Jahja Drançolli: Beteja e Kosovës midis realitetit dhe mitit

Jahja Drançolli:

Beteja e Kosovës midis realitetit dhe mitit (më 15 qershor 1389 sipas kalendarit Julian, ndërsa më 28 qershor sipas kalendarit Gregorian): Dy dokumente historike qendrore, burimi zyrtar nga Firence dhe Kronika e Raguzës, vërtetojnë se palët ndërluftuese në Betejën e Kosovës ishin boshnjakët, Mbreti Tvrtko I dhe Sulltani osman, Murati I. Duhet theksuar se dy burimet e përmendura më sipër janë të vetmet burime të vërteta që përpiqen të dëshmojnë për Kosovën në vitin 1389. Dhe aty ku nuk ka burime historike, fillon miti. Miti i Betejës së Kosovës (1389) vazhdon edhe sot!

Sipas një kronike të Raguzës që po e japim në origjinal, të shkruar nga një distancë prej rreth 90 vjetësh pas Betejës së Kosovës (1389), mësojmë se: “Më 15 qershor 1389, në ditën e Shën Vitit, e martë, u zhvillua një betejë midis boshnjakëve dhe turkut të madh; boshnjakët kishin Despotin Lazar, mbret të Bosnjës, dhe Vuk Brankoviqin dhe Vlatko Vukoviqin, vojvodë; pati një disfatë të madhe si të turqve ashtu edhe të boshnjakëve dhe pak prej tyre u kthyen në vendin e tyre. Perandori Murat u vra, por edhe mbreti boshnjak; fitorja nuk mbeti as për turqit dhe as për boshnjakët, sepse pati shumë të vrarë. Beteja u zhvillua në Fushë-Kosovë” (“1389. Adi 15 giugno di gorno di Santo Vito, e fu martedi, fu battaglia tra Bosnesi e Gran Turco, li quali Bosnesi furono Despot Lazar Re di Bosna, et Vuch Brancovich, et Vlatko Vuchovich Voevoda; et fu gran occisione tanto de Turchi, quanto de Bosnesi, et pochi tornaron in suo paese. Et Zar Murat è stato ammazzato et Re de Bosne; et la vittoria non se ha dato, nè a Turchi, nè

Njoftimi i mësipërm është në përputhje me dokumentin e vetëm zyrtar të ruajtur deri më sot, i cili ruhet në fondet e pasura dokumentare të Arkivit Shtetëror në Firence (Archivio di Stato di Firenze). Të dy dokumentet lidhen me betejën që u zhvillua në Fushë-Kosovë në vitin 1389 midis mbretit të Bosnjës, Tvrtko I, dhe sulltanit osman, Murat I.

Aktorët e tjerë të përfshirë në Betejën e Kosovës mund të mësohen vetëm nga burime narrative të kundërta në varësi të origjinës së tyre. Burime të tilla me një tendencë për përmbajtje mitomane kanë krijuar mospërputhje midis kohës reale historike dhe kohës kur janë shfaqur. Kjo është arsyeja pse sot studiuesit seriozë historikë e kanë të vështirë të ndajnë objektivitetin nga miti kur bëhet fjalë për Betejën e Kosovës!