Intervista » Marku
Gëzim Marku: Intervistë ekskluzive me poetin dhe shkrimtarin Gëzim Murajza
E premte, 06.01.2023, 08:00 PM
INTERVISTË ME POETIN DHE SHKRIMTARIN GËZIM MURAJZA
EKSKLUZIVE NGA GËZIM MARKU
Gëzim
Murajza ka lindur në vitin 1975 në Shkodër. Në qytetin e lindjes mbaron edhe
studimet universitare në drejtimin Gjuhë Shqipe-Letërsi. Pas studimeve universitare jeta e tij ndahet
shpesh mes emigrimit dhe rikthimit në atdhe ku edhe sot vazhdon në këtë dyzim.
Ka
nisur të shkruajë vjershat e para që në
gjimnaz, ku poezitë e tij publikohen në
radio, revista dhe gazeta të ndryshme.
Në
vitin 2001 boton librin e tij të parë, përmbledhje me poezi nën titullin “Fishkëllima
bordurash”.
Disa
krijime të tij janë botuar në disa antologji.
Në
vitin 2019 poezia e tij nderohet me
çmimin e dytë në konkursin letrar "Ora e Astritit ", Ferizaj - Kosovë.
Është
autor i librave: "Fishkëllima bordurash" - Poezi, 2001; "Rruga për kah dalja" - Poezi,
2006; "Psherëtima" - Tregime,
2015 ; "Ndërsa gjithçka rrjedh" - Roman, 2018.
Që nga ''Fishkëllima'' e parë jam lexues i rregullt i veprave të autorit Murajza. Shkrimtari ynë për nga natyra është modest, por pasi e lexon krijimtarinë e tij arrin lehtësisht në konkluzionin se kemi të bëjmë me një penë të veçantë, me një fuqi artistike të admirueshme. Gëzim Murajza është një talent i vërtetë në poezi dhe një prozator me një botë shumë të pasur krijuese dhe njerëzore, por dhe intelektuale.
Me shkrimtarin Murajza, ekskluzivisht për Zemra Shqiptare, do të flasim mbi krijimtarinë e tij, për letërsinë dhe përtej letërsisë.
Marku: E fillojmë
intervistën tonë me një pyetje për botën fëminore të cilën, si zakonisht,
nuk kam dëshirë që ta mënjanoj.
Çfarë kujtimesh ruani nga fëmijëria?
Murajza:
Së pari falenderoj përzemërsisht faqen kulturore dhe patriotike “Zemra
Shqiptare” dhe ju personalisht si drejtor i saj, për vëmendjen që keni treguar
ndaj meje dhe krijimtarisë sime. Kjo faqe ka më shumë se një dekadë që promovon
me dinjitet vlerat, kulturën, artin dhe ndjenjat patriotike të shqiptarëve kudo
anekënd botës.
Nuk
është hera e parë që faqja juaj virtuale “Zemra Shqiptare” ka paraqitur interes
dhe vlerësim ndaj shkrimeve të mia dhe për këtë ju falenderoj veçanërisht.
Tani
duke u ndalur tek pyetja juaj në lidhje me kujtimet e fëmijërisë. Nëse do të më
kërkohej që t’i përmblidhja të gjitha kujtimet e fëmijërisë me një fjalë të
vetme, ajo fjalë do të ishte “Spostime”, por kjo nuk do të ishte plotësisht e
saktë dhe më lejoni që ta sqaroj disi, duke i kërkuar ndjesë lexuesit tuaj për
ndonjë minutë që mund t’i marr për të treguar diçka personale dhe që natyrisht
mund të mos ketë edhe aq interes.
Nga
gjysh-stërgjyshërit e mi, unë jam me prejardhje nga malësia e Shllakut, një
zonë e lartë malore e Shkodrës, e po nëse shkojmë akoma më tej, prejardhja e familjes sime nis
diku andej nga trevat e Malit të Zi, por kjo natyrisht në një kohë shumë të
hershme, por ajo çka në familjen tonë identifikojmë me lehtësi është prejardhja
jonë nga Shllaku. Ndonjë dekadë pas mbarimit të luftës së dytë, im gjysh bashkë
me time gjyshe dhe fëmijët thuajse të rritur menduan të transferoheshin në
Shkodër. Duke qenë se biografia e familjes nuk ishte edhe aq “qelibare” (Gjyshi
kishte një vëlla të pushkatuar, menjëherë sapo kishte hyrë regjimi komunist),
sistemimi në qytet rezultoi aspak i lehtë. Që të mos e zgjas shumë spostimet me
shtëpi dhe punë të familjarëve të mi u bënë të zakonshme. Dy prindërve të mi iu
dha vendimi të shkonin të punonin në bujqësi në Bushat (një zonë disa kilometra
nga qyteti i Shkodrës), pastaj nga aty i transferuan në hidrocentralin e
Komanit, vend në të cilin prindërit e mi (edhe pse u rikthyen me banim në
Shkodër vite të tëra më pas), vazhduan të punojnë deri në daljen e tyre në
pension. Sigurisht vetëkuptohet që as ime motër që është pak më e madhe sesa
unë në moshë por as unë për arsye se nuk kishim lindur akoma nuk mund të ishim
dëshmitar të të gjitha këtyre spostimeve që nga fillimet e tyre, por disa na
janë treguar nga prindërit e të tjerat para se të binte diktatura i kemi
përjetuar në vetë të parë. Kjo ishte ajo që doja të shkoklavisja për termin “Spostime”që përdora pak më parë. Ndërsa po të përdorja
një lloj përcaktimi siç ndonjëherë njerëzit mundohen ta vlerësojnë fëmijërinë e
tyre nëse ka qenë një fëmijëri e lumtur apo jo, mund të them se ka qenë një fëmijëri
pa shumë mbresa po ta përshkruaj në mënyrë të zbutur, krejt e zakonshme në mos
po e mangët në argëtime, ndaj nuk kam përse të zgjatem më tej.
Marku: Hapat e para
drejt krijimtarisë dhe cili ishte momenti që filluat ta kuptoni në vetvete që i
përkisni botës së artit letrar?
Murajza:
Që të jem i sinqertë në përgjigjen e pyetjes suaj mund të them se nuk ka pasur
një moment të fiksuar në memorjen time për të cilën mund të them se ishte
pikërisht ky caku ku fillova të ndjej se i përkas tempullit të krijimit.
