Luan Kalana: Oriol Spaho - Fjalori 100 gjuhësh

Oriol Spaho Fjalori 100 gjuhesh

Gjeniu poligloti,  fenomeni shqiptar -ORIOL SPAHO (1974- 2017)

Libri “Fjalori 100 Gjuhesh”

- Fjalor kompakt shumëgjuhësh për qëllime didaktike të 100 gjuhëve përfshirë krahasimin gramatikor paralel"-ne anglisht -”Compact Plurilingual Dictionery for didaktical purposes of 100-languages incl.parallet grammatikor comparison”, ne teresi eshte nje veper shkencore gjuhesore ne fushen e linguistikes.Per shqipfolesit, eshte pak i veshtre per tu kuptuar, megjthese po thuajse te gjithe ne shqiptaret, e flasm dhe e njohim anglishten.

E thene qysh ne fillim, ne pak rreshta te ketij informacioni dhe prezantues te ketij libri, ky eshte nje “mega” fjalor shume gjuhesh per mesimin e gjuheve te huaja autodidakte mbi baza shkencore

Nga ana tjeter,  nga pembatja ne planin horizintal dhe vertikal,  eshte nje analize,  nje studim shkencor per seciln gjuhe, kaq shume i nevojshem per studjuesit dhe shkencetaret, duke filluar nga Tingujt, shkronjat Ajlabetin dhe fjaleformimin gjuhesor te fjaleve,  fonemat morfemat, rrokjet, rrenjet temat, parashtesat dhe prapashtesat si dhe mbaresat  dhe lidhjet dhe huazimet me secilen gjuhe.

Cdo faqe eshte nje skedim pasqyre, si ne pellembe te dores, per ta lexuar  dhe mesuar, per te bere analiza te metejshme shkencore nga studjuesit linguistike e tje..

Oriol Spaho-lindi ne qytetin e Korces ne nje familje me prinder usharake,

Mbaroi shkollen e mesme ne qytetin e Bilishtit, Devoll.,

Pastaj Universitetin ”Fan S. Noli” Korce, per ekonomi-turizem,

Me pas fale talentit dhe pasionit per mesimin e gjuhe te huaja,

mbaroi edhe Fakultetin e Gjuheve te huaja Univeristeti i Tiranes.

Me vone,  gjate demokracise  emigron ne Greqi, krahas punes me meditje, vazhdonte studimin autodidakt te gjuheve te huaja, jo vetem qe ti fliste, por sic i thoshte ai miqve shokeve, te afermeve, ”Une dua ti hyj me themel gjuheve te huja”, dhe burimet e tyre dhe lidhjen me Gjuhen Shqipe.

Ai vertet studio, jo mesoi rreth me se 100 gjuhe nga Bota, nga te gjitha bota, duke perfshire ketu dhe gjuhet e vjetra dhe ato te vdekura e deri ne gjuhet e fiseve “te egra” ne Afrike, Austarali, ne ditet e sotme.

Dhe te gjitha keto duke perdorur jo vetem metoden krahasuese por edhe ate shkencore gramatikore, me metoda algjebrike, Per kete ai shrytezoi nje leterature te pasur , dokumete e deshmi gjuhesore, si dhe Fjalore te ndryshem te vjeter e e te rinj, fjalor dy gjuhesh  e te tjer.

Sic thone te afermit e sidomos i vellai Romeo, qe punonte bashke, ai rinte mbi libra e ne internet gati 20 ore ne dite. Pervec qe ishte nje gjeni, fenomen poliglot i njohjes dhe studimit te mbi 100 gjuheve te huja, ai kishte nisur disa stuime shkenore gjuhesore ne fushen e linguistikes, te cilat i mbeten te pa perfunduara, pasi jeta e tij u shua papritur, ne nje moshe te re 40 vjecare, duke mbetur gjithnje djali i pa ritur i “mamit dhe babit “ megjthes e kishte moshen per te krijuar familje.

Orioli, sakrifikoi jeten e tij qe ne moshe me te re .me nje perkushtim fenomenal per te studjuar gjuhet e huaja, ai ecte ne ruget, ne shinat e nje shkencetari gjuhesor te se ardhmes.

Ai ariti te na lere vetem nje veper te plote madhore “Fjalorin 100 gjuhesh-ne anglisht, ”, te cilen  e kemi ne duar, qe par tre muaj ai do ta paraqiste ne seminarin e Akademine shkencore te Linguistikes Boterore, ne SHBA.Endra e tij, mbeti ne mes te rruges ne 9 Mars 2017,  per te oerfunduar studimet e nisura shkencore, ne lidhje me gjuhen shqipe, nder te parat e Njerezimt..

“Fjalori 100 Gjuhesh”-eshte nje botim special voluminoz, me 560 faqe me ngjya, dhe me nje skedim me tabela shkencore, i cili mund te shfrytezohet si nga amatoret e mesimit te gjuheve te huaja, por sidomos nga studjuesit akademike shklencore te linguistikes dhe te albanologjise te etimologjise  ete tjere.Ai shoqerohet nga nje parathenie shoqeruese nga studjuesi shkencor shkrimtari prof.Celik Petriti, o cili flet per vlerat shkencore gjuhesore te vepres por dhe perdorimin autodidakte per te mesuar gjuhet e huaja..Fjalori eshte ne Anglisht.

Ftoj lexuesin e thjeshte dhe akademiket shkencor te niihen e  te studjojne kete veper me vlera  te medha, te cmuara shkencore gjujhesore, te papare ndonjeher ne leteraturen shkencore gjuhesore dhe njehkohesisht nje dhurate shkencore per gjuhesine Shqipe.

@ Luan Kalana-studjues i Gjuhes Shqipe.

Florida SHBA.