaluan një pjesë të jetës burgjeve, por për të gjithë ilegalen e burgosur të Kosovës, që ishin frymëzim për qendresë karshi pushtuesit dhe pararendës të lirisë të sotme. Ish-ministri Shatri, krahas analizës që bën për tri UÇK-ët shqiptare, me shtrembërime të dukshme për atë të Kosovës, sulmon e denigroin Ibrahim Rugovën! Kështu ai i bashkohet korit të çjerrë të faqeve të Interneteve të shumta me emra realë dhe të rrejshëm, të dirigjuara nga Partia Demokratike e Kosovës dhe SHIK-un e saj kriminal.

Për rolin vendimtar për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës, të Presidentit Historik Ibrahim Rugova, kushdo që dëshiron ta mësojë të vërtetën, duhet t`i referohet studimit të argumentuar që është botuar në faqen kombëtare të Internetit "www.zemrashqiptare.net" nga zoti Xhafer Leci, në reagimin ndaj shpifjeve trashanike të bëra nga SHK-asi i PDK-së Sheradin Berisha. Prandaj, këtu do të merem vetëm me denigrimet pa asnjë bazë që bën zoti Shatri karshi njeriut që bëri epokë, Ibrahim Rugova. Zoti Shatri thotë: "Me Ibrahim Rugovën identifikohej lëvizja paqësore", ndërsa "krahu radikal identifikohej me Adem Demaçin e me çunat dhe çikat e UÇK-së"! E vërteta është se Ibrahim Rugova ishte edhe i paqës edhe i luftës. Janë djemtë dhe vajzat e LDK-së që bënë luftën dhe e legjitimuan atë. Ndësa "radikalizmi" i zotit Demaçi ishte kohëshkurtë e simbolik, pa mundur t`i aktivizojë as "çunat" dhe as "çikat" në asnjë betejë!

Është për t`u çuditur se si zoti Shatri, si ministër i Informacionit, i mungon informacioni për delegacionin e Rambujesë. Nëse Serbia përfaqësohej në nivelin më të lartë dhe kishte edhe kryesimin të atij niveli, Kosovës i mungoi kryesimi dhe nuk arriti asnjëherë ta kishte një udhëheqës të delegacionit. Udhëheqës të delegacionit zotin Thaçi, së pari, e ka shpallur fletushka antikombëtare e sabotuese e luftës "Zeri i Kosovës" dhe, së dyti, zoti Shatri!! Hashim Thaçi ishte i dhunshëm, sepse ai ishte vetëshpallur komisar politik i UÇK-së, por, "sundimi" i tij shtrihej vetëm në zonën e Drenicës dhe në një pjesë të Malishevës. Megjithkëtë, as shtabi lokal i Drenicës nuk e ka njohur Thaçin si përfaqësues dhe as Jakup Krasniqin si zëdhënës, sepse ky i fundit ngatërroi tanë Drenicën me komunikata shpifëse e lavdëruese, të cilat do t`i mohonte vetë në tërësi në Hagë. Ata dhe të tjerët, që flisnin dhe vazhdojnë të flasin për luftën, jetonin në Tiranë, ishin shkëputur nga lufta, kishin humbur lidhjet me popullin, duke e humbur edhe të drejtën e përfaqësimit të tij. Kjo lexohet qartë në intërvistën e shefit të SHP të UÇK-së Sulejman Selimi. Koha dëshmoi se ata prisnin lirinë nga bota dhe përgaditeshin për ta sunduar Kosovën, njësoj si baba i tyre Enveri dikur! Por, duhej të kishin edhe diploma e tituj dhe vëllezërit tanë atje, në Tiranë, nuk i kursyen për bijtë e Enverit në Kosovë!