Sigurisht në tëtëvjeçare hartimet i thurja me njëfarë fantazie dhe më
vlerësoheshin pozitivisht, por vetëm kaq, asgjë më shumë. Ajo çka mua më
tërhiqte shumë (dhe kjo vazhdon të ndodhë edhe sot e kësaj dite)ka qenë leximi
i librave. Në fëmijërinë time(dhe këtu dalim sërish tek fëmijëria)pasja
vazhdimisht e një libri të ri për ta lexuar nuk ka qenë diçka e lehtë. Unë jam
bir i dy prindërve që kanë qenë punëtorë të thjeshtë, pra në prejardhje nuk i përkisja si të thuash një
shtrese “aristokratike”dhe kësisoj nuk kisha në shtëpi shumë libra as të
letërsise socialiste e aq më pak të letërsisë së ndaluar që ishte dhe letërsia
e vërtetë. E vetmja gjë e ndaluar që kremtohej rregullisht, por edhe në
fshehtësinë më të madhe në familjen time
ka qenë bërja e shenjës së kryqit nga nëna ne dy fëmijëve dhe mësimi nga
ana e saj i lutjes “Ati ynë…”, lutje që
edhe sot e kësaj dite e kam refren konstant në momentet e vështira.
Por
që të mos devijoj nga pyetja, nëse do merrja si periudhë pak a shumë si
pikënisjeje të shkartisjeve të mia të mirëfillta letrare, ndoshta ka qenë
adoleshenca pikërisht momenti ku unë fillova që fantazitë e mia sporadike t’i
rreshtoja në fletë dhe t’i mbaja në një bllok të fshehura në një qoshk nga ku i
rimerrja e disa i grisja e disa mundohesha t’i përmirësoja sipas një
vetëkritike të atypëratyshme.
Në
fakt kjo pyetje juaja më vë pak në vështirësi, sepse asnjëherë nuk kam qenë aq
i guximshëm sa t’i them vetvetes “Po, ti i përket artit të të shkruarit, je
pjesë e saj! ”Do të doja sigurisht të isha, por kjo ëshë diçka që nuk e bën
dëshira e atij që shkruan por i përket lexuesit ta përcaktojë. Ai është
vlerësuesi! Ai gjykuesi!
Marku: Për lexuesit që
ende nuk janë njohur siç duhet me krijimtarinë
tuaj, cili do të ishte një
përshkrim përmbajtësor mbi botimet e deritanishme?
Murajza:
Është jo edhe aq komode për mua që të flas për librat e mi, sepse në rastin më
të mirë mund të them gjëra të përgjithshme, çka ndoshta do ta bezdisnin
lexuesin tuaj, e në rastin më të keq mund të ndodhë që filloj e flas me elozhe
për vetveten e në këtë rast lexuesi juaj do të kishte të gjithë të drejtën të
largohej nga leximi i këtyre rrështave. E them me shaka sigurisht. Do të
përpiqem që të mos bëj as njërën e as tjetrën.
Ashtu
siç edhe ju e paraqitët në ballinën e kësaj interviste, unë deri tani kam
botuar dy përmbledhje me poezi, një me tregime dhe një roman. Sa i përket dy
librave të mi të parë me poezi, i pari “Fishkëllima bordurash”daton në marsin e
vititit 2001. Është një përmbledhje e poezive të shkruara gjatë viteve kur isha
gjimnazist dhe më pas student. I gjithë filli që i bashkon poezitë e atij libri
është njëfarë rebelimi rreth të përditshmeve të mia dhe të bashkëmoshatarëve të
mi të asaj periudhe. Ishte një periudhë me shpresa sigurisht por edhe me shumë
stigmata politike dhe shoqërore që ishte e pamundur që brezi ynë të mos ndjehej
shpesh si i humbur dhe rrjedhimisht, pakënaqësitë e veta i shprehte kudo, e në
rastin tim përpiqesha t’i shprehja me anë të vargjeve.
Libri
i dytë “Rruga për kah dalja”, ka një histori paksa më të ndryshme dhe më vjen
mirë që më jepet rasti të flas për të kaq publikisht. Është hera e parë që flas
për këtë libër edhe pse tashmë ka kaluar goxha kohë që nga botimi i tij. Ai
libër u publikua në shtator të vitit 2006 dhe në momentin e përpunimit dhe
publikimit nga shtëpia botuese nuk u ndodha i pranishëm sepse isha në emigrim.
Në atë libër ka aty-këtu disa pasaktësi drejtshkrimore të bëra gjatë redaktimit
të tij, pa asnjë qëllim keqdashës natyrisht. I nderuari profesori im i
universitetit, i ndjeri Hasan Lekaj që ishte edhe drejtori i shtëpisë botuese,
por edhe botuesi i librit tim të parë shfaqi dëshirën që në fillimin e librit
tim të dytë të merreshin pak poezi nga libri im i parë dhe të krijohej kështu
njëfarë ure mes të dy librave. Madje ai sugjeroi që edhe titulli i librit të dytë
të merrej nga një poezi e librit tim të parë dhe kështu u bë në fakt. Të them
të vërtetën nuk është se kam qenë plotësisht dakort me këtë gjetje, për një
arsye specifike sipas meje që edhe po e sqaroj. Kush ka pasur rastin të lexojë
të dy librat, mund të vërejë pa vështirësi që stili në librin e dytë është i
ndryshëm nga libri i parë. Nëse tek libri i parë, stili që kam përdorur ka qenë
i kujdesshëm dhe i matur, tek libri i dytë stili që kam zgjedhur ka qenë i
shpenguar dhe në disa raste mund të thuhet pamëdyshje edhe i pacipë, mënyrë kjo
e zgjedhur qëllimisht nga ana ime. Megjithatë dua të sqaroj që idenë për të
bashkangjitur në fillim të librit “Rruga për kah dalja”, një duzinë me poezi
nga libri i parë, idenë për titullin por edhe idenë tjetër po të profesor H.
Lekajt që ndonjë poezi e librit të publikohej në gegnisht, pasi mund të ishtë
një ndërthurje e këndshme e kam pranuar pa ndonjë peng të madh. Dashamirësia e
profesorit të ndjerë H. Lekaj ka qenë e pakushtëzuar për të gjithë ne brezin e
studentëve që kemi pasur fatin të ishim studentët e tij. Ai jo vetëm për mua
por edhe për shumë krijues të rinj në atë universitet ishte bërë si të thuash
“kumbari” i krijimeve tona. Edhe pse ai nuk është më mes nesh unë e kujtoj
gjithmonë me mirënjohje.
Ka
pasur një heshtje pak më të gjatë botimi nga ana ime nga libri i dytë deri tek
i treti, rreth nëntë vite. Ka qenë një periudhë goxha e ngarkuar për mua
personalisht dhe gjithë ç’shkruaja mbetej sirtarëve. Libri i tretë “Psherëtima”
është botuar në dhjetor të vitit 2015 dhe është një përmbledhje me tregime. Në
të përshkruhen ngjarje dhe personazhe që kanë të bëjnë me problematikat dhe
tjetërsimin që sjell emigrimi, por jo vetëm. Jam munduar t’i përshkruaj këto
ngjarje dhe këta njerëz pa kërkuar t’i latoj shumë sepse nganjëherë disa
ngjarje janë në vetvete të latuara mjaftueshëm.
