Frank Shkreli: OKB dhe të Drejtat e Njeriut në Shqipëri

OKB-eja DHE TË DREJTAT E NJERIUT NË SHQIPËRI

Nga Frank Shkreli

Komisioni i Organizatës së Kombeve të Bashkuara (OKB-së) për të Drejtat e Njeriut  është duke zhvillur punimet e sesjonit të 108-të në Gjenevë, gjatë të cilit po shqyrton raportet mbi gjëndjen e të drejtave të  njeriut në gjashtë vende anëtare të komisionit, ku bëjnë pjesë 167 vende që kanë ratifikuar Konventën mbi të drejtat e njeriut, përfshirë edhe Shqipërinë.   Gjatë sesjonit mbi të drejtat e njeriut, Komisioni shqyrton zbatimin ose jo të angazhimeve të marra nga vendet anëtare, në bazë të Konventës Ndërkombëtare që kanë nënshkruar, në mbrojtje të të drejtave civile dhe politike.   Konventa Ndërkombëtare për të drejtat e njeriut, e cila është miratuar në vitin 1967 dhe ka hyrë në fuqi në vitin 1976,  thekson të drejtën e të gjithë popujve për vet-vendosje dhe ndër të tjera, njeh të drejtën e çdo personi për të jetuar i lirë dhe në siguri dhe njëherazi ndalon torturën, trajtimin ose dënimin çnjerzor dhe marrjen e jetës në mënyrë arbitrare.  Konventa mbi të drejtat e njeriut njeh gjithashtu të drejtën dhe lirinë e të shprehurit,  të menduarit, të ndërgjegjes, si dhe lirinë e fesë.   Marrveshja ndërkombëtare ndalon njëkohsisht propagandën e luftës dhe urretjet kombëtare, raciale ose fetare.

Përveç delegacioneve qeveritare, përfaqsuese të vendeve anëtare, Komisioni i OKB-së ka ftuar gjithashtu edhe ekspertë nga organizata të tjera të OKB-së, ente jo-qeveritare si dhe përfaqsues të institucioneve kombëtare të të drejtave të njeriut të vendeve anëtare, nga të cilët   dëgjon dëshmitë e tyre në sesjone me dyerë të mbylluara, mbi liritë dhe sigurinë e çdo personi në vendet nga vinë ata.

Punimet e këtij sesjoni përfundojnë me 26 korrik, por seanca e dytë periodike mbi zbatimin  e kësaj marrveshjeje nga ana e Shqipërisë u mbajtë  të marten me 16 korrik.    Delegacioni shqiptar në këtë seancë përfshinte përfaqsues nga një numër institucionesh, përfshirë Ministrinë e Mbrendshme, Ministrinë e Jashtme dhe Ministrinë e Arsimit. Mirëpo,  sipas njoftimit për media nga  Zyra e OKB-së në Gjenevë, thuhet se raportin mbi gjëndjen e të drejtave të njeriut, në emër të qeevrisë së Shqipërisë, e paraqiti përfaqsuesja e përhershme në Zyrën e OKB-ës në Gjenevë, Filloreta Kodra.  Përfaqsuesja e Tiranës, i siguroi pjesëmarrsit se sipas kushtetutës së vendit, Konventa Ndërkombëatre për të drejtat e njeriut është pjesë e sistemit ligjor të Shipërisë.  Ajo përmendi garancitë institucionale në mbrojtje të të drejtave ë njeriut, si Gjykatën Kushtetuese, Zyën e Ombudsmenit si dhe Komisionin për mbrojtjen kundër diskriminimit.  Në emër të qeverisë shqiptare, Filloreta Kodra  i raportoi seancës në Gjenevë se janë shënuar përmirësime të dukshme  në legjislacionin e vendit për barazinë gjinore dhe dhunën në familje, por shtoi se prioriteti mbetet zbatimi i ligjit.  Ajo shtoi se një ndër prioritetet e qeverisë shqiptare është gjithashtu që të vendoset një bashkpunim më i madh midis qeverisë dhe shoqërisë civile për mbrojtjen dhe zbatimin e të drejtave të njeriut.
Sipas njoftimit të OKB-së në Gjenevë, pas paraqitjes së raportit nga Filloreta Kodra, ekspertët e Komisionit të OKB-së për të drejtat e njeriut, diskutuan pikërisht rreth zbatimit të neneve të marrveshjes ndërkombëtare mbi të drejtat e njeriut në Shqipëri.   Ata, sipas njoftimit për media, prekën një çështje aktuale në Shqipëri, atë të dhunës kundër grave dhe njëherazi  kërkuan informacion mbi përhapjen dhe seriozitetin e këtij fenomeni në shoqërinë shqiptare si edhe  kërkuan informacion mbi masat që janë marrë për të siguruar se rreth rasteve të dhunës, sidomos kundër grave, janë bërë hetime të efektëshme.   Ekspertët ndërkombëtarë të të drejtave të njeriut u interesuan gjithashtu mbi personat e zhdukur, si edhe mbi torturat dhe dhunimet që janë bërë gjatë periudhës së regjimit komunist në Shqipëri, si dhe gjatë luftës në Kosovë.   Ekspertët donin të dinin se çfarë kriteresh po përdoreshin për të rihapur raste të personave të zhdukur gjatë regjimit komunist dhe nëse këto zhdukje gjatë asaj periudhe njihen gjithnjë, në bazë të ligjeve të tanishme,  si shkelje e të drejtave të njeriut  të  garantuara nga Konventa Ndërkombëtare mbi të drejtat e njeriut?  Dhe nëse personat që kanë kryer akte të torturës janë ndjekur penalisht dhe nëse ata janë dënuar për krimet e tyre, në bazë të ligjit mbi torturat?

