Speciale » Alia
Lutfi Alia: Meditime rreth kujtimeve të Prof. Dr. Albert Sotirit
E diele, 07.11.2021, 07:45 PM
MEDITIME RRETH KUJTIMEVE TË PROF. DR. ALBERT SOTIRI NË LIBRIN:
“NJË JETË PËR THEMELIMIN
DHE ZHVILLIMIN E BRONKOLOGJISË NË SHQIPËRI”
Nga
Lutfi ALIA
Kur miku im Prof.
Dr. Albert Sotiri më propozoi të shkruaj parathënien për librin e tij “Një jetë
për themelimin dhe zhvillimin e bronkologjisë në Shqipëri”, jo vetëm u ndjeva i
nderuar për ftesën, por dhe u preokupova, sepse ishte një përgjegjësi e madhe
për t’u shprehur në atë lartësi, që kërkon ky libër i shkruar nga një
personalitet i mjekësisë shqiptare, me veprimtari profesionale, shkencore dhe
shoqërore 55 vjeçare.
Të shkruash
kujtime nuk është kusht të jesh shkrimtar, mjafton t’i radhisish ngjarjet me
realitetin dhe thjeshtësinë e tyre, ashtu si i ke jetuar. Kësisoj i ka
përshkruar Alberti me vërtetësinë, me bukurinë e tyre mbresëlënëse, thjeshtë
dhe me kulturë, duke prezantuar një mozaik ngjarjesh, ndjesishë, qëndrimesh,
vendimesh, reagimesh, meditimesh, përjetimesh, përsiatjesh, regëtimesh shpirtërore, ashtu si dhe
vuajtjet nga persekutimet e absurdit komunist dhe më pas të pseudodemokrateve.
Alberti e
përshkruan jetën e tij me një realitet bindës, me guxim, larg monotones dhe të shprehjeve
klishe. Por nga ana tjetër, të shkruash për vehten nuk është e lehtë, pasi mund
të rrezikohet të biesh në pozita autoidolatrie dhe vetëmburrje, por Alberti nuk
është i tillë, përkundrazi shquhet për modestinë dhe qëndrimet me personalitet dinjitoz,
andaj është treguar i kujdsshëm dhe realist, duke e rrëfyer aktivitetin e tij
shumëvjeçar me vërtetësi dhe thjeshtësi admiruese, të pandarë nga bashkpuntorët
dhe kolegët e tij të spitalit dhe të pandara me jetën familjare, shoqërore,
profesionale, shkencoredhe politike nëato55 vite, që ka trajtuar në këtë libër.
Kjo mënyrë të rrëfyeri, rrallë herë rastiset kësisoj e trupëzuar në një të
vetme, si në monografinë autobiografike të Albert Sotirit.
Gjatë leximit të
këtij vëllimi të shkruar me art dhe kulturë më erdhi në mendje një këshillë e
albanologut Nikolae Jorga "Shkruaje sipas shpirtit tënd dhe lexoje
sipas shpirtrave të tjerëve" dhe unë u ndjeva i përfshirë në udhëtimin
55 vjeçar të Albert Sotirit, duke i përjetuar me emocione ngjarjet e shumta si
mjek, bashkëshort, prind, shkencëtarë dhe person publik.
Kujtimet e prezantuara
në këtë autobiografi, fillojnë me vitin e diplomimit mjek dhe vazhdojnë deri në
ditët e sotme, me rrëfime profesionale, shkencore, familjare dhe shoqërore, të
rradhitura me kujdes e në mënyrë elegante, në vazhdimësi llogjike, si një
simfoni e pambaruar, sepse Alberti dhe pse pensionist, vazhdon të kontribuoi si
mjek dhe shkenctarë në specialitetin e bronkologjisë.
Mjekësia është profesion, është shkencë, është art, është mision humanitar, është përkushtim me guxim, me sakrifica, me ndjenja përgjegjësie tej sensit të detyrës, është shërbim fisnik me devotshmëri shëmbullore për të shëruar jetën e lënduar nga sëmundjet. Të diagnostikosh dhe të luftosh një sëmundje, sa është detyrë dhe sodisfaksion i mjekut, po aq është gëzim dhe mirënjohje nga individat që vuanin nga sëmundja, ashtu si është gëzim e mirënjohje dhe nga familjarët. Jeta e mjekut është tepër e pasur, por tepër modeste, larg vetëlëvdatave dhe pikërisht këto aspekte i gjejmë të mishëruara në figurën e mjekut Albert Sotiri.
Në vitin 1966,
Alberti filloi ushtrimin e profesionit në bronkologji, një nënspecialitet
tërësisht i ri, i pa lëvruar më parë, pa eksperiencë pararendëse, pa baza
materiale, pa specializim, gjithçka e filloi nga e para, me përkushtim, me
këmbëngulje, me pasion, me studime sistematike të literaturës së huaj të kësaj
fushe dhe me përpjekje insistuese për aplikimin e të rejave shkencore në
praktikën e punës së përditëshme. Kësisoj Albert Sotiri themeloi, organizoi dhe
perfeksionoi shërbimin e bronkologjisë shqiptare, një fushë e re diagnostikimi
dhe studimesh të sëmundjeve bronkopulmonare në Institutin e Luftës kundër
Tuberkulozit -Tiranë.