Duke
ardhur tek publikimi im i fundit deri tani që është romani “Ndërsa gjithçka
rrjedh” dhe që është publikuar në nëntor të 2018 do thoja që ky roman ka fjetur
në sirtar me vite por erdhi një moment që vendosa ose të mundohesha ta
publikoja ose duhej ta flakja. Nuk kishte kuptim që të rrinte më në gjendje
letargjike. Guxoj ta imagjinoj ndonjë qeshje ironike të ndonjë kritiku që mund
të lexojë këta rreshta, qeshje që mund ta shoqërojë edhe me ndonjë frazë të
tipit “Asgjë s’do humbte letërsia nëse s’do publikohej ky libër!”, por nuk
shqetësohem për këtë, e pranoj që letërsia mund të mos humbte asgjë, por
qëllimi im kur shkruaj nuk është të përcaktoj nëse me librin tim letërsia
humbet apo fiton. Mendoj se asnjë shkrimtar në botë nuk ulet të shkruaj ngaqë i ka vënë qëllim vetes që me librin e tij të
lartësojë letërsinë në përgjithësi. Çdo shkrimtar ulet të shkruajë ngaqë mendon
se ka diçka për të thënë, zgjedh mënyrën sesi do ta thotë atë dhe kërkon
natyrisht sa më shumë njerëz që mundësisht ta marrin mesazhin që ai kërkon t’u
shprehë. Botimi i përmbledhjes me tregime “Psherëtima” dhe romanit “Ndërsa
gjithçka rrjedh”, u bënë të mudur nga shtëpia botuese “Ada”, nën kujdesin dhe
dashamirësinë e botuesit Roland Lushi të cilin e falenderoj sepse u tregua i
gatshëm por edhe shumë korrekt gjatë gjithë kohës që librat ishin në përpunim.
Po
ta përmbledh me pak fjalë, romani trajton paplotëninë e dashurisë. Gjithë
dramën psikologjike që shkakton tek individi mosmëkimi me dashuri dhe rrugën e
vështirë nëpër të cilën individi duhet të kalojë për t’u renditur me dinjitet
mes të ngjashmëve.
Marku: Si e përjetuat botimin e librit të parë?
Murajza:
Publikimi i librit të parë për nga emocionet pozitive kam përshtypjen që i
ngjason përjetimeve emocionale që ka një prind për lindjen e fëmijës së parë.
Një prind i do të gjithë fëmijët e tij me të njëjtën dashuri edhe sikur të ketë me dhjetëra, por lindjen e fëmijës së
parë e kujton gjithmonë me emocion të veçantë. Ndoshta është një krahasim pak i
guximshëm, sepse lindja e një fëmije ka shumë më tepër rëndësi, por e kam
fjalën thjesht tek pritja e diçkaje që përjetohet për herë të parë. Kur i kam
dorëzuar dorëshkrimin e librit “Fishkëllima bordurash” botuesit, profesorit tim
H. Lekaj, kam pritur me ankth përgjigjen e tij. Dhe përgjigja e tij nuk vonoi.
Në
këtë rast dua të bëj një parantezë. Shtëpia botuese “Camaj –Pipa”, ka pasur një
meritë shumë të madhe në publikimin jo vetëm të talenteve të reja, por edhe të
një letërsie cilësore. Ajo ka pasur edhe një hapësirë të marrë me qira nga botuesi
për të ngritur librarinë e vet në rrugën “Kol Idromeno”, që ishte një ndër
shëtitoret më shik të qytetit. Them ishte sepse sot është shik sigurisht, por
është kthyer në një shëtitore ku renditen rrastas kryesisht vetëm kafene e
restorante. Në librarinë e shtëpisë botuese “Camaj - Pipa” tregtoheshin jo
vetëm librat e kësaj shtëpie botuese por bëheshin edhe promovime librash, aty
mund të takoje intelektualë dhe shkrimtarë jo vetëm vendas por edhe nga përtej kufijve të Shqipërisë
sidomos ata që vinin nga Kosova, Mali i Zi apo edhe nga Maqedonia. Aty
trajtoheshin me të njëjtin respekt si shkrimtarët e mirënjohur ashtu edhe ata
që ishin në armët e para të krijimtarisë. Ata që kanë pasur rastin të kalojnë
tek ajo librari, por sidomos ata që kanë publikuar dikur tek ajo shtëpi
botuese, i kujtojnë fare mirë këto që po them. Për ne si krijues pasja nga
shtëpia botuese e një librarie në pronësi të saj ishte si të na vinin krahë të
fluturonim. Askush prej nesh nuk ishte i detyruar të rendte nëpër librari me çantën
mbushur me librat e sapopublikuar për t’iu lutur librashitësve që të pranojnë
disa kopje për t’i hedhur në treg. Për një krijues sado dilentant qoftë një gjë
e tillë është poshtëruese. Është sikur një njeri të shkojë t’i lutet kasapit që
t’i tregtojë ca bërxolla nga trupi i tij. Është vrastare!Më pas qiradhënësi i
kërkoi botuesit ta lironte atë hapësirë sepse donte ta lëshonte për një shumë
më të madhe që ia kishte ofruar një biznes. Jo vetëm për botuesin por edhe për
ne dashamirësit e kësaj librarie ky ishte një lajm shumë i trishtuar. Në
profilin tim në FB, kësaj ngjarje i pata kushtuar një tregim me titull “Aroma e
librave”, dhe pas kësaj më mbërritën mesazhe private nga disa miq ku më
shprehnin keqardhjen e tyre dhe kjo më bëri të mendoj se ajo librari kishte
qenë një fole e ngrohtë për shumë persona, e tash do të ishte veçse një vitrinë
ku do të shiteshin mbathje dhe gjimbajtëse.
Meqë
jemi tek emocioni që më ka përcjellë libri i parë, dua të shtoj se një emocion
thuajse të ngjashëm kam ndjerë edhe kur më janë publikuar poezitë e para. Kjo
ka ndodhur kur isha në gjimnaz dhe mora një ftesë nga profesori dhe shkrimari i
mirënjohur Xhahid Bushati. Profesori për shumë vite ka drejtuar një emision në
Radio Shkodra dhe jo vetëm që publikoi poezitë e mia por ai më mundësoi edhe
një intervistë rreth krijimtarisë sime. Profesori Xh. Bushati ka ndjekur me
dashamirësi ato fillime të mia letrare saqë kur mbërriti libri im i parë, pata
sërish një ftesë nga ai për të diskutuar rreth librit tim dhe letërsisë në përgjithësi,
ftesë të cilën e pranova jo vetëm me kënaqësi por edhe mirënjohje. Nëse
profesori i nderuar Xhahid Bushati lexon këtë intervistë, dua t’i them jo vetëm
faleminderit por edhe që i jam mirënjohës.
