Speciale

Ilia S. Karanxha: Paolo Giovio (1484-1552) dhe shqiptarët

Emri i Paolo Xhovios (Paolo Iovio ose Giovio) është i njohur në ambientin shqiptar qysh në periudhën e Rilindjes Kombëtare Shqiptare. Kjo para së gjithash në sajë të publikimeve të veprës së tij Comentario delle cose de'Turchi (Komente mbi çështjet e Turqve) me të cilën më vonë u bashkangjit edhe varianti i shkurtuar i historisë të Skënderbeut (1541, 1543, 1544/5) fakt që shtyvi mjaft studiues të kohës të mendonin se edhe ajo ishte vepër e Xhovios. Bile edhe botimi i parë i veprës Commentario de ...

Marjan Sebaj-Sopi: Binça, oazë e thirrjeve të shenjta!

Binça, oazë e thirrjeve të shenjta! Është ndër fshatrat më të lashtë të Anës së Moravës. Dhe këtë famulli që nga vizita e shenjtë e së Lumës Nënë Terezë vitin 1979., më pas e deri në ditët e sotme e kanë vizituar personalitete të shumta të jetës politike (kryeministra, ministra, zëvendësministra, deputet, kryetar partishë, e kryetar kuvendesh...) shoqërore ,e kulturore... E ka vizituar çdo administrator i Kosovës, gjeneral të KFOR-it e oficier tjerë të lartë...E kanë vizituar dhe e vizitojnë pandërpre ...

Shefik Sadiku: Vrasjet e ushtarëve shqiptarë

Ne, e kemi përjetuar dhunën dhe krimin e shtetit gjenocidal serb, i cili e donte atdheun tonë pa ne, sepse kështu ishte i formuar ky “shtet”, për të na i bërë 1001 të zeza vetëm për të na e fyer dhe përdhosur identitetin kombëtar, për të na e mohuar edhe të drejtën tonë më elementare - JETËN. Kur ua merrnin jetën të rinjve shqiptarë, në emër të shtetit të Mbretërisë së Jugosllavisë, thoshin: “ka bërë vetëvrasje”! Me këtë “epitet”, pastaj e ...

Sabile Basha: Organizimi i rezistencës në Kosovë dhe Lufta e Qelisë në Siqevë (13 shtator 1945)

Pas ripushtimit dhe aneksimit të Kosovës më 1945, dhe pas ngritjes së kufirit ndarës ndërmjet Shqipërisë dhe shqiptarëve, çështja e Kosovës dhe e trojeve tjera që ngelën nën ish-Jugosllavi edhe më tutje do të mbeten të pazgjidhura. Në Kuvendin e Prizrenit, (8-10 korrik 1945), Kosova edhe zyrtarisht do të aneksohej nga Serbia. Me aprovimin e Rezolutës nga Kuvendi Federativ më 23 korrik 1945 dhe nga ai serb më 1 shtator 1945, çështja e Kosovës do të konsiderohej çështje e mbyllur. Pavarësisht se gjatë ...

Lutfi Alia: Letër e Skënderbeut – drejtuar fisnikëve të Kuvendit të Sienës, Itali

Brenda meje vlonte një ndjenjë gëzimi e veçantë, sidomos ku kaloja gishtat e mi mbi letren që dikur e kishte prekur dhe Gjergji dhe që e shkroi me dorën e tij 550 vjet më parë. Siena është një qytet i vogël në Toskana të Italisë, por dhe një qytet me vlera të mëdha, i pasur me histori, me kulturë, me art e me jetë sociale dhe intelektuale tepër aktive. Është një qytet i bukur, mikëpritës, miqësor, festoz, misterioz dhe mitik në të njëjtën kohë. Të përshkruash Sienën është një ndërmarrje e veshtirë ...

Marjan Sebaj-Sopi: Krishterimi religjioni më i vjetër në Kosovë

Dikur në Ipeshkvninë Shkup-Prizren, në një hapësirë prej 46.500 km², jetonin diku rreth 3 milion Shqiptar. Me përqindje rreth 96% përbënin shqiptarët të konfesionit mysliman dhe diku rreth 4 % ata të konfesionit katolik.Vitin 1967 Selia e Shenjtë emëron Mosn. Joakim Herbut (greko-katolik), nga Kulla, (Vojvodinë), ordinar, dhe Mons Nikë Prela (1918-2006) shqiptar i lindur në Kotorr, Mali i Zi, ipeshkëv ndihmës “sedi datus” për besimtarët shqiptarët të Ipeshkvisë Shkup-Prizren ...

