Blerim Latifi: Nga sallat e Sorbonës në malet e Kosovës

Prof. Blerim Latifi:

Nga sallat e Sorbonës në malet e Kosovës

Ai ishte mbase kosovari më i shkolluar i kohës së tij. Kishte studiuar në Firence për histori dhe gjeografi, më pas në Akademinë Ushtarake në Romë, dhe gjithashtu për filologji në Sorbonë, në Paris.

Fliste anglisht, italisht dhe frëngjisht. Gjimnazi "Sami Frashëri" në Prishtinë, në gjithë historinë e tij, nuk ka pasur ndonjëherë një mësues më të kualifikuar.

Ishte ndër të paktët që u përpoq të krijonte një lëvizje kombëtare shqiptare përtej binomit komunizëm-fashizëm. Si idealist i madh që ishte, kur u shua kryengritja e Shaban Polluzhës, refuzoi të arratisej. Doli maleve për të vazhduar rezistencën antikomuniste dhe për gati dy vite udhëhoqi përpjekjet për t’i dhënë asaj tiparet e një lëvizjeje të organizuar nacional-demokratike.

Krejt rrethanat ishin kundër tij, por ai kurrë nuk u dorëzua përballë fatalitetit të tyre. U vra më 11 korrik të vitit 1946, në një pritë të organizuar në malet e Hereçit të Gjakovës, nga vetë shqiptarët, për të cilët ai kishte ndërtuar një vizion demokratik.

Çfarë tragjedie! Çfarë njolle turpi në historinë e Kosovës!

Ky ishte Ymer Berisha, nga Gjurgjeviku i Klinës.

_______________________________________

Në Londër nënshkruhet Traktati midis Gjermanisë dhe Britanisë së Madhe. Në thelb të tij është bashkëpunimi ushtarak dhe strategjia e mbrojtjes së përbashkët.

Çfarë do të thotë kjo?

Do të thotë se dy nga shtetet më të fuqishme të NATO-s nuk janë më të bindura në garancitë e sigurisë që ofron aleanca.

Ndërkohë te ne, kjo ngjarje nuk përbën lajm.

Në shpellën tonë mendore, gjithçka që ndodh përtej kufijve të grindjeve tona të vogla, thjesht nuk ka rëndësi.

Nuk i dëgjojmë kambanat e alarmit që po bien gjithandej në botë, sepse veshët na janë shurdhuar nga zhurma e madhe e budallallëqeve tona të pafundme politike, religjioze e mediatike.

Ky është defekti ynë kronik si komb: mungesa e mendimit elitar kombëtarist, paaftësia për të pa përtej interesave të partive e klaneve.

Derisa të tjerët ndërtojnë aleanca për mbijetesë në një botë që po ribëhet dramatikisht, ne nuk arrijmë ta mirëmbajmë as themelin e një shteti që e ka të qartë se cili është interesi i tij kombëtar.

Dhe derisa të mos kuptojmë se liria dhe siguria nuk ruhen me llafe politikanësh e klerikësh injorantë, por me fuqi, me miq të zgjedhur dhe me vetëdije kombëtare – do të mbetemi peng të një historie që do ta bëjnë e shkruajnë të tjerët për ne.

Ashtu siç na ka ndodhur vazhdimisht gjatë historisë.

_______________________________________

Në Kosovën e ditëve tona mund të bëhesh deputet edhe nëse nuk ke as profesion, as nivel kulturor dhe bagazhin intelektual e ke zero. Asnjëra nga këto nuk ka rëndësi: rroga të del në fund të muajit.

Mund të jesh deputet, të mos e hapësh kurrë gojën dhe prapëseprapë të marrësh rrogën rregullisht.

Mund të mungosh sa herë të duash, përderisa mungesat nuk e kalojnë gjashtë muaj, dhe sërish paga nuk ndalet.

Pra, mund të jesh full time i papërgjegjshëm dhe të paguhesh mirë për këtë.

