Kulturë
Kolec Traboini: Murro
E hene, 20.06.2011, 07:58 PM
Tregim
KOLEC TRABOINI
MURRO
Nga Kanadaja në veri drejt Bostonit
Tek shihja flokët e parë te borës që lëshoheshin në qiell në një vallzim të bardhë e të hazdisur, në tis të kujtesës, m’u shfaq koha kur isha ushtar në Malësi të Gjakovës, në një prag dimrit në vitet 70, kohë kur e ndjeja veten si kafshëz e mardhur.
Kishim një qen të madh në repart të cilin e thërrisnim Murro. Mund të ishim rreth dyqind e pesëdhjetë ushtarë të dy kompanive të artilerisë tokësore që ishim stacionuar në qytezën minatore të Kamit, jo shumë larg pikës kufitare të Qafë Prushit.
Të gjithë e donin dhe të gjithë i donte i miri Murro. Ishte një qen me trup të lidhur, shumë i fortë, me ngjyrë të përhimtë e gati në të bardhë të qimeve. Racë ujku, ose shartim i ujkut me qen, që e bënte sa të fuqishëm e të egër me të panjohurit, aq të mirë e të dashur me ushtarët.
Ai nuk ishte nga ata qen që mund të gjeje rëndom pranë restorantit të qytezës veriore të minatorëve, në zallamahinë e skotave bastarde që shqyenin njëri-tjetrin për një kockë. Jo! Murrua ishte nga tjetër sërë. Ai kurrë nuk shkonte pranë restorantit, kurrë nuk afrohej tek guzhina e repartit. Ai qëndronte gjithnjë pranë ushtarëve, madje edhe kur merrnin rrugën e lodhshmë të stërvitjes taktike.
Kur zbardhte dëbora në Malësinë e Gjakovës, mbi Majat e Hekurave, Dragobi, Shkëlzen, në Qafë Luzhë apo në Majën e Fushave dhe tej e përtej Bjeshkëve të Namuna, ne ushtarët mblidheshin kruspull rrëzë kapanoneve për të mos na zënë era, cikma e dëborës. Murrua na afrohej pranë e na shihte me ata sytë e tij të blertë. Sikur na fliste. Sikur na pyeste: "Kaq shumë mërdhini ju ushtarët?!"
Sikur kërkonte të na afronte ngrohtësinë e qimeve të tij të dendura që nuk merrnin lagështirë e ku fluturzat e borës shkrinin e shkisnin si lotë.
Por ne e dinim që edhe Murrua kallkanosej nga të ftohtit. Atë vit, kur dëbora shkoi sa një njeri në këmbë, Murrua u tret aq shumë… E kjo, jo se mungonte kujdesi ynë për të, por se tërë natën, ndërkohë që temperatura kishte shkuar minus dhjetë gradë, ai nuk shkonte të flinte tek kapanonet, pranë fuçisë që bënte punën e sobës, por shkonte e qëndronte i heshtur tek parku i topave të mëdhej, Obuz 122, pranë ushtarit që kishte rradhën e rojës. E, me që ushtarët në situata të jashtzakonëshme ndrroheshin për çdo orë, Murrua shoqëronte për në vendroje secilin prej ushtarëve të rradhës dhe i bënte shoqëri tërë kohën e shërbimit. Ushtarët ndrroheshin, Murrua po aty. Sytë e tij nguleshin në errësirë si thëngjij të zjarrtë dhe kundronin nga ushtari me ndjenjë dhëmbshurie.
Sa herë kam bërë roje nate me Murron, sytë e tij aq të zgjuar e të dashur më dukej sikur më thoshin:
"Pse qëndron këtu?".
"Se ruaj armikun", përgjigjesha me mendjen time.
"Po ku është ky armik?"- më bëhej se më thoshte Murrua.-Ma trego mua pa shkoj dhe e shqyej, dhe ti të mos rrish më këtu në mes të borës e kallkanit që na ngriu të dyve."
"Është edhe këndej-edhe andej. Është edhe para edhe pas. Është kudo, Murro. Është kaq i fshehur e i djallëzuar armiku sa në të shumtën e herës të shfaqet si mik."
"Edhe si komandant?"-më shpotitën sytë e Murros.
Unë heshta.
"Përse nuk flet?"- më pyesnin sytë e Murros.
"Sepse, i dashur miku im, armiku të shfaqet si mik...dhe ndoshta
edhe si Murro."
"Këto janë përralla që nuk i beson njeri. As ne qentë nuk i besojmë"- më bëhej se më fliste Murrua.
-"Këtu në bjeshkë ka vetëm një armik dhe ky armik është bora..."
Nisa ta përkëdhel. Ishte mardhur keq i shkreti Murro. Lashë automatikun në një anë dhe nisa ta fërkoj fort me duart e veshura me dorashka.
Murrua nisi të lëvizë në dëborë. Donte të nxehej. Si e mori veten, u afrua e u mbështet më kurriz pranë këmbëvë të mia që më ishin kallkanosur.
Nuk m’u durua pa i thënë: "Ah, miku im i mirë, që nuk të harroj kurrë derisa të vdes.
Ti ke të drejtë. Ti je më i zgjuar e më guximtar se çdo njeri, po ndodh që shpesh herë dhuntia i bëhet plagë në trup e në shpirt njeriut. E ndoshta kjo ndodh edhe me qentë. Prandaj mos fol. Mos fol se do të përfundosh në një qen burgu..."
Murrua hungëroi dhe m'i skremiti dhëmbët...
"Atje në burg, edhe qeni e ndjen veten si një njeri i mardhur" m’u bë se më tha Murrua.
" Ndërsa njeriu, pa qënë në burg e ndjen veten një qen i mardhur" - ia ktheva unë.
Murrua kuiti dhe u mblodh kruspull sërish pranë këmbëve të mia për të më ngrohur sadopak, nga frika se mos unë, miku i tij në atë botë të akullt, kallkanosesha e vdisja mbi dëborë...
Vite më pas, sa herë më kthehej në kujtesë ky dialog emotiv i thosha vetes se, si qen i mardhur e ndjen njeriu veten edhe kur dështon në veprën e vet, kur ka nxjerrë nga duart as një të dhjetën e asaj që mendon dhe ëndërron. Nuk e krijon pra në lartësi estetike, jo se nuk e ka ekuavalentin shpirtëror, ndjesinë perceptuese, aftësinë e vëzhgimit, por se mjedisi në të cilin gjallnon, është si një cipëz akulli që e rrethon tërë qënien tonë e na e bën ndjenjën kallkan e gjymtyrët si ca shkopinj të thatë.
E di që koha e Murros ka ikur, kush e di ku i ka mbyllur sytë me trishtim nën stuhi bore, por edhe në kohrat e reja që jetojmë ka borë, ka Murro, por ka edhe njerëz zotërues, imponues që i bëjnë të tjerët të flasin me vete.
E hera herës ta ndjenin veten si të ishin qen dëbore…