Hasan Hasanramaj: Monografi e plotë kushtuar studiuesit Lazar Siljanit

Nga botimet dhe promovimet e veprave tona ma të reja

Monografi e plotë kushtuar studiuesit Lazar Siljanit ...

Studiuesi, gazetari, profesori Sinan Gashi në tridhjetë e gjashtë verrat e tij të botuara gjatë jetës së tij me besnikëri ma të madhe i ka njoftua  lexuesit në botën shqiptare dhe ma lagë nëpërmjet fragmenteve origjinale me të cilat ka qenë i hapur i qartë dhe bindes për lexuesit shqiptarë. Shkrimtari Sinan Gashi me veprat e tij gjithmonë  për dashamiret e librit me ambicien ma të madhe ka ndriçua personalitet idealiste me të cilat ia dhuroi çështjes kombëtar si edhe rilindësit tjerë.

Nga Hasan Hasanramaj

Nga monografia e botuar dhe e promovuar këto ditë kushtua Llazar Siljanit mësojmë së ishte nga fshati Krakornicë, me datën e lindjes 1878. Fëmijërinë e kalonte në vendlindje, por shpesh edhe në Dibër tek i ati, një tregtar i vogël. Po aty kishte mbaruar mësimet fillestare në gjuhë të huaj, e pastaj Siljani, si shumë bashkëvendës, kishte mësyrë Bullgarinë, për të gjetur çfarëdo pune, sa për të mbajtur vetën dhe familjen e tij. Në mërgim përfshihet në radhët e atdhetarëve shqiptarë, që veç sa kishin formuar edhe shoqërinë e tyre me emrin “Dëshirë”, përmes së cilës ishin kryer punë të mëdha, si në programimin e ideve të rilindësve shqiptarë, e po ashtu edhe në ngritjen e vetëdijes individuale profesionale.

Edhe kësaj radhe studiuesi që ndjek një rrugë të veçantë në interesimet  e tija, shkrimtari, profesori dhe gazetari i mirënjohur Sinan Gashi, gjatë jetës së  tij me pendën  për lexuesit shqiptarë  këto ditë solli veprën e tridhjetë e gjashtë me radhë. Nëpërmes të cilës të lexuesit  solli risi të veçanta kushtua risive dhe zbulimeve të një personaliteti gati përjetësisht të harruar, atdhetar studiuesin Llazar Siljanit.

Dinamika e kohëve shpesh sillet shumë keq me dikë, si edhe me këtë personalitet nga Krakornica e Rekës së Maqedonisë së Veriut, i cili, aq sa jetoi dhe aq sa kishte mundësi rrethanore, kishte punuar mjaft në dy drejtime: në shkrim-botimin e veprave studimore, si dhe në angazhimet atdhetare në koloninë shqiptare të Bullgarisë. Interesimi fillestar për Llazar Siljanin, njeriun që veproi para një shekulli, në rrethana të errëta kohore

Nga kjo monografi kushtua Llazar Siljanit mësojmë së ishte nga fshati Krakornicë, me datën e lindjes 1878. Fëmijërinë e kalonte në vendlindje, por shpesh edhe në Dibër tek i ati, një tregtar i vogël. Po aty kishte mbaruar mësimet fillestare në gjuhë të huaj, e pastaj, si shumë bashkëvendës, kishte mësyrë Bullgarinë, për të gjetur çfarëdo pune, sa për të mbajtur vetën dhe familjen e tij. Në mërgim përfshihet në radhët e atdhetarëve shqiptarë, që veç sa kishin formuar edhe shoqërinë e tyre me emrin “Dëshirë”, përmes së cilës ishin kryer punë të mëdha, si në propagimin e ideve të rilindësve shqiptarë, e po ashtu edhe në ngritjen e vetëdijes individuale profesionale. Për të dihet e dhëna se në qytetin bullgar Pllovdiv kishte mbaruar gjimnazin dhe asgjë më shumë nuk dihet. As se ku vajti, si jetoi, çfarë bëri apo edhe ku e kur e mbylli jetën. Kjo ishte një pasqyrim i shkurtër i një jete të rëndë dhe tragjike e tij.

Llazar Siljanin, njeriun që veproi para një shekulli, në rrethana të errëta kohore ...

Puna krijuesi e tij dëshmon autorin e  ringjallë në kujtesë pas një shekulli nga studiuesi Sinan Gashi. Ai  fillimisht na i përmendi tri veprat e botuara nga Siljani në Bullgari, si: “Fea a besa e shqiptarëve të vjetër”, “Kush janë shqiptarët e sotëm dhe gjuha e tyre” (kjo e shkruar dhe botuar në bullgarisht) dhe “Afrimi i bullgarishtes së sotme me gjuhën shqipe”.

Shkrimtari Sinan Gashi në librin e ti të botuar dhe promovuar këto dite fillimisht njofton lexuesit shkurtazi për këto e pastaj, përveç një analize për dy të parat, jep edhe nga një shtojcë, ku jepen fragmente nga origjinali i veprave të Siljanit, për të qenë kësisoj më i hapur, më i qartë dhe më bindës për lexuesin shqiptar. Vetëm vepra e tretë mbeti pa u shqyrtuar, për shkak të shëndetit të ligë të autorit të monografisë.

Janë të çmueshëm krijues dhe vepra që i lëmë në harresë, të cilat jo vetëm që kanë vlera të tej kobshme, por këso mënyre varfërohet kultura jonë në mos aktualizimin e tyre. Këso radhe studiuesi Sinan Gashi, si gjithmonë me ambicie të veçanta,  për lexuesit shqiptarë kudo që janë  ka ndriçuar një personalitet idealist, që gjithçka pati e diti ia dhuroi çështjes kombëtare, ashtu si edhe rilindësit e tjerë. Ai, po ashtu, është tepër i kujdesshëm edhe në vënien e aparaturës shkencore, si në fusnota të sakta dhe me interes e po ashtu edhe në literaturën e shfrytëzuar për shkrimin e kësaj monografie.

Vepra bëhet më e afërt edhe me gjetjen e një portreti të Siljanit, që nuk e kishim parë asnjëherë deri tashti.

Si edhe herëve të tjera, autori dëshmoi se është hulumtues i veçantë i temave dhe figurave të lëna pas krahut për dekada të tëra.