Gjon Frani Ivezaj: Bashkimi i Trojeve Shqiptare – Mos rrini në gjumë, Vllazën Shqiptarë!

Bashkimi i Trojeve Shqiptare – Mos rrini në gjumë, Vllazën Shqiptarë!

Nga Prof. Gjon Frani Ivezaj

Prej mijëvjeçarësh, shqiptari rron në trojet e veta të lashta. Kjo nuk është thjesht një deklaratë politike, është një e vërtetë historike e përgjakun me dëshmi, me dhimba, me heroizëm e me krenari.

Historia nuk fillon as në 1913 e as në 1945, por nis në gurët e gdhendun të Dardanisë, në kodrat e Tivarit, në gërmadhat e Butrintit e Apolonisë, ku kombi shqiptar—atëherë i njohun si ilir, ishte themelet e qytetërimit europian. Atë qytetërim që sot Evropa e shpall si veten, ia detyrojnë shumë këtij populli të heshtun, të copëtuem, por kurrë të nëpërkëmbun.

Gjuha shqipe, siç e vërteton shkenca gjuhësore e dokumentuar nga studiuesit europianë si Johann Georg von Hahn, Gustav Meyer, Eqrem Çabej e Aleksandër Stipçeviq, është vijimësi e gjuhës ilire. Ilirishtja e vjetër që kumbonte ndër amfiteatrot e Lisit e Dyrrahut nuk u shua kurrë; u përcollë prej nji brezi në tjetrin, prej lahutarëve të Dukagjinit e deri te burrat e urtë të Labërisë.

Shkrimi i parë në tokat ilire nuk lindi në shek. V apo VI pas Krishtit si në shumicën e vendeve sllave, por rreth shek. VII para Krishtit, me alfabetin iliro–epirot. Prej këtij trualli rrjedh vet kultura e Evropës.

Homeri, në Iliadë e në Odise, përshkruen fiset e fuqishme ilire, si peonët, taulantët, dardanët, që luftojnë përkrah trojanëve. Herodoti i shek. V para Krishtit, flet për fise që nuk u nënshtruen kurrë Persëve, e që janë në malet e larta të Ballkanit ata janë ilirët tanë. Historiani grek Tukididi e më vonë Polibi, Livi e Plini i Vjetër e konsiderojnë Ilirinë si një superfuqi të lashtësisë.

Ata i përmendin mbretërit ilirë: Bardhyli, Grabosi, Genti, Teuta, që nuk iu nënshtruen as Romës, përpara se të ndodhë invazioni ushtarak. Roma vetë ndërtoi portet e saj mbi themelet e qyteteve ilire: Dyrrahium (Durrësin), Scodran (Shkodrën), Ulcinium (Ulqinin), Lissus (Lezhën), Risinum (Risanin), Tivar, Apoloni, e Butrint.

Kultura ilire nuk asht vetëm në themele qytetesh por në besime, në arkitekturë, në art, në muzikë, në zakone, në organizim shtetnor. Para se të ndërtohej Roma, ishin mbretërit ilir që zhvillonin ligjin, sistemin fisnor, federatat dhe organizimin juridik të shtetit.

Ky asht dokumentum në arkeologji, në të gjetuna që ruhen në muzetë e Vjenës, Berlinit, Beogradit, Zagrebit e Tiranës. Asht koha që shqiptarët mos të jetojnë vetëm në muze e në nostalgji, por të kërkojnë atë që historia ua ka dhanë me të drejtë hyjnore: bashkimin e natyrshëm të kombit në një shtet të vetëm.

Kombi shqiptar u nda padrejtësisht në pesë shtete. Kjo nuk ndodhi për fajin tonë, por për pasojën e pazareve të pista të Fuqive të Mëdha në Konferencën e Berlinit (1878) e pastaj në Konferencën e Londrës (1913). Ato konferenca e lanë Kosovën nën Serbi, Çamërinë nën Greqi, Malësinë e Madhe e Ulqinin nën Mal të Zi, Preshevën e Bujanocin nën Serbi, dhe shqiptarët e Dibrës e Tetovës nën Maqedoni.

Kjo asht një copëtim i padrejtë që nuk njeh as histori as drejtësi. Asnjë komb tjetër në Evropë nuk asht ndarë në pesë pjesë. Vetëm shqiptari. E kjo asht padrejtësia më e madhe historike në Ballkan.

Sot, bota po njeh të drejtën e kombeve për vetëvendosje. Ashtu siç u bashkua Gjermania, siç u pavarësua Kroacia e Sllovenia, siç po kërkon Skocia e Katalonja referendum për fatin e vet, pse shqiptari duhet me mbetë i heshtun?