Akuzat për "kryeneçësi" dhe "papërgjegjësi" të Ibrahim Rugovës na bëjnë të qeshim me "xhevahiret" e këtij ish-ministri. Mbrojtja e parimeve nuk është kryeneçësi, por virtyt. Ai kishte përgjegjësinë për fatin e popullit të vet dhe nuk mund të bënte pazare me ata që instruktoheshin në zyrat e Sigurimit (SHISH-it) dhe të zyrtarëve puçistë të Tiranës, që ngroheshin në zjarrin që bandat e ndezën me urdhrin e tyre. Nuk e di nëse zoti Shatri ka pasë ndonjë premtim nga ata që ai i quan "krahu i luftës", (në fakt, nuk hynë kurrë në luftë), por, dorëheqja e tij, nga posti i ministrit në atë kohë, ishte një përkrahje e hapur për ata dhe një "dajak" për krahun institucional, (të cilit i përkiste edhe vetë Shatri), i cili ishte i angazhuar në frontin e luftës dhe për pushtetin do të veprohej në rrugë ligjore, me zgjedhje normale dhe pa patërnalizmin e puçistëve, të cilët morën pushtetin duke e shkrumbuar Shqipërinë! Anarkia nuk ka qenë dhe nuk është në natyrën e LDK-së. Janë kundërshtarët e saj anarkistë, sepse "ujku mjegull do". Ata frikësohen nga normaliteti, rregulli, sepse mbesin në hije, pa vlerë e pushtet.

Presidenti Rugova ishte i lidhur fort me popullin e vet, ai donte ta ndante fatin me popullin e Kosovës. Ai me profesor Aganin dhe bashkëpunëtorët, pas Rambujesë, udhëtoi për Kosovë, ndërsa "krahu i luftës" mbeti në Tiranë, për të bërë qeveri dhe intriga kundër LDK-së dhe kryetarit të saj. Është sajesë, insinuatë dhe shpifje e rëndë e zotit Shatri se kinse "Rugova i vetëzënë peng ëndërronte formimin e një qeverie të Kosmetit me bekimin e Millutinoviçit". Me ata që kanë flirtruar me Millutinoviçin, zoti Shatri ka qenë më afër se sa Rugova me shokë. Se cilat kanë qenë ëndërrat dhe zhgandërrat e Ibrahim Rugovës, gjatë këtyre dy dekadave të fundit, ai i dëshmoi edhe në Gjykatën e Hagës dhe, vërtet, siç thotë shoku i tij (i Shatrit) i ilegales, Kadri Osmani, "Ibrahim Rugova triumfoi në Kosovë dhe në Hagë." Janë të njohura tri opsionet e Presidentit Rugova, qysh në themelimin e partisë të parë pluraliste, LDK-së. Dhe, reduktimi në të vetmin opsion- pavarësinë më vonë. Kjo e vërtetë është konfirmuar në të gjitha deklarimet dhe aktet tjera shkrimore, që mbajnë firmën e Presidentit Rugova.

UÇK-ja, "krahu i luftës", dështoi në luftë dhe politikë, duke sabotuar edhe angazhimin serioz që bënë forcat luftarake institucionale të Presidentit Rugova. Lufta në Kosovën Lindore pati po atë rrjedhë si ajo e Kosovës. Shkarkimi i Shefket Hoxhës nga kreu i Shtabit të UÇPMB-së, i cili akuzoi "gilipterin Thaçi", siç qe shprehur ai, për grabitjen e miliona frangave zvicëriane dhe zëvendësimi i tij me Shefket Musliun, vegël e Lëvizjes marksiste të Thaçit, sjellja brutale e përjashtuese, njësoj si "krahu i luftës" në Kosovë, bëri që të humbasë përkrahjen e popullatës të atjeshme si dhe të subjekteve tjera politike, të cilat banda e Musliut i konsideronte armiq, njësoj si marksistët e Lëvizjes që luftonin LDK-në! Pajtohem me vlerësimin pozitiv të zotit Shatri për guerilen e UÇK-së në Maqedoni. Ajo mësoi shumë nga pësimet dhe dështimet totale të Lëvizjes marksiste në Kosovë dhe Kosovën Lindore. Asnjë rol nuk ka ringjallja e ndonjë lëvizjeje marksiste, por ishte sjellja korrekte e pajtuese e krerëve të luftës, që fitoi përkrahjen e shqiptarëve të atjeshëm. Ali Ahmeti me shokë luftonte armikun dhe nuk i vriste shqiptarët prapa shpinës, siç bënte "krahu i luftës" me SHIK-un e SHISH-in në Kosovë dhe në Shqipëri!