Zanafilla, fazat e
njëpasnjëshme të ecurisë, të zhvillimit në nivele dhe me kritere shkencore
bashkohore të bronkologjisë, janë kontribute të pasionit dhe të punës
vetmohuese të Albert Sotirit.
Nuk është rastësi
që në këto kujtime, Alberti shpreh mirënjohje, nderim dhe respekt për drejtorin
vizionar Dr. Stavri Leka, cili kishte kërkuar hapjen e këtij shërbimi dhe që i foli për herë të
parë për bronkologjinë, për rëndësinë e saj në shëndetësi, në veçanti për
diagnstikimin e sëmundjeve bronkopulmonare në sanatorium dhe më gjërë, që i
foli dhe për të ardhmen e Albertit në këtë specialitet.
Çdo lexues do ta
ndjeki me emocione, por dhe me respekte ecurinë e Albertit në përpjekjet e
vazhdueshme për themelimin, konsolidimin dhe modernizimin e shërbimit të
bronkologjisë. E filloi punën me bronkoskopin rigid të Rozenheim, e vazhdoi me
bronkoskopin Friedel, i kreu proçedurat me korrektesë dhe saktësi teknike.
Ndonëse bronkoskopët rigid përdoreshin dhe nga renimatorët, ndonjë pneumolog
dhe nga otorinolaringologët, merita e Alberit është se i pari e aplikoi në
bronkologji, kështu e filloi, e themeloi dhe e zhvilloi shërbimin bronkologjik
në Shqipëri. Tej praktikës tradicionale të përdorimit të bronkospit rigid,
Alberti i perfeksionoi proçedurat, duke përdorur kontraste cilësore, përdori
anestetikët si ato të klinikave të vendeve perëndimore, për herë të parë
aplikoi aerosoloterapinë, mjekimet me instilacione direkt në trake etj, etj.
Ndonëse për kohë
të gjatë iu mohua e drejta e një specializzimi jasht shtetit, Alberti nuk u
demoralizua, por vazhdoi me insistim të perfeksionoi shërbimin duke studiuar
literaturën e huaj dhe duke u përpjekur me vullnet dhe me profesionalizëm, të
aplikoi arritjet më të reja shkencore dhe në shërbimin e bronkologjisë në
Spitalin e Sëmundjeve të Mushkërive në Tiranë.
Me konsolidimin e
shërbimit të bronkologjisë, kërkoi me inisitim modernizimin e proçedurave
diagnostike bronkoskopike, kështu në vitin 1970 përdori bronkoskopin Jaeckson
dhe në vitin 1981 bronkoskopin e parë fleksibël Olympus, duke e ngritur
onkologjinë shqiptare në nivel bashkëkohore, me teknika diagnostikimi moderne
si furçimi i mukozës bronkiale, lavazhi bronkial, citologjinë dhe biopsinë
bronkiale etj.
Në këtë veprimtari
intensive progresi profesionalo-shkencor të shërbimit të bronkologjisë, Alberti
kishte mbështetjen e ish pedagogeve të tij si të Prof. Besim Zyma, Prof. Pellumb
Bitri, Prof. Petrit Selenica, Prof. Shefqet Ndroqi, Prof. Hektor ?oçoli dhe të kolegëve Dr Agim Safa, Dr. Pandi Pipivani etj.
Bazuar në këto
arritje, Alberti shtroi si kërkesë dhe u aprovua nga dekanati i Fakultetit të
Mjekësisë krijimi i nënspecialitetit të bronkologjisë. Me kontributin
profesional, didaktik dhe shkencor, Albert Sotiri drejtoi specializimet në
bronkologji të mjekëve nga Tirana, Durrësi, Shkodra, Prishtina dhe Tetova,
kësisoj ndihmoi në hapjen dhe krijimin e rrjetit të shërbimeve të reja të
bronkologjisë.
Arritjet
profesionale dhe shkencore Alberti i pasqyroi me botimin e shumë studimeve në
revistat shkencore kombëtare, punime me nivel të lartë shkencor, të mirëpritura
dhe të vlerësuara nga opinioni mjekësor. Këto arritje profesionale dhe
shkencore Alberti i prezantoi në kongrese dhe konferenca shkencore kombëtare
dhe sidomosnë ato ndërkombëtare në Itali, Zvicër, Francë, Kosovë etj.
Veprimtarinë e
gjërë dhe intensive profesionale dhe shkencore në bronkologji, Alberti e konkretizoi
me mbrojtjen e disertacionit dhe fitimin e titullit “Kandidat i shkencave
mjekësore”. Gjatë prezantimit të referatit në këshillin shkencor të fakultetit,
ndërsa fliste me kompetenca dhe pasion për rezultatet, më erdhi ndërmend një
varg i poetes Sylvia Path “ Kur
respiroj, dëgjoj të rrahurat e zemrës dhe jetoj”.
Për meritat në veprimtarinë shkencore, iu
akordua titulli akademik Profesor i Associuar.