Tomë Mrijaj: Lutja në 49-vjetorin e Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë: “Paqe në botë dhe liri për popujt e robnueme”

Historia e klerikut të shquar Mons. Dr. Zef Oroshi, është e lidhur me vendlindjen e tij në Kaftall të Oroshit, aty ku zënë fill ngjarjet e mëdha të Derës së Kapidanëve të Mirditës, që për pesë shekuj me radhë luftuan pareshtuar kundër mizorive të Perandorisë Otomane, duke ruajtur gjithnjë identitetitn kombëtar, gjuhën, fenë, traditat dhe kulturën tipike iliro-arbërore-shqiptare.Më 23 Nëntor të vitit 1912, pikërisht pesë ditë para Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë në Vlorën historike, në ato ditë, kur vendit i vinte ...

Bedri Blloshmi: Fjala e fundit - I thoni nënës, ku më çuat

Janari-1944 ishte muaj dhe viti që filloi terrori i ligjëruar komunist. Për çdo ditë kishte pushkatime kolektive, listat bëheshin një ditë më përpara të formuluara nga kryetari i këshillit të lagjes apo fshatit. Kishte kaq shumë që pushkatoheshin saqë përveçse i fusnin nëpër birucat e degëve të brënshme të çdo rrethi por edhe në godinat e pronarëve apo në burgun e Burrelit, Gjirokstrës, Shkodrës, Korçës etj. Mbasi kishin bërë formalitetin ...

Sabile Basha: Procesi gjyqësor ndaj grupit ilegal ''Grupi i Lidhjes së Prizrenit'' më 1950

Duhet theksuar se edhe pas përfundimit të LDB, organizatat ilegale të cilat filluan të vepronin në Kosovë karakterizohen me programet e tyre që kryesisht kishin mbështetje në kërkesat e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. Patjetër duhet përmendur ONDSH-në, e cila vepronte në Kosovë dhe në pjesën Lindore të Maqedonisë, dhe kryesisht ishte e përcaktuar për luftë të armatosur kundër robërisë së re jugosllave dhe bashkimin e të gjitha trojeve shqiptare në një ...

Safet Hyseni?: Histori e shkurtër e arsimit shqip

Niveli i zhvillimit arsimor të një vendi është tregues i qartë i zhvillimit shoqëror të tij. Arsimimi në gjuhën shqipe i pati fillesat në kohën e lindjes së gjuhëve popullore në Evropë. Por në kushtet e pushtimit turk, ky proces eci ngadalë dhe përmes vështirësish të shumta. Ishin klerikët shqiptarë që përdorën të parët gjuhën shqipe (ngase në civilizimet e atëhershme vetëm kjo shtresë ishte e arsimuar), dhe që ngritën shkollat e para shqipe në trojet tona, por që në kushtet e veçanta të viseve shqiptare u ...

Lutfi Alia: Shën Jeronimi i Ilirisë

Jeronimi është lindur në vitin 340 pas Krishtit në Stridone, një fshat i vogël në veri të Provinces së Ilirisë, në një periudhë kohe, kur ende nuk ishte shuar jehona e Konsilit të Nikeas, që çkisheroi Ario-n dhe ku perfaqesuesit e Ilirise dominuan keshillin, madje u aprovua njezeri dhe formula e tyre e lutjes per trinitetin.Jeronimi shkoi në Romë në moshë të re për të kryer studimet në shkollen e gramatikut te shquar Elio Donato ...

Marjan Sebaj-Sopi: Krishterimi ndër Shqiptarë

Ilirët, të cilët ishin paraardhësit tanë, kishin fatin e madh e të papërsëritshëm, që të ishin ndër popujt e parë në Ballkan dhe Europë, të cilët e përqafuan krishterimin, madje që nga themelimi i tij. Mbi këtë të vërtetë historike dhe biblike, na dëshmojnë burime të shumta; Biblike (krhs.Tit 3,12; Rom. 15, 19; 1Sel. 1, 8 etj) pastaj burimet historike. Këto të fundit, në përpikëri pëlqehen me burimet biblike, siç mund të ...

Prend Buzhala: Nënë Tereza dhe Kosova

Lidhjet e Nënës Tereze me Kosovën kanë qenë të pashkëputshme. Regjimet e së kaluarës pushtuese e komuniste, në Shqipëri, por deri sdiku edhe nën ish-Jugosllavi, kanë bërë përpjekje që ta mbajnë sa më larg vetes dhe shgqiptarëve emrin e saj, anise ajo ishte edhe nobeliste. E sulmonte Serbia para luftës, burgoste aktivistët e SHHB “Nëna Tereze”, polica serbe i shqyente posterët me emrin e saj, e shante barbarisht)... Por askush nuk e ...

