Poetin e metaforës së fuqishme, elbasanlliun Milanov Kallupi, e kam lexuar që herët, në moshë shkollore. Ishte aty nga fundi i viteve shtatdhjetë, kur ai shkroi poemën e bukur “Shmili im, tokë e kuqe” dhe mua më ka mbetur në mendje ai krijim i Milianovit. Jo për faktin e përdorimit të ...
Poezia në Kosovë karakterizohet nga tematika atdhetare, por gjithmon në funksion të së ardhmes optimiste. Lëvrohet më shumë gjaku i historisë dhe mealankolia e së kaluarës, me shumë ndjesi për familjen, dashurinë, peisazhin …Pejës poetike iu shtua edhe një dallandyshe, 15 vjeçarja Erëza Idrizaj me librin me poezi “Ejani të fluturojmë”...
Dollia është një traditë e vjetër, ndoshta që në mesjetë e trashëguar brez pas brezi, e njohur, dëgjuar dhe e vlerësuar si një nga kulmet e shprehjes së shpirtit njerzor, në krahinat jugore të Shqipërisë si Skrapari, Përmeti, Gramshi, Berati e në përgjithësi treva e labërisë, me rregulla të qarta. Gojëdhënat flasin për këtë traditë bashkë me lindjen e rakisë ...
Nëse do ta rimblidhja me dy fjalë gjithë mesazhin që sjell poetesha Jozefina Traboini në vëllimin e saj poetik “Perandoria e shpirtit”, ku midis vargjeve vibron ndjenjë e hollë artistike dhe estetike do të shprehesha: Dashuri e dhëmbje, themelet mbi të cilat ngrihet perandoria e përjetshme e shpirtit. Njeriu që ka shpresa dhe dashuri ...
Kur ke marrë në dorë e shfleton albumin e pasionantit nga Peja e Kosovës, Viktor Gashi, “Thesare Entografike”, dhe njihesh me këtë pasuri të madhe etnografike, kulturore, historike e artistike, të duket vetja sikur je para stendave të një muzeumi madhështor, që sjell gjurmë të arta nga lashtësia e popullit tonë dhe hedh dritë në një pasuri tradicionale me vlera ...
“Kam një gjë të mirë, e di se ku vete/Edhe pse i vogël, llumi s’më mbulon”Kështu shprehet poeti Riza Çato në dy vargje të një poezie të bukur të vëllimit të tij plotrrjedhshmëri dhe kadencë vargu,“Ngelën sytë nga perendia”. Vargje këto që nuk shprehin vetëm sigurinë e poetit në udhën e këndshme dhe të vështirë të poezisë, në zotërimin e tempit dhe ritmit, të melodisë së vargut dhe transparencës së gjuhës, por edhe zbërthim i thënies ...
Pragmbrëmje tetori. Avioni, me karakteristikën e tij uturuese, çan hapësirat e mbushura me re të bardha drejt lartësive të qiellit. Jemi nisur nga aeroporti “Nënë Tereza”i Rinasit përmes dëshirës dhe kënaqësisë që të jep vizita në vise të pashkelura. Tashmë, ne shqiptarët e prekim dhe e vizitojmë botën si një realitet, dikur ëndërr. Udhëtojmë për në provincën Cuneo, Italinë Veriore. Provinca e Cuneos është rajon i Piemontes me qëndër Torinon, ku shtrihen disa qytete: Cuneo, Mondovi, Fasano, Saluzzo, Alba e qindra komuna të banuara prej shekujsh me histori interesante, bukuri ...
Vitet ikin. Ndërmend në kujtesë janë ata që lenë gjurmë. Dhe si një libër me shumë faqe, të ndryshme nga njëra tjetra, secili ka rrezatuar vlerat, virtytet, kontributet.Shaban Dyrma, është një ndër ata mijëra mësues të armatës së madhe, të cilët jetën ja kushtuan me devotshmëri arsimimit të brezave. U bënë vite që ai është ndarë nga jeta, njerëzit e tij të dashur, miqtë, kolegët. Jeta e tij u ndërpre në moshën 58 vjeçare. (9 dhjetor 2001) Shaban Dyrma kudo ku punoi la gjurmë, si njeri në kuptimin e plot të fjalës ...
Bedenat këtu e shpojnë qiellinNgadhënjyeshëm ngjyrës harresëMe heshtjen sfidojnë diellinNë mugëtira legjendash, besë.Hithrat mureve përtypinMokrrat e këngëve qëndresëNetët ecin dorëzanë zgjuarDuke ngritur dolli me vesë...