Është e rëndë, bile edhe e turpshme, të fitosh në luftë dhe të dështosh në paqë, në politikë... Mjerisht, kështu i ndodhi edhe Ali Ahmetit me shokë! Fotelet e pushtetit bënë që të harrojnë Marrëveshjen Ohrit dhe të drejta të tjera që u përkasin shqiptarëve atje. Përndryshe, shqiptarët në trojet e tyre në Maqedoni, po të jenë të bashkuar, mund të imponohen dhe ta bllokojnë nacionalizmin primitiv maqedonas. Me keqardhje, duhet pranuar se zëri i tyre oponent dëgjohet vetëm kur ndonjëra nga partitë shqiptare mbetet në opozitë. Asnjë fjalë e mirë nuk mund të thuhet për trinomin intrigues: Arbër Xhaferin- Rexhep Qosjen-Agim Vincën. Ata kanë qenë dhe mbeten mbeturina të komunizmit ruso-sllav dhe duke përçarë shqiptarët, u shërbejnë besnikërisht qarqeve reaksionare antishqiptare.. Ku ishit Ju z. Shatri si ministër për Informim që nuk reaguat me kohë kur Dr. Rugova bisedonte me Millutinoviqin? A nuk është turp për Ju me kaq vones pas vdekjes së presidentit Rugova të shkruani të pa vërteta, kur dihen opcionet dhe kërkesat e Dr. Rugovës për pavarësinë e Kosovës!?

Në fund, zoti Shatri na zhgënjeu tej mase. Se ku e ka synimin, mund t`i dalë tymi më vonë!? Ndërsa përfoljet për do farë "përpunimësh" të UDB-së, si të zotit Shatri, ashtu edhe të Enver Hadrit, Hero i Kosovës, nuk i marr seriozisht. Angazhimi atdhetar i tyre është dëshmuar me vepra. Gjeturia momentale, qoftë edhe me pranim "përpunimi" nga UDB-a, mund të jenë taktikë shpëtuese, e motivuar për veprime të mëtejme në shërbim të çështjs kombëtare. Heroit Enver Hadrit i kushtoi me jetë angazhimi për Kosovën në Parlamentin Evropian. Sillni në mendje, qoftë edhe vetëm për një çast, atë dosjen voluminoze, në ulësen e veturës të përgjakur të Heroit Hadri. Një dëshmi e demant që nuk ka nevojë për koment.

Fund dhjetori 2009

O zotni Zef Ndreca, shkoni me kompani në treg e shitni speca e astraveca!

Përgjigje gjymanalfabetëve “gazetarë”, “publicistë”, “shkrimtarë”!!!

(O kumbara im Selim, fjalët e ke zehër dhe pelim- jetofsh në trishtim, kurrë mos paç shpëtim- amen, amin: haleluja, haleluja, largoje zot nga punët e huaja me burbuja!!)

Nga Kadri Mani

Kur kam filluar të shkruaja tema të lehta prej fillestari, këtu e gjysmëshekulli më parë, në rubrikat për fillestarë: Letrat e lexuesve, Këndi i Bacës, gazeta e murit... për problemet e fshatit tim, maca e miu, traktori, mësuesi, sjelljet e mira apo të këqia të njerëzve... e gjeti kuletën dhe ia kthei paratë provarit, me punë vullnetare e ndërtuan rrugën, urën..., mësuesit e mi të gazetarisë: Ali Sutaj, Haki Hoxha, Sedat Dida, Shemsi Mehmeti (dy të parët të ndjerë e dy të pasmit të gjallë, po në lagjen tonë Kodra e Diellit, të cilët i vizitoj dhe jua qes në internet punimet e tyre në shenjë nderimi e falenderimi, jua bart e jua shes librat nëpër qytete...), ata m’i rregullonin shkrimet e mia, duke ma ndërruar titullin apo edhe tekstin, e që ngelej vetëm emri e mbiemri im!! E merrja fjalorin dhe mësoja fjalët që m’i kanë zëvendësuar, shkoja dhe i falënderoja... kishte raste që një artikull ta dërgoja edhe disa herë e herë botohej e herë nuk botohej... sepse ishte shtypi i nivelit të lartë:”Rilindja”, “Zëri i rinisë”, “Flaka e vëllazërimit, “Pionieri”... Ishte Institucioni “Kërkim falje, ndreqje gabimi”, që shtypi i sotëm me mendjelehtësi i shkeli pamëshirshëm, për t’ua hap rrugën rrugaçrisë së çarshisë!!

Zef Ndrecaj: Letër drejtuar kadri manit
E Enjte, 17-12-2009, 06:44pm (GMT)

Letër drejtuar kadri manit:

I nderuari zotëri kadri mani.

Dikur thuhej qe trim është ai qe nuk i bjen kujt ,por edhe qe nuk e bën veten ti bjer askush.

