Shaban Cakolli: Krijuesit në mërgatë me prurje të reja

KRIJUESIT SHQIPTARË  NË MËRGATË ME PRURJE TË REJA NË LETRAT SHQIPE

Shkruan: Shaban CAKOLLI

Një pjesë e shkrimtarëve shqiptarë, që jetojnë dhe veprojnë në diasporë, kanë bërë dhe bëjnë përpjekje të vazhdueshme individuale apo në grupe të vogla, të lidhen me krijuesit dhe lexuesit vendas, përmes krijimtarisë artistike apo  takimeve të mundshme gjatë pushimeve,në organizime të përbashkëta letrare. Disa krijuesë, tashmë, janë edhe anëtarë të shoqatave letrare nëpër vendet ku jetojnë. Ka autorë që kanë botuar libra të veçantë në gjuhën gjermane, angleze, italiane apo franceze. Ata kanë zgjuar interesim të dukshëm. Për shembull, para një kohe, poezia shqipe që krijohet në Gjermaninë një antologji krijuesish në gjuhën gjermane"Antologjia moderne shqipe", u paraqit si letërsia e  arrirë e krijuesëve shqiptar në këtë  shtet. Me  kalimin e kohes, disa libra të veçantë të krijuesve shqiptarë, apo në bashkautorësi me krijuesit gjerman, janë në proces botimi,  kan shkëmbyar njohuri midis dy kulturash shqiptaro-gjermane. Krijuesit shqiptarë në mërgatën evropiane, kanë bërë një prurje të re të vlerave letrare si në poezi poashtu edhe në prozë, por edhe në kritikën letrare. Herë-herë ju kemi  njoftuar me biografi shkrimtarësh e poetësh të cilët jetojnë dhe veprojnë në mërgim,por kësaj radhe do u njohim me poetin tanë në mërgim  z.Pal Sokoli.

Pal Sokoli njihet si një krijues i cili krijimtarinë e tij e nisi në moshën e njomë rinore në vendlindje.

Pal Sokoli ka botuar në periodikun letrar që nga vitet tetëdhjetë, në Revistën studentore "Bota e re", në gazetat "Zëri i rinisë", "Etja", "Fjala", "Rrezja", si dhe disa cikle me poezi në Revistën letrare"Shtigje", të Klubit letrar,"Gjon Nikollë Kazazi" të Gjakovës.

Me disa krijues të tjerë, ai mori në Wuppertal nismën e formimit të “Lidhjes së Shkrimtarëve, Artistëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Gjermani” dhe  vite me radhë´ishte sekretar i saj. "Gjithmonë, kur sheh se të rrezikohen vlerat e trashëguara, apo të sjella më veti në mërgatë, bëhen përpjekje për t'i mbrojtur ato. Kështu ede Pal  Sokoli ju përkushtua  me gjithë qenien  formimit të një Lidhjeje të Shkrimtarëve që jetojnë në Gjermani, për t'i bashkuar ata, për t'i nxitur të krijojnë. Dhe ja arritëm me formimin e LSHAKSH-në Gjermani. Me të kemi bërë promovimin e shumë krijuesve të rinj, kemi bërë promovimin e 70/80 veprave të krijuesve tanë. Kemi krijuar një urë lidhBiografia e Palit është e dhimbshme. Lufta i mori pesë vëllezër dhe një motër. Megjithatë Pali gjeti forcë që përmes poezisë të sfidojë të keqen dhe tragjedinë: „Krishtlindjet pa ju / Buzmat i gjeta të prerë / aty ku i linim gjithmonë/ thirrjes me çka po vjen / o buzmi bujar? / i mungonin zëra: / Simoni, Krista, Filipi, Pashkja, Gjergji, Kastrioti. / Buzmit i thahej ushqim / në cep të buzës / Sofrës nuk iu sollëm / më shumë se tri herë / mungonin hapat tuaj / vendet e zbrazëta dukeshin si plagë / Filipi, Simoni, Krista, Pashkja, Gjergji, Kastrioti.“ (Poezi e shkëputur nga libri "Kambanë e pëlcitur dhembja", botuar 2005).Pal Sokoli u  lind më qershor të vitit 1959 në Radoniq, KK. Gjakovë . Ka kryer gjimnazin e shkencave natyrore”Hajdar Dushi” në Gjakovë. Fakultetin Filozofik,drejtimin Filozofi-Sociologji në Universtetin e Prishtinës. Ka të botuara katër vepra letrare dhe është i përfshirë në disa Antologji dhe vepra dhe revista  letrare. Poezitë e Pal Sokolit janë të botuara dhe të përkthyera në gjuhën gjermane, italiane, turke dhe rumune.

