Dibran Demaku: Heroika dhe Jasharajt

Medaljon për Festen kombëtare

HEROIKA DHE JASHARAJT

Nga Dibran Demaku

Heroika si feneomen i shoqërisë njerëzore në planetin Tokë,  në të cilin frymojmë,  që nga fillimi e deri më sot zë një vend të nderit. Popuj e kombe në të gjithë cepat e planetit tonë,  heroikën e kanë ngritur në një medaljon rrëzëllues me të cilin krenohen gjenertata e gjenerata që nga fillimet e jetës së shoqërisë njerëzore. Janë të veçantë personat dhe grupet që i shoqëron heroika në jetë:ata janë trima,  njerëz të fjalës,   besnikë në idealet e tyre njerëzore,  fjalëpak e punëshumë e jo kurrë mburravecë fjalamanë e besëprerë.

Veprat më të mira letrare në prozë,  poezi e dramë kudo në botë i kushtohen heroikës. Heroikës individuale dhe grupore. Veprat e ndryshme kinematografike filmore por edhe muzikore etj,  heroikën individuale, por edhe grupore e kanë ngritur në piedestalin më të lartë. Themi kështu sepse shoqëria njerëzore heroikën individuale dhe grupore duke e ngritur atë deri në piedestalin më të lartë e ka bërë atë si një Hymn të cilit i këndon pa ndalë derisa të egzistojë jeta.

Si ilustrim të kësaj që u tha më lartë të përmendim dy shembuj kokret,  njërin nga mitologjia shqiptare,  ndërsa tjetrin nga kinomatografia botërore. Shembulli i Gjergje Elez Alisë,  nga mitologjia shqiptare e që vjen deri tek ne nga rrëfimet e moqme shqiptare Heroikën si fenomen e ngre në piedestalin më të lartë: Gjergj Elez Alia duke lënguar në shtrat dhe me nëndë plagë në trup para se përuljen e zgjedh dyluftimin me Bajlozin e detit,  i cili kishte ardhur që ta robëronte atdheun e tij dhe të nëpërkëmbte edhe nderin e banorëve vendas. Ai,  pra Bajlozi i detit kishte kërkuar nga Gjergj Elez Alia që të dilte në dyluftim me të ose të ia dorëzonte atdheun e tij dhe të motrën. Gjergje Elez Alia do të ngritej nga shtrati me nëndë plagë dhe do të dilte në dyluftim me Bajlozin e detit dhe do të fitonte dyluftimin.

Ndërkaq tek filmi i njohur i kinematografisë amerikane me titullin ”Troja”,  që bënë fjalë për Trojën e antikës,  e që sipas historianëve të ndryshëm,  ishte fisi Dardan që kishte ndërtuar Trojën dhe kishte bërë edhe luftën për mbrojtjen e saj,  heroika e dyluftimit në mes të dy aktorëve kryesor të asaj lufte,  Akilit dhe Hektorit do të jetë pika kulminante e krejt filmit.

Heroika si fenomen madhështor zë një vend të nderit edhe tek kombi shqiptar.  Që nga lashtësia e deri në ditët e sotme kombi shqiptar si pasardhës i Iliro-Dardanëve,  por edhe më larg si pasardhës i Pellazgëve,  që sipas të gjeturave historike dhe arkeologjike,  Pellazgët ishin banorët e parë të kontinentit Europian, Heroikën së bashku me Besën i kanë ruajtur si dy fenomene më të rëndësishme në jetën e tyre.

Vërja e pushkës tek djepi i të sapo lindurit, apo këndimi i ninullave nga nënat shqiptare për fëmijët e sapolindur tek i vënë në gjumë në djep,  ninulla këto që bëjnë fjalë për dyluftimet e zanave dhe drangojëve në njerën anë si fenomen i së mirës dhe kuqedrës me shumë kokë si fenomen i së keqës janë dy simbole të Heroikës që shqiptarët do t`i përcjellin që nga lindja e deri në fund të jetës.

Heroika si simbol dhe si fenomen tek kombi shqiptar do të vijë edhe më madhështore,  sepse siç dihert nga historia,  komi shqiptar është ndër të rrallat kombe në Europë e mbase edhe më gjerë në botë që gjatë historisë së tij shumëshekullore ka bërë gjithmonë lutëra mbtrojtëse,  pra e ka mbrojtur gjithmonë atdheun dhe nderin e vet dhe kurrë nuk ka bërë luftëra pushtuese që do të thotë se kurrë nuk i ka hipur kujtë mbi kokë. Në historinë e këtij kombi do të gjesh shumë nga Heroika individuale dhe grupore në luftëra të ndyrshme për mbrojtjen e vendit dhe nderit të vet. Ndërkaq ne në këtë shkrim do të bëjmë fjalë për HEROIKËN  DHE  JASHARAJT.