Për
t’u rikthyer sërish tek pyetja, mund të them se për çdo krijues, çdo publikim
sado margjinal që të jetë merr një tingëllim emocional, por sigurisht publikimi
i një libri merr përmasa të tjera, ndërsa emocinoni i publikimit të librit të
parë mbetet i pashlyer gjithmonë.
Marku: Krijimtarinë
letrare e keni filluar me poezi duke botuar dy libra, por më vonë jeni autor i dy librave në
prozë. Ishte ikje natyrale nga poezia,
bazuar tek frymëzimi, apo mendoni se lexuesit preferojnë më shumë prozën?
Murajza:
Gjatë procesit të krijimit, nuk do të isha i sinqertë nëse do thoja që unë nuk
mendoj asnjëherë për lexuesin, se çka dëshiron ai, por kjo nuk më është bërë
asnjëherë motiv konsekuent që të ndryshoj kahje në atë se çfarë vendos të
shkruaj dhe më pas ta përcjell përjashta. Pra e kam të pamundur që të manipuloj
vetveten për shkak të një tendence që mund të ketë leximi momental. Kalimi nga
poezia në prozë për mua nuk është një ikje, por një mënyrë të zgjedhuri për të
shprehur mesazhe të caktuara. Është plotësisht e vërtetë që lexuesi i sotëm nuk
është edhe aq i prirur për të lexuar poezi dhe anon shumë më tepër nga proza.
Kjo në daç për arsye se proza të ngërthen më tepër dhe të mban më gjatë, në daç
edhe sepse poezia kërkon një lloj leximi shumë më impenjativ dhe të vëmendshëm.
Mesazhet që përcillen përmes poezisë janë jo edhe aq të dukshme e herë-herë
thuajse totalisht të fshehura(varet nga lloji i poezisë), prandaj poezia, (e
këtu e kam fjalën për poezinë që është vërtet poezi) kërkon edhe njëfarë
kulture në të lexuar, por edhe një lexues të ngeshëm që ulet të lexojë sepse
dëshiron vërtet të shijojë dhe të mbushë shpirtin me diçka sublime, e të lartë artistike.
Në
këtë fazë të krijimtarisë sime kam zgjedhur prozën sepse mendoj se ngacmimet
emocionale që më bëjnë të ulem e të shkruaj mund t’i shpreh më mirë me anë të
prozës. Por nuk e di nësë kjo “ikje” do jetë e përhershme apo momentale. Ajo
çka mund të them është se unë përpiqem gjithmonë me aq sa mundem të hedh në
letër diçka që mendoj se ia vlen të lexohet pavarësisht formës me të cilën
seviret. A ia kam dalë? Këtë nuk e di!
Marku: Nga ‘’Fishkëllima
bordurash’’ deri tek ‘’Ndërsa gjithçka rrjedh’’, cili ka qenë libri më i vështirë për t’u
shkruar?
Murajza:
Ajo çka e mundon një krijues nuk është vetëm vështirësia për të shkruar diçka
por edhe kalvari që i duhet të kalojë për të bërë të mundur që libri i tij të
publikohet e sidomos të arrijë tek lexuesi. Është një odise e dhimbshme me të
cilën krijuesit i duhet të përballet, prandaj çdo vendim për të shkruar është
edhe një sfidë më vete.
Me
lejen tuaj po vendos ta përziej pak pyetjen që më bëtë. Do të thoja që libri që
ka qëndruar më gjatë në sirtar dhe që është rimarrë disa herë, ripunuar
shkurtuar, zgjeruar dhe më pas rishkurtuar ka qenë romani “Ndërsa gjithçka
rrjedh”. Për vetë tematikën dhe subjektin e tij ky roman më ka marrë jo pak
kohë dhe shkaktuar shtëllunga emocionesh, që më bënin të fshij, rishkruaj
derisa arriti një moment që vendosa të mos shtoj dhe heq më asgjë. Edhe në atë
formë (që është forma që romani ka sot i publikuar) ka qëndruar gjatë në
sirtar. Me këtë nuk dua të them që më ka lodhur ky libër. Përkundrazi është një
libër që e kam shkruar me shumë dashuri. E kam thënë edhe diku tjetër që ky
roman nuk është një roman dashurie, por është një roman për dashurinë, e si i
tillë ka pasur nevojë ndoshta që edhe të qëndronte më gjatë në maturim, ndaj
nuk jam i keqardhur që më ka marrë aq kohë. Nga përshtypjet e disa lexuesve të
panjohur (sepse miqtë nga dashamirësia nuk flasin keq) që më kanë dërguar
mesazhe private përmes rrjeteve sociale apo edhe takime rastësore kam marrë
përgëzime dhe komplimenta, e kjo është e mrekullueshme për një krijues.
Marku: Në vitin 2019 poezia e juaj ‘’Stinë e thyer’’ nderohet me çmimin e dytë në konkursin letrar "Ora e Astritit" në Ferizaj të Kosovës. Si ndjehet poeti kur, përveçse nga lexuesit, vlerësohet edhe nga juri profesioniste?
Murajza:
Për mua si krijues është kënaqësi gjithmonë edhe nëse vetëm lexohem nga
njerëzit, por nëse krijimet e mia vlerësohen me ndonjë çmim atëherë kjo
kënaqësi bëhet e shumëfishtë.
Vlerësim
i veçantë për mua ka qenë edhe shkrimi analitik rreth dy librave të mi me
poezi, që pati bërë studjuesi, gazetari dhe kritiku i mprehtë z. Albert Vataj,
të cilit i jam falenderues thellësisht. Pra vlerësimin një krijues e merr në
forma të ndryshme dhe nuk është vetëm çmimi ai që të lartëson. Çmimi që ju
përmendni kaq qenë padyshim një kënaqësi e madhe për mua dhe do mbetet një
ngjarje e veçantë e krijimtarisë sime. Përmes rrjeteve sociale mora vesh për
një konkurs të tillë letrar dhe vendosa të marr pjesë. Kur më pas në postën
time elektronike më mbërriti një e-mail nga një nga drejtueset e Klubit Letrar
“De Rada” në Ferizaj zj. Zyrafete Shala ku më lamërohej se poezia ime kishte
kaluar në natën finale të konkursit dhe ftohesha që të merrja pjesë në ceremoninë
e ndarjes së çmimeve në Ferizaj, u ndjeva jo vetëm i vlerësuar por ishte edhe
nder për mua të jem pjesëmarrës. Mund të tingëllojë e shpëlarë kjo që po them
tani por është krejt e vërtetë, për asnjë moment nuk kam menduar se do nderohem
me asnjë lloj çmimi. Në momentin që Kryetari i Klubit Letrar “De Rada”, z.