Familja Sokoli përndryshe i takon familjes së madhe, Paplekaj nga malësia e Gjakovës. Tradicionalisht familja Paplekaj- Sokoli ka ruajtur dashurinë për atdheun edhe kështu shpesh  kanë rënë në konflikt më rendin shoqëror ekzistues. Aktivitetet e kësaj familje u trashëguan më pushkë dhe pendë që nga të parët e tyre, aktiv në Lëvizjen Kaçake(Sadik Gjoni-Paplekaj), pastaj pjesëmarrës në Konferencen e Bujanit(Pashk Sadik-Paplekaj) aktiv për çlirimin e Shqipërisë dhe të Kosovës gjegjësisht të bashkimit kombëtar,(ballisti më i vjetër Zef Sokoli), si edhe pjesëmarrësin e rrugës famëkeqe dhe fatkeqe të Tivarit Brahim Deli Sokoli-(babai)i cili për pak kishte shpëtuar i gjallë. Në luftën e fundit 1999, kishte katër ushtar aktiv në Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës(Gjergj Sokoli,  Filip Sokoli-martir, Viktor Sokoli dhe Kujtim Sokoli), njëri ndër të cilët edhe  epror(heroi- Gjergj Sokoli ). Kurse nga kjo luftë mbeten martir gjashtë anëtar të kësaj familje, Filip, Gjergj, Pashke, Siman, Kristë dhe Kastriot Sokoli.

-Pal Sokoli ka botuar dhjetera libra ne poezi,ne antologji poetike,librat e te cilit jane edhe të përkthyara në gjuhë të huaja,por ajo që më le mbresa është"KËMBANË E PËLCITUR DHEMBJA".Për mendimin tim krijimtaria e Pal Sokolit ka arritur një prurje në veçanti përmbledhja poetike"Kambanë e pëlcitur dhembja",të cilën e kanë shqyrtuar e vlerësuar kritik të njohur letrarë.E kam lexuar disaherë përmbledhjen poetike në fjalë,ku poezitë e tija janë në raport të mirë me lexuesit e mirëfilltë,komunikuese që ndërtojnë shpirtërisht raportin e poetit me poezinë dhe lexuesit.Krijimtaria e Pal  Sokolit është një lum vërshues,i cili buron nga thellësia e shpirtit të tij qoftë kur pasqyron kohën e kaluar,qoftë kohën në të cilën veprojmë,duke shprehur shpirtërisht dhe realisht ate që ndjenë,qoftë gëzimin apo dëshprimin,duke e ndërthurur mirë me vlerat e vargut në art.Poezia e Pal  Sokolit kapë tema të larmishme,figuracion,cilësi të përmbajtëjes,stil,çiltëri në gjuhën e të shkruarit,e cila mirëpritet te lexuesit dhe lexohet me ëndje.Poezia e mirëfilltë si është poezia e Pal Sokolit kërkon një lexues me njohuri letrare,me shije më të thellë në art dhe në një kontakt më të thellë në ndjenjat e veta.Poezia e Pal Sokolit është me një muzikalitet të lartë,lexuesi i vemendshëm mund të dalloj melodinë e saj që ajo bartë në vete,ajo mund të dëgjohet e shijohet me shqisat e lexuesit të vemendshëm,ashtu si përcillet me shqisa një melodi,vetëm se poezia në vend të notave ka vargun,e një varg i fuqishëm e bënë fisnikërinë e poezisë.Poezia e Pal Sokolit ndihmon lexuesin të pasurohet shpirtërisht,si i tillë Pal Sokoli mbetet i mirëpritur te lexuesit tanë dhe mjaft premtues.