Thani Naqo: I fundit i shalëgjatëve

Thani Naqo

I FUNDIT I SHALEGJATEVE

1.

Qyteti bën gjumin e pasmesnatës, kurse unë, nga që nuk di ku të shkoj, i bie bulevardit dy herë vajtje-ardhje dhe këmbët më ndalojnë para vitrinës Moda Europiane. Kukullvajzat, prej kartoni a plastike, ma gënjejnë syrin sikur janë të gjalla. Njëra prej tyre më shembëllen me Marjanën. “Femër e pabesë,” – mërmërit dhe damari inatçor më rreh prapa veshit si daulle. Kukullvajzën në mes të vitrinës e kanë veshur nuse. Flokët e verdha e sytë gri i ka njëlloj si të Grifshës, komshies time. “Mos i mprih dhëmbët pas meje,” – kishte klithur Grifsha njëzet e pesë vite të shkuara nga përtej gardhit që ndante dy oborret tona. Për ta hequr mendjen nga Marjana e Grifsha bëj dy hapa më pranë vitrinës së burrave. Vështroj rrobat më nge pasi më duhet të pres të zbardhë dita. Me të parë tabelën Moda Europiane, kujtohem se në këtë dyqan pata blerë rroba para dhjetë vjet të shkuara. Asokohe vitrina nuk qe kaq e madhe, s’kishte kukullvajza e kukulldjem dhe as kaq shumë rroba.

Nga dritat e kuptoj se qyteti është zgjeruar mbi shpatet e kodrave dhe ka zënë edhe gjysmën e fushës në luginë. Bulevardi më duket i ngushtë. Në të dyja anët janë ndërtuar pallate shumëkatëshe, dyqane, klube e restorante luksoze. Kioskat dhe dyqankat prej llamarine e kompesato nuk janë më. Në atë vend që quhej “te xhamia,” kanë ndërtuar nj? xhami të re. Maja e minaresë, jargavitur nga vesa e natës, shkëlqen si e lyer me kallaj. Përkrah xhamisë, në të dyja anët, vitrinat e dyqaneve reklamojnë mallra turke, italiane dhe kineze. Këmbanoren e kishës të Shën Thomait nuk mund ta shoh për shkak të grataçielave. Qyteti është zgjeruar dyfish, ama sheshi kryesor është ngushtuar aq shumë, sa më duket më i vogël se ai i fshatit tim. Vetëm vitrina e dyqanit Moda Europiane, ma heq ndjesinë se ndodhem në një qytet të panjohur ku këmba ime s’ka shkelur kurrë më parë.

Mirëpo, njëlloj si para dhjetë vjetëve, edhe kësaj here më duhet të pres tri orë gjersa të zgjohet qyteti dhe të hapen dyqanet. Së pari, të qethem e të rruhem. Së dyti, të këmbej paratë shqiptare me euro. Së treti, të vishem evropiançe dhe, së katërti, të vazhdoj rrugën për ku jam nisur. Edhe kukulldjali i veshur me kostum blu është prej kartoni a plastik. Flokë të lëpira, ndarë me vijë në mes dhe në veshë, mbërthyer si pafta, vëthë me gurë xixëllues. Mbi vetullën e djathtë i dalloj një unazë metalike. “E mora vesh ç’markë më je!” – I them me vete kukulldjalit. Ai më shëmbëllen me sojin e meshkujve që shfaqen në televizor pasmesnatës. Megjithëse kukulldjalin e marr inat, më pëlqejnë kostumi, këmisha dhe këpucët e tij. I shoh për së dyti çmimet e rrobave dhe, për kollaj, i rrumbullakos me vlerën e bagëtive të imta. “Pazari i rrobave – më shkon ndër mend – është njëlloj si dhjetë vjet të shkuara.” Kostumet shkonin nga shtatë deri në dhjetë kokë dhi. Shqerra këmbehej me çdo lloj këmishe. Me tre keca mbathje këpucë llustrafin. Xhupi prej lëkure këmbehej me pesë dhi e gjysëm; bluxhinsi - një dele e një çerek. Dy këmbët e pasme të ftujakut të jepnin në dorë tufën me gravata. Por, ndryshe nga dyqanet e tjera të rrobave, në vitrinën e Modës Europiane kanë varur shënimin: “Shpenzo 10.000 lek në dyqanin tonë dhe ke dhuratë tre gravata italiane, shtatë palë brekë turke, pesë kanotiere dhe katër palë çorape kineze.” Kryqëzoj krahët mbi gjoks dhe i jap kokës prapa. Më mjafton një minutë gjersa vesh hamendazi kostumin blu, këmishën në ngjyrën e qumështit të deles dhe gravatë, një të verdhëllemë, spërkatur me petëlza manushaqesh. Këtë çast nuk më shkon ndër mend se numrin e këmbës e kam dyzet e pesë dhe zgjedh një palë këpucë me tegela; i njëjti model me ato të kukulldjalit flokëlëpirë, jo ngjyrë kafe si të tijat, por të zeza.