Në literaturën utopike mungon një utopi për dembelët dhe të papërgjegjshmit.Kuvendi i Kosovës mund ta mbushë lirisht këtë boshllëk.

Kur diskutonin për përparësitë dhe të metat e regjimeve politike, filozofët e hershëm paralajmëronin se demokracia nuk mund të funksionojë vetëm si respektim formal i procedurave ligjore në ushtrimin e pushtetit. Ajo kërkon domosdoshmërisht edhe një lloj kredoje,  besimin e thellë në vlerat dhe synimet e saj. Kur ky mungon atëherë vjen një ditë dhe procedurat formale rrënohen si kulla prej letre.

_______________________________________

Ka qenë viti 1988. Unë isha 9 vjeç. Në lagjen tonë kishte ndodhur një vdekje dhe, sipas traditës së asaj kohe, e pamja për të ndjerin zgjaste së paku dy javë. Ne fëmijët, gjatë asaj kohe, sorollateshim rreth vendit ku zhvillohej rituali i ngushëllimeve.

Një ditë pamë një qerre me kuaj që u ndal aty, dhe një burrë i shtyrë në moshë zbriti prej saj, i mbajtur nga dy burra të tjerë. Duke ecur ngadalë, me frymëmarrje të rënduar, ai hyri në odën e burrave. Nga brenda u dëgjua një zë:

— A je Xhemë Ternafci?

Plaku, që ne fëmijët nuk e njihnim, ishte luftëtari i fundit i gjallë i çetës legjendare të Azem Galicës. Duke qenë më i riu ndër ta, Azemi e trajtonte si "sugarin" e çetës. Pjesëmarrës në shumicën e betejave të saj, Xhema kishte marrë pjesë edhe në betejën titanike për ta shpëtuar trupin e prijësit të plagosur, që të mos binte në duart e ushtrisë serbe. Ishte korriku i vitit 1924, kur ushtria serbe kishte rrethuar e bllokuar çdo cep të Drenicës. Tridhjetë burra, shumë prej tyre të plagosur, do të çanin përmes dhjetëra batalioneve serbe për ta çuar në vend amanetin e prijësit të tyre që po jepte shpirt.

Dekada më vonë, kur Xhemë Ternafci, ky luftëtar i kohëve të moçme, po i kalonte ditët e fundit të jetës, disa djem të tjerë po niseshin maleve për të rifilluar luftën për çlirim nga Serbia. Nga ata djem, doli USHTRIA ÇLIRIMTARE E KOSOVËS.

_______________________________________

E paskan arrestu një serb në Rahovec për shkak se kishte mbajtur një fjalim publik me sharje dhe ofendime ndaj UÇK-së. Shumë mirë. Por pyetja që shtrohet natyrshëm është: si t’ia bëjmë me shqiptarët e shumtë që përditë mbushin rrjetet sociale me gjuhë po aq të rëndë kundër UÇK-së?

Unë mendoj se rreziku më i madh për përmbysjen e narrativës çlirimtare të Kosovës nuk vjen nga propaganda e Serbisë, por pikërisht nga këta.

_______________________________________

Në Librin e Predikuesit të Besëlidhjes së Vjetër gjendet ajo fjalia e famshme me të cilën fillon ndoshta për herë të parë meditimi nihilist mbi botën: "Kotësi e kotësive, gjithçka është kotësi."

Është si një britmë që lind nga përvoja e drejtpërdrejtë e jetës,  e jo diçka që del nga rezonimi logjik.

Dhe sot, kush dëshiron ta përjetojë atë shije të vjetër të kotësisë biblike, nuk ka nevojë të lexojë literaturë teologjiko-filozofike: mjafton të ndjekë një konferencë a forum të Internacionales Socialiste. Spektakli i fjalëve pa trup, retorika e rrotullimit në vend, ekzegjeza boshe e idealizmave të falimentuar, donkishotizmi politik — e gjithë kjo është “hevel havalim”, avull mbi avuj, tym i tymrave.