Gjatë shkëmbimeve në lidhje me gjëndjen e të drejtave të njeriut në Shqipëri, ndër shqetsimet kryesore zuri vend trafikimi i qenjeve njerzore, një shqetësim ky që nënvijoi dy ditë më parë edhe ambasadori amerikan në Tiranë, gjatë një vizite në Elbasan.

Kryetari i Komisionit të OKB-së për të Drejtat e Njeriut në Gjenevë, përfaqsuesi britanik Nigel Rodley tha se megjithse në Shqipëri  është shënuar përparim ç'prej periudhës komuniste,  në përmbledhje të punimeve të seancës, ai theksoi se është e doemosdoshme që të adresohen problemet që kanë të bëjnë me trajtimin e keq dhe dhunën ndaj femrave si the trafikimin e qenjeve njerzore.   Përfaqsuesja shqiptare  falënderoi Komisionin për atë që ajo cilësoi si, dialog konstruktiv dhe shtoi se qeveria shqiptare është e angazhuar për përmirësimin e gjëndjes së të drejtave të njeriut në vend.   Pritet që në fund të punimeve, Komisioni i OKB-së të botojë raportin përfundimtar të punimeve të kësaj seance mbi gjëndjen e të drejtave të njeriut në Shqipëri.

Tema e të drejtave të njeriut është gjithmonë aktuale dhe kurrë nuk është mjaftë të flitet në mbrojtje të tyre, në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar.  Historia botërore, por edhe ajo e kombit shqiptar sidomos periudha komuniste, është plotë raste të hidhura e tragjike ku mosrespektimi dhe shkelja flagrante e të drejtave bazë të njeriut, ka përfunduar në vepra barbare që gjithnjë tronditin ndërgjegjen e njerëzimit.  Njeriu nga natyra dëshiron për veten dhe familjen e tij, të jetojë i lirë dhe të gëzojë të drejtat bazë që sot njihen si të drejtat e njeriut.  Është një term ky që vetëm ka filluar të përdoret pas Luftës së Dytë Botërore.  Ishte një zgjim pas Luftës së Dytë Botërore kur njerzit me ndërgjegje vendosën të mos heshtnin më përballë torturave, vrasjeve internimeve dhe burgosjeve të anëtareve të familjeve dhe të afërmëve të tyre nga tiranët e frymëzuar nga fanaticizmat kombëtare siç ishte nacizmi dhe ideologjitë ndërkombëtare, si   komunizmi.   Ishte Deklarata Universale e të Drejtave të Njeriut e viti 1948 që, “njohu se dinjiteti i natyrshëm dhe të drejtat e barabarta dhe të pamohueshme të të gjithë anëtarëve të familjes njerëzore, janë themeli i lirisë, drejtësisë dhe paqës në botë.”

Paqa, liria dhe të drejtat e njeriut nuk mbrohen vetëm me deklarata por me vepra, pasi sipas Marrveshjes Ndërkombëtare të të Drejtave Civile dhe Politike,“Ideali ku të gjithë njerzit janë të lirë dhe gëzojnë të drejtat e tyre civile dhe politike si edhe lirinë nga frika -  mund të realizohet vetëm e vetëm atëherë kur të krijohen kushtet, ku secili anëtar i shoqërisë të gëzojë të drejtat e barabarta civile dhe politike si dhe të drejtat shoqërore, ekonomike dhe kulturore”.

Këto të drejta janë të thjeshta dhe duhet të kuptohen lehtas.  Në një fjalim në Paris me 1948, Eleanor Roosvelt e pat filluar luftën në mbrojtje të të drejtave të njeriut, luftë që siç vihet në dukje nga seanca aktuale e OKB-së në Gjenevë -- vazhdon edhe sot, duke thënë se, “Nuk duhet të jemi të hutuar mbi domethënjen e lirisë, se cila është liria.  Të drejtat bazë të njeriut janë të thjeshta dhe të qarta që duhet të kuptohen lehtë.  Ato janë liria e fjalës dhe e shtypit, liria e fesë, liria për të demonstruar dhe liria per tu ankuar për pakënaqsitë ndaj qeverisë. Si dhe e drejta e njerzëve për të jetuar të sigurtë në shtëpitë e tyre dhe që personi të jetë i lirë nga kontrollet e pa arsyeshme dhe që të mos arrestohet dhe të dënohet në mënyrë arbitrare  nga autoritetet shtetërore”.

Përpjekjet kombëtare dhe ndërkombëtare për sigurimin e të drejtave të njeriut vazhdojnë të jenë një sfidë e madhe dhe një mision i pa realizuar.