“Sot do të vishem evropiançe,” – them me zë dhe nuk e kuptoj përse sytë m’i thëthin kukullvajza flokëgështenjë. Më kujton Marjanën që këtë herë më fanitet duke përdredhur belin e vithet në Romë. Po të ishte martuar me mua, nuk do më dridhej dora të shisja për të gjithë tufën e dhenve, do ta vishja me fustan nusërie, qafën e gjatë do t’ia zbukuroja me gjerdanë floriri dhe gishtërinjtë do t’ia mbushja me unaza me gurë diamanti. Mirëpo kësaj here, për çudi, nuk shfryj “femër e pabesë” e damari inatçor s’më rreh prapa veshit. Më pëlqen të ëndërroj se po shëtis me Marjanën në qytetin e Romës dhe fajin e ndaj në mes. Menjëherë sajoj pandehmën se Marjana është penduar që më braktisi.

“Këtu nuk na njeh njeri,” – imitoj zërin e saj dhe e lejoj të më kapë për krahu sikur të ishim burrë e grua. Por ëndërrimi nuk vazhdon gjatë. Dalloj syrin e kamerës spiune në qoshen e vitrinës dhe vetëtimthi më kalon në tru: “Në më paftë pronari i dyqanit, do pandehë se jam vjedhës ose i lajthitur nga trutë.” Më hyn frika. Vështroj të dyja fundet e bulevardit. Asnjë makinë dhe asnjë njeri nuk dukek gjëkundi, përveç një vargu me qen që po kalon në trotuarin tjetër. “Edhe në qytet paska qen të braktisur,” – më shkom ndër mend. Një kone e bardhë, me leshin e barkut gunga-gunga dhe bishtin përdredhur si bujashkë dru rrobulli, shkëputet nga vargu e i vjen qark shtyllës elektrike. Konia më vështron me sytë e verdhë, ngre këmbën e pasme dhe pshur. Ndërkohë që ajo pshur, hedh sytë mbi ekranin elektronik të dyqanit Orendi Shtëpiake. Ora dy e një çerek. Atëherë llogaris se rrugën nga fshati në qytet e kam bërë në dy orë e gjysmë. Gjysmë ore më shumë se dhjetë vjet të shkuara. Ndërsa mendoj se mosha bën të vetën, dëgjohet rrapëllima e një llamarine dhe, sa shuhet rrapëllima, vijnë të shkrehura armësh. Mendja më shkon se do të jetë përpjekje e policisë me mafien e drogës por, kur të shkrehurat përsëriten, dalloj se ato vijnë nga kufiri me Greqinë. “Njëzet vjet më parë na bënin shoshë kufitarët tanë, tani na vrasin grekët.” Dëgjohen trokitje ritmike mbi asfaltin e bulevardit. Mpreh veshin dhe bindem se nuk janë pafta këpuce policësh, por gozhdët e patkojve të një kali.

“Më duket se të ha koka,” – dëgjoj zërin e ngjirur të karrocierit të plehrave, por nuk e marr vesh në më flet mua apo kalit. “Nuk jam vjedhës dhe koka nuk më ka ngrënë kurrë për sherr,” – dua t’i them karrocierit të plehrave. Për të mos ngjallur dyshim, zbrapsem nga vitrina gjersa ndiej shpinën që më prek në trungun e pemës rrëzë trotuarit. Heq çantën nga supi dhe e vë mes këmbëve. Kukullvajzën flokëgështenjë tani e kam përballë dhe, kësaj here, nuk më fanitet Marjana, por e bija. “Mamaja ime mbajti zi nëntë vjet tim atë, si asnjë vejushë në botë. Unë do ta marr mamanë të jetojë me mua në Itali. Të shikojë edhe ajo një ditë të bardhë se iu nxi jeta në këtë fshat të shkretë,” – kishte thënë e bija e Marjanës tek Çesma me Tre Sylinjarë. Mirëpo teto Dabucka, motra e tim eti, ishte xhindosur dhe zemërimin e kishte derdhur mbi mua: “Po ta kishe lënë Marjanën me barrë, ajo s’kish si ikte në Itali. Me dorën tënde vulose fatin e zi: mbete beqar për tërë jetën.”

Sot, kur të gdhijë kjo ditë meskorriku, mbushen plot tre muaj që Marjana jeton në Itali, kurse mua më djeg pabesia e saj. Por, ca më shumë, shpirtin e kam të përcëlluar nga fjalët hithrore të teto Dabuckës: “Ama burrë, të rrofshin mustaqet dhe mjekra!”

Për ta hequr mendjen nga teto Dabucka e Marjana, i përvishem edhe njëherë llogarisë së rrobave. Kësaj here vë në përdorim të dhjetë gishtërinjtë, ashtu si më kanë mësuar aritmetikën me goglat e rrodhanit në shkollën fillore.

“Me njëzet krerë dhi kapitalizmi të vesh dhëndër,” – them me zë.