Resmi Osmani: Kafja e mëngjesit

Kafja e mëngjesit

Ati ynë që je në qiell….

Kafen e përditshme falna sot!

Tregim nga Resmi Osmani

Djali i shërbimit në kafe “Admiral”, pastroi dhe vuri rregull në tryezën e cepit pranë vetratës së madhe, pastaj vendosi shënimin: e rezervuar. Ora po shkonte nëntë,kohë kur pihej kafja e mëngjesit, por klientët po vonoheshin, i pengonte shiu dhe lloha. Te tryeza e rezeruar, uleshin katër pensionistë.  Ata zere se kishin ardhur. Ishin  klientë të rregullt. Nuk ua kishte mësuar emërat,se ata i thërrisnin njëri-jatrit me nofkën e profesionit.Të katër pleq, nga vende të ndryshme, i kishte lidhur afërsia e pallateve të banimit dhe kafja e mngjesit. Kishin kohë që e pinin kafen në atë tryezë. Siç kuptohej nga sjellja dhe bisedat ata pasi u hidhnin një syu gazetave, këmbenin lajmet,të rejat e ditës,  përgojonin dikënd, rastiste që edhe ngrinin zërin, kundërshtonin, këmbenin shpoti, zbraznin mllefet, marazet dhe dertet. Ajo tryezë ishte parlamenti i tyre, por në mbarim ndaheshin miqësisht dhe të nesërmen shfaqeshin sërish. Në të njëjtën orë dhe tryezë. Ishte rituali i tyre i përditshëm.  Sot, dita ishte e zymtë e me shi, mbase edhe vonoheshin  ndopak, mendoi djali, por e pa se gabohej.

I pari hyri Doktori. La çadrën në kosh te cepi, vari  borsalinën e zezë dhe xhupin, përshëndeti  me përkulje të kokës dhe u ul te karrikja ku ulej përditë. Pas tij erdhi Piktori shtatpakët, i thatë si shkop, me berretën rrasur gjer në veshë, tufa flokësh të thinjur i delnin anash, e hoqi dhe e shkundi nga piklat e ujit. Nuk vonuan dhe erdhën edhe dy të tjerët: Koloneli, me shtat të lartë e të drejtë dhe fytyrë si të  gdhendur në bronz dhe pas tij Minatori, paksa i kërrusur, fytyrë brazduar me një kasketë të leshtë, të cilën se hiqte nga kryet edhe kur ulej në tryezë. U ndjenë mirë. Lokalin e kishin ngrohur. U shkrifën, i buzëqeshën shoshoqit, shkëmbyen përshëndetjet e rastit dhe pastaj u dystuan, të heshtur në pritje të kafes. Ndërkohë  kullotën sytë në ballinat e gazetave të ditës.

Djali nuk shkoi të merrte porosinë. E dinte të përditshmen: një makiato, dy të shkurtëra dhe një të zakonshme. Një shishe me ujë”Trebeshina”. Paguanin secili të vetën dhe nuk harronin ti linin djalit një bakshish të vogël. Rrall, kur ndonjëri  merrte pagën e pensionit, porosiste konjak ose nga një teke raki për të gjithë.Sot s’pati porosi të tillë.

Kafet ishin me shkumë, avullonin, ndjehej aroma e këndellëse aq e pëlqyer.

Lokali ishte i qetë.Herë-herë, dëgjohej fërshëllima e ekspresit të kafes. Nga llampat e fshehura  në tavan zbriste  drita e bardhë, por e zbehtë, e tok me të melodia e ëmbël e muzikës. Prapa banakut ndrisnin shishet e pijeve të ndryshme.

Në tryezën fqinje, te cepi, në gjysmë dritë, një çift të rinjsh putheshin pa gajle për qejf të tyre.

Përjashta shiu tërbohej, era i përplaste pikat e mëdha pas xhamve  të veshura nga avulli dhe shformonin e bënin të luhateshin  e dridheshin degët e blirëve ngaku pikonin bulëza uji .  Pa i vënë në buzë filxhanët, piktori, i dha fytyrës pamje të përvuajtur dhe me shikimin të tretur në zbrazëtirë, shqiptoi me zë të zvargur një lutje:   Ati ynë që je në qiell…  Ardhtë mbretëria jote…kafen e përditshme falna sot!

