Drita Halimi-Statovci: Përmbledhësi i Konferencës Shkencore : Veshja shqiptare e Medvegjës dhe viseve tjera

Promovimi-Veshja MEDVEGJË, në Preshevë më 23.10.2022

Përmbledhësi i Konferencës Shkencore : Veshja shqiptare e Medvegjës dhe viseve tjera, mbajtur më 02.05.2019, Preshevë -Medvegjë-Sijarinë

Nga Prof. Dr. Drita Halimi-Statovci

Është më se e njohur se veshja popullore dhe veshja në përgjithësi përfaqëson një universalitet gjithënjerëzor, si dhe reflekton fuqi identifikuese për një individ, për një etni, për një vend e për një komb si tërësi. Këtë realitet e reflektoi për mrekulli Konferenca shkencore e organizuar nga Shoqata për Trashëgimi dhe Krijimtari Kulturore e Luginës së Preshevës, në bashkëpunim me AFEDS, respektivisht Forumin Shqiptar për Zhvillim Ekonomik në Serbi. Për të qenë puna edhe më efektive dhe më nxitëse për trashëgiminë kulturore e për veshjen në veçanti, Konferenca me një largpamësi të pëlqyeshme u mbajt në Medvegjë, përkatësisht në Sijarinë.

Përmbledhësi pasqyron se Konferenca e vitit 2019, organizuar për veshjen shqiptare të Medvegjës e të viseve të tjera, zhvilloi punimet në dy seanca, duke shtruar kumtesat me këto tema: Veshja identitet i spektrit të gjerë; Veshjet popullore shqiptare në Luginën e Preshevës;  Veshjet popullore në Lumë e Dibër të Poshtme; Veshja e gjerë e femrave në Malësi të Gjakovës;Veshjet shqiptare në rrethin e Tetovës;Veshja e grave shqiptare në rajonin e Medvegjës; Kostumet popullore në trevat lindore dikur dhe sot; Veshjet popullore në hapësirën folklorike shqiptare; Veshjet popullore shqiptare në tregimet e Ernest Koliqit; Kostumet popullore në vendbanimet shqiptare të Velesit; Veshjet kombëtare dhe diversiteti i saj; Rëndësia historike  e veshjeve tradicionale shqiptare; Veshja e Medvegjës dhe e viseve të tjera si elemente ndërlidhëse me identitetin; Veshjet tradicionale në Kosovë; Veshjet e burrave shqiptarë të  Medvegjës dhe së fundi Veshjet e burrave në Preshevë. Duhet theksuar se përmbledhësi ka përfshirë kumtesat e lexuara, por edhe ato që për arsye objektive nuk arritën të lexohen.

Për Konferencën dhe për studimet, materialet, fotografitë e intervistat e përfshira këtu është tepër domethënëse të spikas gjeografishtrirjen tepër të gjerë të kulturës dhe etnisë shqiptare, si dhe tematikën e bollshme dhe të nduarduartë për veshjet popullore, por edhe për fusha të tjera trashëgimore. Me një natyrshmëri të ndërlidhjes së lehtë, për veç kumtesave për veshjet popullore, Përmbledhësi  sjell edhe të dhëna që flasin për rite të kalimit, për punesat e dorës dhe për motivet e ornamenteve dekoruese në veshje e në artefakte të tjera. Pa u lëshuar në detaje, lypset vërejtur se temat e këtilla komunikojnë, informojnë për një trashëgimi të begatë kulturore dhe natyrisht se ndihmojnë njohjen sa më të mirë të çështjeve të ndryshme kulturore e trashëgimore. Takimet e këtilla janë shumë simbolike dhe shumë domethënëse. E bukura mbi të bukurat ishte qëndrimi i pjesëmarrësve të Konferencës aty, pikërisht në Medvegjë, ku po shuhet e shlyhet çdo gjë shqiptare e popullata shqiptare. Kam bindjen se takimet e këtilla,  rëndësia shkencore, interesimi për ndriçime në fushën trashëgimore, të bëra bashkë dhe të jetësuara në një Konferencë Shkencore do të kenë jehonë afatgjate për Anamedvegjën e më gjerë. Organizatorët largpamës dhe bashkëpunues: Shoqata për Trashëgimi dhe Krijimtari Kulturore me në krye udhëheqësin e saj z. Xhemaledin Salihu dhe biznesmenin-kryetar i Forumit Ekonomik-AFEDS nga Medvegja z. Muharrem Salihu, e mundësuan takimin e këndshëm e domethënës shkencor, që dha edhe rezultatet e veta kulturore e shkencore. Për këtë dhe si për relaksim, ja se rastësisht dhe befasisht na qëlluan koincidentë, të përputhshëm dy mbiemrat Salihu. Kureshtja më shtyu të hulumtoj fjalorët gjuhësor dhe gjeta shpjegimet se,  ndër të tjera, ky emër shpjegohet me domethënie: i mirë, zemërgjerë e kompetent. Prandaj, më pëlqen të shprehem se pikërisht për veti të këtilla njerëzore z. Xhemaledin Salihu dhe z. Muharrem Salihu organizuan dhe ndihmuan një Konferencë të bukur e të rëndësishme shkencore, prandaj meritojnë lëvdatë e falënderime deri në veçanti. Ky bashkëpunim e kjo rrethanë mrekullisht mundësoi që në një mjedis etnologjik-antropologjik kulturor me karakteristika të veçanta historike dhe kulturore, për një pjesë të madhe të neve pjesëmarrësve, të panjohur deri në Konferencën e Medvegjës, të takohen studiues e hulumtues të viseve të ndryshme shqiptare, me interesime e kontribute të ndryshme tematike shkencore, të shpërfaqin identitete natyrash të nduarduarta trashëgimore e kulturore, që pasurojnë edhe më në plotësi kulturën etnike shqiptare. Kultura shqiptare është një dhe e pandashme dhe kështu duhet të trajtohet, kështu të përfaqësohet, dhe që është më e bukura - Konferenca e Medvegjës saktësisht e pasqyroi si një kulturë shqiptare, të pandarë!

Mirëpo, për hir të suksesit në të ardhmen, duhet vërejtur së, Përmbledhësi i Konferencës ka punime që duhet akoma të plotësohen, sepse ndodhë të ju mungojë dokumentimi dhe përshkrimi i saktë profesional i një kostumi të plotë, ose mungon përcaktimi dhe strukturimi brenda vetë punimit i tipologjisë së veshjes, të dallimit të varianteve të tyre, të përcaktimit të rrethinave kostumologjike, mungon saktësia, sepse disa konstatime hamendësore shfaqen pa ndonjë mbështetje teorike-shkencore e të ngjashme, që po të kihej pak më shumë kujdes, do ti bënte shkrimet shumë më të arrira shkencërisht.

Nga takimet  dhe botimet e këtilla sigurisht se gjeneratat e ardhshme trashëgojnë një bazë të mirë studiuese, të dhëna të rëndësishme për ta ndriçuar kulturën, të kaluarën e një vendi e të një hapësire më të gjerë, për ta mësuar  rëndësinë e pasurisë trashëgimore materiale, artistike ose shpirtërore. Të gjitha këto së bashku do të shërbejnë si  material studimor për Etnologjinë, që sot pëlqehet të quhet Antropologji kulturore në përgjithësi, por ndihmojnë edhe më gjerë për shkencat humanistike.

Ju faleminderit!