Sejdo Harka: Dimensionet e vendlindjes në një vëllim me poezi

Poezitë e këtij vëllimi, janë përjetime të gjalla të autorit, herë spontane e herë të  përpunuara në kudhrën e shpirti të tij poetik

Është kjo arsyeja që poezitë e Kujtim Matelit janë të çiltërta. Ato lindin natyrshëm pa sforcime e fjalë të kërkuara. Aq natyrshëm vjen ajo, sa dhe vetë autori nuk e kupton ,nëse erdhi poezia tek ai ,apo ishte poeti  që me mundimet e një rruge të gjatë e arriti atë. Ajo që dallon brendinë e poezive të tij, është  dashuria  njerëzore,të cilën autori e ka”korrur dhe mbjellë “ kudo që I shkeli këmba dhe i fluturoi shpirti e zemra.  

Autorin e frymëzon dashuria për Atdheun, ndaj shpesh pyet veten: 

Ç`fytyrë ka kombi? Pas kësaj vjen  natyrshëm përgjigjja, se Atdheu ka fytyrën e heronjve ,të cilët, gjithçka ia falën kombit dhe njerëzve.  Fytyrën e kombit e zbukurojnë jo vetëm miliona duar, por edhe miliona vargje që u ngjajnë luleve shumëngjyrëshe ,të cilat, me erën e këndëshme dhe bukurinë e rrallë, e mrekullojnë Atdheun 

Në poezinë “ Pamje migjeniane” autori shpreh trishtimin ,që i shkaktoi braktisja e fshatit. Kjo zbrazdësi i kujton” bukurinë migjeniane”që vret jetë dhe shpirtra njerëzorë. Këtë shqetësim dhe trishtim autori ua përçon edhe strehëve që rëndohen nga akulli, i cili vret si heshtë, edhe gjelave që vajtojnë, kur duhet të këndojnë, edhe luleve të kumbullës ,që psherëtijnë, edhe petaleve të bardha që nxihen pa u zbardhur mirë, edhe “vocërrakut” që ndërron jetë  pa parë mirë dritën e diellit.

Peizazhi mbetet ngacmues i përhershëm  i frymëzimit spontan të poetit. Në poezitë e pejsazhit  gëlon  dashuria për natyrën shqiptare dhe njerëzit që e trasformojnë atë,optimizmi dhe shpresa për ta  bërë gjithënjë e më të bukur. Objekti i tyre janë malet, fushat, fshatrat, hëna, dielli,  vjeshta e pranvera, pyjet, shiu, lindja dhe perëndimi i diellit,të cilat ,me bukurinë e tyre të rrallë ,e mbrekullojnë njeriun. Në to gjen ëndrra dhe shpresa,gëzim dhe entuziazëm, por jo rrallë  edhe dhimbje e trishtim, kur natyra ,jo vetëm nuk mbrohet e vlerësohet si duhet,por edhe dhunohet e shkatërrohet barbarisht.

Për Kujtim Matelin vendet e tjerë janë të bukura, por vendi i tij është i mrekullueshëm. Bukurinë e vendlindjes e gjen tek portreti i valltares përmetare, fustani i së cilës ngjan si ylber i zbritur në male. Vendlindjes i do grurin, misrin, qumshtin, dardhët e ëmbla, lisat e lartë, zogjtë dhe ajrin e freskët që i pastron mushkritë. 

Fshati ,për autorin është djepi i lindjes,ku edhe gurët  çelin lule, të cilat, janë portreti i vendlindjes së tij. Për të gjyshi është simbol i dashurisë, i mençurisë dhe i legjendës së misrit, ndërsa babai , simbol i dhembshurisë, që shoqëri të ngushtë zuri me drurët në pyll. 

Vallja përmetare është frymëmarrja e jetës, bukuri e shpirtit të njeriut, shushurima e Vjosës, era e këndëshme e qytetit të trëndafilave, ëmbëlsia e glikove, afshi i rakisë së fortë, butësia dhe sinqeriteti i njerëzve të këtyre anëve, 

Tek poezia “Kthimi në vendlindje” malli përzihet me dhimbjen ,kur sheh se zërat e njerëzve të tij të dashur nuk dëgjoheshin më.  Autorin e ka marë malli  të bisedojë me ata shtruar si dikur,por në vend të tyre I përgjigjet një tufë zogjësh,të cilët,sic shkrua autori”Rrëzuan mbi mua / pak trishtim” ,sepse shumë prej tyre  u larguan në të katër anët e vendit dhe të botës,ndërsa,ndonjë prej tyr,për fat të keq ,ka ndërruar jetë.