_______________________________________

Rumania po kontrakton me Izraelin blerjen e Kupolës së Hekurt — shteti i parë në Europë që blen këtë teknologji shumë efektive të mbrojtjes ajrore.

Ne, ndërkaq, buzë kolapsit shtetëror, vazhdojmë të jemi pjesë aktive e korit të mallkimeve të përditshme në rrjetet sociale kundër Izraelit, Amerikës dhe Perëndimit.

Pastaj, kur të zgjohemi një mëngjes me raketat që hidhen nga Kopaoniku e Nishi mbi qytetet tona, do të shohim se me kë do të rreshtohen Hamasi, Hezbollahu, Irani dhe dreqi me t'birin.

Një popull që nuk di kë ka mik e kë ka armik, është vetëm çështje kohe kur do ta thyej qafën në kthesat e forta të historisë.

_______________________________________

Kur i pashë këto blinda të Ushtrisë së Shqipërisë duke shkuar në drejtim të Skënderajt, m’u kujtua beja që bënin pleqtë dikur: Pasha ato tri ditë të Shqipnisë!

Duket se aq të mira kishin qenë ato tri vite [1941–1944], saqë u ishin dukur si me qenë veç tri ditë.

_______________________________________

Kisha e Thethit u ndërtua në vitin 1892 me ndihmën e misioneve katolike austriake, që vepronin në zonën e Shkodrës. Projekti arkitekturor, materialet ndërtimore dhe trajnimi i klerit e mësuesve u siguruan nga këto misione. E gjithë kjo ishte vetëm një pjesë e vogël brenda projektit të madh austro-hungarez për ndërtimin e kombit shqiptar — pa të cilin vështirë se do të kishim Shqipërinë e pavarur të vitit 1912 dhe mbijetesën e çështjes së Kosovës gjatë shekullit XX.

Prandaj, kjo nuk është vetëm një kishë e bukur në mes të një peizazhi të mahnitshëm natyror, tashmë i shëmtuar nga ndërtimet e egra dhe rrënimi i vonuar i tyre.

Është edhe një simbol i një kohe kur për fatin e Shqipërisë mendonin më shumë disa të huaj sesa vetë shqiptarët. Me shumë mund dhe vështirësi, Shqipëria është sot më afër se kurrë përmbushjes së qëllimeve të artikuluara që në atë kohë, ndërsa Kosova, për fat të keq, ka hyrë në një cikël të rrezikshëm degradimi, i cili nuk dihet se ku do ta çojë.

_______________________________________

Në vitin 2012, një studim me datimin me karbon-14 zbuloi se ky ulli, bashkë me dy të tjerë në Kopshtin e Gethsemanit në Jeruzalem, është rreth 900 vjeç. Mendohet se janë mbjellë në kohën e Kryqëzatave, mes viteve 1099 dhe 1198 pas Krishtit. Rrënjët e tyre janë dëshmi e heshtur e shekujve që kanë kaluar, e njerëzve që kanë ardhur e ikur, e lutjeve që janë ngritur në heshtje dhe me zë drejt qiellit.

Facebook-u ma kujtoi sot këtë fotografi, të shkrepur nga një djalosh që rrinte buzë rrugës, duke u afruar me shpresë te pelegrinët. Ishte i heshtur, por në sytë e tij kishte një lloj urtësie që më bëri të ndalem. Për shërbimin e tij të thjeshtë — një fotografi — i dhashë 10 shekelë. Ndoshta për të ishte shumë. Për mua, ai çast mbeti si kujtim i gjallë i një udhëtimi në qytetin që prej shekujsh vazhdon të mos e lë të qetë imagjinatën njerëzore.

_______________________________________

Ka qenë një kohë kur kjo ishte një prej aventurave më të dashura në botën e fëmijëve. Sot frytet e pemëve nëpër shumë katunde i zë vjeshta të pavjelura dhe të kalbura në tokën e brymosur.