Ilia S. Karanxha: Dokumenti më i çmuar për historinë e artit bizantin në koleksionin e Nikolla Leonik Tomeos

Një ndër objektet më të çmuara në koleksionin e Tomeos që i bëri një përshtypje të veçantë Marco Antonio-s ishte një histori mbi Izraelin ose Libri mbi Xhozue-në. Në këtë rast kemi të bëjmë me një rrotullë në pergamena të gjatë 10.46 m e të gjërë 31.1 cm ekstremet e të cilit fillimisht (në gjëndjen si e ka pasur Tomeo) ishin të fiksuar në dy shkopinj të gjatë 38 cm me diametër 3 cm ku secili, sipër e poshtë, mbanin nga një tjetër ...

Bedri Blloshmi: Dosja Nr: 1288 A. Ushtar Pëllumb Dush Mirakaj

Në vitin 1945 Shqiperia e coptuar do të pushtoheshe nga mizorët dhe terroristët komunistë. Këta barbarë filluan arrestimet, sekuestrimet, varjet, pushkatimet, grabitjet, burgosjet dhe internimet në masë. Fjalët e tyre ishin të çfarosnin klasën e përmbysur. Në vitin 1947 në repartin ushtarak nr. 721 te gazermat e Ali Rizait në Tiranë në mesin e ditës do ndodhte një ngjarje e zakontë për terroristat komunistë dhe tmerronjës për ushtarët. Reparti ishte njoftuar, ishin marr masat, ushtarët ...

Marjan Sebaj-Sopi: Laramanizmi si dukuri e mbrojtjes së krishtërimit shqiptar

Mirëpo, kohëve të fundit ka shumë lëvizje në lidhje me këtë, kështu psh. patëm rastin viteve të fundit të shohim psh si ndërtohen Kisha në rrethe të tilla si është rasti i fshatit Kravasari /vend, afër Prizrenit/ dhe Rugovë, ku vet banorët lokalë kërkuan, organizuan dhe me vetkontribut ndërtuan Kishat e tyre mbi themelet e Kishave të vjetra që ekzistonin më parë, e të cilët deklaruan se kemi qenë katolik dhe dëshirojmë që në themelet e atyre Kishave të kemi prapë Kishën e stërgjyshëve tanë...

Pjetër Logoreci: Pranvera e Demokracisë

Me deshirën e mirë të përkujtoj këtë ngjarje jo të zakonte, mbasi po afrohet dita jubilare e saj Shtator 1991, do mundohem të rreshtoj disa kujtime në respekt të kolegëve që vëndosen të vetëflijohen, për të ba present respektimin e të drejtave njerzore dhe për të diskretitue ideologjinë vrasëse të komunizmit. Ja kushtoj këtë shkrim kolegut të paharruem të ndjerit Pano Taci, i cili ishte pjesmarrës aktiv i kësaj greve, me të cilin pata shumë ...

Vilhelme Vranari-Haxhiraj: Rrnoftë Shqipëria dhe na ndihmoftë Perëndia!

Titulli i këtij shkrimi,"Rrnoftë Shqipëria dhe na ndihmoftë Perëndia", që vjen nga kujtesa e kohës, së cilës dikush duhet t'ia heqë e t'ia fshijë pluhurin e harresës për të nxjerrë në dritë të vërtetën. Zbulimi i jetës sociale, politike apo kulturore individuale të shqiptarëve, mbështetet në një të vërtetë të madhe, në një realitet të pamohueshëm, mbi të cilat njohim të vërtetat historike të një kombi të lashtë sa vet njerëzimi. Theksoj se ky titull ...

Safet Hyseni: Historia e shpëtimit të dy pilotëve amerikanë në rajonin e Kërçovës

Rrëfimi nis në majin e vitit 1944. Atë ditë kishte marrë një mot i keq, i përcjellë me frymë e rrebesh shiu. Mbi qiellin e Zajazit do të kalonte një skuadër aeroplanësh luftarak, që fluturonte në drejtim të malit Drenovë. Dhe, në çast, një nga këta aeroplanë do të ndahet nga skuadra dhe do të kalojë mbi fshatin Llapkidoll, duke nxjerrë shtëllunga tymi. Pak më vonë ...

Ilia S. Karanxha: Arkitekti e skulptori Andrea Nikollë Aleksi nga Durrësi (1420-1504/5)

Veprimtaria e jeta e Andrea Aleksit është e njohur si në Shqipëri po ashtu edhe në Kosovë e prej kohësh ka tërhequr vëmëndjen edhe të studiuesve të huaj të cilët kanë afermuar veprimtarinë e shquar të këtij artisti shqiptar të shekullit të XV aq sa sot e gjejmë- gati gjithmonë - të rreshtuar në fjalorët ...