Editorial » Ukaj
Ndue Ukaj: Opera e Vivaldit kushtuar Kryezotit të kombit të shqiptarëve dhe heroit të qytetërimit perëndimor, Gjergj Kastriotit
E marte, 06.05.2025, 06:56 PM
Ndue
Ukaj:
Kjo
është opera e Vivaldit kushtuar Kryezotit të kombit të shqiptarëve dhe heroit
të qytetërimit perëndimor, Gjergj Kastriotit, emri dhe lavdia e të cilit u
përjetësua prej shkrimtarëve, filozofëve e
piktorëve të Europës, shumë përpara se të kthehej si figura kryesore
kombëtare, përgjatë Rilindjes Kombëtare, periudhë kjo kur shqiptarët e dërmuar
prej robërisë, kërkonin lirinë e humbur dhe shëmbëllimin e frymëzimin e gjenin
te emri dhe lavdia e Gjergjit.
Pas
vdekjes së Gjergjit, figura e tij ishte luftuar; ishte luftuar edhe kujtimi për
të, madje, ishte dhunuar edhe varri i tij, por ai kishte jetuar i gjallë në
kujtimet e arbërve të ikur dallgëve të frikës, përtej Adriatikut, kishte jetuar
në mesin e kombeve të Europës dhe në kujtimet popullore, ndonëse, sundimi i
gjatë otoman, kishte dashtë të zhbënte emrin dhe hijen e tij.
Sepse,
sunduesit otoman“...shpresonin që një ditë të shtypurit do t’i donin sunduesit.
Madje të kishin mall për ta, saqë, po të vinte dita që ata të iknin, t’u
thoshin: mos! Mos na lini. Ose: kthehuni prapë”, thotë një personazh turk në
novelën fatnastike të Ismail Kdaresë, “Rarporti i fshehtë”, ku Kadare, heroit tonë
kombëtar i jep tiparet e një Krishti që ka themeluar kombin shqiptar.
Pra
mes kësaj dëshire skëtrre, kishte jetuar figura e Gjergjit që nuk lejonte një
gjë të tillë, që e luftonte harresën dhe përpara shqiptarëve shfaqej si një
figurë ripërtritëse.
Sa
ishin të mlopesur, ai u jepte shpresë, sa herë ishin të zymtë, ai u jepte
dritë.
Dhe
Tuz efendiu, në këtë novelë, duke lexuar “Merhum Defteri”, kupton për një varr
tjetër, të gjeneralit Ballaban, tradhtarit, jeniçer shqiptar, që kishte ngulë
flamurin turk në murin e Kostandinopojës. Pra, jemi përpara një shemrim
varresh, dhe turku e kupton se në jetën shqiptare bëhej fjala për “dyvarri”,
dhe pikërisht nga kjo enigmë varej gjithçka, meqë, “këndej e tutje historia
shqiptare do të përcaktohej, më sa dukej, nga ndeshja midis dy varreve, të
zbrazëtit dhe të plotit.”
Shqiptarët
që e kanë dashtë lirinë, janë lidhë përjetë me varrin e Gjergjit dhe jo të
Ballabanit.
Prandaj, figura e Gjergjit nuk është mit e as produkt i tallaveve ideologjike komuniste, siç përqurren herë pas here ca shqiptarë mendjeshkretë, por është figurë reale, e jashtëzakonshme dhe me shtirje në krejt historinë kulturore perëndimore, dhe ai nuk është luks, siç thotë Kadareja, por një gur themeli. Ai mundi pa shqiptarët, por shqiptarët jo pa të.