Përparim Hysi: “Guralecët e Frojdit” në romancat e Piro Millona Minellës

"Guralecëtët e FROJDIT" në romancat e PIRO MILLONA MINELLËS

Libri "Romanca" (vëllimi i katërt)

(ese)

Nga Përparim Hysi

Piro Millona Minella ka hyrë guximshëm në fushën e letërsisë dhe është sa i pranueshëm dhe,  po aq,  i pëlqyeshëm. Është i çuditshëm: i referohet një kujtese perfekte dhe të ketë ndodhur ngjarja, këtu e 60-vjet më parë,  ai ta sjellë  me një përpikëri aq të saktë, sikur ka bërë"blic" me një aparat fotografik. Këtë radhë vjen me një tufë kujtimesh që janë si poezi lirike. Të duket se siç i ka jetuar autori, po i jeton edhe ti si lexues. Mua, tek i lexoja,  m'u duk vetja sikur po  shijoja ato lirikat jaoneze, ku bie një  shi i butë që nuk i bën dëm as lulkuqes. Lulkuqa është më e brishta nga gjithë lulet. I lexon këto romanca dhe përfton një erë parfumi. E dini pse ndodh kështu? Se, siç ka thënë ZHORZH SAND"Kujtimet janë parfume të shpirtit",  Duhet të kesh hundën prej DEMOSTENi të PIROS që ta ndjesh këtë lloj ere kaq të mirë,

E përbashkëta e gjithë këtyre "Romancave"(unë i kam quajtur "vakanca") janë kujtime mbushur me çaste të bukura dhe pse janë të tilla,  s'kam si mos i referohem SIGMUND FROJDIT(1856-1939) që thotë:"Përjetimi i secilit rast të bukur më provon se ia vlen që jeta të jetohet dhe unë, në shenjë mirënjohjeje, fut një guralec në kuti". Tek i referohem këtij PSIKOANALISTI të madh, s'kam si mos bëj pyetjen tjetër që më lind vetevetiu:- A i del një kuti PIROS? Kësaj pyetjeje, i përgjgjem po vet:"Me çastet e bukura që sjell PIRO MILLONA MINELLA, pa frikë i duhet një dhomë. Mos kujtoni se po hiperbolizoj. Ka një trup fin, aq sa mund ta mrrë era, sado që është 70-vjeç.po ka një shpirt gjeneroz dhe është gati ta bëjë"fli" nga dashuria që ka për shokun, për mikun, për vendet ku ka shkelur.  Po t'i  shikosh me sykritk këto kujtime tek"Romancat",  ndjen kënaqësi se janë shkruar me një stil sa të thjeshtë, por aq të kuptueshëm e të sinqert.  Tek libri vëren tri vlera si:qartësia,  shkurtësia dhe sinqerti. Të tria këto vlera të stlit, sikur ka dalë nga shkolla e RICHARD LAHORN që thotë:"Tri vlera të stlit:qartësia, shkurtësia, sinqeriteti".

Në"Romancat"  e PIRO MILLONA MINELLËS  gjen dije, dritë dhe vizion. Kujtimet e tij kanë një lloj"pafajlësie" gati fëminore, pastaj e rritin amplitudën shpirtërore se janë gati mallëngjyese."Sa turbullues është kujtimi, kur kalon drejt mallgjimit", thoshte MARSEL PRUST(1871-1922).

Kur flas për PIRO MILLONA MINELLA, flas për një njeri që e njoh mirë. Shpesh më ngjet me FELIAS FOGUN e ZHYL VERNIT që i bie pëqark botës për 80-ditë. Ku nuk e gjen:në një promovim libri (kudo që të bëhet), në një jubile të të njohurëve(veçanërisht mësuesëve), për të cilët bën shkrime enkas dhe deri libra.Të gjitha librat me shpenzimet e veta dhe të gjitha librat dhurata.Është gati të të falë dhe shpirtin. Nëse PIRO MILLONA MINELLA shkruan kujtime e kjutime pa mbarim, asnjëherë nuk bëhet i mërzitshëm, por përkundrazi:ta heqë stresin si me magji dhe sikur më kujton atë piktoren e madhe nga MEKSIKA, FRIDA KAHLO që thotë::"Nëse shpesh pikturoj veten time, kjo ndodh se atë njoh më mirë". Dhe vërtet: ato kujtimet që janë"parfumet" e shpirtiti të tij, po na" parfumos" edhe neve, lexuesëve, njëri prej të cilëve jam dhe unë. I "dehur" nga ky lloj parfumi, e shkrova këtë ese. Dhe, në mbyllje të kësaj eseje, them se PIRO MILLONA MINELLËS i rrinë për shtat fjalët që ka thënë shkrimtari i madh Amerikan".MARK TWAIN(1835-1910):"Miq të mirë, libra të mirë dhe një ndërgjegje të qetë, kjo është jeta ideale".

Të tri këto virtute i ka PIRO MINOLLA MINELA dhe unë e uroj:"Me romnaca të tjera që të na"parfumosësh shpirtin"!!

Tiranë, 14 tetor 225