Gazeta Dielli (1989) për poezinë e Rudolf Markut

Rudolf Marku

Shkurt, viti 1989:

Po ngjitesha shkallëve të Bibliotekes Kombëtare, kur u ndesha përballë Nasho Jorgaqit, profesorin tim të letersisë Shqipe. Më ndalon. - E di se ‘’Dielli,, i Vatrës ka botuar diçka rreth teje?- më thotë, me një ton disi enigmatik.

‘Dielli’ i Bostonit ishte njëra ndër gazetat që ruhej në Fondin e literaturës së ndaluar. Nuk lejohej ta merrnje pa patur autorizim. Por Vasilika Strakosha dhe Etleva Domi- kjo e fundit vajza e profesorit tim të gramatikës, të nderuarit Mahir Domi,- ishin shpëtimtaret tanë, për ne që ishim të pa-autorizuarit e përjetshëm. Dy vajza të mrekullueshme që rrezikonin vehten e tyre për të na i dhënë për disa orë, fshehurazi dhe  pa leje, librat a gazetat që donim ne!

Ja teksti i gazetës Dielli, January 25,1989:

‘’DY POEZI NGA RUDOLF MARKU-

Koment nga Hyll Ogreni ‘Dielli,.

‘Edhe në bahçen pa lule të realizmit socialist-në poezi rrallë e tuk ndodh nonjë mrekulli  e vogël.

N’atë grumbull ferrash, gjëmbash, hithrash dhe trëndafilash plastiku (prodhime këto të Uzinës Letrare Enver Gorki) mbijnë tek tuk lule të merme poezije. Në mos u gabofsha, të tilla janë disa poezi nga Rudolf Marku, botuara në revistën Nëntori, 9, 1988. Dy sish po i botojmë këtu.

Tre Veçori, të paktën, i bëjnë këto vjersha të shquhen prej vjershave të realizmit socialist shqiptar:

-tisi i murmë surrealist, me të cilën poeti e vesh atmosferën e brendisë si në vjershën e parë ashtu dhe në ‘Kujtim për Nënën,- qe vetvetiu i  veçon ato prej realitetit të realizmit socialist;

-mungesa e bombastiçsmash dhe moralizimesh  të materializmit dialektik;

-theksimi i ndjenjave personale, individuale dhe shmnagia e nështrimit këtyre ndjenjave, ndjenjave   Objektive apo realitetit objektiv a frymës objective ( e të tjera dëngla komuniste).

Me fjalë të tjera, në poezinë e Markut ke për të gjetur shënja njerzilleku në ndjenjë dhe sinqerieti në shprehje.

Gjë e madhe kjo-në një system ku Mbret është Terrori dhe Mbretereshë Hipokrizia…’’

Të them të drejtën, u frikësova! Edhe kur dola nga dyert e Bibiotekës, pashë rreth e rrotull. Fjalia e fundit më ka ndjekur për një kohë shumë të gjatë.

Më vonë kam mësuar se Yll Orgeni ishte një intelektual i njohur në rrethin e  shqiptarëve të Amerikës, për kulturën dhe njohjen e madhe të letersisë, studjuar në Oxford dhe Harvard.

Kurse gurhedhësit  e ditëve tona,- të diplomuar në Universitetin e Hafijeve, -dhe ndonje thrash tjetër snob i gjizes autoktone tê Tiranes -janë gati t’i konsiderojnë këto poezi dhe plot të tjera si këto, botuar nga kolegët e mi, të talentuar, ditirambe ndaj Komunizmit shqiptar!

(Poezitë nuk po i riprodhoj këtu, thjesht doja të lexonit se si një dashamirës i vemendshëm i Poezisë shqipe, që jetonte larg, nuk ishte indiferent ndaj poezive qê botoheshin ne shtypin e Tiranês).