I pa shokët me shpoti dhe surbi gllënjkën e parë.

-Lutjet nuk janë që ti bësh si ta do qejfi, or ti.-Vërejti minatori, besimtar praktikant katolik.

-Në kohën e predikimeve të Jezusit, nuk njihej kafeja. Po ta kishte pirë qoftë edhe një herë të vetme, pas bukës, në lutje do të kishte shtuar edhe kafen! Verën  e pinte dhe e pëlqente ndaj e shenjtëroi.

-Ama,ç’muhabet në fillimdite. Lerini këto- tha koloneli, pa ia shqiste sytë dorës së doktorit që dridhej teksa shpinte filxhanin në buzë.-Doktor, na ke munguar ca dit, si ke qënë, e përcolle djalin?

-E përcolla, fluturoi për një grua në fund të botës.Një histori dashurie! Po tek e fundit mirë bëri, pa punë, me gjith rrugët të mbyllura.  Ç’do të bënte këtu? Hë, më thoni, ç’do të bënte?

Përgjigje nuk pati, por vetëm  urime:

-Të trashëgohen e paçin fat. Po mos ki dert, bota është bërë e vogël. Një telefon në mëngjes dhe në darkë e ke në shtëpi.

-Ashtu vërtet, por s’është një fjalë goje. Pas vdekjes së të shkretës grua, ky djalë ma mbushte jetën. Tashti mbeta fillikat. Më ha vetmia, zbrazëtia e shtëpisë, më ngjan se më shtypin muret e më marrin frymën. Vetmia  dhe mërzia, janë short i mbrapshtë për pleqërinë. S’do tia dëshiroja askujt!

-Fëmijët janë si zogjtë, doktor xhani, kur u rriten krahet e lënë çerdhen dhe fluturojnë në kërkim të fatit-tha Minatori, - edhe dy të mitë, hane-hane, kanë marrë rrugët e botës.Një në Angli e tjetri në Suedi. Deshi të shtonte edhe diç tjetër, por ajo kolla e thatë  e silikozës, që si ndahej e detyroi ta priste fjalën.

Doktori i bezdisur ngaqë Koloneli s’ia shqiste sytë, e futi nën tryezë dorën e djathtë, ajo  s’pushonte së dredhuri nga parkimsoni.

-Ka një mënyrë për ta luftuar mërzinë- tha Piktori- rri sa më pak në shtëpi, dil,shëtit në natyrë, tako shokë e miq, po qe se të kanë mbëtur të tillë. Sa për vete,kohën e mbush me punë, ende ma kanë nevojën.

-Miku im, mërzia s’është vetëm në shtëpi, ajo është këtu-dhe me gishtin tregues shënoi  zemrën.

- Aha, e mora vesh. Doktor, me lejen tënde, të bëj një pyetje: pse s’martohesh? Gjej një shoqe që të ngushëllohesh e ndash vetminë. Ke për ta parë: kjo do të përtërijë, është si ta nisësh jetën nga e para! Ka plot vejushe. Edhe ato vuajnë nga mërzia dhe vetmia mu si ti. Zgjidh një prej tyre. Kërko dhe do ta gjesh, sepse dihet, kush kërkon, gjen- Mandej, në s’mundesh,të ndihmojmë, s’jemi kot shokë!- Propozoi piktori.

- Si thonë shkodranët: ”Je i marrë apo do dhe ban”? Ka një mijë arsye, të cilat ma ndalojnë.- Tha doktori me pezm. - Së pari, kujtimi i të ndjerës e të paharruarës sime shoqe,skrupujt moralë, djali që do ta bëj me njerkë, opinion shoqëror dhe i të afërmve. Le pastaj, të mësohesh e të durosh në këtë moshë huqet e asaj, që deri dje ishte një e huaj, që futet si pykë  në jetën tënde. Vërtet ne kemi jetën tonë, por si shpëtojmë dot gjykimeve, dashamirësisë apo dashakeqësisë të rrethit të njerëzve me të cilët bashkjetojmë. Jo kushdo të kupton. Edhe ky është një telash më vete. Jo, jo. Kjo gjë  s’bëhet.