Gazmend Bytyçi citoi titullin e poezisë
“Stinë e thyer” dhe thirri emrin tim për të tërhequr çmimin, më përshkuan
emocione të mëdha. Edhe pse e kam bërë atëherë, gjej sërish rastin t’i
falenderoj që të dy personalitet e mësipërme, zj. Zyrafete Shala dhe z. Gazmend
Bytyçi për vlerësimin si dhe për mikpritjen e tyre dashamirëse. Është diçka që
në memorien time do të mbetet shumë gjatë.
Marku: Sa e njihni
letërsinë e shqiptarëve të Kosovës dhe viseve të tjera shqiptare?
Murajza:
Kur shtrohet fjala për letërsinë kosovare në përgjithësi nuk mund të mos
përkufizosh menjëherë që ajo ka qenë vazhdimisht jo vetëm letërsi e begatshme
por edhe cilësore gjithashtu. Siç dihet ne jemi njohur që në bankat e shkollës
me krijimtarinë letrare të shkrimtarëve të shquar si Azem Shkreli, Ali
Podrimja, Esad Mekuli, Nazmi Rrahmani, Sabri Hamiti, Rexhep Qosja, Rrahman
Dedja, Din Mehmeti etj. Për fat të keq unë vetëm nga fundi i viteve ’90 jam njohur me krijimtarinë letrare të
Anton Pashkut dhe me tregimet e tij fantastike apo me kryeveprën e tij, romanin
“Oh”, e akoma më vonë më ka rastisur të lexoj poezitë e mrekullueshme të një
pene të spikatur të letërsisë kosovare dhe jo vetëm siç ishte shkrimtari
Xhevdet Bajraj, një autor brilant dhe gdhendës mjeshtëror i poezisë
bashkëkohore, ajme i ndarë vetëm pak kohë më parë nga kjo jetë.
Meqë
jemi në këtë temë do të doja të shtoja që vërej me kënaqësi që viteve të fundit
promovimi i letërsisë kosovare po bëhet gjithnjë e më i pranishëm në hapësirën
letrare brenda kufijve shtetërorë të Shqipërisë përmes panaireve të librit apo
promovimeve të botimeve të ndryshme, e kjo sigurisht është diçka shumë
pozitive.
Marku: Cilët janë
shkrimtarët e preferuar, shqiptarë dhe të huaj?
Murajza:
Për një moment kjo pyetje juaja më futi në panik, jo sepse mund të kem ndonjë
ndrojtje që të përmend emrat e shkrimtarëve të mi të preferuar, vendas apo të
huaj, por sepse do më duhej të përmendja një listë të gjatë. Që të kuptohem
drejt, dua që të sqaroj që në krye të herës se kam të pëlqyer një numër të madh
shkrimtarësh si nga letërsia shqipe apo letërsia e huaj, prandaj gjithë emrat
që do përmend, janë ato që unë i kam lexuar dhe u rikthehem me ëndje dhe çdo
lexim i ri që u bëj më duket sikur takoj detaje të reja që më kishin shpëtuar
nga leximet e mëparshme. Do mundohem të rendis disa sipas edhe zhanrit të tyre
krijues.
Admiroj
dhe u rikthehem herë pas here leximit të poezive të Ndre Mjedës, Martin Camajt,
Lasgush Poradecit, Frederik Rreshpjes. Sigurisht që ka edhe shumë të tjerë, por
këtyre u rikthehem gjithmonë.
Sa
i përket prozatorëve shqiptarë edhe këtu lista do të ishte e gjatë por edhe në
këtë rast do të përmend ata autorë që kam lexuar e rilexuar më së shumti dhe po
ndalem vetëm tek dy emra. Në kapërcyell të viteve ’90, jam ndeshur me tregimet
e shkrimtarit Teodor Keko, tek libri tij me tregime e novela “Lajmëtarja e
vdekjeve”dhe jam magjepsur nga stili i tij i zhdërvjellët dhe hokatar në të
treguar. Pas leximit të këtij libri jam përpjekur të lexoj thuajse çdo tregim
që dilte nga pena e tij, qoftë ato që botoheshin nëpër organe shtypi apo edhe
libra. T. Keko mbetet edhe një poet apo romancier i talentuar por ajo që për
mendimin e tim e bën të pavdekshëm janë tregime e tij. Nga romancierët
shqiptarë veçoj menjëherë një emër, Fatos Kongolin. Ky shkrimtar vazhdon akoma
sot të jetë mjeshtër i përshkrimit të tranzicionit të pafundëm shqiptarë duke
krijuar ngjarje dhe personazhe që e mbërthejnë lexuesin.
Duke
kaluar tek letërsia e huaj, gama e pëlqimeve vetëkuptohet se bëhet shumë më e
gjerë, prandaj do të mjaftohem vetëm me disa emra, përndryshe do zgjateshim tej
mase. Pëlqej jashtë mase shkrimtarët Balzak, Gi de Mopasan, Stefan Cvajk,
Ernest Heminguej, Erih Maria Remark, Gabriel Garsia Markez, Mario Vargas Llosa
dhe po e le me kaq sepse janë vërtetë
shumë.
Marku: Cilët janë disa
nga librat që kanë ngjallur më shumë emocione tek ju?
Murajza:
Epo pas listës së shkrimtarëve të mësipërm nuk është shumë e vështirë për ta
marrë me mend edhe se çfarë librash mund të më kenë emocionuar, megjithatë po i
përmend disa duke zgjedhur sërish në fillim nga letërsia jonë e më pas nga ajo
e huaj.
“Andrra
e jetës”, “Lirika mes dy moteve”,
Lirikat e L. Poradecit, “Vetmi” e F.
Rreshpjes
“I
humburi”, “Lajmëtarja e vdekjeve”etj.
Nga
letërsia e huaj:
“Shkëlqimi
dhe rënia e kurtizaneve”, “Tre shokët”, “Konti i Monte Kristos”, “Lamtumirë
armë”, “Dashuria në kohërat e kolerës”, “Festa e cjapit”, “Andej ku këndojnë
karavidhet”, e sigurisht shumë të tjerë.
Marku: Jeni tërësisht vetvetja
në atë që shkruani, apo mendoni edhe për
lexuesin?
Murajza:Atëherë
siç edhe jam shprehur pak më lart, gjatë procesit të të krijuarit ajo çka unë
përpiqem gjithmonë të bëj është të jem sa më i pandikuar në atë çfarë shkruaj,
qoftë kur hedh ndonjë varg poetik apo edhe kur mendoj të shtjellohem pak më
gjatë në prozë. Personazhet që krijoj qoftë ata të fantazisë apo qoftë ata që e
marrin tharmin nga jeta reale apo ngjarje të vërteta mundohem t’i latoj sipas
një pikësynimi timin në shërbim të asaj çka dua të shkruaj. Përpiqem të mos
mendoj nëse lexuesi do ta pranojë apo jo një personazh apo ngjarje, sepse
përndryshe personazhi, ngjarja apo detaji rrezikon “të rrëshqasë” dhe nuk do
dalë asnjëherë ashtu siç do të doje. Mendoj që natyrisht gjithsecili krijues ka
metodologjinë dhe teknikën që zgjedh vetë, por për mua kjo është mënyra që më
udhëheq në krijim, pra e thënë shkoqur mundohem të jem tërësisht unë edhe pse
ndonjëherë kjo ndoshta nuk realizohet tërësisht.