A nuk kemi ne të drejtë me jetue në një shtet të përbashkët, në një atdhe të vetëm, me një flamur, me një gjuhë, me një kulturë të përbashkët?

Asht koha që Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani, Kryeministri Albin Kurti, Presidenti i Shqipërisë Bajram Begaj, Kryeministri Edi Rama, Kryeministri shqiptar i Maqedonisë së Veriut Talat Xhaferi, si dhe përfaqësuesit e shqiptarëve në Mal të Zi, në Preshevë, në Çamëri, në Bulgari e gjetkë, të bashkojnë forcat dhe të formojnë një delegacion gjithëkombëtar shqiptar, i cili do të paraqitet para Bashkimit Evropian, OKB-së dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Ky delegacion do të mbështetet në dokumente, arkiva, harta, libra të autorëve të mëdhenj europianë si Wilkes, Hammond, Fallmerayer, Durant, Noel Malcolm, dhe në vet dokumentet e Vatikanit, që dëshmojnë qartë se ne ishim e jemi këtu, në trojet tona, para të gjithëve.

Nuk jemi ne të ardhurit. Jemi ne themelet. Jemi gurët. Jemi zani i lashtësisë. Nuk kërkojmë asgjë që s’na takon, kërkojmë vetëm bashkimin e gjymtyrëve të një trupi të ndamë padrejtësisht. Kërkojmë që gjaku ynë të mos jetë më i përçarë, që në vend të pesë shteteve të kenë një shtet të vetëm shqiptar, që të jetë faktor paqeje e stabiliteti në Ballkan e Evropë.

Ky shkrim asht një thirrje. Asht kushtrim. Asht kushtrimi i nji kombi që nuk don më me flejtë në gjumë. Të gjithë historianët, akademikët, intelektualët, të ngrihen. Të kërkojnë të drejtën në tryezën ndërkombëtare, jo me pushkë por me argumente, jo me gjak por me dije.

Të organizohet një Konferencë Ndërkombëtare për Bashkimin e Trojeve Shqiptare, me përfaqësues nga Brukseli, Parisi, Berlini, Londra, Roma e Washingtoni, ku shqiptarët paraqesin kërkesën e vet për bashkim kombëtar, ashtu siç e ka çdo komb në Evropë.

Mos rrini në gjumë o vllazën shqiptarë. Mos shitni trojet për karrige, për ofiqe, për interesa personale. Të drejtat tona janë të shenjta. Janë për të cilat u flijuan qindra mijëra martirë që nga Teuta e Genti e deri te Isa Boletini e Adem Jashari.

E sot ne kemi për detyrë me çue zani tonë, me guxim, me urtësi, me diplomaci, me histori, me të drejtë. Sepse bota dëgjon ata që flasin. Nuk i dëgjon ata që heshtin.

Kombi shqiptar nuk mund të jetë më peng i pazareve të shekujve të kaluem. Ne nuk jemi më të varfun në dije, nuk jemi më pa zë në diplomaci. Ne kemi bijtë tanë në Amerikë, në Evropë, në çdo vend të botës. Le të ngrihet diaspora jonë.

Le të organizohen demonstrata paqësore në Washington DC, në Bruksel, në Paris, në Berlin, në Londër, në Romë, në Vjenë, në Gjenevë. Le të dëgjohet zani i kombit të lashtë shqiptar si nji zani i fuqishëm në arenën ndërkombëtare.

Kjo thirrje i drejtohet gjithë atyne që ndihen shqiptarë: kudo që janë në Kosovë, në Shqipëri, në Maqedoni, në Mal të Zi, në Preshevë, në Çamëri, në Ulqin, në Tetovë, në Plavë, në Guci, në Hot, në Grudë, në Shkup, në Janinë, në Selanik, në Diasporë. Bashkimi nuk vjen vetë. Ai kërkon vullnet, dije, guxim, urti dhe përkushtim.

Dhe kur kjo punë të përmbushet, historia do ta njohë këtë brez si brezin që nuk pranoi me mbetë i ndamë. Do të njohë këta udhëheqës si bij të denjë të një kombi të madh. Do të njohë këtë lëvizje si fillimin e drejtësisë historike në Ballkan. E bota s’ka si me e mohue atë që asht e vërtetë

Shënim: Prof. Gjon Frani Ivezaj

Historian, Akademik i Studimeve Ilire. Ai është pjesëtar i lëvizjeve kombëtare dhe studiues i arkivave të Europës. Kjo thirrje i drejtohet të gjithë shqiptarëve të trojeve dhe diasporës.