Editorial » Latifi
Blerim Latifi: A është virtyt patriotizmi?
E hene, 09.06.2025, 06:57 PM
A ËSHTË VIRTYT PATRIOTIZMI?
Nga
Prof. Blerim Latifi
Muajin
e shkuar në SHBA vdiq Alasdair MacIntyre, i cilësuar shpesh si filozofi më i
rëndësishëm i moralit pas Immanuel Kantit. Vepra e tij "After Virtue"
sot ka statusin e një vepre klasike në fushën e Etikës.
Në
polemikë me filozofinë morale të Kantit dhe Utilitarizmin anglez, MacIntyre na
rizbulon etikën e virtytit të Aristotelit, si mënyra më e mirë për të kuptuar
njeriun si qenie morale.
Për
MacIntyre individi moral, i shkëputur nga bashkësia e tij etiko-kulturore,
është një trillim i individualizmit modern.
Kanti
kishte shkruar se pyetja themelore e Etikës është "Çfarë mund të
bëj?"
MacIntyre
thotë se në këtë pyetje mund të përgjigjemi vetëm nëse më parë përgjigjemi në
pyetjen se në cilat histori bëjmë pjesë.
Ne
jemi qenie narrative. Kjo do të thotë se identitetet tona janë të formësuara
nga narrativat dhe historitë e bashkësive tona. Kjo përfshin natyrshëm edhe
mënyrat tona të të menduarit.
MacIntyre
e koncepton filozofinë politike si pjesë të Etikës dhe në shkrimet e tij nga
kjo fushë shkëlqen eseja e tij "A është virtyt patriotizmi?". Kjo ese
sot është referencë themelore në trajtesat mbi patriotizmin që bëhen në
shkencat sociale.
MacIntyre
konsideron se kritika liberale e patriotizmit është e paqendrueshme, sepse ajo
mbështetet mbi një koncept të gabuar: njeriun e kuptuar si subjekt abstrakt, të
pavarur nga lidhjet e tij komunitare. Ky njeri, i njohur si individi
kozmopolit, është vetëm një mit. Njerëzit janë të qenie të rrënjosura në
historitë konkrete të bashkësive dhe vendeve të tyre. Ata nuk mund të jenë
subjekte morale jashtë këtyre lidhjeve. S'ka virtyte e vese humane kozmopolite.
Patriotizmi
nuk është thjesht dashuri për vendin tënd, por edhe të kuptuarit se jeta jote
morale është e ndërtuar nga ai vend dhe historia e tij.
MacIntyre
konsideron se përmasa etike e patriotizmit mund të ruhet vetëm në trajtën e
patriotizmit kritik. Patrioti kritik është ai që e do vendin e tij për virtytet
që ka, angazhohet në to dhe nuk qëndron indiferent apo i verbërt ndaj gabimeve
dhe të këqijave të tij.
______________
Populli
meriton më mirë! Qytetarët e Kosovës meritojnë më mirë! Janë këto fraza që i
dëgjojmë sa herë që flitet për bllokadën parlamentare të muajve të fundit.
Përveç banale, këto fraza janë edhe të pavërteta. Ato supozojnë ekzistencën e
dallimi moral midis popullit dhe përfaqësuesve të tij, dallim në të cilin
populli merret si ana e mirë, ndërsa të zgjedhurit e tij si ana e keqe. Është i
rremë ky dallim. Këta që janë deputetë nuk kanë pikur nga qielli. As nuk i ka
imponuar dikush nga jashtë Kosovës. Ata janë aty si rezultat i preferencave
morale dhe bindjeve politike të qytetarëve. Pra, shkurt e shqip: nuk ka dallim
vlerash morale midis zgjedhësve dhe të zgjedhurve. Kështu që çdo ankesë ndaj të
zgjedhurve në emër të zgjedhësve është thjesht hipokrizi.
Mbi
200 vjet më parë Joseph de Maistre i
shkruante një miku të tij: Secili popull ka qeverinë që e meriton! Ideja
themelore e kësaj është:
parlamentet
dhe qeveritë nuk janë vetëm pasqyra politike e një populli. Ato janë edhe
pasqyra e mentalitetit dhe ndërgjegjes së tij.
______________
Dy
palë janë gëzu nga pamjet e heqjes së flamurit të UÇK-së nga stadiumi në
Tiranë. Serbët në Beograd, për arsyet që dihen. Dhe sharlatanët e fiksionit të
quajtur "komb kosovar", të cilët e ushqejnë fiksionin e tyre nga
çarja e ëndërruar midis Kosovës dhe Shqipërisë.