Marku: Ku është vendi i
përshtatshëm në cilin gjeni qetësinë shpirtërore për të shkruar?
Murajza:
Të them të drejtën nuk është se më duhet ndonjë “luks” i madh për t’u ulur dhe shkruar. Jam natyrë që kërkoj qetësi për të bërë
diçka. Edhe kur ulem të lexoj një libër, nuk arrij të përqëndrohem nëse rreth
meje ka biseda apo ndonjë zhurmë sado e lehtë qoftë ajo. Ka plot njerëz p. sh.
që mund të lexojnë fare mirë me muzikë në sfond, ndërsa unë nuk e bëj dot, pra
kur marr të shkruaj diçka, gjëja e parë që bëj është të mundohem të largoj
rreth meje çdo lloj ngacmimi akustik. Nisur nga ky fakt mund të merret me mend
se vend i përshatshëm për mua do të ishte një qoshk i kredhur në heshtje.
Marku: Dita, muaji apo stina e krijuesit, nga përvoja juaj?
Murajza:
Do të përgjigjem duke përdorur anën e kundërt, pra stina që për mua nuk është
shumë e përshtashme për të shkruar më duket stina e verës. Kjo stinë sikur më
shpalos pengesa për t’u ulur e krijuar diçka, megjithatë jo se gjatë kësaj
stine nuk mund të shkruhet, por nuk e di përse kjo stinë më evokon të tjera
impenjime, të tjera ndërveprime. Mua personalisht gjithmonë më është dukur më e
përshtshme stina e pranverës e sidomos ajo e vjeshtës, megjithatë natyrisht
gjithçka mbetet në kuadrin e përceptimit personal.
Marku: Lind natyrshëm
një krijim, apo duhet të ndodhë diçka
rreth-e-rrotull për të të frymëzuar?
Murajza:
Jam përgjithësisht natyrë më shumë kontemplative dhe rrallë ndodh që të kërkoj
të nis diçka ashtu instinktivisht. Duke qenë një natyrë e tillë thuajse
gjithmonë me mua duhet të ndodhë një ngacmim i jashtëm që të më yshtë të ulem e
të tjerr përsiatjet e mia. Shkruaj kur ndjehem i ngarkuar emocionalisht,
pozitive apo negative qofshin ato, pra shkruaj jo si një detyrë por si një
rehatim. Ndoshta për këtë arsye nuk jam një person që shkruaj dendur, por asnjë
shqetësim për këtë.
Marku: Cilin apo cilët
nga shkrimtarët do të donit ta kishit njohur?
Murajza:
Mendoj se sikur të ishte e mundur që njeriu të udhëtonte në kohë do kishte
zgjedhur për çdo epokë të takonte një korife të letërsisë. P. sh. a nuk do të
ishte mrekullisht e bukur që të takoje Danten e të bisedoje me të jo vetëm
rreth “Komedisë Hyjnore”, , pastaj të kishe sërish mundësi të takoheshe me
Shekspirin, e kështu me radhë deri në ditët tona. Po flas për shkrimtarët e
vdekur sepse për të gjallët mbetet gjithmonë një shpresë se mund t’i takosh.
Por përtej shakasë, që të jem korrekt me pyetjen tuaj, po do kisha dashur të
takoja dy shkrimtarë Gjergj Fishtën dhe Martin Camajn, të dy të anatemuar dhe
fshirë për dekada nga letërsia jonë. Do më kishte pëlqyer që të kisha qenë
nxënës i tyre.
Marku: Ka sot kritikë të
vërtetë letrare apo kryesisht vetëm ‘’lavdërime mes miqsh’’…?
Murajza:
Kritikë letrare ka sigurisht, ndoshta jo në ato përmasa apo profesionalizëm që
duhej të ishte por kjo ndoshta ka lidhje edhe me publikimet e shumta që bëhen
dhe është thuajse e pamundur që të merret në konsideratë gjithçka botohet.
Ndoshta jam i gabuar por në jo pak raste vërej ose një kritikë qokash ose një
kritikë asgjësuese dhe kjo i bën një dëm të madh jo vetëm kritikës së vërtetë
por edhe vetë publikimeve që bëhen. Le të marrim një shembull të thjeshtë.
Bëhen promovime librash dhe aty kushdo që merr fjalën është “I detyruar” po
themi që të flasë vetëm fjalë të mira për autorin të cilit i bëhet promovimi.
Nuk e di nëse autorët vetë janë të vetëdijshëm që jo gjithçka thuhet aty është
në të mirë të tyre.
Me
kritikën asgjësuese e kam fjalën për kritikën që në vend që të shtjellojë me
argumeta profesionalë dobësinë e një botimi, ndërton kritikën e mllefit apo
edhe të denigrimit të autorit e botimit të tij.
Ajo
çka do te jepte një ndihmesë shumë të madhe në botime cilësore do të ishte
pasja nga shtëpitë botuese e kritikëve profesionistë në stafin e tyre. Kjo po
që do ishte në standart i mirë për të filtruar botimet në mënyrë që tek lexuesi
të mbërrijnë diçka me vlerë. Por të bërit biznes në gjithçka e me çdo kusht
është një pengësë që nuk kapërcehet lehtë. Ndoshta në një të ardhme jo të
largët kjo mund të ndodhë.
Marku: Është edhe
letërsia në tranzicion, si gjithçka
tjetër në Shqipëri, apo përjeton
rrjedhshmëri natyrale?
Murajza:
Letërsia është si një lloj pasqyre e një shoqërie. E kaluara jonë na e mëson
këtë. Megjithatë mendoj se letërsia duke qenë një lloj arti i paraprin shpesh
shoqërisë. Dihet që shoqëria shqiptare po gjendet prej kohësh në tranzicion i
cili duket sikur nuk po di të mbarojë. Megjithatë sipas këndvështrimit tim
letërsia është disa hapa më përpara sesa situata tranzitive e shoqërisë sonë.
Ajo me hapa të vegjël por të qartë po integrohet gjithmonë e më shumë në rrjedhën
e letërsive bashkëkohore të botës. Disa nga shkrimtarët tanë jo vetëm ata që
jetojnë jashtë kufinjve të Shqipërisë, por edhe ata që jetojnë e shkruajnë në
Shqipëri, përkthehen e botohen nga shtëpi botuese prestigjoze të Europës apo më
gjerë dhe kjo është diçka shumë pozitive jo vetëm për letërsinë tonë por edhe
për krejt shoqërinë shqiptare.
