Kulturë
Vjollca Pasku: Një dallandyshe dhe një manushaqe
E premte, 18.07.2014, 07:56 PM
NJË DALLANDYSHE DHE NJË MANUSHAQE
Tregim nga Vjollca Tiku Pasku
Ajo ishte
e bukur dhe e pasur njëkohësisht. Ai ishte i varfër por me një shpirt të
pasur.Kur luante në violinë, edhe gjethet mbanin frymën e dëgjonin. Adhuronte natyrën
, lulet, dhe flitej se “dinte gjuhën e zogjve”. Madje edhe kur luante në
violinë e shoqëronin bilbilat si të ishte një kor madhështor në natyrë. Ajo e
dëgjonte fshehtas dhe e dashuronte në heshtje duke pritur, ndoshta një të
nesërme. Nuk kaloi shumë dhe ia befi një dimër i egër, që i hodhi shallin e
ngrirë gjithë tokës. Pemët u mbuluan me jorganin e trashë nën lëvoret e tyre,
për t’u zgjuar bashkë me pranverën. Qielli shpërndante ngjyrimet e errëta të
frymës së dimrit. Yjet e fshehur, dukeshin sikur ishin zhdukur nga harta
qiellore. Në ajrin e ftohtë, ndjehej vetëm era .Dimri mbretëronte. Harabelat
ishin strukur nëpër skuta, për t’u mbrojtur nga era. Peizazhi i natyrës u bë i
frikshëm. Kur fillonte stuhia me tërë fuqinë e saj, edhe pemët i shkulte nga
rrënjët me dhëmbët e mprehur të zemërimit akullor. Nga një i ftohtë i tillë, i
paparë, vajza u sëmur krejt papritur, aq rëndë, sa asnjë doktor i asaj kohe nuk
mund t’a shëronte. -Sikur të dëgjoja edhe një herë një cicërimë dallëndysheje
dhe të kisha një lule pranvere ndoshta do të shërohesha- i tha vajza të
atit.Por ai, i dëshpëruar për shëndetin e së bijës, ndonëse mjaftë i pasur, nuk
mund të bënte asgjë. Askush nuk mund të dilte nga qyteti. Stuhia u zinte pritë
njerëzve nëpër shtigje dhe i fluturonte nëpër humnera, si kokrrizat e rërës.
Fjalët e vajzës i shkuan djalit në vesh. Ai mori violinën dhe filloi të luante
i trishtuar në oborrin e tij. Të gjithë harabelat e dëgjuan dhe u mblodhën
rreth tij. Djali u shpjegoi në gjuhën e tyre hallin e tij. Asnjë nga harabelat
nuk cicëroi. Vetëm një zë i largët, bocëthyesi, i dëgjoi, fluturoi pranë tyre
dhe i tha:-Unë bashkë me tufën time, mund të lajmërojmë dallëndyshen të zgjojë
lulet, por ti duhet të luash gjithë natën në violinë cicërima zogjsh, që të
dalë hëna dhe të na lëshojë shallin e dritës. - Unë nuk do resht së luajturi,
për dashurinë time, sikur edhe të më duhet, që i gjithë gjaku të derdhet nga
gishtërinjtë e mi... -tha djali vendosmërisht. Tufat e zogjve u mblodh dhe si
një re e hirtë, fluturuan drejtë qiellit, pikërisht aty ne vendet e ngrohta ku
rrinin dallëndyshet...Yjet e fshehur që nxirrnin bishta vezullimi dhe
përforconin ndriçimin e tyre. Në lartësinë e ftohtë, zogjtë ngrohnin
njëri-tjetrin me frymë dhe dukeshin si një masë ajrore që ikte, që zhvendosej
me shpejtësi në hapësirë. Ngjyrat e pendëve të hirta me cirka të bardha, i
ndihmonin që stuhia të mos i zbulonte. Ata nuk cicëronin, por ndihej vetëm
rrahja e flatrave, si një vrundull ere me flatrim të fshehtë. Çdo gjë dukej e
tharë dhe e ngrirë nga dimri. Vetëm mjegulla e ftohtë, joshej nga majat e
maleve, ku qëndronte si çati lundruese. Ndërkohë, djali luante gjithë natën në
violinë, që hëna të rrinte zgjuar, e mbështjellë nga retë e zeza. Lodhja e
gishtave ia mpinte gjithë trupin, por menjëherë ai kujtonte vajzën që donte dhe
imazhi i saj, i jepte fuqi të habitshme. Duart e tij pikonin gjak, por ai i
lidhte me fasho, për të zbutur sado pak dhimbjen. Bocëthyesit fluturonin edhe
natën. Kur mbërrinin në një vend, ata ia përcillnin lajmin tufës tjetër, e
kështu lajmi i arrti dallëndyshes në vendin e saj të ngrohtë. Dallëndyshja
pranoi të fillonte udhëtimin e vështirë, duke marrë parasysh se mund të mos
arrinte e gjallë. Qëllimi i saj ishte i lartë. Duhej të zgjonte pranverën, të
përzinte dimrin ziliqar, të cilit i bënte shoqëri vetëm i ftohti. Mbi të
gjitha, dallëndyshes i duhej të këndonte në prani të vajzës dhe ndoshta kënga e
saj do ta shëronte. Dhe kështu u nisën. Tufa e bocëthyesve e mbante në mes
dallëndyshen. Duke ditur brishtësinë e saj, ata i krijuan një zinxhir fryme të
ngrohtë, si një batanije ajrore. Kur një rreze e diellit, çau lëkurën e errët
të qiellit, dallëndyshja thirri e gëzuar: -Kjo rreze është gjëja më e bukur e
këtyre ditëve, është pulsi i diellit që na nxit të vazhdojmë udhën tonë... Ajo
bëri një hark të madh, për t’i marrë rrezes disa grimca ngrohtësie. Papritur
rrezja u zhduk dhe një qetësi e thellë mbizotëroi në zymtësinë e qiellit.