Tri herë u përballën Jasharajt me makinerinë luftarake serbe. Tri herë në më pak se një dhjetëvjeqari. Dhe nuk lëvizën jashta pragut të shtëpisë. Nuk lëvizën sepse ata e kishin lidhur një besë:Pragun e shtëpisë që e kishin trashëguar denbabaden nuk do ta lëshonin për së gjalli.

Në përballjen e parë me 30 dhjetor 1991,  Jasharët kishin dalë fitues ndaj makinerisë luftarake serbe. Kishin dalë fitues edhe falë vendosmërisë së asaj ane të Drenicës që si një e vetme kishte rrokur armët ddhe i kishte bashkuar me armët e Jasharajve. Makineria luftarake serbe ishte larguar me bisht ndër këmbë.

Pas përballjes së dytë që kishte ndodhur më 22 Janar 1998,  në të cilën JASHARAJT e Prekazit të Drenicës prapë kishin dalë fitues ndaj makinerisë luftarake serbe,  njerëz-lumenj të Etnikumit shqiptar i kishin shkuar në kullë-kala kryezotit të Jasharajve,  Shaban Jasharit. Shumë nga ata e kishin këshilluar që ai dhe familja e tij të largohej për një kohë nga kulla dhe shtëpitë e tija. Ai i kishte dëgjuar me nge që të gjithë dhe në fund kishte thënë:-Nuk kam se ku të shkoj nga këtu. Pragun e shtëpisë sime qe e kam trashëguar nga të parët nuk e lëshoj për së gjalli. Nuk e lëshoj sepse është i imi. Unë tjetër shtëpi dhe tjetër atdhe nuk kam. Ata që vijë këtu i kanë shtëpitë dhe atdheun e tyre,  larg nga këtu. Çfarë duan ata këtu?!Ata duhet të ikin nga këtu e të më lënë të qetë, sepse unë jam në shtëpinë time,  në tokën time!. . . Dhe këto që i thash nuk janë vetëm fjalët e mija!Këto fjalë që ua thash unë juve,  m`i kanë thënë anëtarët e familjes sime; m`i kanë thënë bijtë e mij Rifati,  Hamza e Ademi;m`i ka thënë bashkëshortja ime,  nëna e djemëve të mij; m`i kanë thënë nuset e djemëve të mij: m`i kanë thënë bijtë e bijat e djemëve të mij!. . . Andaj unë nuk mund të mos i dëgjoj ata!. . .  Po nuk besuet shkoni e bisedoni me ta!. . .

Ndërkaq thuhet se Adem Jashari kishte shtuar: Unë që nga rinia ime e herëshme jam në hasmëri me Serbinë! Dhe kam rënë në hasmëri me të që kur ma ka arrestuar së pari babanë tim. E atëherë unë isha vetëm një fëmijë dhjetëvjeçar! Jam në hasmëri me atë Serbi që ma ka shkel tokën e babait dhe gjyshit afro nëntëdhjetë vite më parë!Dhe pas rrethimi të parë që më bëri në dhjetor të vitit 1991,  unë e kam kuptuar se me Serbinë besë nuk ka!Për Serbinë,  për makinerinë e saj luftarake unë kam vetëm plumba!Dhe do t`i japë plumba derisa ta shporri nga këtu, derisa ajo të ikën e të na lërë të qetë,  në shtëpinë tonë,  në tokën tonë,  në Kosovën tonë!. . .

A ka diçka më heroike në jetën e njeriut sesa fjalët e menqura të kryezotit të Jasharajve-Shaban Jasharit?A ka diçka më heroike në jetën e njeriut sesa fjalët-betim të Adem Jasharit,  të Adem Komandaniti,  të Adem Legjendarit?. . .

Dhe fjalën dhe betimin e dhënë ata e kishin mbajtur: Dhe jo vetëm Shabani e Ademi. Fjalën e dhënë e kishin mbajtur edhe Hamza,  nënë Zahidja,  nënë Zarifja,  nënë Feridja,  nënë Adilja dhe Lulet e Hasharajve: Selvejta, Hidajetja, Afetja, Valdetja, Igballi,  Igballja, Besimi,  Liria, Blerimi, Fatimja,  Blerina, Fitimi,  Kushtrimi. . .

Ata kishin rënë duke mbrojtur Pragun dhe Shtepinë. . . Me rënien e tyre ata kishin mbrojtur: Prekazin,  Drenicën,  Kosovën,  Shqipërinë,  Shqiptarinë. . . .

Heroika e Jasharajve është Medaljoni më rrëzëllues në 100-vjetorin e Pavarësisë së Shqipërisë! Heroika e tyre e ndryshoi historinë e Kosovës në veçanti dhe atë të Shqipërisë dhe të trojeve tjera etnike shqiptare në përgjithësi. Dhe ky Madaljon rrëzëllues i Heroikës së Jasharajve do të bëjë dritë në 100-vjetorin e Pavarësisë shqiptare,  por edhe në qindra përvjetorë të tjerë në shekujt që vijnë!. . .