-Për besë, në krahinën time,or ti, burrat të ç’do moshe qofshin, kur u vdes gruaja, martohen për sëdyti, qoftë edhe për sëtreti, or ti, se pleqërisë s’i dihet si i qëllon!- ngau bisedën Minatori.-Ato sebepet që the ti janë pesë me hiç. As mos e ça kryet. Sa mbyllen vrimat e gardhit aq mbyllen gojët e hallkut!Ti shih si të  bëhet më mirë.  A ke barut, a të ndez pushka? Këtë më thuaj ,or ti!

- E marr vesh. Është drama e dhomës së gjumit. Në se ke atë frikë   mos kij dert, një tablet vjagra dhe fillon festa, ndizen fishekzaret! Hajd, gëzuar!

-Ç’u paska zënë me mua sot?- U ankua doktori, por piktori vazhdoi me të tijën:

- Nuk do grua? Mos u zemëro mor mik, s’të marton kush me zor. Vetë the se mërzitesh. Në mos grua, merr një qenush race. Se ke idenë sesa të dashur janë! Të gjej unë një nga ata me prindër të vlerësuar me  medalje ari. Nuk e do? Epo merr një mace angora me lesh të bardhë, të bukur e miqësore, ta mbash në prehër, ta fërkosh dhe ajo të gërhijë nga lezeti. Nuk i do as këto, blij një papagall nga ata që flasin, që orë e cast të të thotë”Ç’kemi plako!”  Ke për të parë se nuk do të ndjehesh më i vetëm! Bën pis me farat? Epo rri vetëm dhe mos u qaj!

Koloneli e pa se biseda kishte marrë për ters dhe deshi t’i ndrronte hulli, por piktori, pas gjithë atyre fjalëve, mori atë pamjen e përdëllyer dhe u lut:

-Ati ynë që je në qiell, u shenjtëroftë emir yt, ardhtë mbretëria jote… E mos na lerë të biem në tundim. Mëshiroji, kujdesu dhe mbroji vetmitarët!  Amin.

Zëri ishte i qetë por pak i zvargur e lutës.Sytë drejtuar nga qielli. Në çeren e zbehtë të piktorit ishte ravijëzuar devocion dhe përkushtim mistik,nga hunda si e skifterit, dukej sikur pikonte pikëllim,por në cepat e buzëve ajo buzëqeshja e mezidukshme dhe pulitja e syve, e bënin si të pabesueshëm për ato që tha.

Koloneli e vërejti me kujdes, por s’arrit të ndante devocionin nga shpotia dhe sarkazma. Ishte lutje apo blasfemi? Fytyra e Piktorit, tërë mjekër e mustaqe, teksa gjerbte kafen mendueshëm, ishte e padepërtueshme,  enigmatike, me vështrim në zbrazëtirë,  si të ishte fillikat. Ai ishte i aftë të fshihej pas asaj pamjeje si kërmilli brenda guackës, pasi linte pas atë gjurmën e ndritur të jargëve. Tallesh apo s’tallesh? Koloneli si jepte dot dum. Qyshkur kaq fetar?

- Eh, në ç’kohë dreqi jetojmë,- e zbrazi  Koloneli. –Me kriza, çvlerësim monedhe, papunësi, rritje çmimesh, luftëra, që sido larg refugjatët e atyre vendeve na trokasin te dera, globalizmi, terren i  rrëshqitshëm….Globit i merren mendtë, si të shkalluarit, toka ka ethe, është me temperaturë.

Minatori kishte vënë pëllëmbën pas veshit që të dëgjonte më mirë, po shumë nga ato sa tha Koloneli nuk i kuptoi, prandaj i preu drutë shkurt:

-Pse s’thua kohë muti!-ja ktheu Minatori, -apo nuk don të ndysh gojën, por kjo kohë, or ti, e ka hak ti thuash ashtu, se më e pëgërë ska si bëhet!