Zogjtë u shqetësuan, sepse parandien stuhinë. Por stuhia erdhi ngarkuar me
suferine..Shpërthimet e egra të stuhisë filluan nga të gjitha anët e qiellit.
Shiu,dhe era e fortë dukej sikur do t’i shpërbënte në çast, ata fluturakë të
vegjël me mendje dhe zemër bujare. Zogjtë u përpoqën të mbronin dallëndyshen,
si pararendëset e gjallë të misionit pranveror. Një rrufe çau qiellin si
gjarpër i zjarrtë. Flatrat e vogla që mbanin gjithë lagështinë e hapësirës së
pafundme, tani u ndezën nga shkëndijat e zjarrit. Në mes të zërit të forte të
stuhisë, u dëgjuan klithma cicërimash dhe më pas qetësi. Të gjitha ranë të
tulatura në tokë. Disa zemra të vogla, pushuan rrahjet e tyre, e ngelën pa
formë, duke u transformuar në njolla të hirta. Disa të tjera me sy gjysmë të
mbyllur u zvarritën në një guvë, derisa të kalonte stuhia. Dallandyshja ishte e
frikësuar në kulm. Tmerri dhe i ftohtit po ia ngadalësonin rrahjet e
zemrës...Harabelat që i mbijetuan stuhisë menduan se ajo nuk do të ngrihej më.
“Diej të vegjël,
u ulën në degët tuaja të blerta,
e ngrohtësia shkriu ëndrrat dimërore,
zgjohuni mimoza,
zgjohuni me atë buzëqeshjen tuaj të verdhe,
zgjohuni se dimri shkoi,
zgjohuni se pranvera u ka bëri dhuratë nga një parfum,
me aromë mëngjesi të shpërndarë nëpër qiellin e kuq,
me frymën e saj, për t’ju puthur me dashuri!”...
Ato u gëzuan dhe çelën diej të vegjël, triumfues ndaj të ftohtit. Në kopësht u zgjua manushaqja... Drita e qiellit pranveror ishte plazmuar në të, ndaj ajo mori ngjyrën e qiellit.... Atëherë djali e mori me kujdes me gjithë rrënjë, e vuri në një vazo të të hedhur pa kujdes, dhe nxitoi për në shtëpinë e vajzës. Tek ajo, një bukuri e zbehtë frymonte me vështirësi.-"Eh me një dallëndyshe nuk vjen pranvera!...” u dëgjua një zë. -“Sa të nxituar janë njerëzit...mendoi dallëndyshja, ata nuk dinë se ardhja ime këtu, është e barabartë me ardhjen e gjithë dallëndysheve të tjera. Kurdoherë hapi i parë është më i vështiri, dhe ndoshta vendimtari. Njeriu nuk kupton se disa zemra të vogla zogjsh, nuk rrahim, vetëm për të më ndihmuar mua.... Veç violinistit, i cili i ka akoma gishtat plagë, asnjë nuk e kupton. Për të hedhur një hap të tillë, duhet që shpirtin ta sundojë dashuria, sepse vetëm ajo mund të triumfojë mbi vështirësitë.”. Ajo filloi të cicëronte me një zë magjik dhe atëherë aroma e manushaqes mbushi gjithë dhomën e vajzës. Në kopësht aguliçet shpërthyen lulet e tyre. Ato dërguan menjëherë aromat te mushkëritë e vajzës. Ajo filloi dalëngadalë të bëhej mirë, dhe mirënjohjen e dashurinë më të madhe të saj derdhi për djalin, bilbilin e pranverës... Kështu pranvera erdhi, ndonëse pak më herët. Në krahë kishte hedhur mantelin me lulet shumëngjyrëshe, plot nuanca të harmonizuara nga nuacat e dritës që rrezatonte ajo nga sytë e gjelbërt. Fustani me lule ishte dëshmi e një bukurie të gëzuar natyrore. Dimri liroi ajrin e mbajtur me spiralet e shtjellave të ftohta dhe iku duke rrëshqitur nëpër rrjedhën e ujërave. Asgjë nuk mund të barazohej me një hap pranvere. Ditët u bënë të bukura, duke u stolisur me makijazhin e pranverës. Djali u martua me vajzën që dashuronte, dhe asnjëherë nuk harroi sakrificën e madhe të dallëndyshes së vogël, që çau e para stuhitë e tmerrshme të dimrit.