Formimin profesional dhe shkencor të Prof.
Albert Sotiri e vlersonin dhe në klinikat e Italisë, të Francës dhe të Zvicrës.Në
një spital universitar në Milano kur drejtori i shërbimit bronkologjik njohu
formimin profesional dhe shkencor të Prof Albertit, me të drejtë tha: “Me këta
formim, pse ke ardhur këtu te ne?”
Nuk është rastësi që Dr. Di Bernardo në
spitalin Forlanini në Romë dhe Dr. Giuseppe Marcianò në Spitalin
Universitar në Siena, i besuan Albertit të
kryente ekzaminime bronkoskopike, në të sëmurët e shtruar në
klinikat e tyre, çka dëshmon se ata i njohën
dhe i vlerësuan kompetencat profesionale dhe shkencore të Prof Albert Sotirit.
Natyrisht jeta e
Albertit nuk ishte fushë me lule, pati dhe pengesa, mosvlerësime nga drejtues
mediokër të shquar për paftësi drejtuese dhe menaxheriale, madje u sulmua dhe
nga ndonjë koleg cmirëzi, të cilët tentuan ta ndalin vrullin dhe aktivitetin në
realizimin e objektivave në profesion dhe në veprimtarinë shkencore.
Nuk munguan
vuajtjet nga persekutime dhe padrejtësitë e regjimit absurd komunist, por dhe
hakmarrja nga militantët fanatikë të demokratikes. Persekutimet filluan me
bashkëshorten Natashën, e cila asi kohe punonte në Institutin e Gjuhësisë,
ishte studiuese, shkenctare e gjuhës shqipe dhe sipas partisë, ishte “fajtore”
sepse motra e saj ishte martuar me Robert Papavramin. O tempora o mores: filloi
ndëshkimi partiak. Natashën e hoqën nga puna dhe e qarkulluan, me saktë për ta
kuptuar rinia e sotme e internuan në fshatin Brrar të Tiranës. Alberti ishte
nën survejim të sigurimit komunist dhe i sulmuar nga “shokët” e partisë të
sanatoriumit, me presione e kërcënime, deri në marrëzi, me kërkesa të ndante
Natashën.
Vite të vështira
me presione psikologjike, por Alberti, si intelektual i ndershëm dhe dinjitoz i
përballoi me guxim sulmet dhe akuzat monstruoze, duke mbrojtur jetën
bashkëshortore me Natashën, kështu e ngriti me lart autoritetin, personalitetin
dhe respektin shoqëror.
Edhe në
vitet e demokracisë nuk munguan sulmet kundër Albertit. Me urdhër nga lart
(ashtu si dikur) e nxorrën në pension parakohe dhe në kulmin e prodhushmërisë
profesionale dhe shkencore.
Ishin vite
të ngopura me tensione politike dhe sociale. Demokracia ende e brishtë, në
përpjekjet per t’u konsoliduar dhe për të kompensuar kohën e humbur, po kalonte
një periudhë nervozizmi. Konfrontimi me konservatorizmin kokëfortë dhe inatçor,
prodhonte probleme social-politike të ndërlikuara, që e vështiresonin rrjedhën
e tranzicionit. Brezat ende nuk po çliroheshin nga dilemat, nga kontradiktat
dhe nga pasionet. Brezi i vjetër i luftës antifashiste, që kish jetuar
gjysëm shekulli me lavdinë e fitores, befas u gjend në pozitë absurde, u
friksua se po i humbnin meritat. Brezi i mesëm, e dinte se ç’vlera kishte, por
ishte ende pa pushtet dhe pa përkrahje politike, madje qëllimisht, shumë
intelektualë me prirje demokratikeu lanë në hije. Brezi i ri, masa e madhe e të
rinjëve të lëvizjes demokratike, dinte se çfarë kërkonte, por nuk vlerësonte
forcën dhe vlerat që kishte për demokracinë, andaj shpesh kaloi në konfuzion.
Zgjidhja më e mirë do të ishte “Consensus sapientum”, si këshillonte Sokrati i
lashtë, por disa nga ata, që morën karriket në pushtet, filluan të shfryjnë
mllefet dhe të prirë nga instinkti tragjik i ndëshkimit të kundërshtarit,
përdorën hakmarrjen si mjet për konsolidimin e vehtes, por jo të demokracisë,
që shpesh e lënduan dhe e vonuan të rritej e shëndetëshme.
Këto
situata të ndërlikuara, sidomos ngjarjet e vitit 1997, Alberti i përballoi me
qëndrime dinjitoze, me personalitetin intelektual të demokratit liberal dhe
patriot, duke vazhduar të punojë dhe të kontribuojë me profesionalitet në
zgjidhjen e problemeve shëndetësore dhe në ndihmë të personave, që kishin
nevojë për shërbim shendetësor.
Këto
qëndrime konseguente dhe dinjitoze të intelektualit patriot, të mjekut me
aktivitet intensiv 55 vjeçar profesional dhe shkencor në shërbim të popullit, e
prezantojnë Prof. Dr. Albert Sotirin figurë të shquar të mjekësisë shqiptare.