Koloneli psherëtiu, me një keqardhje të brendshme dhe deshi të dilte tek ai shtegu i tij:

-Ishte si ishte ajo tjetra, doni apo s’doni,  kishim emër, nder e respekt, ishim dikushi, të gjithë në punë, vërtet të varfër, por të barabartë në varfëri e në kujdesje…

-Kolonel, boll allahile! Si s’tu durua, mor burrë? S’di të thuash gjë më të hajrit? Mos nis prapë nga ai avaz bajat të dëgjuar sa herë. Mos don të na vësh sërish në rresht! ”Toga, eja në radhë, Gatitu! Armiku majtas, armiku djathtas, bajonet mbërthe. Në sulm para” Ti qofsh, që të zë malli! Ajo kohë më bëri gjysmë njeri. Në mushkri kam një mal me silic, jam bërë invalid, teknefez, më ndigjon si frymëmarr, si gjyryk. E di ti ç’u bënin kuajve në katundin tim kur bëheshin teknefes? Bam, një krismë e patkonjtë nga dielli! I vrisnin, se s’vlenin më për gjë. Ja kështu! Por ne jemi njerëz, dreqi e mori, na vrasin pak e ngapak,jo me plumb, por me silikozë, me verem, me kancer!

Ai nuk vazhdoi më gjatë se e mbyti kolla, por ata e dinin sesi do të vazhdonte: do të ankohej për pensionin që s’mjaftonte as sa për ilaçe, pagesën e dritave, ujit e telefonit, për të shoqen që kishte zënë shtratin nga reumatizma…. Për të dy djemtë që për shkak të krizës fitonin pak dhe s’u tepronte ti dërgonin ndonjë euro…..Dhe në fund: si i bëhet? Për dreq koha që lam pas, më për dreq kjo që po jetojmë, hajde ta marrë vesh njeriziu.  Doktori, që sapo surbi dhe gllënjkën e fundit të kafes, si i çliruar nga ngërçi, shtyu filxhanin që tringëlliu në pjatancë, pa një e nga një shokët e tryezës, si të donte t’ju blinte mendimet dhe duke filozofuar, hapi një tjetër temë:

-  Jeta është mizore, e pamëshirshme, tinzare per atë ç’ka na bën. Mua, kirurgut, që kam shpëtuar qindra jetë njerëzish, më merr duart, më dobëson shikimin. E kujt i vlej tashmë? Askujt. Më kthen në gërmadhë, për të mos thënë në hedhurinë!Tanimë unë jam një ish, për tu mishëruar. Por  kjo për ironi, s’më ka ngjarë vetëm mua. S’është për tu ngushëlluar por për tu revoltuar. As që dua ta krahasoj veten me ta, kjo do të ishte pa vend dhe e tepërt, por rastet janë të ngjashme: Bet’hovenit të madh i mori dëgjimin, e shurdhoi, që të mos dëgjonte tingujt dhe muzikën! Poetin e madh, Borhesin, e verboi, si mund ti marrësh poetit dritën e syrit?. Abebe Bikëlës vrapuesit të maratonës, i mori këmbët dhe e uli në karrocë invalidi! Muhamet Aliut i mori duart që të mos boksonte!

-Eh, sa mirë do të qe:  politikanëve dhe deputetëve tu merrte gjuhën, ashtu siç u ka marrë veshët!-I dëgjuat mbrëm në parlament.E quajtën njerjatrin qen, kone, buçe dhe lehën sa deshën, pastaj u  turrën të kafshoheshin! - Plotësoi Koloneli me mllef, por Doktori vijoi më tej:

-E shihni ç’bëhet? Njeriu katandiset në hiç, nje hiç që përsillet rreth hiçit! Ku ishim, asgjëkundi, ku vemi? Te mbretëria e  hiçit, andej nga ku askush nuk është kthyer!

Shiu përjashta u meh, vesonte, nga retë e përçara u derdh një tufë rreze. Ato u dhanë dritë sumbullave të ujit të varura në degët e blirëve. Në tryezë u duk sikur biseda shterroi, por Minatori, kuptoi nga përçartja e pështjelluar e doktorit se:

-Doktor, më duket se ke filluar t’i tutesh vdekjes.

-Jo. Gabon. E pres qetësisht. Kush më heret e kush më vonë, ai fund na prêt të gjithëve. Ajo do të vijë, pa më pyetur mua, por një tjetër gjëje i trembem. Se mos vdes papritmas natën,i vetmuar, në apartamentin tim dhe s’ma nxe goja ta them, mbetem aty sa të qelb dynjanë!-

U duk sikur mbi tryezë u ndje duhma e vdekjes dhe nga  fytyrat e tyre u fshi buzëqeshja.