Po trishtimi nuk zgjat shumë. Nga brigjet ,ku autori ka kaluar një pjesë të jetës së tij,dëgjohen  tingujt e ëmbël të zileve dhe këmborëve të përzjera me shushurimën e ujërave dhe të gjetheve të pemëve  ,ngarkuar me fruta të ëmbëla. Cilido do të ndalej pak caste,para kësaj bukurie magjepse. Atëhere:”Trishtimi   do të tkurret\Si letër e zhubrosur\Digjet më në fund\Në  zjarrin e një shprese”

Të moshuarit për autorin janë dhimbje dhe përvojë, vuajtje dhe qëndresë, dashuri dhe forcë. Tek poezia “Të moshuarit” na jepet portreti i njeriut të punës,që nuk do  të largohet edhe pse mosha e thërret të pushojë.Ai nuk mund të shkëputen dot aq kollaj nga puna dhe jeta e zhurmëshme.Prandaj ata i gjen përsëri midis të rinjve ,edhe pse vitet i “... kanë krrusur,si një lule vjeshte\që mban mbi gjethe brymën e parë”.

Dashuria dhe dhimbja në poezinë e Kujtim Matelit trazohen dhe shpesh shkrihen në një të vetme. I ndikur nga poeti i madh Naim Frashëri ,dashurisë i shijon më tepër dhimbjen se kënaqësinë. Në ndonjë poezi autori i këndon dashurisë së parealizuar. Kjo është një dashuri që nuk mund të shuhet. Dashuria është një ndjenjë e fuqishme pa të cilën jeta nuk ka kuptim, prandaj të dashuruarit flijohen në emër të saj. 

Luftëtari në poezinë e Kujtim Matelit është një figurë universale. Ajo është simbol i lirisë, i sakrificës, i flijimit dhe i pavdekësisë. Për ta individualizuar këtë figurë ,autori  portretizon heronj të tillë si: Hajredin Tremishti, Çerçiz Topulli e Mihal Grameno, shëmbëlltyra të heroizmit dhe patriotizmit shqiptar. 

Një nga poezitë më të bukura të vëllimit është dhe ajo me titull: “Mos i dëgjo yjet se ç`thonë” ku autori personifikon të vdekurit, të cilët,kur ikin nga kjo botë e kur ndonjëri ndahet  papritur në moshë të re , dëshiron që ata ta gjejnë lumturinë e tyre në jetën qiellore, edhe pse realisht mund të mos e besojë atë.Sipas autorit,njeriu,në botën qiellore ka po ato përjetime që ka dhe në botën reale tokësore

Ai është gjithnjë nën trysninë e thirrjeve të botës qiellore që kërkon ta mbajë atje me çdo kusht dhe thirrjeve të botës tokësore që e kërkojnë që të kthehet përsëri midis njerëzve të dashur. 

Poezia: ”Më ngacmon kujtimi yt” është vërtet një ngacmim i fuqishëm që e frymëzon autorin për të derdhur në vargje dashurinë për vajzën që nuk e ka pranë. Derdhet në ato vargje ,dashuri njerëzore, emocione e ndjenja që e bëjnë lexuesin të mendohet, entuziazmohet, dëshpërohet dhe përsëri gjen forca për t`u bërë më i fuqishëm, më i çiltër e më njerëzor. Si dikur ,ai e përfytyron vajzën e dashuruar ,me një tufë borziloku në dorë që ia vendos tek vazoja në shtratin e gjumit. 

Kurbeti, si një plagë e rëndë e shoqërisë, ka vënë në lëvizje penën e shumë krijuesve. Ajo është më e dukshme në poezinë e Kujtim Matelit i cili, duke qënë edhe vetë për disa vite emigrant, ka derdhur në vargje pamje realiste të jetës së një emigranti. Është kjo arsyeja që në vargjet e tij gjen dhimbje dhe emocione të përjetuara thellë. Loti i nënës që përcjell të birin në mërgim, dhimbja e tmerrshme që ajo ndien në shpirt kur djali i kthehet i vdekur, janë paraqitur me nota shumë tronditëse. Por fatkeqësia arrin kulmin me vetflijimin e nuses së djalit, e cila e mbetur në vetmi të plotë, mbytet për t`i dhënë fund dhimbjes tragjike që i shkaktoi humbja e njeriut të dashur. 

Poezia e Kujtim Matelit është sa e ndjenjës aq edhe e mesazheve, sa e peisazheve aq dhe e dashurisë. Në të gjallon historia, jeta, kujtimet dhe bëmat e njerëzve të thjeshtë, hallet dhe shqetësimet e tyre. Autori edhe pse shfaqet në botën e letrave për herë të parë me një cikël të plotë poezish tregon se është premtues për krijime më të bukura në vitet e ardhshme.