Puthja, ëndrra, jeta dhe shpresa bashkëjetojnë në vargjet e Haxhi Dikollit. Në këtë udhëtim poetik si një konfirmim i dashurisë, poeti në çdo varg na e jep puthjen dhe jetën, ashtu si vala me detin, ku vala është njeriu dhe deti njerëzimi. A mund të përfytyrohet një det pa valë dhe dallgë ?! Po kaq përfytyrohet një jetë pa puthje dhe dashuri. I lexon poezitë e vëllimit “U putha me perëndinë” të Haxhi Dikollit dhe përjeton thellë një lirizëm të ...
Krahina e Sulovës, që shtrihet rrëzë malit të perëndive, Tomorrit hijerëndë (në pjesën veriore dhe perendimore të tij) në shekuj nuk i ka shpëtuar syrit të huajve. Udhëtarë, studiues, historianë, ushtarakë të lartë, shkrimtarë, inxhinierë, të kombësive të ndryshme: anglezë, austriakë, italianë, gjermanë, francez, etj. Dhe nuk janë të paktë ata që kanë shkruar: Ami Bue, Pukvili, Johan Georg Fon Hann, Edith Durham, Gjergj Veith, Dayrrell ...
Sa më shumë kalojnë shekujt, aq më e trashë bëhet perdja e errësirës për të ndriçuar figura historike dhe kontribute humane. Kujtdo që nis të shkruaj, me siguri do t’i duhet të shfletojë dokumenta të ndryshme arkivore, botime e shënime udhëtarësh të huaj, pa harruar legjendat, historitë gojore, morinë e veprave publike apo fetare, këngët e visaret e tjera të popullit. E sërish ...
“Kujtime të grisura“ është një titull metoforik, mjaft i guximshëm, që autorja e re nga Elbasani, Anxhela Mazhi, i ka vënë vëllimit të saj. Them metaforë e guximshme, sepse kujtimet, që herë zvarriten dhe herë kthehen në det zhgënjimi, herë mallëngjehen nën rrezet e një hëne të zbehtë, herë mundohen të fshihen nën një çadër çiftërore, herë ndizen nga një mjedis ...
Riviera më buzëqesh me ëmbëlsi Prej gjoksit të diellit praruarSytë ngjyer në kaltërsiDashuria nga blerimi rrri zgjuar.Një fllad i lehtë të përkëdhelNjë këngë dëgjohet aty pranë Bregu i detit valë-valë Si një shpirt që ngre vullkan...
Në leximet e librave jam i prirë të shkruaj për vlerat që mbartin. Promovimi i vlerave, historisë, trashëgimisë kulturore, mjedisit, ngjarjeve, është një mision fisnik e tepër domethënës për të nxjerrë në pah tiparet, të veçantat e karakteristikat e secilës krahinë, zonë, qytet, fshat. Në këtë rrjedhë janë botuar e vazhdojnë të botohen monografi, jetëshkrime, kujtime, studime...
Në themele me rrënjë ëndrrash,brenda meje gurë të sertë,Me psherëtima këngë trishtilash,Qiellit tim i çukas nëpër fletë. Shpirti im - tempull, ku shpresat gjallojnënën flakëza të zbehta qiriri,Jashtë meje, mes territ kërkojnëtrashëgiminë e rrënjëve te biri! Mbi blloqe statujash, yjet ulen,të ribëjnë një qiell prej drite,...
Çdo kush lexon sipas shijes së tij. Nga rafti i librave të bibliotekës sime mora e lexova librin me poezi “Qirinjtë e Galaktikës” të poeteshës elbasanase Iliriana Sulkuqi, që jeton mes Amerikës e Shqipërisë. Iliriana, ashtu e imët, por me një botë gjërash, që kanë aq shumë fisnikëri njerëzore...
Historia është dëshmitare jo vetëm e zhvillimeve të ndryshme jetësore, por edhe e mbartjes së vlerave të një populli. Ndër shekuj shqiptarët i ka dalluar humanizmi, toleranca, mikpritja, bujaria, virtyte që janë spikatur edhe në përiudha të vështira të jetës, si evokime tradite.Këto vlera janë treguar jo vetëm për vëllezërit e një gjaku, shqiptarët e Kosovës, të keqtrajtuar barbarisht...
Të portretizosh krijues, artistë, intelektual me vlera, të apasionuar pas thesareve të fshehta të historisë, të së kaluarës sonë është detyrim qytetar. Kjo, mendoj, ndodh me cilindo që merr penën e shkruan me këndvështrimin e botëkuptimit për figura që kanë synime të qarta në jetë, pasionet e tyre për të bërë diçka ndryshe ...
Pamja më vidhet në qiellin e ngjyrosurSi s’po shoh pakëz kaltërsi,Shkel pëlhurës së zhubrosurpo piklat gënjeshtare lozin me sytë e mi. Si deshë rroken retë prej erës së marrë,hapësirën gjëmimet përpijnë,Errësira trishtimin ma bën më të gjallë Ndaj fshihem mes tij si klandestinë...