Marku: Në krijimtarinë
tuaj poetike vërehet lehtë protesta kundër aktualitetit dhe realitetit të
hidhur politik dhe shoqëror shqiptar…
Murajza:
Njeriu qoftë krijues apo jo, e ka të pamundur do thoja të qëndrojë indiferent
karshi realitetit ku jeton. Do të ishte absurde të mos kërkonte të reagonte në
një mënyrë ose në një tjetër. Shoqëritë që rrinë mriz, janë shoqëri që nuk mund
të bëjnë kurrë përpara dhe që e kanë shumë të vështirë zhvillimin dhe
prosperitetin. Një krijues zgjedh ta bëjë këtë revoltë përmes shkrimeve të tij.
Duke ardhur tek poezitë e mia, nëse e keni fjalën për librin tim të parë ,
”Fishkëllima bordurash”, aty vërtetë revolta mund të quhet e lehtë, por në
librin e dytë “Rruga për kah talja”, tallja, ironia apo një lloj rebelimi
artistik janë të nënkuptuara e herë-herë edhe të drejtpërdrejta. Poezitë e
librit të dytë janë poezi që në shumicën e tyre shpalosin përballjen e dy
realiteteve të ndryshme, atë të dheut nënë,
dhe atë të dheut të huaj. Kontrasti i tyre nuk mund të më linte
indiferent. P. sh. nga ky libër, poezia
“Vizitë në atdhe” është një poezi ndoshta e pacipë dhe ironike, por është edhe
shprehje e jo vetëm zhgënjimit, por edhe e një dhimbje të madhe. Dhe nuk kam
përse të mos e them që më vjen mirë që
vargjet e mia ju i cilësoni si një protestë, është një kompliment për mua. Me
këto që përmenda duket sikur po reklamoj diçka nga krijimtaria ime por më
besoni se nuk është ky qëllimi im. Të them të vërtetën unë jam reklamues shumë
i keq i krijimeve të mia. Gjithmonë më shoqëron një lloj ndrojtjeje kur bëhet
fjalë për të reklamuar diçka nga ato që shkruaj. Kur nëpër rrjete sociale lexoj
sesi krijues të ndryshëm gjejnë forma dhe mënyra nga më të çuditshmet për të
tërhequr vëmendjen mbi artin e tyre, mua më duket vetja krejtësisht i pazoti.
Jo shumë kohë më parë lexoja tek një profil autori sesi ai shpikte barcaleta
për të reklamuar librin e tij. Ka autorë që e përmendin emrin e vet brenda subjektit
të romanit, p. sh. sikur personazhi i
romanit përmend emrin e autorit ashtu si rastësisht, apo autorë që në librat e
tyre në zingjirin e personazheve të veta fut shkarazi me emër e mbiemër edhe
ndonjë autor mik të tij. Që të kuptohemi, këto që thashë i përmenda si shembuj
dhe nuk i gjykoj aspak. Për mua është e drejta e gjithsecilit të reklamojë
veten apo të tjerët si t’u duket më e përshtatshme.
Marku: Çfarë është arti
i të shkruarit për ju?
Murajza:
Siç edhe e ceka pak më lart, unë nuk bëj pjesë tek ata krijues që shkruajnë
dendur sepse të shkruarin e kanë mjet jetese, apo që e nisin ditën me mendimin
për të shkruar dhe e ngrysin ditën duke shkruar. Kur mendoj se kam diçka për të
thënë dhe këtë dua ta them përmes krijimit atëherë po ulem e shkruaj. Në
momentin që jam i zhytur në atë process atëherë gjthçka rreth meje pushon së
ekzistuari, pra e përkufizuar më shkurt, arti i të shkruarit është një formë
tjetër jete për mua. Është një lloj universi paralel me atë në të cilin
gjalloj, e për aq sa zgjat shumë më transhendent se reali.
Marku: Si do të ishte
një botë përfekte nga këndvëshkrimi i poetit e
shkrimtarit. . .
Murajza:
Është shumë e konsumuar si frazë sepse është përdorur e stërpërdorur nëpër
libra, media të shkruar e vizive, nga njerëz të ndryshëm e në epoka të
ndryshme, por dua ta përsëris edhe unë ngaqë vërtet e mendoj ashtu, për mua një
botë perfekte do të ishte një botë në paqe, pa instinkte armiqësore. Një botë e
ngjashme me atë që evokonte John Lennon tek kënga “Imagine”.
Marku: Fragment jetësor.
Një kujtim i bukur mbresëlënës...
Murajza:
Përqafimi me nënën, kur jam kthyer për pushimet e para pas disa vitesh
emigrimi.
Marku: Çfarë vlerësoni
më shumë tek njeriu?
Murajza:
Tek njerëzit tipari që vlerësoj më shumë është dashuria. Dashuria është ajo që
mund të ndryshojë gjithçka. “Dashuria
është altari ku shëlbohen brengat e jetës…”thotë personazhi qëndror i romanit
tim “Ndërsa gjithçka rrjedh”.
Sa
keq që ne njerëzit shpesh e fshehim këtë tipar tonin në vend që ta shpalosnim
gjithherë e kudo…
Marku: Personi apo
personat më interesantë që keni takuar...
Murajza:
Kam takuar shumë të tillë sepse secili njeri për sado i zakonshëm që të duket,
natyra apo Zoti emërtojeni si të doni e ka pajisur me ndonjë gjë që është unike
dhe e ndryshme prej të tjerëve. Megjithatë në emigrim më ka qëlluar që të
njihem me një djalosh nga Peruja. Çdo brengë apo fatkeqësi që kishte pasur në
jetë( dhe i kishte pasur të panumërta), mi tregonte si barcaletë dhe toni
hokatar që përdorte të shkrinte. Ishte i jashtëzakonshëm!
Marku: Shkodra e
Rozafës, e personaliteve të shquara
kombëtare, e shumë pikënisjeve të lirisë
dhe zhvillimit kombëtar. E fundit u
pushtua nga osmanët. E fundit u pushtua
nga komunizmi dhe e para protestoi kundër sistemit diktatorial. Dritë shekullore. Po sot,
si do e përkufiz0nit, si është
Shkodra?
Murajza:
Shkodra sot për fat të keq nuk është as afër piedestalit ku duhej të ishte.
