Elvi Sidheri: Krokodeilos Kladas (1425 - 1490)

Elvi Sidheri:

Shumë pak, me gjasë kemi mësuar në historinë tonë, lidhur me figurën e Krokodeilos Kladas (1425 - 1490), pinjollin e një familje të vjetër nga Himara, të lindur në Koroni, ngulim arvanitas të Peloponezit (banorët arvanitas të të cilit, pas shpërnguljes në Itali, do të themelonin ngulimet arbëreshe San Chirico Nuovo, Ginestra dhe Maschito), i cili në vitin 1480, do të udhëhiqte stradiotët arvanitas të Koronit kundër osmanëve, duke shkaktuar edhe fërkime të fuqishme midis venedikasve dhe osmanëve rrjedhimisht, të cilët bashkërisht do të kërkonin kokën e tij. Më vonë kësaj kryengritje do t'i bashkoheshin edhe arvanitasit e Nafplionit, të udhëhequr nga Teodor Bua, gjersa më tutje Kladas do të largohej me një anije napolitane nga Peloponezi. Ajo që pak dihet ndërkaq, është roli i Krokodeilos Kladas në kryengritjen arbërore të udhëhequr nga Gjon Kastrioti II, biri i Skënderbeut, në Arbëri në vitin 1481, me qendër pikërisht në viset e Himarës, ku ishte edhe prejardhja e largët e Kladasit. Ferdinandi II (1479-1516) ndërkohë po planifikonte një fushatë ushtarake në në Epir dhe Arbëri për t'i larguar turqit nga zbarkimi në Otranto, dhe do ta përfshinte, siç thuhet edhe Kladas rrjedhimisht në këtë revoltë, të prirë nga djali i Skënderbeut, Gjon Kastrioti II. Fushata në Epir u zhvillua me sukses në fazën e saj të parë, duke çliruar plot vise të arbërore, përfshirë Himarën. Bejlerbeu i Rumelisë Sulejman Eunuku u përpoq me 3000 ushtarë të çante rrethimin e kështjellës së Sopotit, të çliruar ndërkaq nga arbërorët, por ra në pritë nga Kladas, u kap rob dhe u dërgua si peng tek Duka i Kalabrisë. Kështjella e Sopotit bie në duart e revolucionarëve më 31 gusht 1481 dhe mbreti i Napolit emëron komandant të Himarës Gjon Kastriotin II. Lufta civile në Perandorinë Osmane pati përfunduar sakaq, dhe Bajaziti II (1481-1512) do të ngjitej në pozitën e sulltanit, i cili dërgoi 30.000 ushtarë në Himarë për ta shtypur kryengritjen arbërore. Më në fund osmanët arrijnë në pranverën e vitit 1492 duke i shtypur arbërorët me gjak.

Kladas më tutje kthehet për të luftuar në Peloponez, dhe kapet e vritet mizorisht nga turqit në vitin 1490.

Vepra dhe trimëria, krahas rolit të këtij luftëtari të paepur arbëror në Peloponez dhe veçanërisht në Kryengritjen Arbërore të Gjon Kastriotit II, meriton studime e hulumtime të mëtejshme historike e shkencore, për ta nxjerrë në dritë plotësisht figurën e këtij njeriu kaq të pashlyeshëm në kujtesën arbërore.