Kulturë » Mërkuri
Timo Mërkuri: Drejt Vlorës shkohet me këngë
E merkure, 02.09.2020, 06:26 PM
Drejt Vlorës shkohet me këngë
Nga
Timo Mërkuri
Kështu, me këngën
“Moj Vlorë e bukur në gropë/moj Vlor-o” në gojë u nis drejt Vlorës më
1920 çeta e Pilurit nën komandën Kapedan Kolë Mërkurit për të “hedhur
italianët në det”. Se drejt Vlorës vetëm me këngë në gojë mund të nisesh,
vetëm kështu ka lezet. Dhe “lezeti” sa
vjen e rritet kur nisesh që të shpëtosh Vlorën nga “breshkaxhinjtë e
breshkamadhit”, prandaj në se u nisën 39 djem e burra, prapa u erdhën edhe
20 të tjerë, që i aritën shokët në betejë e sipër dhe më pas bashkërisht
kënduan e hodhën valle në 3 shtator të atij viti zulmëmadh në mes të Vlorës së
çliruar.
Shkuan njëqint
vjet që nga ajo ditë dhe prapë sot drejt Vlorës u nis grupi i Pilurit për të
festuar atë ditë të bukur çlirimi. Janë nipërit dhe mbesat e atyre që luftuan
në njëzetën dhe domosdo që e dinë se
drejt Vlorës shkohet me këngë, prandaj
ja nisën këngës së tyre të re me tekst
të Kristo Çipës, marrëse Parashqevi
Çipa dhe Leni Mërkuri, kthyes
Dhimitraq Bala dhe hedhëse Valentina
Gërdhuqi, iso Kristo Çipa, Petra Q. Gërdhuqi, Agron Kreku, Themistokli
Polo etj. Se si shkonte kënga rrugës nuk
ua them dot se dhe ju s’do më kuptoni po t’ju them se këndonin si një korr
ëngëjsh të gëzuar, por për t’ju shuar kureshtjen po ju tregoj tekstin dhe për
vijën melodike do flasim herë tjetër.
Vlora e tha të vërtetën
Hapu det se vendos
vetë!
Populli thiri
lirinë
Malet zunë e
shtyjnë retë
Dhe trimat
largojnë ushtrinë
Përreth Vlorës-o
Furtuna zgjoi
Evropën
Nuk ron dot trupi
pa kokën
2
Ata burra
komisioni
Sa ushtarak aq
shënjtorë
Tre muaj
revolucioni
Na mblodhën bashkë
një dorë
Dhe thërisnin gojë
më gojë
Dhe në sulm dhe në
llogore
Shqipëria do të
rrojë
Se e ka zemrën
prej Vlore
Lufta jone
popullore
Me shume se bombe
berthamore
3
Trimat që bënë
historinë
Si yje mengjesi
shkuan
Amanet lanë
Shqipërinë
Cipë drite nëpër
duar
Na mbeshtjell një
errësirë
Që kur është zënë
dynjaja
Ne që kemi mbjellë
lirinë
Na thahen lulet e
saja
Njëqind vjet si
vesë u tretën
E kërkon koha
njëzetën
Vlora e tha të
vërtetn
Pa bashkim
s’dryshojmë dot jetën
Mirë ju thashë që
drejt Vlorës shkohet me këngë dhe këtë besoj se e kuptuat, por këtë e kishin
kuptuar edhe grupet e fshatrave të tjera që qenë nisur në drejtim të qytetit
nëpër ato shtigje nga qenë nisur njëqint vjet më parë gjyshërit e tyre,
mbledhur nëpër çeta luftëtarësh.
Kështu shpjegohet
që drejt Vlorës “derdheshin” nga gjithë Labëria dhe Bregdeti “përrenj” njerëzor
që tundnin vendin me këngë trimash. Tekste që shkrepnin si dyfeqe e hedhësat që
e ngrinin zërin në kupë të qiellit, si
thirrje për sulm përmbi tela. Dhe një iso e ngrohtë si toka që priste e
mirte në gji të rënët për liri. U mbush dita me këngë lapidarë, u kujtuan emrat
e heronjve “dyfek lidhurë me gjalmë”, llogoret me tela e gunat përmbi
to, topi që qëllonte përmbi ta dhe përgjigja e tyre në këngë…s’na lënë
gjylet të flëmë/ do këndojmë apo çdo bëjmë/ a do ngrihemi më këmbë (në
valle)”.
Se që ta dini mirë
ju, në Vlorë jo vetëm që shkohet me këngë por domosdo që këndohet edhe kur
luftohet. Se s’ka lezet lufta pa këngë more mik. Ca më tepër që ska kush e shkruan luftën veçse kënga, se ajo nuk haron e nuk vdes kurrë.
Të tërë këndonin
këngë trimash, se dihet që kënga labe për këngë trimërie është stisur.
Në një moment në
skenë u ngjit grupi i Pilurit me një të ecur të lehtë, si çap thëllëze gur mbi
gur dhe me një të qeshur që u ndrinte gjithë fytyrën, sikur donin t’u
thoshnin të pranishmëve; këmi festë apo
çkemi? Atëherë do këndojmë si për festë dhe do ti vëmë “këngën kurorë” kësaj
feste…dhe ja nisën me stilin e tyre karakteristik këngës me tekst të Kristo
Çipa, marrëse Leni Mërkuri, kthyes Dhimitraq
Bala, hedhëse Valentina Gërdhuqi. iso
Kristo Çipa, Petra Q. Gërdhuqi, Agron Kreku, Themistokli Polo etj
Këngën ma vini kurorë
O moj ti bota e
reme
Më ke lënë me
plagë zemre
Për një dashuri që
keshe
Për një bijë
mbretëreshe
Atja ne Pilur më
zgjodhe
Dhe me mua
dashurove
Po ti kurre su
martove
Unazë zërin më
kërkove
O moj ti kënga e
djepit
Je jastëk i
amanetit
I the: ulu në
gjunjë mbretit
Unë jam porta e
xhenetit
Kur të dalë ylli
në Vlorë
Zemrën ma merrni
në dorë
Këngën ma vini
kurorë
Thoni ishin dy
dashnorë…
Të shkosh në Vlorë
domosdo që do këndosh. Ska rëndësi në do ja marrësh këngës ti vetë, do
shoqërosh me iso apo nën zë grupin që këndon, ashtu siç shoqëronin të
pranishmit këngën kurorë të Bejkës së
Bardhë të Pilurit. Dhe sigurisht që do
jeshë si sot pjesë e duartrokitjeve dhe ovacioneve, që si një erë e ngrohtë bënë që të çelnin si trëndafila buzëqeshjet
në fytyrat e artistëve pilurjotë, tek tundnin
palët e flamurit në valvitje.
2 shtator 2020