Ndoshta është i vetmi qytet në Shqipëri ku politika ka luajtur aq ndyrë me të,
por faj për këtë nuk ka vetëm politika por edhe ne vetë sepse jemi ne qytetarët
e saj të parët që pranojmë të rrështohemi llogoreve politike me aq patos sa
duam për hir të poltikës të shkelim me këmbë njëri-tjetrin. Nuk i kanë munguar
asnjëherë personalitetet Shkodrës, por viteve të fundit vërej me keqardhje të
madhe që i mungon qytetdashuria. Nuk tregon se e do qytetin ngaqë poston nëpër
rrjete sociale pamje nga rrugët , ndërtesat, dritat, ndërtesat, ditë-netët apo
stinët e qytetit, dhe pastaj kur ballafaqohesh me “Baballarët” që vijnë e të
kërkojnë votën nuk gre as gishtin për t’u kërkuar llogari. Si mund të
prosperojë një qytet, ku bibliotekat, muzetë apo dhe kinemaja(nuk mund të them
kinematë) ngjajnë si relike që i përkasin së shkuarës, ku numri i lokaleve të
zë jo vetëm rrugët por edhe frymën, por edhe ku vetë banorët rreshtohen në “ne”
dhe “ata”, ku çdo projekt i ri për qytetin shikohet vetëm në 3D dhe nuk merr
jetë kurrë. Shkodra sot është një vashë hyjnore e shkelur përdhunshëm.
Marku: Emigracioni ishte
dhe mbeti një plagë e pashërueshme në trupin e kombit shqiptar. Vetëm në dekadën e fundit janë larguar qindra
mijëra shqiptarë nga trojet e tyre,
qoftë dhe me gomone, si para 30
vitesh. Si do e përshkruanit këtë tragjedi kombëtare?
Murajza:
Siç e dini unë jam një emigrant që jam kthyer në ish-emigrant, pastaj sërish
emigrant e sërish ish-emigrant, e as tani nuk e di me siguri cili do jetë
statusi im i ardhshëm. E bëra këtë parantezë për të thënë që duket sikur vitet
kalojnë por situata nuk ndryshon. Kemi humbur shumë vite nën diktaturë dhe tani
askush prej nesh nuk dëshiron të humbë më kohë që ndryshimet t’i kërkojë dhe
t’i bëjë të mundura në vendlindje. Politika në vendin tonë nuk ka menduar
asnjëherë për të mirën e popullit të vet dhe këtu nuk e kam fjalën për një krah
politik, por për gjithë klasën politike që ka sunduar këtë vend. Vini re, nuk thashë
qëllimisht ka udhëhequr , por ka sunduar këtë vend sepse janë sjellur gjithmonë
si sundues me ne. Duhet të shtoj gjithashtu që edhe ne ua kemi bërë të lehtë
këtë sundim. Nuk kemi marrë guximin asnjëherë ta shkundim me themel këtë tumor
politik që i ka hipur në qafë këtij vendi. Ne na ka humbur besimi se mund ta
ndërtojmë vetë një shtet të fortë e të begatë, prandaj e kërkojmë të gatshëm
diku tjetër. Por nuk duhet të harrojmë asnjëherë që kësaj klase politike i
leverdis kjo ikje e pandalshme e jona.
Marku: Kufiri
Kosovë-Shqipëri është formal, megjithatë
jemi dy shtete. Do të donit që e ardhmja
të na ofronte Shqipërinë Natyrale...?
Murajza:
Mendoj që është ëndrra e çdo shqiptari që të kishim një Shqipëri natyrale.
Realiteti i sotëm nuk na jep shumë shpresë që kjo gjë mund të ndodhë shumë
shpejt, por kam bindjen që do të vijë një ditë dhe një gjë e tillë do të
realizohet. Dashtë Zoti që të jemi edhe ne e ta jetojmë këtë.
Marku: Vlera dhe
antivlera. Çfarë kemi të mirë dhe çfarë duhet të rregullojmë ne si shoqëri, sipas këndvështrimit tuaj?
Murajza:
Duhet thënë se me kalimin e epokave kemi ndryshuar edhe ne dhe kjo është një
gjë e mirë sepse vetëm një popull jointeligjent nuk ndryshon. Por disa virtyte
na kanë mbetur akoma. Fjala vjen edhe sot ne e çmojmë mikun dhe mundohemi ta
trajtojmë sa më mirë mundemi. Por ajo që mendoj se na ka ndryshur shumë dhe në
këtë rast na ka ndryshuar në kahje negative është paraja. Në emër të grykësisë
për para shumë prej nesh kanë denigruar totalisht. Kemi shitur gratë dhe motrat
tona për para, jemi vrarë e prerë me mikun, shokun apo vëllain në emër të
pasurisë. Ndoshta pikërisht këtu duhet t’ia nisim të ndryshojmë. Të kuptojmë që
paraja nuk duhet të bëhet “Zoti” ynë. Ka edhe shumë gjëra të tjera sigurisht që
duhej të ndryshonin, por një ndryshim i tillë nuk do ishte i vogël.
Marku: Cilët nga
personalitetet tona kombëtare, në
periudha të ndryshme kohore, do të
vlerësonit?
Murajza:
Historia nxjerr vazhdimisht personalitete që mund të shkruhet e flitet
gjithmonë për ta, e historia jonë nuk bën përjashtim sepse për nga vogëlsia
jonë si popull kemi nxjerrë mjaftueshëm personalitete, por mua më vijnë gjithmonë
në mendje menjëherë dy figura të shquara jo vetëm të historisë sonë por edhe
asaj europiane por edhe botërore. Ata janë Gjergj Kastriot Skënderbeu dhe Nënë
Tereza.
Marku: Nga familja e
madhe e Arteve, cilët ‘’pjesëtarë’’ do
të veçonit?
Murajza:
Jam një kinemadashës i madh dhe i muzikës gjithashtu, prandaj arti
kinematografik apo ai muzikor zënë një vend të veçantë në shijet e mia.
Marku: Jeni tifoz i
sportit?
Murajza:Po,
pëlqej shumë futbollin. Jam tifoz çmendurak që fëmijë i AC. Milan.
Marku: Ç’bëni me kohën
tuaj të lirë?
Murajza:
Jam tip që më pëlqen ecja në këmbë, por edhe me biçikletë gjithashtu.
Marku: Çfarë presim të
lexojmë nga ju në të ardhmen?
Murajza:
Mund t’ju them me pak fjalë se do vazhdoj të notoj në të njëjtat ujëra letrare
e nëse ndonjë botues do të ketë dashamirësinë të më konsiderojë do të vazhdoj
të publikoj.
Marku: Një mesazh nga
shkrimtari Gëzim Murajza për lexuesit e Zemra Shqiptare…
Murajza:
Meqë jemi edhe në ditët e para të vitit të sapo ardhur ju uroj ju dhe përmes
portalit edhe lexuesve të “Zemra shqiptare” një vit të mbarë e të begatë për ta
dhe për familjet e tyre. Të mos harrojmë asnjëherë që vitet të na sjellin diçka të mirë e të
ndryshme prej viteve parardhëse duhet të ndryshojmë e të bëhemi më të mirë ne.
Faleminderit edhe njëherë për mundësinë
që më dhatë!
Marku: Faleminderit z. Murajza për intervistën, ishte nder e kënaqësi.
________