-Pengje? Sa të duash, ky që thashë është i prasmi. Edhe koha është një hiç.Ajo që iku nuk ekziston më, mbeten vetëm kujtime, për ata që kanë kujtesë, një e shkuar iluzore.E panjohur ajo që pritet të vijë.Edhe koha vdes e ngjallet. Ngjallet kur gdhin vdes kur ngryset. E sotmja bëhet e djeshme dhe e nesërmja e sotme. Dhe ndodhin çudirat, miqësohen armiqtë dhe armiqësohen miqtë.Në këtë hapësirë ne vërtitemi si kuaj qorra, i hamë kokën njerjatërit, mu si bishat në xhungël dhe mandej tërë kohës qorollisemi në kohën e vdekur! Besoj se më kuptoni, apo jo?

-Unë,për vete, or tungjatjeta,pse të rrej, kurgjë s’kuptova- pohoi Minatori-veç një gjë e di mirë, se unë nuk jam një hiç, por njeri me mish e eshtra, me ment e me gjykim!

Doktori e pa me papërfillje minatorin , për paditurinë e tij, por edhe me keqardhje profesionale ngase nuk e ndihmonte dot për sëmundjen ,e cila  e bënte të vuante.

-Të kuptova or mik,por filozofia mistike idealiste dhe egzistencialiste, janë të huaja për mua. Ato janë strehë e dështakëve dhe të dëshpëruarve. Bindjet e mia,pikpamjet dhe qëndrimet për jetën dhe shoqërinë i takojnë filozofisë materialiste. Këtë e them ashiqare edhe në kujtimet që po shkruaj-  Kundërshtoi koloneli.

Piktori nuk shprehu ndonjë mendim, por nënqeshi tek kundronte e dëgjonte Kolonelin nostalgjik. Ai sepse i kujtonte Don Kishotin.

Ata u mbodhisën ca se pritën  të mehej shiu.Vuri gjithkush mbi pjatancat monedhat metalike dhe i bënë me shënjë djalit të shërbimit,i cili ngriti filxhanët dhe uroj ditën e mirë.

Koloneli tha se do të shkonte të vijonte shkrimin e kujtimeve. Minatori do të shkonte t’i bashkohej protestës së invalidëve të punës. Piktori në Teatrin e Kukullave, ku prisnin pikturat e shfaqies së re. Doktori ishte si anija pa busull. Për të niste kotësia,ajo  koha e vdekur!

Para se të ngriheshin, Piktori u tha të prisnin një çast. Hapi dosjen dhe uli mbi tryezë vizatimet me ngjyra: Pinoku çamarok, e i qeshur”E njihni, besoj. Është bërë djalë i mbarë, vetëm në një prill i zgjatet hunda, po i falet se atë ditë të gjithë xhagajdurët gënjejnë! Kjo është Hirushja, e nëpërkëmbura, fatpadala, kjo njerka shtrigë, ja dhe Borëbardha, Babadimri, Mamadhija me kecat, ja dhe Ujku, kjo kasollja e pyllit, lëndina me lule dhe Zogu i Verës, ai i sjell lajme Hirushes nga Princi i Kaltër.

Për ca çaste ata i harruan brengat dhe zymtinë, u mrekulluan nga vizatimet, si të ishin personazhe të gjalla, në përfytyrimin e tyre tryeza u kthye ne  shesh gëzimi, ne një  skenë me zëra fëminorë , fryu flladi pranveror dhe u ndje cicërima e zogjve,flatrimi i fluturave në lëndinën e lulëzuar.

Ishte bota e fëmijëve dhe ata ishin gjyshër.

-Vizatimet do t’i marrë mjeshtri  dhe do ti kthejë në  kukulla. Shafaqja do të jetë  pas një jave. Jeni të gjithë të ftuar prej meje. Merrni nipërit dhe mbesat. Ejani dhe keni për të parë se jeta nuk është një hiç dhe as koha e vdekur! Tu them një sekret? E dini pse na duan dhe i duam aq shumë fëmijët? Nga se ne pleqtë jemi njësoj si ata!. Ja dha të qeshurit dhe futi vizatimet në dosje.

-Mir u pafshim nesër,

-Mirupafshim, mirupafshim!

Djali i shërbimit, i pa nga vetrata tek largoheshin, ashtu pleq,me çadrat mbi krye, tek kapërcenin pellgjet me hapa tw pasigurt, pak të kërrusur, por tërë dinjitet.