Ju ne komentin qe i bëni temës se Fritz Radovanit me titullin “ Leni nanë Terezën te pushoi ne paq “   keni ofenduar dhe lënduar qe te dy , dhe atë vet(ë) autorin e temës dhe komentuesin Xhenc Bezhin . Dhe ta sulmosh një njeri sikurse Xhenc Bezhin ,qe është shpirt dhe ideal i kombit ju keni lënduar arterien e kombit dhe keni prek shumë rend zotëri.
Ju e dini se konflikti me i tmerrshëm është ai po qe se vjen ne mes te dy ideatorëve , apo shokëve me te ngushte te idealit.

Ju keni ofenduar Xhenc Bezhin dhe jo për herë te par(ë) zotëri. Ketë jua them zotëri nga se çdo gjë ka edhe kufij. Qe te dy sulmet e para i kemi mbyllur dhe atë jo për hir e asgjë tjetër por për hir te mikut tënd dhe ton Selim Hasanajt i cili na dha shumë te dhëna për jetën dhe veprimtarin(ë) tuaj për komb dhe liri qe meriton çdo lëvdate zotëri. Ketë na kërkoi Selim Hasanaj dhe Xhenc Bezhi e tregoi , e dha, dhe mbajti fjalën e tij.
Por ofendimi i juaj pa asnjë arsye ,pas ndërhyrjes se Selim Hasanajt ,shqip tek ne quhet prerje ne besë dhe edhe tradhti ,dhe ketë nuk e quan ndryshe as një njeri. Sepse ju jeni shqiptar dhe mirë e dini ketë zotëri.
Një fjalë popullore thotë ( ne ju bacë dhe ju ne ne emër nuk shkon gjithnjë) , dhe ne vend qe ne si te rinj po qe se ngatërrohemi ,ju te na sugjeroni , këshilloni dhe jo , ju ne te kundërtën e kësaj vet(ë) na ofendoni dhe atë shumë rend(ë) zotëri . Ju jeni edhe prind , por prindi ne asnjë momente nuk i ven poshtë dhe poshtëron fëmijët e tij . Ketë jua them nga se ju keni emër, keni moshe dhe histori . Por një fjalë popullore thotë se askush s’mund ta humb ma shumë njeriun se sa ai vet(ë) qe humb veten e tij. Dhe ketë ju po e bëni çdo dite dhe ne rastin e Xhenc Bezhit pa asnjë te vetmen arsye. Ketë jua them unë si mik por jua kanë thënë edhe te tjerë dhe qe te gjithë miq te vërtet qe ju nuk ju dojn këtu ku jeni dhe me këto veprime qe bëni.

       Ju duke ofenduar njerëz , për çdo dit po e vritni kombin dhe veten zotëri .

-         Dhe te gjithë kasapët nuk janë bij te qenit (zotëri).

Ju e dini kadri mani se nëse njeriu ka një pik gjak shqiptari ,burri nuk i thotë burrit as te vetmen fjale as ofendim sepse burrin po e shtyre shqip i ke borxh zotëri. Dhe edhe pse larg vendlindjes    O...  kadri mani nuk e kem humbur gjakun ton Shqiptar dhe se nuk kem ren aq poshtë te poshtërohemi me fjale , nga askush dhe as nga ti. Sepse çdo fjalë e thënë tek ne si Shqiptar(ë) është e lidhur me vend dhe me kry.
Unë duke ju njohur ju sugjeroi , dhe atë sa me par(ë), me as te vetmin kërcenim ,por ketë jua kërkoi si mik ,si Shqiptar dhe unë e beje ketë kërkesë ndergjegjejes se juaj si shqiptar, si burrë , t(‘)i kërkoni falje publike ashtu siç e ofenduat publikisht. Dhe ketë do ta le ne moral dhe ndërgjegjeje te juaj , dhe kjo nuk është aspak ligësi ,por ju bën me te fort(ë) edhe me te mprehtë ,sepse gabimi është natyrë e njeriut zotëri.
Ketë jua kërkoi nga se unë e njoh Xhenc Bezhin , me te kam ndare shumë gjera ne jete për kombe dhe liri .Ju them edhe një se po ta njihnit ju …do t(‘)i thoje vetvetes …ketë s´është dashtë ta bej kurrë dhe atë çast te gabimit,ta shënoni ne kalendar dhe ta ngjyrosni me te zi.

Zef Ndrecaj

» Zef Ndrecaj: Letër drejtuar Kadri Manit